SPOORWEG® m CORRESPOND®™.
zyüö opgewondenheid Voor vaderlandsliefde wil
doen doorgaan; neeuAardenburg eu zijne in
woners hadden zich aan Nederland gehecht,
omdat zij de voorrechten wisten te waardeereu
welke die staal aanbood boven alle andere landen
van Europa.
Hoe vaak had vroeger Aardenburgs banier ge
wapperd naast die van Gent en Brugge en Yperen
in den strijd om de vr heid van den burger te
gen de dwiugelandij van den graaf, die aan den
vreemdeling verknocht was, hoe vaak had zich
de kreet barer strijders vereenigd mei die van
hare zustersteden in den alles vernietigenden
oorlog legen de Franschen, met wie de Leliaarls
zich verbonden haddenom de vrijheidlievende
bevolking der bloeiende steden een nieuw juk op
de schoudereu le leggende kreetdie onder
het luideü der belforten de burgers bij duizend
tallen deed te zameu komenVlaanderen de
Leeuw
Eu was ook in den loop der tijden het groote
Rodenburg dat de hoofdstapelplaats was vau den
uitgebreiden handel tusscheu Engeland eu Vlaan
deren; het rijke Ardemburgdal de machtige
koningen van Engeland eu Frankrijk binnen zijne
muren zagvervallen tot eeue onaanzienlijke
plaats die van de 1:200 huisgezinnen die haar
eertijds bewoonden door beroeringen oproeren
en ziekten er in 1502 nog nauwelijks 60 had
overgehouden, toch had zij bare geschiedenis,
hare afkomst niet verloochend en toen de Span
jaard zijne beulen herwaarts zondom den
vrijheidszin vau dit kleine volk, dit volk van
boter, zooals Alva 't spottend noemde, te smoren
in de lianen en in hel bloed van den landzaat,
eu de privilegicu waarop zij zoo trotsch waren,
on die zij zoo dikwerf met hun hartebioed hadden
betaald wilde doen opgaan in de vlammen van
de brandstapels welke alom ons vaderland be
dektenkoos ook deze veste, evenals geheel
Noordelijk Vlaanderen, met Geut eu Brugge aan
het hoofd, partij tegen den gehaten vreemdeling.
Doch na den noodlotligen slag, die Nederland
trof, toen het moordend lood van den dwepeuden
Borgondiër den grooten Willem aan het pas ge
vestigde gemeeuebest ontrukte, werd Vlaanderen
door den ervaren en sluwen Panna lot gehoor
zaamheid aan Spanje teruggebracht. Sluis werd
in 1587 veroverd eu met Sluis dit geheele district.
Gent en Brugge waren reeds vroeger ondei worpen.
Gelukkig voor deze streken duurde die veree-
nigiug slechts kort. In 1604 werden Aardenburg
en Sluis door Maurils heroverd en voor altoos
met Nederland verbonden. De privilegiën der
stad, die tol aau het begin der 13e eeuw opklim
men werden door de Staten erkend, en ofschoon
dit geheele district gebracht werd tot de Geuera-
lïteïts—lauden en dus geen deel had in het alge
meen bestuur, was de vereeuigiug dezer landen
inet de Noordelijke provinciën even innigalsof
zij leden waren geweest van de HJuie in plaats
van daaraan slechts onderworpen te zijn.
En de reden daarvan ligt voor de hand.
Langs geen gedeelte onzer grenzen bestond
toenmaals een zoo druk verkeer tusschen de we-
derzijdscbe grensbewoners als hier. Dat verkeer
maakte bun bekend met allen omvang van de
ellende waarin de Zuidelijke Nederlanden ge
dompeld waren door een bestuur dat geen ander
recht kende, dan dat van den sterkste; een be
stuur, dal zijn heil zocht in eenheid van godsdienst,
eenheid van privilegiën en ook eindelijk die
eenheid bereikt had al was het dan ook ten
toste vau vroegeren bloeien aloude welvaart,
al was hel dan ook do eenheid des doods!
De ellende aan gene zijde van de grenzen had
den inwoners dezer streken hunnen eigenen toe
stand leeren waardeereu eu daariu ligt de kracht
van een volk, dat het houden wil, hetgeen het
bezit.
