NIEUWS- El ADVERTENTIEBLAD VAM WESTELIJK ZEE1 IEREN. N° 29. Zestiende Jaargang. A0. 1875. Dinsdag 12 April. Staatkundige Partijen. SLIISCH Dit Weekblad verschijnt iederen Dinsdag en Vrijdag. Prijs per drie maanden voor liet voormalig 4de district Zeeland 1,15; voor de overige plaatsen des itijks, franco per post f 1,30. Afzonderlijke Nummers f 0,05. Prijs Advertentiön, van 1 5 regels f 0,75 elke regel daarboven f 0,121/2.Groote letters naar liet getal gewone regels die zij beslaan. Voor den WerKErtden stand en Weldadigheid 6 Ct. per regel. Ingezonden Stukken en Brieven, de ltedactie betreffende, benevens Advertentiön en gewone Berichten of Mededeelingen v te bezorgen bij den Uitgever dezer, alles PPtANCO. in Correspondenten, XX De liberalen, en dat is een van hunne schoon ste kenmerken, kunnen'; tot elk kerkgenoot schap behoorende leden van elk kerkge nootschap kunnen staatkundig liberaal zijn, zonder in iets aan hunne kerkelijke verplich tingen te kort te doen; aangezien kerk en staat streng door hen gescheiden worden en zij in volle vrijheid do woorden opvolgen van den Christus: Geeft den Keizer, wat des Keizers, en Gode wat Godes is. Maar strakjes komen wij nog op deze rich ting terug. Laat ons eerst eens kennis ma ken met het Clericalismus. Clerus wil zeggen geestelijkheid; clericaal is dus een aanhanger der geestelijkheid. De clericale partij in ons vaderland draagt dan ook niet ten onrechte haren naam, want do- mine's en pastoors spelen daarin eene eerste viool. Wij willen haar eenigszins van nabij beschouwen. Zeide ik zoo even van de liberalen, dat zij de menschcn willen ontwikkelen tot denkers, opdat zij eene eigene meoning zouden vor men, de clericalen kan men het best ken schetsen door te zeggen, dat zij iedere eigen gevormde meening verafschuwen als de pest. Zij, namelijk de hooiden, hebben voor het volk gedacht, denken nog steeds voor het volk, zoowel in godsdienstige als staatkundi ge zaken, en roepen aan dat volk nog altijd van de hoogte, waarop zij zich verheven heb ben, toe: i)Gelooft, gelooft en alle dingen zullen u worden toegeworpen." De clericale partij is dan ook eene vast aaneengesloten partijen geen wonder. De groote hoop menschen, die een land be wonen, kan men in twee groote afdeelingen splitsen. Ten eerste heeft men de groote menigte die nooit denkt; die van jongs af gevoed wordt met sprookjes en vertellingen, welke zij, hoe onverteerbaar ook ja vaak hoe dwazer, hoe liever voor zoete koek opeten; die bovendien zoo voortdurend ge oefend worden in een lijdelijk gehoorzamen, 0111 hiernamaals den hemel te beërven, dat zij met het uitzicht op dien hemel de stem hunner leiders even gedwee volgen als een juk trekossen dengenen, die den ploeg geleidt. Daarnaast staan de menschen, die geleerd heb ben te denken, zelf te onderzoeken en een eigen oordeel te vormen. Hun getal is veel geringer en wordt nog verminderd door een aantal eerloozen, die hun verstand in een doof pot steken, om zich bij de onontwikkelde menigte aan te sluiten om op die manier, met een oog schijnbaar naar den hemel, hier op aarde een aardig potje te maken en een plezierig leventje te hebben. Dat eerste gedeelte, verreweg het grootste deel der bevolking, behoort tot de clericale partij, die verder haren steun vindt in ver lichte mannen, die om den broode eerloos genoeg zijn, vaak ook uit eerzucht, om zich hij die partij aan te sluiten, en de denkers zijn, die de geheele massa in beweging bren gen en op 't kommando van één, twee, drie, laten opmarcheeren. Zouden er bij die partij ook groote mannen gevonden worden, die zich uit overtuiging daarbij hebben aan gesloten Ik wil zulks ter eere der mensch- heid hopen en geloovcn, en aannemen, dat de dressuur hen gebracht heeft tot eene overtuiging, die lijnrecht tegen den geest van den mensch indruischt. 