NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD USWESTELIJK ZEEUVSCU-VLAA1DIRE1.
Dertiende Jaargang.
A" 1872.
Vrijdag 6 Dccemb.
N*. 96.
lUUSITISMMUÏI
Dit Weekblad verschijut iedereu Dj.vsdag eu Vrijdag.
Prijs per drie maanden voor het voormal ia 4de district vau
Zeelaud fi,i5; voor de overige plaatsen des Rijks, franco
per post 1,30.
Prijs der Advertenliën van 15 regels 0,75 elke reget
daarboven ƒ0,V2y2. Groote letters naar bel geial gewone
regels die zij beslaan.
Afzonderlijke Nummers f 0.05.
Ingezoudeu Stukken en Brieven, de Redactie betreflende, benevens Adverlen iën en gewone Berichten ot .Ylededeelingen vau Correspondenten,
te b^/orsen bii den Uil sever dezer, alles FRANCO.
Zoo als de gewoonte is iu ons dierbaar
Vaderland in alles zoo heerscht daarom,
om dat het zoo de gewoonte is, deze
gewoonte ook in de groote kwestie van ons
volksonderwijs. Men zegt. het is een oor-
werp van de zorg der regcering en de
regeering erkent die stellingmaar schuift
te gelijker tijd een groot deel van die zorgen
op de gemeenten.
lioch deze kwestie daargelatenzal ieder
onbevooroordeelde met ons moeten erken
nen, dat én slaat én gemeente het hoogste
belang hebben bij een weliugericht volks
onderwijs. Het onderwijs moet het volk
in stand houden. Door het onderwijs moet
het opkomend geslacht gevormd worden tot
goede staatsburgers een iegelijk in den
rang en den stand waarop hij recht heeft
en de vraag of het onderwijs sotns niet de
zucht naar standsverheffing bevordert, ver
dient voor zeker naauwgezet onderzoek.
Het volksonderwijs moet daaarheeen gericht
worden dat het een flinke klasse van ar
beiders; een flinke klasse van handwerks
lieden een flinke klasse van landbouwers
vormtdit is in 't algemeen voldoende de
vorming der overige klassen moet haren
grond vinden in meer uitgebreid en in
hooger onderwijs, doch deze moeten tevens,
bij gnnstige uitzonderingook bereikbaar
zijn voor hen, voor wie het meer eigenlijk
volksonderwijs bestemd is. De regeering
behoort daartoe te zorgen voor het alge-
meeue de gemeente voor het meer bizon-
dere. Of in dezen de bestaande wet vol
doende is, ontkennen wij volstrekt. De
bezoldiging der onderwijzers, bet school
toezicht, de menigte vakken ook voorde
volksschool verplichtend gesteld zijn zoovele
hiuderpalen die een goed volksonderwijzer
in den weg staan.
Ten einde goed volksonderwijs mogelijk
te maken moet in 't algemeen het getal
volksscholen uitgebreid worden.
We gaan een voorbeeld schetsen. De
gemeente Z. (we kiezen de laatste letter
van 't A. B C. om alle gevolgtrekking af
te soijdenj telt 2000 immers. De gemeente
is welvarend. Jaarlijks worden aanzienlijke
sommen voor het openhaar onderwijs
uitgegeven. Het onderwijzend personeel
bestaat uit een hoofd en drie hulp-onder
wijzers de leermiddelen zijn overvloedig,
zelfs weelderig, voorhanden en toch klaagt
men over de werking van het onderwijs,
zichtbaar in slechte vruchten. Wal is 't
geval? De hoofdooderwijzer moest kunnen
onderwijs geven in de vakken van een
J^ederlandsch onderwijzer gevorderduitge
'breid tot tie Fransche- Engelsche- en
Hoogduitsche talen; de wiskunde met meet-
en natuurkundenatuurlijk er bij bet
teekenen en de gymnastiek en muziek 1
Fiat! De hoofdonderwijzer voldoet aan
die vereischten. Zijne ruime flinke school
is iu drie vakken gescheiden, de leerlingen
zijn ^behoudens de onderdeden^ in drie.
vakken verdeeld er zijn 250 leerlingen.
De laagste klasse waarin een hulponder
wijzer werkzaam is teil 120 leerlingen de
middelste klasse waarin ook een huipon
derwijzer werkt teil er 90 tie hoogsie
klasse waarin de hoofdonderwijzei met een
hulponderwijzer werkt teil 40 leerlingen.
In deze hoogste klasse zijn er een 12 tul,
die meer uitgebreid lager ouderwijs Stalen
wiskunde, eni.J ontvangen dat laatste rust
natuurlijk op den hoofdonderwijzer, de
overige 28 die iets meer leeren dan de 2e
en 3e klas, hebben de zorgen des hulpon
derwijzers maar ook hel toezicht des
hoofdonderwijzers hoog noodig terwijl deze
nog zijne geheele school behoort na te
gaan, vrageHoe zal hij die taak vol
brengen? En hoe zullen de 90 en 120
kinderen hunne competente portie aan
onderwijs ontvaugen Wij antwoorden
alleen't gaat er ook na de hoogeren en
de vluggeren komen er weldoch de rest
is der schare gelijk die de wet niet kent
en vervloekt.
