NIEUWS- El «ElïllïIEiLIS VA! WESÏELIJI ZEEUWSOf VLAA10I1II.
Veertiende Jaargang
A° 1873.
1" O
pi "p
li
li Bil
Hf j* ipi
pi pi
Éi-
Vrijdag 12 Sep}.
lets over de ziekte der liberalen.
2e Gesprek.
Politiek Overzicht.
No. 71.
O O
H j MM
t
%J 11 H?
Dit Weekblad verschijnt iederen Dinsdag en Vrijdag.
Prijs per drie maanden voor het voormalig 4de district van
Zeeland 1,15; voor do overige plaatsen des Rijks, franco
per post 1,30.
Prijs der Adverlentiën vau 1-5 regels ƒ0,75 elke regel
daarboven 0,l-2»/2.Groote letters naar het getal gewone
regels die zij bestaan.
Afzonderlijke Nummers ƒ0.05.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, beneveus Adverleutiëa en gewone Berichten of fvlededeelingen van Correspondenten,
te bezorgen bij den Uitgever dezer, alles FRANCO.
Ze zijn ziek! En dat terwijl onze tijd
overvloeit van gezondheid en levenslust en
levenskracht en levensvatbaarheid
Zoo is het op papier of in theorie althans,
want aan handboeken om gezond en geluk
kig te leven ontbreekt het op geenerlei
gebied.
Maar wat mankeert ze dan toch wel.
Apathie, neerslachtigheid, overprikkeling
en de goede hemel weet, wat al nieuwmo-
diesche ziekten. Nederland lijkt machtig
veel op de maan, het heeft als zijne phaseu
of schijngestalten; wc behoeven de geschiedenis
niet hoog op te halen om het te zien.
Onder de Bourgondiërs bereikte het een
Imogen trap van luisterZijne schepen
voerden een bezem in den top van den
mast; ze hadden den oceaan schoon geveegd
en voor het krijgsgeroep van Egmond sid
derde de arglistige Franschman! Toen kwa
men de bloedplakkaten en ze ruimden 't land
of zwierven als ballingen door bosschen en
velden of op de ongetrouwe zee en vloeden.
Ze verhieven zichOranje had gesproken
en de heldhaftigste worsteling, die de nieu
were tijd ooit aanschouwde van een handje
vol volks tegen over een vorst, in wiens
rijk de zon niet onderging, verbaasde de
wereld. Heldenfeit op heldenfeit werd ge
pleegd; onder de Nassausche broeders ont
stond eene nieuwe natie in den rei der
volken, eene natie die voor een dier broeders
eene nieuwe gravenkroon gesmeed en
gevlochten had. Zoo ooit iemand het reine
liberalisme vertegenwoordigde dan voorzeker
Willem van Oranje, de groote zwijger,
wiens heelden in onze halfslachtige eeuw
luide spreken van een reusachtig heden.
Van uit Delfts heiligdom tot aan de heuvelen
van Dillenburg, over de wereldbareri zoolang
nog eene trompet schettert of eene trom
geroerd wordt of eene scheepsklok klinkt,
weergalmt de naam van den vrijzinnigslen
der vorsten die geen vrijzinnig volk vond,
omdat hij in vrijzinnigheid zijnen lijd voor
uit was en misschien wel zijne vrijzinnigheid
grondde op ergernis en dwaasheid beider
voor de wereld, het eeuwig Evangelium
Nauwelijks rustte hij in den school der
aarde, of de strijd tusschen vrijzinnigheid en
achteruitgang ontbrandde feiler dan ooit,
de schoonste democratie met hare loute
rende aristocratische toevoegselendat
schoono geheel van eene monarchale repu
bliek vertoonde in Lei/cestersche en Loevc-
steinsche factiën de sporen der vernietiging;
de eindelijke zegepraal eener baa (zoekende
olichargie, rcgecring van weinigen, familie
regeering.
't Volk zelf was en bleef liberaal, doch
het liberalisme sluimerde om vreeselijk te
ontwaken. De Barnevelds tragedie was een
voorspel; met bloed en vuur werd 1G72 in
's lands geschiedenis geboekstaafd
Wederom viel een vertegenwoordiger
der vrijzinnigheid, ditmaal als offer eener
onvoorziene ramp. De wateren om het
Hollandschdiep verslonden Hollands hope en
de oligardrie putte nieuwe krachten uit den
schoot des noodlots.
Nog eens en niet voor 't laatst, hief het
liberalisme 't hoofd op en Willem II en na
hem zijn zoon beklommen den erfelijkco,
stadhouderlijken zetel en regeerden in overleg
met 's lands slaten. Doch dat Uvepde stad-
houderlooze tijdvak had droeve kiemen
gebaard; het had een volk gekweekt rijp
voor den vijand, die uit het zuiden zachlkens
aan in aantocht kwam. Daar ginds in
Frankrijk kiemde het liberalisme naast de
meest verdorvene (iwmglandij waar een ver
vloekte XVe Lodeioi/k Frankrijks troon
bezoedelde en eene bandeiooze wijsbegeerte
de vrucht was van het zieke -het pest
zieke liberalisme.
