NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
N°. 23.
Veertiende Jaargang.
A0 1873.
Vrijdag 21 Maart.
RETRANCHEMENT.
O D
s
I HI MAD
Dit Weekblad verschijnt iederen Dinsdag en Vrijdag.
Prijs per j^vV^.'aanden voor het voormalig 4de district van
Zeeland f\.\ -oor de overige plaatsen des Rijks, franco
per post ƒ1,30?
Prijs der Adyertentiënvan 1-5 regels 0,75 elke regel
daarboven f*ü,W/2- Croole letters naar het getal gewoue
regeis die zij beslaan.
Afzonderlijke Nummers ƒ0,05.
Ingezouden Slukkeu ea Brieven, de Redactie betreffende, benevens Adverlentiëu en gewone Berichten ot Mededeelingeu van Correspondenten,
te bezorgen bij den Uitgever dezer, alles FRANCO,
Da ondergeteekendeis
bereid de aankondigingen
ran ter visie liggende Pol-
derbegrootingen enrekeningen inotde aan
kondiging van den dag van bijeenkomst der
Vergadering van Ingelandenin zijn week
blad op te nemen ad f 1,— voor elke
plaatsing.
J. SCHAXSJIAiX.
Het Bestuur van den polder BEWESTER
EEDE BENOORDEN ST. PIETERSDIJK
maakt bekend
lo. dat de rekening over 1872 alsmede
de opgemaakte begrooting voor de
dienst van 1873/74 met eene me
morie van toelichting van den 24
Maart lot den vierden April
daaraanvolgende en de begrooting na
de vaststelling door de stemhebbende
Ingelanden met de memorie van
toelichting van 5 April lot den 15
April 1873 in den voormiddag ten
kantore van den Ontv. Griffier tullen
zijn nedergelegd ter inzage van de
Eigenaren der landen in dezen polder
gelegen en dat de gemelde rekening
en begrooting ten zelfden kantore in
afschrift verkrijgbaar is tegen betaling
der onkosten,
2o. dat de gewone vergadering van de
stemhebbende Ingelanden van dezen
Polder, zal gehouden worden, op
Vrijdag den 4 April aanslaandedes
voormiddags 10 uren, io het Logement
bewoond door P. J. BEIJAERT op
-de kaai alhier.
Sluis, den 21 Maart 1873,
Het Bestuur voornoemd,
J. II. HENNEQUINDijkgraaf.
J. M. HENNEQUIN, Ontv. Griffier.
Alweder eene koningin onder de plaatsen
en, plaatsjes van ons gewest roepen we uit,
wanneer wij van Sluis uitden ouden
Zwiudijk volgende, henen wandelen en ons
oog weldra stuit op eene voor ons laag
gewest vrij aanzienlijke hoogte die, èn
door de sporen der haar omringende grach
ten, èn door haren vorm ons getuigt, dat
hier eenmaal een verheven bolwerk verrees,
en dat is ook zoo. Het is het overschot van
een der beide forten van het oude Retran
chement en wel het zuidelijke, dat, in tegen
stelling van het Noordelijke Oranje, met den
iiauui van Nassau pronkte en dus reeds
vroeg in deze streken den altoos geliefden
naam van Oranje-Nassau overplantte en in
eervolle herinnering hielp houden.
Retranchement is niet oud het dagtee-
kent zoo wat van voor 21(i eeuw en was
eertijds niets anders, dan eene verschansing
ter bescherming van het Zwin. Toen de
krijgskundige Maurits in 1604 door het
Zwarte gat naar Coxie kwam, zag hij het
belang van dit piint en besloot het eenmaal
ten dienste van het eiland Cadzand te ver
sterken. Reeds vroeger lag bij ter Hofstede
eene schans doch Maurits bouwde, na dat
Sluis door hem veroverd was. twee forten
aan den dijk van het Zwin. Juist in 't
midden van deze forten stichtte hij eene
redoute of vierkante wijkschans en veree-
nigde het geheel door een walgordijn
genoemd. Aan de landzijde legde hij een
kapitalen wal met uitspringende hoeken
(bolwerken of bastions) en hoornwerken
aan dit geheele werk werd in 1621 mer
kelijk uitgebreid doch sedert 1701 liet men
het geheel vervallen en in plaats van gar
nizoen en vestingwerken, werd in het
Sluische gat of den mond van liet Zwin
voortaan een oorlogschip gelegd.
Men gaf de dus aangelegde versterking
den naam van het Hetranchement van Cad-
sandria. Zij heette dus eigenlijk Cad-
sandria, maar werd weldra alleen bij het
voorvoegsel genoemd en deze naam Retran
chement, dat niets anders dan versterking,
verschansing beteekent, werd de officieele, en
bij het volk Trisement.
