wijze welke uiteraard ook duur was. Op
deze wijze kon 1700 m3 zand per dag
worden aangevoerd, hetgeen echter onge
veer de helft te weinig was om het werk
tijdig klaar te krijgen.
Er werd daarom gezocht naar een andere
oplossing.
Voor bedoelde dijken liggen brede slik
ken. Een vaargeul daar doorheen baggeren
zou maanden van de kostbare tijd vergen.
Met succes werd de volgende werkwijze
toegepast.
Op een punt langs de dijk van de polder
Oud Herkingen werd op i 30 m van de
teen v. d. dijk bij een hoogtij water een
overslagschip (de Maraboe van de Fa. Oos-
terwijk) op het slik gezet, waarop zich een
over de lengte van het dek over rails ver
rijdbare grijperkraan bevond. Het ruim van
dit schip werd steeds zover met zand ge
vuld gehouden dat het ook bij hoog water
niet vlot kwam. Een houten steiger zorgde
voor de verbinding met de wal.
Tegen hoogwater werden 2 tot zand
bakken verbouwde landingsvaartuigen het
slik opgetrokken en langs de Maraboe ge
meerd. Er werd direct begonnen met het
lossen van de aanliggende bak. Het zand
werd overgeslagen in een grote, op het eind
van de steiger opgestelde trechter, vanwaar
het zand met vrachtauto's naar het werk
werd vervoerd. De bakken werden geladen
door de grote zandzuiger, de Ahoy, welke
7 km oostelijker in de Krammer lag te
zuigen.
Bij elk hoogwater werden 2 volle bakken
aangevoerd, terwijl de lege bakken weer
werden weggesleept naar de zuiger.
Wanneer het hoogwater in de nacht
viel, werd één zandbak overgeslagen in het
ruim van de Maraboe, de lege bak werd ver
haald en de tweede bak werd langszij ge
legd. Deze werd dan verder bij dag gelost.
Op deze wijze werd per etmaal gemid
deld 1500 m3 zand aangevoerd en verwerkt.
Ook de aanvoer van Middelharnis ging door
zodat per etmaal 3200 m3 zand in het
werk werd gebracht.
Op 29 April begon de zandaanvoer voor
dit werk vanuit Middelharnis en half Juni
vanaf het slik. Op 11 September was al het
benodigde zand aangevoerd, totaal
155000 m3.
Nadat deze zandaanstorting onder pro
fiel was gebracht werden waar nodig het
buitentalud, de kruin en het binnentalud
bekleed met een kleilaag, dik resp. 0,80 m
0,80 m en 0,50 m. In totaal werd daarvoor
68000 m3 klei verwerkt. Deze werd ge
deeltelijk betrokken van in de nabijheid
gelegen binnendijken en voor een klein
deel van de oude zeedijk bij Herkingen en
werd eveneens met vrachtwagens aan
gevoerd.
Nadat de taluds waren afgemaakt werden
deze vastgerold met een rol zwaar 800 kg
welke door een rupstrekker op en neer
langs de taluds werd getrokken.
Deze grondwerken zijn onmiddellijk in
gezaaid. Begunstigd door het zachte weer
is daarop nog een redelijke grasmat ont
staan.
Overige dijken hersteld met zand en
kleibekleiding.
De dijken van de Wouterinapolder,
Nieuw-Stellendam en verschillende andere
in de omgeving van Stellendam zijn hersteld
met een kern van per as aangevoerd duin
zand waarover een kleibekleding. Daarop
is hier een rietkrammat aangebracht. Over
de resten van de zo zwaar beschadigde zui
delijke dijk van de hierboven genoemde
polder Nieuw-Stellendam, lang ruim 1 km,
is practisch een geheel nieuwe dijk ge
maakt. De dijk van de Wouterinapolder
werd nog slechts voorlopig hersteld. Dit
hield verband met het plan om langs de
zuidkant van de hals tussen Goeree en
Overflakkee een nieuwe dijk over de slik
ken te leggen op een afstand van 1250 m
buiten de bestaande dijken. (Zie streeplijn
op kaartje van hoofd- en tweede water
kering fig. 37).