De XVIe Lodewijk boette voor de zonde
zijner vaderen, omdat hij geen man was,
geen man die kon, geen koning, geen mail
die vermocht. Uit bioed en vuur en rook
damp verrezen heldengestalten van het
liberalisme, die naar loutering dorstten en
door bloed en vuur naar een verheven doel
streefden. Banton, Brissot en zoo velen als
daar vielen a's martelaars voor vrijheid
en vrijzinnigheid, omdat ze een oogenblik
geduld hadden, dat helsche monsters als
Robbespierre, Fouguier, Marat cn zoo velen
meer den naam en de leuze van vrijzin
nigheid cn vrijheid misbruikten tot loszin
nigheid en losbandigheid
En Nederland! Ach op flauwe, armhartige
wijze boeleerde en koketteerde bet met
de godin der rede en dat geene guillotine
in Amstelsstralen verrees en geene edele
en onedele hoofden vielen, hoe kwam dat?
De kiemen der apolhie, die eene natie
doorkankerl, huisden ook in de massaas!
't Was geene volksdeugd dat we ze ginds
niet in alles navolgden; 't was niet zijne
braafheid, zijn karakter van Nederlander
die een Daendels bewaarden voor de rol
tan een koudbloedige»lagen, zelfzuch-
tigen Buonaparte, wiens verwanten we nog
iri onzen tijd zagen fêteren en vieren door
dan genoeg! Nederland heeft er zwaar
voor geboet, doch gelouterd was het nooit.
In 1813 ltwatn de vrijzinnigste der vorsten
aan de regeering. Hij ('ie het liberalisme
kende en begreep! hoe werd hij geloond?
Omdat hij dat liberalisme duurzaam v,'i!de
bevestigen omdat hij het tred voor trede
wilde doen vooruitgaan, maar door deszelfs
onwil gedwongen werd het den tetigel-aifn
te leggen moest hij vallen als hield hij,
door zijnen troonsafstand de eer aan zich
zeiven
Na zijn dood herleefde nogthans 't liberalis
me Men handhaaft grondwetsverziening en
vrije verkiezingen en vlaggen en muziek en
vreugdeschoten en Thorbecke
Van Thorbecke geen kwaad: Ik ben vol
bloed Oranjeman 'doch mij rouwt Barne-
velds naam naast den naam der de Witten
zoo bloedig te zien aangeteekend; zoo rouwt
het mij en doet het mij wee Thorbecke
te hooren miskennen omdat hij doctrinair
meende te moeten besturen een volk, dat
liberaal in theorie of met woorden, des
poliek of lijdelijk in daden, in een woord,
liberaal maar ziekelijk liberaal was. Over
drijven we ga naar do stembus en ge
ziet telkerts en telkens en tot vervelens toe
dezelfde namen van ministeriesloopers er
uit te voorschijn komen als uit de urne
der noodlottigheid en 't volk blijft even
liberaal blind, omdat het het ware libera
lisme niet kent!
Over zwakte, ouderdom en verdeeldheid
de volgende week, hopen we|
De overtuiging wint veld bij de meer bezadigde
voorstanders van het herstel van den troon der
Bourbons, en niet hel minst bij de ministers, dat
dit denkbeeld, vooreerst althans, moet opgegeven
worden en zij beginnen reeds naar bontgenoolen
om te zien, door wier hulp zij zich zouden kun
nen staande houden, zonder daarom juist de legi-
limistische partij voor hel hoofd te stooten want
ook deze die hen in den zadel heeft geholpen, kun
nen zij niet onlheere». De poslie wordt moeielijk»
Voor versterking behoeven zij natuurlijk hel lin-
kerccnlrurn en trachten met behulp van dit eene
verlenging van liet status quo te verkrijgen, met
den maarschalk Mac-Mahon aan hel hoofd. Het
valt niet te betwijfelen of die mannen, die vroeger
wel overhelden tot de constitutioneel© mouarchie,
maar later de onmogelijkheid inziende om die to
herstellen, lot do denkbeelden van dan heer
Thiers zijn overgegaan, om een conservatieve
republiek te vestigen, zich hiertoe zuilen laten vin
den. Het wordt moeielijk, daar nu ook de laatste
termijn van de oorlogsschatting, wordt betaald cn
nog deze maand de vesting' Verdun zai verlaten
worden, wanneer weder hol gchceio grondgebied
van Frankrijk za 1 onlrui rad zijn. Uet is altijd
begrepen geweest, dat ook dan hel tijdstip daar
zou zijn, om tol de grondwettelijke regeling over
te gaan en aan Frankrijk eene meer vaste regeeriog
to geven.
Wil de tegenwoordige Nationale Vergadering
zich de macht loeëigenen om dit tc doen, dan zai
zij in de eerste plaats hebben over to gaan tot do
behandeling van do aanhangige coustilulioueele
wellen. Dit zal dan wei het uiterste zijn wat van
het linker-centrum tc verkrijgeu is, maar eens
eenvoudige verlenging van den voorloop«geu toe-
