NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAI WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAAMDEREN.
Ons gewest in
vroegere eeuwen.
N°.
Veertiende Jaargang.
A0 1873.
Vrijdag 24 Januari.
Politiek Overzicht.
Dit Weekblad verschijnt iederen Dinsdag en Vrijdag.
Prijs per drie maanden voor het voormalig 4de district van
Zeeland 1.15; voor de overige plaatsen des Rijks, franco
per post ƒ1,30.
Prijs-der Adverteutiën v«i 1 5 regels ƒ0,75 elke regel
daarboven ƒ0,12'/a. Groote letters naar het getal gewone
regels die /.ij beslaan.
Afzonderlijke Nummers ƒ0,05.
Ingezouden Stukken en Brieven, de Redactie betreffendebeoeveus Adverleutiëu en gewone Berichten ot Mededeelingen vau Correspondenteu
te bezorgen bij den Uitgever dezer, alles FRANCO
Volgens onze belofte maken we ons
gereed, om in eenige opstellen eenige bi-
xonderheden mede te deelen over el de
plaatsen in ons gewest, te beginnen met
Cadiand.
Alvorens daartoe over te gaanmoeten
we echter even den blik slaan op het geheele
gewest zelv een den lezer daaromtrent het een
en ander herinneren en opmerken. Vooreerst
dan merken we al dadelijk op, dat we niet
geleerd wcnschen te zijnwij zullen ons
daarom geheel en al onthouden van bronnen
en onzen lezers alleen de uilkomsten ran
ons eigen veeljarig onderzoek mededeelen.
Mochten er enkelen zijn. die aan onze me-
dedeelingen twijfelen of ze met schouder
ophalen ongeloovig ontvangen, dezen hebben
we te zeggendat we weldra in eene
expresselijk daarvoor geschreven verhandeling
onze mededeelingen met bewijzen hopen
te staven. Zij, die niet kunnen breken met
de overleveringen van deze of geene plaats,
die b. v. vertellen, dat Schoondijke Schoori-
dijke heetomdat het vroeger Vulen
voor heo hetzelfde als Vuilendijke heette
die weten te verhalen, dat Rhodeburg Roo-
denburg heette omdat het roode sleenen
maren had en Aardenburg genoemd werd
omdat het aarden wallen kreegzij die
vasthoudendat Groedc zijn naam dankt
aan de Grudiers, een der volkjes door
Julius Caesar in dezen oord of in zijne
nabijheid aangetroffen, mogen zich met deze
overleveringen vergenoegen, als ze er content
mee zijn, ons welMaar als ze deze voor
waarheid gaan uitventen, dan prostestcercn
wij. Wij eerbiedigen de legende op elk
gebied wc vinden ze dikwijls schoon om
haren vorm.- zelfs kunnen we ze eerbiedigen
als het hulsel waarin diepe treffende
waarheid schuilt, (men denke b. v. aan
Aiusveros de eeuwig zwervende Jood
maar als ze in de plaats der waarheid zelf
wil tredendan wijzen we ze zonder con
sideratie bepaald en onvoorwaardelijk af.
Toen Sint Amand en Sint Eloy (Eligius)
dezen oord bezochten, zag het er hier geheel
anders uit dan thans. St. Amand reisde te
voet uit Gallië naar Westknppel en Domburg.
De Westerschelde (Honle) was.ee» nauwe,
ondiepe stroom. Ons gewest werd door het
groole water, het Zwin (Suïne, Sinefala
wellicht ook Tabuda genoemd) doorsneden
hier slroomde de Eede of Hoe, ginds de
Goods of Gods-vliet, verder de Bevernée
en de Ee-vlietkortomons gewest was
een laag, vruchtbaar hout- en waterrijk ourd.
Sleden en dorpen waren buiten Aardenburg
(Rhode of reedeburg) Oostburg, Isendike en
Riervliet ver te zoeken maar, des te meer
adellijke kasteelen en kapellen lagen er
over het land verspreid. In het Zwin lagen
de eilanden Cadzand, CoesantZuitzand en
eenige kleinere; lusschen de groote Kil en
de Wielingendie monden van het Zwin
(eerst later der Honle) waren, lag het eiland
Schoonevelde. De Cadzaudsche banken
vormden eene bloeiende laudstreekeen
schiereiland de Paardenaarkt en het land
van Wulpen genoemd de landengtedie
bewesten het latere Sluis dit schiereiland
met Vlaanderen verbond was even als de
Vlaamsche kustde Paardenmarkt en het
land van Wulpen door stevige duinen-reien
tegen de Noordzee beveiligd.
Nabij het ridderslot verrees allicht een
klooster met eene kapel getuige de vele
heiligen naitien. St. Pier (St. Petrus de
Apostel) St. Kruis, St. Anne (na de moeder
der H. Maagd) onze lieve vrouw St. Ca-
thelineSt. CatherinaSt. Christuffel (de
patroon der beerliedenwiens liefelijke
legende, de Christusdrager bekend is), St.
Bavoniet te vergeten en zoo meer tot
zelfs den ridderlijken St. Joris de II. Ge
orge der Engelscheri.