Aan het herstel van de buitendijken van
de polders Wouterina en Nieuw Stellen
dam is verwerkt 40000 m3 zand, 40000 m3
klei en 22000 m2 rietkrammat. De achter
laatstgenoemde polders gelegen Damdijk,
de eigenlijke hoofdwaterkering, was, be
halve dat er een stroomgat in voorkwam,
over grote lengtes weggeslagen. Voor het
herstel van deze dijk is eveneens duinzand
en klei verwerkt. Deze dijk welke op het
laagste punt slechts 3,40 m N. A. P. hoog
was, is verhoogd tot 4,00 m N.A.P.,
waarbij tevens het profiel is verzwaard. Aan
deze dijk is 60000 m3 zand en klei ver
werkt.
Ook aan de noordzijde van het eiland, bij
Goedereede en Stellendam zijn verschil
lende dijken op dezelfde wijze hersteld.
In plaats van de grotendeels verwoeste
dijk langs de Scharrezeepolder bij Stellen
dam is een nieuwe dijk langs de oostzijde
van de haven van Stellendam en de noord
kant van de Weeshuispolder, lang 1,5 km.
Ook deze dijk is als zandkern bekleed met
klei, uitgevoerd waarbij het zand in het
werk werd gespoten. (Zie voor de beschrij
ving van dit spuitwerk ook hierna onder
Asfaltdijk Noordkust").
Het benodigde zand voor deze dijk is
gezogen op de kop van de plaat de Scheel
hoek en met bakken tot voor de dijk ge
varen. Vandaar is het zand met een pers
zuiger in het werk gespoten tussen twee
perskaden, waarvan de buitenste werd ge
vormd door de ter plaatse aanwezige
zomerkade van de Weeshuispolder. Nadat
het zand onder profiel was opgewerkt, is
de klei van de perskaden als bekleding ver
werkt. Verder is de benodigde klei betrok
ken uit nieuw te graven sloten en van het
z.g. Molengors aan de westzijde van de
haven. Deze kleibekleding is op het buiten
talud en kruin 1 m dik, en op het binnen
talud 0,80 m dik.
In deze dijk is rond 106000 m3 zand en
ruim 50.000 m3 klei verwerkt. Voor de
kleivoorziening van al deze dijken in de
omgeving van Stellendam en Goedereede
zijn verschillende binnendijken afgegraven
en is klei aan de buitengorzen ontleend.
Verder zijn ook de gaten in de dijken
tussen Stad aan 't Haringvliet en Den Bom
mel hersteld volgens de bovengenoemde
werkwijze: zandkern met kleibekleding.
Het daarvoor benodigde zand werd nabij
de haven van Den Bommel door een pers
zuiger in een depót gespoten en na uit
zakken met vrachtauto's naar het werk
vervoerd.
Herstellingen in klei.
De buitendijk van de polder Roxenisse
is op gelijke wijze hersteld en verzwaard
als de hiervoor genoemde dijken van Oud-
Herkingen en Gabriëlina met dien ver
stande dat hier in plaats van een zandkern
en kleibekleding, uitsluitend kleigrond is
verwerkt, welke is ontleend aan een der
binnendijken, welke in het stelsel van eer
ste en tweede waterkering kon worden
gemist. De gaten en beschadigingen in de
omgeving van het Sas van Dirksland zijn
alle met klei gedicht. Hier kon gebruik
worden gemaakt van de gunstige omstan
digheid, dat zich buitendijks goede klei-
gorzen bevinden, waaruit de benodigde
klei kon worden gegraven. Het vervoer ge
schiedde per smalspoor en per vrachtauto.
Ook de gaten en beschadigingen in om
geving van Ooltgensplaat zijn met klei
gedicht. Voor een deel is daarvoor gorsklei
gebruikt, doch verder is gebruik gemaakt
van klei afkomstig van daartoe af te graven
binnendijken.
De gaten in de dijk van de tussen Oolt
gensplaat en Sluishaven gelegen buiten
polder genaamd Grote Adriana Theodora
polder, zijn gedicht met klei welke met de
dragline binnendijks werd weggetrokken.
Dijken bekleed met asfalt.
Als zodanig zijn te onderscheiden de
nieuwe dijken langs de Zuidzijde van het
eiland tussen Herkingen en Sluishaven en
aan de Noordzijde langs de Van Pallandt
polder en het Brienensgors.
In het voorgaande zijn reeds de over
wegingen genoemd, welke er toe hebben
geleid om op bovenstaande plaatsen geheel
