CADZAND. NIEUWS- ER ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAAIDEREN. N°. 21. Veertiende Jaargang. A8 1873. PROVINCIALE GFiLDLEENINGElV ƒ525.000 (leening 18631867) cn van 75.000 (leening 1866). Dit Weekblad verschijnt iederen Dinsdag en Vrijdag. Prijs der Adverteutiën van 1 -5 regels ƒ0,70 elke regel Prijs per drie maanden voor het voormalig 4de district vau Vrnrlaiv IJ. lVToai't daarboven ƒ0,12'/k. Groote letters naar het getal gewone Zeeland ƒ1.15; voor de overige plaatsen des Rijks, franco J O i'rregels die zij beslaan, per post £.1.30. .V—Afzonderlijke Nummers ƒ0,05. in^e^on^en Stukken^eu tfriëven, de Redactie betreffende, benevens Adverteutiën en gewone Berichten ot Mededeelingen van Correspondenten, r te bezorgen bij den Uitgever dezer, alles FRANCO. NIEUWE RENTECOUPONS der van De Griffier der Slaten van Zeeland brengt bij deze ter kennis van de houders van aandeelcn in genoemde geldleeningen ten laste der provincie Zeeland, dat in den loop dezer maand ter provinciale griffie op de gewone kantooruren verkrijgbaar zijn nieuwe stellen halfjarige reolecoupous met een be wijs ter bekoming van nieuwe coupons na 1 Julij 1882; en zulks tegen betaling van dertig cent per stel, volgens de bij de plans dier leeningen gestelde voorwaarden, en legen overgiftc van de In der tijd bij de aandeelen pfgegeven bewijzen ter bekoming van nieuwe coupons na 1 Januari 1873. Middelburg den 7 Maart 1872. De Gri/fier der Stalen van Zeeland BIITEUX. II. Het eiland Cadzand. Zou als we gezien hebben, was het eiland Cadzand vroeger veel kleiner en werd later, tengevolge der ver landing van de Zvvinarmen, werkelijk vergroot en bleef alzoo tot aan het einde der 15e eeuw. (1477) Na dien tijd was de toestand ellendighier en daar verhieven zich eenige hoogere gedeelten uit de golven, het over schot van heiligdom of ridderburg dragende, waarbij eenige schamele visschers en schaap herders hunne hutten hadden opgeslagen en zelfs uit ellendig overschot, van een weleer zoo bloeiend gewest, bleef nog niet eens beveiligd voor de geweldige hand des men- scheii, het werd in 1484 door den vijand afgeloopen, die de ellendige have der landzaten verwoeste. In 1500 sloeg men de hand aan 't werk, om aan dezen treurigeo toestand een einde te maker; hij had trouwens ook haast eene g.'heele eeuw geduurd en men begon met den palder 400, (dal is 400 gemeten) be zuiden de kerk te bedijken; dat werk werd nog eene halve eeuw lang voortgezet en nlzuo verkreeg Cadzand die gedaante, waar onder wij Ucl op kaarten van het laatst der XVII eeuw (vóór 1690) aanschouwen. In 1690 werd het aanmerkelijk vergroot dooi de aanhechting (tengevolge der bedijking van den grooten St. Annapolder) van het land van GroedeBreskens en Baarzandehet verdubbelde daardoor in omvang met ruim de helft der oppervlakte, die het in 1742 had. Vóór laatstgemeld jaar was het door de Nieuwerliaven met de Marolleput en in 't Zuiden inet het Zwin van het overige land gescheiden en werd in 't Wes". door de Noord zee, in 'tNoorden doordeWiel ngen der Schelde begrensd. Met de bedijking der Nieuwer liaven in 1742, werd het met IJzendijke en de omliggende polders verbonden, zoodat toen reeds het eiland Cadzand niet meer bestondterwijl deze aanhechting in 1794 nog ver Ier (door het bedijken van den Kranepobler bij Ooslburg) voltooid werd en tengevolge van deze laatste bedijking, werd geheel het Westelijk gedeelte van het toenmalig StantsvJaaiideren aan elkander gehecht. Het leggen van den kapitalen dam in 1788 was liet begin, het leggen van Bakkersdara in 1789 was het einde van dit werk, dat alleen door de bedijkingen van den Olieslager (1803), Austerlitz (1805j eu Uiumede (1827) geheel voltooid werd. Cadzanddorp. Hel is buiten twijfel, dat Cadzand vroeger eene stad was, die hare opkomst, even als de overige .steden in liet uaburige Vlaanderen en in ons gewest, te danken bad aan het bestaan van een ridderburg