NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAANDEREN
N'. 11.
Veertiende Jaargang.
A° 1873.
Vrijdag 7 Februari.
Verdeeling van ons
gewest.
Politiek Overzicht
Dit Weekblad verschijnt iederen Dinsdag en Vrijdag.
Prijs per drie maanden voor hel voormalig 4de district van
Zcelaud 1.15; voor de overige plaatsen des Rijks, franco
per post ƒ1,30.
Prijs der Adverlentiën van 1-5 regels f 0,75 elke regel
daarboven 0,12l/2.Groote letters naar bet getal gewone
regels die zij beslaan.
Afzonderlijke Nummers ƒ0,05.
Ingezouden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, beneveus Adverlentiën en gewone Berichten ol Mededeelingeu van Correspondenten,
te bezorgen bij den Uitgever dezer, alles FRANCO.
Daar velen onzer lezers nog wel eens
van eenige andere verdeelingen zullen gehoord
hebben, willen wij ook, al zijn ze van later
tijd, daarbij een oogenfclik stilstaan. Het
spreekt van zelf dathoe meer verlichting
en beschaving veld wonnen, hoe meer ook
bet Burgerlijk bestuur geregeld werd. In
vroeger lijd, zelfs tot 1792, had men de
steden aan welks hoofd stond een Balju of
Officier van Justitie, die als substituut onder
zich had een burgemeester van de Courpte,
«lat is President der rechtbank. Deze werd
bijgestaan door de Raadsleden, toen Schepenen
genoemd, van deze plaatselijke rechtbanken
kon men zich in sommige gevallen op een
Imogen raad, zooals b. v. te Meclielen, be
roepen. Het Gemeentebestuur bestond uit
dezelfde Schepenen, doch deze hadden den
Burgemeester van Schepenen aan hun hoofd
en werden bijgestaan door een Griffier
(thans Secretaris) en een Thesaurier (thans
Ontvanger. Dit geheele collegie werd ook
wel eens de Wethouders en de Wet ge-
noemd deze benaming hoort men zelfs nog
nu en dan in de spreektaal. Een ambacht
stond onder een Amman (elders b. v. in
Ituitschland Amptman) zooveel als plattelands
burgemeester, zijn rechtsgebied heette Amt,
Ambacht, Ammanschap of Scip. De Schout,
Scout of Scoutheet was een balju ten
platten lande, soms ook over een klein ge
deelte van cene stad b. v. het kasteel of
den burcht, waar die bestonden eu hij had
tlus wel iets van de latere vrederechters.
Ons platteland behoorde eertijds tot het
vrije van Brugge. Dit vrije, de vrijheid,
was een landstreek, die een groot deel van
Vlaanderen omvatte en die bestuurd werd
cn berecht door Balju of Hoogbalju, Bur
gemeester en Schepenen. Dit vrije had
eerst de pacificatie van Gent en naderhand
de Unie van Utrecht aangenomendoch
werd door het eerloos verraad des prinsen
van Chimaij en de wapenen van den Hertog
van Anjou, daarvan losgescheurd. Onze
streken bleven langer bij de Unie; de Hoofd
baljuw van het Brugsche vrije cn eenige
schepenen toch (Jacob de Guijse en de zijnen)
weken naar Sluis en richtten het vrije van
Sluis op. Toen Parma ook Sluis innamju
Luiten het eiland van Biervliet hier alles
veroverde, weck de regeering van het Sluische
vrije naar Middelburg, doch in 1604 her
overde Prins Maurits dezen oord en het
Sluische vrije werd even als de steden en
heerlijkheden in zijne oude rechten hersteld.
Van #f bet sluiten der Utrechtsche Unie
tot 1618, de Munstersche vrede verkeerde
ons gewest ten opzichte van een en ander
in een zeer exceptioneelen toestand een
toestand bij uitzondering. Nu eens was
Prins Willem de I ons ten Souverein dan
weder de beruchte Hertog van Anjou of
Alengon dan weer moesten we ons huigen
voor Parma en den raad van state en zelfs
nog in 1647 en 48 hadden de Aartsher
togen Albert en Isabella hier eenig bewind,
znoals b. v. blijkt uit het octrooi tot bedijken
van de Isabella- Albertus- en Clarapolders,
doch alleen over 't platte land en langs de
grenzen, zelfs ten opzichte van hot Graaf
schap Middelburg in Vlaanderen bleef dat
zoo. Dit graafschap toch iag gedeeltelijk op
Zuid- gedeeltelijk (het kleinste) op Noord-
Nederlandsch grondgebied; de Balju en zes
Schepenen behoorden met de Burgemeesters
tot de Koomsche kerk, doch de zevende
Schepen moest Gereformeerd zijn en daartoe
werd dan meestal een inwoner van Heille,
Eede of St. Kruis verkozen en wilde men
nu van de vonnissen dezer schepenen appel-
leeren, dan moest men dit, —was men Vlaming
voor het Brugsche of zoo men Staatsvlaming
was, voor het Sluische vrije doen of voor
een der raden van Vlaanderen 't zij te Gend,
Brugge of Middelburg.