Ter Hofstede was eigenlijk de plaats wier
naam officieel had moeten blijven leven in
de grijze oudheid toch bestond ze; en toont
men cr ons nog de plaats, waar eenmaal
het kerkhof lag, dan mag men het er
voorhouden dat ze ook eenmaal eene kerk,
minstens eene kapel bezat en eene parochie
vormde, zoo als ze thans eene burgerlijke
gemeente is onder een nieuwen naam.
Dit ter Hofstede komt reeds voor bij den
ouden Hollandschen Rijmkroniekschrijver
Melis Stokedaar toch zegevierde Jonker
Willem van Henegouwenden 28 Maart
1303, over de de Vlamingen, li j was met
zijne vloot uit de Schelde gekomen in het
vaarwater de vloer genoemd, een arm der
zee tusschen den vasten wal en het eiland
Wulpen; doch daar dit toeo reeds een
nauw en onrein (dat wil zeggen: eng en
verzand) diep geworden was en de schepen
menigmaal den grond raakten, landde hij op
't eiland Calzand en behaalde bij ter Hofstede
eene schitterende overwinning. Ter Hofstede
heugt dus minstens van voor 570 jaren.
De lotgevallen van Retranchement zijn
weinige doch aan de hand der natuur en
door de vlijt der menschen is daar
eene verandering voorgevallen, bijna
zonder voorbeeld in de geschiedenis Wij
zeiden dat Retranchement ook eene konin
gin was. Zeker, ze beheerschte eenmaal
den breeden Zwinstissmn; bezat eene veilige
scheepsreede en naderhand ruime killen;
thans is zij, op een half uur afslands van
de Noordzee, eene stille landgemeente ge
worden doch die wellicht door aansluiting
aan öelgie eene betere toekomst te gemoet
gaat.
Het Zwin leeft alleen nog in een polder
van dien naam, die van den mond der
Aardenburger haven tot bij Retranchement
in vruchtbare bunders bouwland den ouden
zeearm naar Ooslburg, den Zwarten Polder,
Breskens en IJzendijke vervangt; terwijl de
boven Zwinpolder, in het vorige jaar 1872
bedijkt, haar geheel van de zee afsluit. Deze
polder, eene internationale bedijking, heeft
den veelbeteekenenden naammet het oog
op het eerstgeboorte recht der naamgevers,
van Willem Leopold ontvangen. Moge deze
naam Symbolisch zijn en op voortdurenden
vrede en eendracht tusschen Noord- ea
Zuid-Nederland wijzen!
Retranchement zelf werd eerst langzaam
bevolkt; eerst woonden er in eenige ba
rakken slechts soldaten, waaronder toen
vele gehuwden waren en eerst eene ramp
schonk het dorpje de eerste burgerlijke be
woners. De Zandpolder namelijk bezweek
voor de golven en de ingezetenen uit dien
polder vestigden zich te Retranchement.
Weldra verrees er herberg en smidse
wagenmakerij en korenmolen en, men bouwde
binnen de wailen kerk en pastorij. Als
notabelen had deze gemeente haren koin-
mandant, plaats majoor en commies der
magazijnen. Vele half burgerlijke half mili
taire ambtenaren een predikant en een
onderwijzer der jeugd, vormden weldra,
met de even genoem len uit den Zandpolder, de
kern eener gemeente, die in de lengte binnen
het versterking»» erk uitgebouwd, met ter
Hofstede vereeoigd gebleven in onzen tijd
eene burgerlijke gemeente van ruim 750
zielen vormt, die hun bestaan in landbouw,
ambachten en winkel leering vinden.
Ook in de Juli dagen van het jaar 1708,
tijdens hel overrompelen der linien van
IJzendijke door de Franschen, gaf de com
pagnie burger voetvolk van Retranchement
blijken van vaderlandsliefde doch door de
verraderlijke handelwijze des Burgemeesters
Kraaje en de lafhartigheid der Engelschen
on ler Gordin, konden ze weinig verrichten,
ja ontkwamen ter nauwernood het gevaar
van door eene vreeselijke overmacht over
vallen en vernietigd te worden.
Van de wallen van Retranchement, recht
tegen over het gesloopte fort Leopold, in
het zoogenaamd Hazegars (of Ilazegras)
waren de landzaten getuigen van den
ongclijken strijd tusschen dwee.Nederlandsche
kaïipiineerbooteii,onder du.' bevelen der
luitenants Bouricius frti- van ilaldeghen
tegen de Belgische troepen.
