NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEÜWSCH VLAANDEREN-
47.
Twee en twintigste jaargang.
1881.
r" .vvr, Jóu- Mark 'nr.
N'
slïïiseh
J)it weekblad verschijnt iederen Vrijdag.
Prijs per drie maanden 1.
Afzonderlijke nommers 7 cents.
Prijs der advertentie»van 15 regels GO centr
elke regel meer T'/j cent. Üroote letters naar het go
tal gewone regels die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven benevens Ad verten tiën (uiterlijk des Donderdags avonds
Mededeeliugen van Correspondenten, te bezorgen bij den Uitgever, of bij den Redact
4 ure) en gewone Berichten ol'
Redacteur J. P. LEIJSENNAAR.
Generaal Agentschap, N1JGI1 en \AN DITMAR,
Algemeen
Advertentiebureau te Rotterdam.
Een blik op den toestand van Weste
lijk Zeeuwsch-YIaandercn, ter ver
gelijking met bet heden.
(Vervolg.)
Er waren in ons gewest, omslreeUs 1789,
weinig of geen zoogenaamde patriotic...
Patriot behoorde tij zijn, wat het eigenlijk
heteekont, een vaderlander, een beminnaar
van het vaderland, doch 't is met dit
woord gegaan als met het sehootie woord
liberaal of vrijzinnig. Even als de libe
ralen, namelijk zij, die zich dien eernaam
aanmatigen iu onzen lijd, over 't algemeen
toonen alle vrijziunigo beginselen tegen
over hunne tegenstanders te verzaken.
n'*lnae4. hef rv.frinlice.p ,j
tegen het stadhouderschap en ondankbaar
heid tegenover de Oranjevorsten, met welke
Nederland staat of valt. Nu ons gewest
telde maar zoo weinig dusgenoemde patri
otten, dat men ze in iedere gemeente
als met den vinger kon aanwijzen. Do
patriotten verkochten ons aan Frankrijk,
uit haat tegen onzen ouden bondgenoot
Engeland.
Wij hadden ons, tengevolge dersloute
aanmatigingen van die patriotten, Engeland
tot vijand gemaakt. In plaats van onze
eervollo en voordeelige onafhankelijkheid
te handhaven door eenestrikloonzijdigheid,
steunde men, om voordeelswiüe, de opge
stane Amerikanen, wier opstand, hoegrootsch
ook ton opzichte ran edele beginselen, men
niot kan vergelijken met die, waarvoor ooze
vaderen in de XVIe eeuw gestreden heb
ben. Een natuurlijk gevolg was dat, waar
een lid lijdt, alle leden lijden. De genera
liteit bezweek voor do overmacht derEn-
gelschea op zoo en do koloniën en de
generaliteitslanden deeldon in de rampen
hunner heeren en meesters. Sterk ver
wondert liet ons dus niet, dat wij ook
hier een ontevredene partij hadden, die de
oogon op Frankrijk vestigde en het toneel,
waarop daar de omwenteling gespeeld werd,
met belangstellende aandacht gadesloeg.
Het uitzichtop meerdere onafhankelijkheid
dan de enkele vonken, die wij daarvan be
zaten, moest wel voor sommigen zooveel
aantrekkelijks hebben, dat ze, eer en
plicht vergetende, een glansrijk verleden
vergaten, enkel door de krankzinnigheids-
verschijnselen van een vrijheid, die op dit
ondermaansche nimmer zuiver genoten kan
worden. Amerika dan zegt menWelnu,
zoo sprak mon ook toen. Amerika scheen
het model gemeenobest te zijn en was dit
ook workelijk voor zoover zulk model be
staan kan, doch ook aan den vrijheids
boom daar knaagde een worm. De aiislo-
cratie van 't geld en de ruwe kracht traden
hervoort, en onze dagen zien het schouw-
spol van eigenbelang, omkooporij, knoeierij,
kortom van stoffelijke geweldenarijen, hoe-
danige behalveiu Frankrijken een korte poos
in Engeland, nergens meer te vinden is; de
barbaarsche staten van het Oosten toch
kunnen ten dezo in geen aanmerking
komen. Weina we kregen onze Fransche
broeders; wij werden leden der conigo en
ondeelbare republiek. Vrijheid, gelijkheid,
broederschap zoo klonk het ook ton onzent,
alleen zat er nog zoo veel van de oude
voorzichtigheid iu, dat met het bedreigend
bijvoegsel Of do dood! stil achterwege
liet. 'Toen kon men op ons toepassen wat
ons van Rehabeam verhaald wordt «mijn
vader beeft u met geesolon gekastijd, maar
ik zal u met schorpioenen kastijden." De
strenge heeren van den vrije verdwenen
ills VV'tStN^Tfl j{» rlo.tiviïuf rltml» r»'f> l'i'An-n»
I v- Tfu^ „WM.v0w..
onze vaderlijke prefecten en burgers en
burgeressen eu webetaaiden wat minder,
omdat do lasten over millioeneti verdoold
waren, waarover wij (en dit is ook het
oeuigste lichtpunt met het oog op ons
bestuur in ouzo geschiedenis van 200 jaron)
toch wat erg te klagen hadden, in den
regel ten minste Alles werd hervormd
Dominéés of schoolmeesters betalen, bah
ze waren geen ambtenaren, ze pasten niet
moer iu 't raderwerk van liet werktuig der
verlichting.