't»?s te verschrikke lijk om aan te nemen dat hare aanvoerders allen gedreven werden door geld-of eerzucht, ofschoon de bewijzen te over zijn, dat zij geld en eer (onder een biddend opzien naar boven zich zeer gaarne lieten welgevallen- De grootste vijandin van de clericale partij is de openbare schooldaarom wordt deze dan ook door de clericalen gehaat met een volkomen haat. Is het wonder? De openbare school heeft tot doel ontwikke ling van den menschde onderwijzers moeten degelijk ontwikkelde mannen zijn, om de kinde ren van jongs af te leeren dat zij niet moeten zweren bij hetde meester heeft het gezegd, maar dat zij moeten zoeken naar het waar om dat zij moeten vragen, wanneer huil iets niet duidelijk is, dat zij geene moeite moeten ontzien, om de waarheid te ont dekken. Maar met zulke waaromzeggers is de cle ricale partij niet gediend. Waarom moet een mensehenhoofd volgepropt worden met al die geleerdheid? Waarom moet hij meer ken nen dan wat lezen, wat schrijven en wat rekenen? Waarom moeten hem die midde len aan de hand gedaan worden om zich boven zijn stand te verlieffen Daarmede wordt niets gewonnen dan een opwekken van ontevredenheid; de menschen, die de reden van alles willen weten, worden lastig; zij houden op werktuigen te zijn in de handen van hen, die hen gébruiken wil len; ze worden te slim om hier op aarde tol te betalen ten einde hiernamaals de hemelbrug over te komenzij maken het voor tal van eerzuchtigen of geldwolven on mogelijk hunnen dorst naar eer en geld te bevredigen. Derhalve moot het volk worden dom ge houden. Daartoe staan twee wegen open. Niet laten leeren of zoo laten leeren, dat alle ontwik keling verbannen is. Niet naar school zenden, dat gaat niet. Zoo veel toch zouden die kinderen afsteken bij degenen, die geregeld onderwijs ontvan gen, dat eindelijk zelfs do domste droomer zou zien, dat het verschil te groot werd. Daarom moeien er secte-scholen zijn. Daar wordt het rijsken gebogen en lier- bogen daar wordt het verstand als was ge kneed en herkneed; daar wordt een eerbied voor de geestelijke leiders ingeprent, die hen doet beschouwen als orakels ja als vertegen woordigers van God, daar wordt een ge heel menschengeslacht opgekweekt om zijne menschelijke waardigheid te verloochenen en te dienen tot werktuigen voor anderen. Men moet van nabij bekend zijn met die broeinesten van domheid en dweepzucht om ze te beklagen, die arme kleinen, die van jong s af gedoemd zijn om de]vermogens die den mensch boven het dier verheffen, nim mer te gebruiken. Stelt u lezers! stelt u eens voor, dat men een kind van tien of elf maanden speende met zuurkool en spek; wat zoudt gij van die mensehen zeggen, die zulks deden Dat ze hun kind wilden dood hebben, niet waar? Nu in die secte-scholen te beginnen met hunne bewaarscholen, krijgen de geesten dier kindertjes zuurkool met spek, tot dat ze dood zijn, geestelijk dood Of doet het u niet zeer, wanneer gij uit die lieve kindermonden hoort opdreunen want de Heer uw God is een ijverig God, die de misdaden der vaderen bezoekt enz. of Gij zuil niet echtbreken, gij zult niet bege ren uwes naasten vrouw. "Ik overdrijf niet LezersAl zuurkool met speken dan geestelijk dood, en dan kneedbaar als was, en dan 't kommando der aanvoerders, en dan storm geloopen op de moderne beschaving en de wetenschap. En dat alles geschiedt onder het mom van Godsdienst. De clqj'icalen schrijven u op een haar voor alles, wat gij moet gelooven; of zulks over een komt met de leer van Christus of niet daarover geen bekommernis. Zij zeggen het

Krantenbank Zeeland

Sluisch Weekblad | 1875 | | pagina 1