Zoodra zich ergens een klooster of kapel
verhief, werden deze natuurlijk door de
landzaten nu en dan vooral op feest- en
Heiligendagenbezochtook waren de
kloostergeestelijken dikwerf landbouwers, die
juist in deze onbewoonde streken zich ves
tigden om ze te ontginnen en voor de
landzaten bewoonbaar te maken.
De klooster- en kapelbezoekers kwamen
soms van uren vergeen wonder, dat in
de nabijheid van klooster of kapel
vooral wanneer deze in de nabijheid van
een beschermenden ridderburg of heerenhuis
stonden, herbergen verrezen. De land
bouwers behoefden gereedschappen en weldra
kwamen smeden, wagenmakers en timmer
lieden zich in de nabijheid vestigen; eenige
visschers voegden zich bij hen menig
rondreizend kramer of marsdrager bouwde
er zich een huis ten einde, na zijne verre
zwerftochtenzich eene rustplaats te be
zorgen. Zóó ontstonden onze buurten
gehuchten en dorpen in menigte.
Deze landbouwkundige verschijningen en
ondernemingen zijn zeer oud en door de
geschiedenis en hare bronnen vvèl gestaafd.
De ridders van St. J«n te Jeruzalem, de
beken Ie teinpelpriddeis uf tempelieren, he
zaten in de Xe eeuw kudden schapen even
als de monniken van Elinare, dal reeds in
het eeuwen oude dichtstuk Keijnaard de
Vos, genoemd wor .t.
Walter, gezegd van Marvis, Bisschop van
Doornik zond in (ie X!il eeuw zijne mon
nikken naar deze streken met liet bepaaLe
doel, om de cultuur in deze gewesten op te
richten.
Onze bodem bestond deels uit Looën,
dat wil zeggen eenigszins hoogehoutrijke
gronden. Eecloo b. v. beteekent niets anders
dan Eiken-bosch en in ons gewest leefde
eene familie Van der Eiken.
Voorts vond men woestinen (woestijnen)
niet van zand, inaar droog en heideachlig.
Sint Jan in Ererno beteekent in de woestijn;
men denke aan Johannes de Dooper.
Eindelijk uit broeken broekgronden, lage
vochtige streken, ook moeren of moerassen
genaamd. Men denke aan Moerkerke.
Men kan dat oude land ook in twee
soorten verdeelen. Reeds in een zeer oud
perkament mor (dat is moer) het oorspron
kelijk lagedoor afzetting der stroomen
ontstane landen werp-land door de zee
aangespoeld schorren.
Zeker is het, dat b. v. later riog de aan
wassen en gronden buitendijks gelegen
anwerpen genoemd worden Deze naam leeft
nog in dien der stad Antwerpen en van
onzen Antwerpenpolderwaarvoor men
wilde men de juiste spelling weer geven
dus Anwerpen zou moeten lezen.
Dit weinige in 't algemeen bij onze plaats-
beschouwingen, die we in een onzer volgende
nummers zullen geven; we zullen er nog
wel iets meer van moeten zeggen.
Als aandrang tot aauuemiug van het aanhangig
ceusus-ontwerp wil hel Vaderlaud het pelitione-
meiil. De N. Kolt. Cour. keurt dit af en zeut o. a.
„Vóórdat de partijzucht zich op censusverlaging
wierp, is er zoo goed als nergens noch van de
kiezers noch van de anderen, eenige aandrang
tot kieshervonnmg uitgegaan Sedert eeu paar jaar
aan de orde wekte tie zaak geen belangstelling
genoeg om de volksstem lot spreken le krijgen,
lin nu, nadat ouder de schier algemeeue afkeuring
het oniwerp-üeerlseuia zedelijk ais bezweken is,
nu, op het uiterste, nog petitionnement Wat zou
dit uuoüschol bal-n Zou werkelijk nog de moe—
uuig ie verbreiden zijn, dat hel Nederlandsche
volk verlangt dal het ontwerp wel worde?"
Vroeger, d. i. vóór de verwerping van hei. ooi-
werp van wei ter invoering van een inkomsten-
belasiing, bestond er van de zijde, van hel volk
slccliis weinig verlangen tot census-herziening
uithoolde vuil de liberale leden der Tweede Kauier
verwacht werd dat zjj deze hervorming vau ons
gebrekkig belastingstelsel zouden goedkeuren. Uit
bet voorgevallene bij het daartoe strekkende ont
werp, is bel den v :ike echter duidelijk geworden,
dal zij vau de Tweede Kamer, zooals die thans is
sameugesteld ten dien opzichte weinig goeds te
verwachten heelt. Daaruit is h- t verlangen geboren
tot herziening van den census, als zijude het
middel om zooveel noodig andere meer aan de
weuscheu van het volk gehoor gevende vertegen
woordigers te verkrijgen Vro-ger bestond er dus
veel miiiiur reden ceusus-verl iging te verlangen
dan lhaiis.
Wy zouden echter uog geen p^titionement
verlangen, om niet op de beslissing der Kamer
vooruil te luopeu. Mocht evenwel hel ccusus-
ouiwerp komen te vallen dan zou de lijd daar
zijn, e«.u algemeen peliliouemenl ter ouiniud ng
der Kamer in het leven te roepen, ten einde het
volk in de gelegeubeid werd gesteld, bij hel ver
kiezen vau ledeu zulke personen als vertegen
woordigers te benoemen die de weuscheu va a