Onze gemeenten werden op nieuw als
communes onder de prefectuur en sous-
profecluur gecentraliseerd; onze beroemde
instellingen van weldadigheid, zonder op
hare herkomst acht te geven, gecentrali
seerd, onze zeden bedorven. Handel 011
landbouw werden gedrukt door deinkwisitio
zegge: rekwisitie, en 't scheelde maar weinig,
of de christenen, volgons het Evangelio
van Jean Jaques, de oprakelaar van de
zeor misvormde Republiek van Plato in
zijn contract social, (zoogenaamd
maatschappelijk verdrag) de Eutopischo
grondwet ook van onze hedendaagscho zich
noemende volksverlichters, 't scheelde maar
weinig, zeg ik, of die lieve christenen
lioten hier, om de gelijkmaking in toepas
sing te brengen, eene guillotine aanrukken,
om op onze markten geld te slaan, nadat
men de eigenaars van dat geld, zooals
men schertsend zeide, een kop kleiner go-
maakt had. Gelukkig trof Robespierre bet
gowone lot van zulke honden. Hij werd
eerst als een hond doorschoten en vervol
gens zijn stelsel van gelijkmaking ook op
hem toegepast. De ellendige, zwartgallige,
droge figuur de ijskoude formule, wiens
geheele leven en zijn leugen was en op
leugen rustte, werd zooals alle leugenaars
vernietigd en ten laatste ging ook de model
republiek ten gronde onder de ijzeren hiel
des nieuwen Caesars. Nu genoten we eerst
volop onze rechten. Onsbijzondervermogen,
de heilige schatten werden getiercoerd, dat
is eenvoudig weg voor 2/3 met een pen-
nestreek vernietigd, opdat wij in dezen
gelijk zouden zijn met onze lieve broederen
de Franschen, onder het vaderlijk bestuift-
van den grooton Napoleon, wien eon koud
bloedig, gevoelloos, eigenbelangzuchtig,
trotsch en vermetel rooVcrhoofdman to noe
men, oi:s nog als schande wordt aange
rekend. Als liet eigenbelang gold dan had
Bonaparte, de krijgskunsl daargelaten,
die iu ons oog toch zoo edel niet is als
velou zo achten, nog een scherpon, voor-
uilzienden blik. Hij kwam ook onder ons,
dat wil zeggen hij reisde even langs de
zeekust, doch hij zag genoeg, om to zien
welke rijko domeingoederen hier ontston
den welke schatten do zee ons als 't ware
letterlijk toewierp eu hi: -'-node zeer
j «uwü uit gov» col lucgaiiiveiijKol"
maken moest ton bate van 't keizerrijk.
Hij liet een vaart graven van Brugge naar
Sluis, ten koste des levens van menig on
gelukkig Spanjaard, die de verdodiging van
zijn vaderland met het vorlies zijner vrij
heid betaald had hij beval den aanleg
van een heerweg van Maldeghem naar
Breskens, die ons met do Vlaanderen in
verbinding stelde en zeer zeker zou hij, in
dien hij do spoorwegen gekend had, er
ons een of meer hebben geschonken, want
do spoorwegen zijn bijzonder geschikt voor
het snelle vervoer van soldaten, kanonnen
oil fourago Wilde hij den heiligen van
Damme beloonen, wel 't middol was spoe-
dig gevonden Hij schonk hem hot vrucht
gebruik voor een halve eeuw van al de
schorren in het Zwin en zijn trouwe satelliet
sloeg do hand aan 't werk dor bedijking.
Dat daardoor de haven van Aardenburg
vornietigd werd un die van Sluis meer
en meer verzandde, dat ging hem niot aan
zijn koude kleeron; zijn woord was een
wet en hij sprak als machthebbende. Toch
kou hij ook nederbuigend goed zijn. Onze
zonen, de kern des volks, had hij lief
en kleedde ze in warm lakon. Hij ver-
siordc zo met kleuren van allerlei aard,
met goud en zilver en zo droegon blanke
wapenen. Ze leerden ook Fransch vive
l'Empereur l'honneur et la patrio (patrie
is vaderland, maar niet het hunne) en
zoo kwam het, dat daar hondordou roem
vol sneuvelden op het veld van eor (van
do verpesto holen van Maagdenburg en
Dantzig, van do Spaanscbo dolken en
vergiftmengselen zweeg men eenvoudig
stil Het gebeente dezer helden, wit ge
bleekt door de bleeke Russische zon, ver
sierde bij uitnemendheid het kerkhof van
zijnen oorlogsroem, de eentoonige velden
eu steppen der barbaarsche Moskovieten, die
van een heilig vaderland en een geliefden
Czaar durfden droomen. De hedendaagsche
burger, voor zoover hij de nagodaehtenis