Na 1648 tot 1792 was ons land verdeeld
in twee deelen het Sluische vrije en het
Commitimus. Het eersle stond, zoo als gezegd
is, onder zijn eigen Schepensbank en den
Baad van Vlaanderen te Middelburg, het
andere onder zijn eigen Schepensbank en
de Provinciale Staten van Zeeland. Het
Commitimus bevatte dezerzjds den
Braakman alleen de stad en het eiland van
Biervlietwaarbij later de Hoofdplaat voor
een deel en eenige te voren bedijkte schorren
gevoegd werdenen heette Commitimus
omdat het als 't ware een aan- of afhangsel
van het graafschap (Fransch ComtéZeeland
was.
Het Brugsche vrije bevatte al de dorpen
van ons gewest behalve Nieuwvliet en
Breskensdat vrije heerlijkheden waren
Breskens behoorde b. v. den Hertog van
Cleef en Middelburg in Vlaanderen (Hol-
landsch gedeelte) dat een graafschap van
het huis de Mérode d'Aremberg wasook
lJzendijke hoewel het een burgemeester en
schepenen voor de kleine of Inge justitie
en policie bevat, behoorden onder het vrije.
Sint Anne, de stai Sluis. Aardenburg en
Oostburgstonden op zich zelve en hadden
een Balju twee Burgemeesters en van vijf
tot zeven Schepenen. Binnen Sluis bezat
het vrije slechts één gebouw met plein en
tuin in maar geheel en al onafhankelijk
van de stad. De hoofden der dorpen, zelfs
over groote buurtschapper, werden Hooftman
genoemd en oefenden de policie uit.
Onze tegenwoordige veldwachters droegen
in de steden den naam van 's Heereo
dienaar, op het platte land dien van berijder;
allen oef«:nden in zekere mate de functie
van deurwaarder, uit, welke functie in de
steden wel eens aan een stadsbode werd
toevertrouwd.
De ambn«;hten waren ais gemeenten en
rechtscollegien even als de Schoutheeten
of Schoutendommen sints lang opgeheven.
Alleen de inkomsten, vroeger aan die be
trekking verbonden, behoorden, 't zij als leen,
't zij als eigendom aan sommige famiiien
wier stamvader wel het ambt, maar niet de
inkomsten daarvan b. v. zeker hoofjgeld
het recht van jacht en visscherij sommige
tienden en andere heerlijke rechten be
gunstigd bleven en die op hunne erfgenamen
over lieten gaan. Maar dat was een gru
welijk misbruik? Voorzeker! Wij zullen
daarom in een volgend nummer iets over
leenen en leenhoven cn tienden zeggen,
omdat daarom in onze oude geschiedenis
nog al eens sprake is. Onze lezers mogen
dan tolde overtuiging komen, dat de Fransche
omwenteling van het laatst der XV'fll eeuw
als een zuiverend onweder over ons is
heengetrokken, en een leven onder een
grondwettig vorst, uit het stamhuis onzer
keuze, eene weldaad is: eene staatkundige
weldaad, niet genoeg te waardeeren voor
het nageslacht, dat de geschiedenis, nu nog
bij overlevering, weldra alleen maar uit de
geschriften kent.
De conservatieve partij in Spanje, die geljjk
hare geestverwanten van alles een politiek wapen
maakt.heeft thans de afschaffing der slavero'ff
aangegrepen om het gouvernement, of liever den
Koning, te bestrijden. Ook daar wordt bet land
opgezweept tot een petitionnement eu er komen
adressen uil eu nameus gehuchten waarvan de
bevolking uiet eens kan lezen en schrijveu.
Maar de strijd openbaart zich' ook op dat ter
rein, waar hij niet mocht worden gevoerd. Dé
gemalin van maarschalk Serrano is hofdame der
Koningin 011 zou iu die hoed.ihigheid', na de
aanstaande bevalling vau deze hel kind volgens
het hofceremonieel aau de grootwaardigheidsbe-
kleeders en diplomaten verloonen. De conserva
tieven hebben nu van den maarschalk welen lo
verkrijgen, dat zijue gade dien dienst weigerde en
Serrano heeft aan den Koningvan wien de
uitnoodiging was uitgegaan, geschreveu dat de
hertogin die ceremonie uicj kon vervullen wan
neer.... het wetsontwerp tot afschaffing der slavernij
uiët was ingetrokkcu omdat daardoor de iutegri-
leit des lands in gevaar werd gebracht.
Het haart te Berliju veel opzieu dal de Kroon
prins Frederik Willem van Pruisen den liberalen
predikant Persias met het godsdienst-onderwijs
zijner kindereu belast heeft en wel zoo kort na
dé veroordeeling van den liberalen predikant dr.
Sydow door het consistorie van de provincie
brandenburg. Waar is bet echter, dat laatstge
noemde in de hooge kr.ugen e;i zelfs ten hove
vele voorstanders vindt.
In eene talrijke bijeenkomst van laden der go-
raeente, bij welke de bekende dr. Sydow predi
kant is, Maandag te Berlijn gehouden, is met
bijna eenparige stemmen besloleu aau den Mi
nister van Ëeredieust den opper-kérk'eraad ei
dr. Sydow zei ven eene verklaring te zenden, in
houdende, dat hel consistorie der provincie Bran
denburg zich door een predikant in diens ambts-