Te Y is 't beter. Er is een afzonderlijk
schoolgebouw, waarin de 3e klasse onder ezen
wordt. De zorg des hulponderwijzers,
bijgestaan door een kweekelinggesterkt
door de klassikale inrichting slrekt daarheen
om alle 3 of 6 maanden een zeker getal
leerlingen aan de school met twee klassen te
leveren. De onderwijzer der 3e klasse doel
natuurlijk zijn best, om den hoofdonderwijzer
geene reden tot klagen te geven. De
leerlingen die in de 2e klas komen kunnen
nooit de le klas overstroomenwant de
meesten worden niet onderwezen dan in
de 2e klas en kunnen bij het verlaten dei-
school lezen schrijven de hoofdbeginselen
der rekenkunde, vaderiandsche geschiedenis
en zingen. Dit is van volkskinderen met
beperkte bestemming voldoende, vooral wan
neer ze des winters gelegenheid hebben
om van het herhalingsonderwijs te profiieeren.
Een tweede punt waarop wij de aandacht
wenschen te vestigen is dit, dat het
onderwijzend personeel le veel gevorderd
wordt voor de behoeften der volksschool
en men tal van geleerde ouderwijzers
aantreft! zonder op overvloed van volks
onderwijzers le kunnen roemen. Wij hebben
behoefte aan twee rangen van huofdondcr-
wijzeis met vrijheid voor de adspiranten of
om zicli lol den tweeden rang te bepale,»
(met het oog op lal van buuitscholeu cu
scholen voor kleine landgemeenten^ of om
direct voor den len rang geëxamineerd le
worden en met het recht der examens
Commissie, om den hoofdonderwijzer dien
rang te geven, die zij denken hem toe le
komen. Zoo zou menig persoon voor de
lagere volksschool bewaard blijven en bet
gehalte dergenen ook voor meer uitgebreid
lager onderwijs bestemd, stellig niet
verminderen.
Verder zou men de doellooze vergelijkende
examens kunnen afschaffen en het beroepen
van een onderwijzer, natuurlijk met in acht
neming der vereischten aan de gemeente
besturen moeten overlaten.
Die vergelijkende examens zitten ons zoo
dwars in de maag, d.it we met genoegen
de gelegenheid aangrijpen, om een krachtig
pleidooi, daartegen onlangs gezonden meer
algemeen te verspreiden. Wij vinden het
in het Deventer Weekblad de Koerier.
Zie hier de inleiding, het stuk zelf geven
we de volgende week.
Geen onderwerp is in den laa'slen lijd
meer ter sprake geweest in onderwijzers
gezelschappen of bijeenkomsten, in dag of
weekbladen, dan de vergelijkende examens.
De afdeeliug Sneek van 'iMederl. on.ierw.
genootschap vestigde er de aandacht op en
alom kwamen monden en pennen in beweging.
Welnu, ze verdienen het, want ze zijn
öf goed cn moeten met hand en land
verdedigd worden óf slecht en dienen te
verbleekcn bij 't licht der kritiekoui
cerlang geheel uit de wet te worden gewischt.
Vestigen ook wij er eenige oogenbiikken
onze aandacht op, omdat ze ook ons niet
onverschillig kunnen zijn.
Eene eerste Voorwaarde om aan 't hoofd
eener school geplaatst le kunnen worden,
is de acte van hoofdonderwijzer. De
rangexamens zijn daar om uit eenige
adspiranten naar die acte hen aan le wijzen,
die hurer waardig zijn. Ue adspiranten
moeten zich daartoe onderwerpen aan een
onderzoek, dat verricht wordt door eene
commissie, bestaande uit Inspecteur en
Schoolopziener, mannen, die door do Re
gering bevoegd verklaard zijn, over onderwijs
en onderwijzers juist le kunnen oordeelen.
is het, dat zij zich le zwak gevoelt,
over eenig vak van onderwijs een grondig
oordeel le vellen, dan vult zij hare commissie
met deskundigen aan lot een volkomen
geheel. Gedurende twee dagen strekt zij
haar onderzoek iu alle vakken van 'l onderwijs
over den zelfden adspirant uit en verleent
dan bij gunstigen uilslag de gevraag le acte,
't bevrel van theoretische bekwaamheid
om hoofdonderwijzer le worden.
Kennis, grondige kermis der zaken, die
onderwezen moeten worden, veel meer
kennis dan iu school m> egeiieel behoeft
le worden is een noo.lz ikehjke voorwaarde,
om goed le kunnen onderwiizen. Welnu