en diens gewone omgeving van Vasallen, ambachtslieden, kooplieden en hei ligdommen met hunne missen, kerkmissen, later in kermissen en jaarmarkten hervormd. Door St. Amand op zijne tochten naar Walcheren werd de plaats bezocht, doch liet is de Heilige Eugius, (St. F.loij) die er het eerst het Evangelie op de toen gebrui kelijke w ijze en met de toen bekende vormen des Christendoms overbracht. De kerk getuigt in enkele bizonderlieden, dat ze 't overschot van een vroeger heiligdom is, welks bouwvallen zooveel doenlijk hersteld zijn of in onderdeden in het tegenwoordige geheel zijn opgenomen. Ook Sc. Havo heeft in persoon of door zijne discipelen deze plaats bezocht en vandaar eene zekere afhanke lijkheid vail althans verbinding met de beroemde abdij van St. Buvo te Geud. Ook liet aloude klooster van St. l'ielers terzelfder stede, bezat bier uitgestrekte tienden als vruchten der vlijt zijner kloosterlingen, die niet alleen gelden voor de bedijkingen verschaften, maar menigmaal met de hand arbeidden en met den mond predikten. De reformatie droeg hier spoedig bare vruchten. Al mogen wij bij liet licht dei- nieuwere geschiedenis niet meer verhalen, dat de beroemde godgeleerde George Cas- sander een inboorling, een parochiaan, van Cadzand was, hij heeft er toch invloed uit geoefend door deu geest van gematigdheid^ die in zijn schriften heerschte." Na de ves tiging der reformatie ir. deze streken jwerd Cadzand door verschillende leeraren door liefdebeurten bediend onderjjjdezen was de ongelukkige Jan Miessoe.ns de Jonge of van Dienst. Van Sluis naar Brugge willende reizen, werd h;j met zijn heele gezelschap aldaar op Zaterdag 10 December 1583 door de Malcontenten (oproerige Spanjaar den, die legen Spaansch en Geus beiden oorloogden) gevangen op het kasteel vau Middelburg in Vlaanderen gezet; ge- vonnisd en in een zak, met steenen bezwaard, aldaar verdronken. In 1604 werd ook Cadzand door Maurits veroverd en deelde voortaan in meerdere of mindere mate in de|lotgevallen van ons vaderland. Cadzand, het Leenhof of de Heerlijkheid. Ook hiervan een woord u! weet men'van de oudere heerlijkheid weinig of niets; alleen vinden we in 1391 eenen Jan van Cadzand vermeld. Het latere Leenhof werd Inter door keizer Karei V, 11 Maait 1523, gevormd en wel uit de oude hoven vau Crubeke eu Mootignij en in leen gegeven aan een edelman uit het ;nel de van Bors- selens verwante geslacht der de Baensten namelijk Jan de Baenst, Heer van Sl. Joris, enz. Het wapen van dit Leenhof was een burg van keeluit welks openstaande poort een loopendjlicil halfwege te voorschijn komt. Van de bizondere geschiedenis van Cad zand dit jvveiuige Reeds in de IX eeuw (830 ongeveer) werd Cadzand even als de Bode- en de Oostburg, door de Noormannen verwoest. Met zekerheid vinden we liet reeds io 1167 vermeld. Iri 1290 werd hel geheele eiland door Jan van Uenesse verwoest, nogmaals ia 1295 door de Westvriezen eu in 1300 door de Franschen veroverd en geplunderd. In 1337 onderging liet nogmaals hetzelfde lot door de Engelschen en in '1340 door de Franschen; door de Engelschen nog al eens in 1405 cn 1436. In 1492 werd te Cad- Ziiüd de vrede lusschen Maximiliaan van Oostenrijk en de Vlamingen gesloten. Ge durende het beleg van Sluis viel liet iu banden van Spanje en in 1604 werd het, zoo «Is we reeds zeiden, door Maurits ver overd. In 1708 verdedigden zich de landzaten, waarbij de heeren Ritmeester Joost Ris- see'jw en zjn Luitenant Yervate, uitmunt ten heldhaftig tegen de Franschen, doch voor het overige offerden zij zich onder hunne boeren- cn burgerufficieren met die vau Groede Nieuvvvliel, Retrauchement en Breskens nutteloos op, daar ze in de forteu langs de linie, lusschen Ooslburg en IJzen dijke, de zaken niet alleen iu biltere wanorde vonden (geschut zonder ammunitie of kanon uiers ter bedieuitig enz,) maar ook na door

Krantenbank Zeeland

Sluisch Weekblad | 1873 | | pagina 1