LING WORDEN VOORKOMEN?
SCOUOEN
ZISRIXEI
DUVELAI
NOaTBEVELANT
iTEtNMRCHfW
KORiTEKEEl
DOMBORCH
WALCHEREN
WESTCAPPEÜ
WEMELOINÓbE'
MI0DCL8URGH
SOUTENLAWÉV
VLISSlNÓWt
SAEFTIN6HE
(TBURGI
BIERVLIET
HULST
Een zeldzame kaart van Zeeland uit de veertiende eeuw. die laat zien hoe de eilanden ontstonden door aanslibbing van grond en samen-
groeien van kleinere eilanden. Maar de zee nam vaak terug, wat zij geschonken had...
van de achttiende eeuw was oorzaak dat
die activiteit verflauwde, en onze bet
overgrootvaders in de negentiende eeuw
betaalden daar de tol voor in de grote
overstromingsrampen van 1820, 1825 en
1861. Maar juist daardoor werd de activi
teit versterkt. De Rijkswaterstaat ont
stond, dé Anna Paulownapolder een
even groot pronkstuk voor de negen
tiende eeuw, als dit voor ons de Afsluit
dijk is werd ingedijkt, nieuwe droog
makerijen ontstonden, nieuwe polders
werden aangelegd en grootse plannen
werden genoemd, waaronder het groot
ste de droogmaking van de Zuiderzee van
ingenieur Cornelis Lely. Het is alles
uiterst knap werk geweest, dat daar
werd verricht, voornamelijk dank zij de
vervanging van windwatermolens door
stoomgemalen.
De enorme moeilijkheden.
De Zuiderzeewerken over welker
vertraging nu gesproken wordt ten bate
van het herstel van de ondergelopen delen
van Zeeland, Zuid-Holland en noordweste
lijk Noord-Brabant zijn 'n enorme leer
school geweest voor Nederlandse water
bouwkundigen. Stapje voor stapje werden
de grootse plannen verwezenlijkt: Wie-
ringermeer, Noordoostpolder, de thans
in bewerking zijnde Zuidoostpolder, de
nog in de toekomst verborgen Zuidwest
polder. Het is zéér knap werk geweest
en een enorme leerschool voor de men
sen die electrische gemalen, geweldige
sluizen en moderne ontginningsmachines
konden gebruiken om hun fantastische
plannen te verwezenlijken.
Het is werkelijk geen wonder, dat er in
de jaren, dat de Afsluitdijk voltooid was,
al werd gesproken over een afsluiting van
de hele Waddenzee. Men sprak zelfs el
over de Zeeuwse Afsluitdijk in die tijd.
Maar het werk in die richting werd
helaas niet voortgezet. Er waren allerlei
redenen voor: de economische crisis, de
politieke situatie in de wereld, de onrust
der tijden, het besef, dat Zeeland het al
zo lang gehouden had, maar vooral ook:
de enorme moeilijkheden waarvoor men
zou komen te staan. Er zou in totaal een
zeer zware en kostbare dijk naar de trant
van de Afsluitdijk moeten worden aan
gelegd van vierenzeventig kilometer
lengte in diverse stukken, met gebruik
van de duinranden van diverse eilanden.
De Afsluitdijk was maar tweeëndertig
kilometer lang en vertegenwoordigde in
tijd en geld een gigantisch werk. Het is
dus duidelijk, wat zo'n dijk van meer dan
de dubbele lengte zou betekenen. Maar
bovendien, de aanleg van zulk een dijk kan
niet geschieden op de wijze als waarop men
de Afsluitdijk heeft gebouwd. Men heeft
zeegaten af te sluiten van dertig tot
veertig meter diepte met zeer grote ver
schillen tussen eb en vloed, met enorme
stromingen en met zware onderstromen.
Het is niet mogelijk om dat werk kalm
aan te doen, maar men zou omderwille
van het evenwicht alle zeegaten tegelijk
moeten dichten. Enorme waterstaatspro
blemen doemen daarbij op, waarvan de
leek zich geen idee kan vormen. De land-
winst zou belangrijk zijn. De nu zeven
tienhonderd vierkante kilometer grote
provincie Zeeland zou tweeënhalf dui
zend vierkante kilometer groot worden.
Of al die gewonnen grond goede land
bouwgrond of weidegrond zou zijn, is
niet te voorspellen. Dat men langs de
Belgische kust iets dergelijks zou moeten
doen, van de grens met Zeeuws-Vlaan-
deren af tot zover de toestand van de
duinen dat nodig maakt, spreekt vanzelf.
Hoeveel zo'n enorm werk zou kosten is
niet te becijferen, nóch in tijd, nóch in
geld. Het feit, dat enkele waterbouwdes-
kundigen voor dit plan ijveren is echter
een bewijs, dat het technisch mogelijk
is. Wellicht zal dit nieuwe plan, dat nog
geen naam heeft, een stap kunnen zijn op
de weg, die moet voeren tot de aanleg
van een honderdzestig kilometer lange
waterkering van dijken en duinen van
Den Helder via Rottum naar de Gro
ningse kust.
De strijd om de grond in de lage landen
heeft eeuwen geduurd, en het succes was
helaas niet altijd aan de kant van de
mensen. In een genadeloze oorlog van
mens tegen natuur zijn bewonderens
waardige successen behaald. Een veel
groter succes kan verwezenlijkt worden,
en als nuchtere ingenieurs, die gewend
zijn met koele cijfers en kille mogelijk
heden te rekenen, het plan voor moge
lijk houden, is er geen reden te beden
ken, waarom het ónmogelijk zou zijn.
Ook Cornelis Lely en zijn Zuiderzeeplan-
nen zijn destijds uitgelachen. Dat het een
harde strijd zal worden, waarin werk
dagen en soms uren zullen tellen, staat
bij voorbaat vast. Maar Nederland heeft
de mensen om het te volbrengen, en het
geld en materiaal kunnen er ook komen.
Men heeft twee wereldoorlogen gestre
den om de wereld veilig te maken voor
de democratie. Nu is er een oorlog te
vechten om Nederland veilig te maken
om te bewonen... En dat is een slagveld,
waarop alleen maar eer te behalen is!
De sluiting van de Afsluitdijk, een monument van Nederlandse waterbouwkunde. Is het
mogelijk een dergelijke Afsluitdijk voor de Zuidhollandse en Zeeuwse eilanden te bouwen?
Het antwoord op die vraag wordt in het hierbijstaande artikel besproken. (Foto M.U.Z.J
Zo zag de kust van Walcheren er uit vóór i Februari 1953. De paalwerken dienden om het
strand te doen aangroeien. De strandreep is van het grootste belang voor het behoud van de
duinen. Hoe smaller het strand, hoe groter het gevaar voor de duinen. (Foto Rijkswaterstaat
13