Een waarlijk vrij volk kan niet onderworpen
worden. Als één man zal het opstaan, naar de
wapenen grijpen en liever sneven bij de verdedi
ging der laatste bolwerken dan slaaf te zijn op
vroeger vrijen grond
Zoo was het ook iu Aardenburg. In de onrus
tige tijden van 1604—1672 hadden de Aardenbur
gers geloerd dat zij niet altijd op huune bezetting
konden vertrouwen; meermalen hadden zij in de
onmiddellijke nabijheid van den vijand hunne
vesting moeten bewaken, onadat aan het garni
zoen eene andere bestemming was gegevenen
toen nu in deu oorlog tegen Frankrijk de bezet
ting bijna geheel werd weggenomen, om elders
meer belangrijke punten te verdedigen mag er
al een oogenblik moedeloosheid iu de stad ge-
heerscht hebben, slechts kort heeft die toestand
geduurdwaut de burgerij zelve bood aan de stad
te verdedigen, indien de wallen hun slechts ge
laten werden.
Tweehonderd jaren zijn er sedert die gebeurte
nissen verloopen. De Nederlandsche republiek
de beheerscheres der zee, de grootste mogendheid
der zeventiende eeuw, die zoo vaak over den
toestand van Europa besliste, is, teu deele door
het groot er worden van andere rijken, door de
uitbreiding van hunne rijke hulpbronnen maar
meer nog door eigen schulddoor vadsigheid
door winzucht en door het oligarchisch bestuur
van eenige aristocratische koopmansfamiliënaf
gedaald van hare hooge plaats en een staat ge-
wordeu die zonder invloed is op den politieken
toestand van andere volken. Maar zij het zwaard
dan ook al opgestoken bedekken Neeriauds
vloten niet meer de zeeën van de oude en nieuwe
wereld is Jan Compagnie die bet zoo vaak heeft
opgenomen tegen de escaders van Engeland,
PortugalSpanje en Frankrijkniet veel meer
dan een firma in koffie eu suiker; zien wij ons
ook al verplicht zou het soms uit onmacht ziju?
onze bezittingen af te staan aau den luipaard
die ze ons voor .tweehonderd jaren ontstal, maar
met bebloeden kop moest afdeinzen, toen de
Ruijterde Eenige, zijn krijgsroep hooren deed:
daarom behoeven wij geen baugen klaagtoon aau
le heffen, want meer dan ons ontvallen is, meer
dan politieken invloed meer dan ouafzienbare
legers meer dan alomgevreesde oorlogsvloten is
ons gebleven in de staalkundige en godsdienstige
vrijheidwaarop Nederland grootsch mag zijn
trolscli boven alle volken vau Europa
Het lot van Nederland was ook het lot van
deze stad. Denk u tweehonderd jaar terug eu
van hier zaagt gij de wallen, en 's lands magazij
nen en het wachthuisen ginds vondt gij de
kazernen voor voet- en paardenvolken elders
hoordet gij het roffelen der trommenhet ge
schetter der klaroenen van de mannen die zich
oefenden in het hauteeren van de wapens.... en
thans
De grachten zijn op weinigen na gedempt; de
wallen zijn geslecht en iu tuingronden herschapen;
daar waar het trotsche krijgsros over lijken draafde,
gaat nu de kouter door deu vruchtbaren grond;
de stedemaagd heeft helm en speer afgelegd en
korenschoof eu sikkel zijn hare attributen. Maar
daarom is Aardenburg niet minder groot!
Wel is de tijd nog niet aangebroken, dat de
oorlog van deze aarde zal verdwijnennog is de
ure niet daar, dal de vorsten huune volken
zullen besturen alleen tot heil van 'tvolk en, in
plaats van zijne hartstochten op te wekken tot
den strijdeen woord van verzoening en van
vrede zullen doen hooren nog zal veel bloed de
aarde doorwèekeu en vele tranen zullen vloeien
uit de oogen van ouders om hunne zonen vau
vrouwen om hunne echtgeuootenvan maagden
om hunne geliefden, van kinderen om hunne va
ders nog zal menige vervloeking over het ge
kroonde hoofd dat den oorlog deed ontbrauden
en over zijne satellieten, die dien oorlog onver
mijdelijk maakten, van het met verminkten en
dooaeu bezaaide slagveld opklimmen tot voor
Gods troon.
Maar bij die gelooftwanhoopt niethij haast
niet
De wetenschap en de beschaving winnen meer
en meer veld Het vrije woord van mannen «les
lichts driugt langzaam maar zeker door tot de
volken do nevelen die huune oogen nog bedek
ken, zulleu alleugskens weggenomen worden, en
de oorzaken van deu oorlog, onkunde eu fanatisme
moeien wijken voor de vereenigdo krachten van
de welde.nke.ud.en., die niet leven voor zich zelven
alleen, maar wier denkend brein alle middelen
opspoort, om de wouden van de tegeuwoordige
maatschappij te heelen. u
Niet langer het recht van den sterkste gehul
digd, maar het recht van den vrijen geest
Laat ons al onze krachten inspannen ons door
het verspreiden van degelijk onderwijs, het volk
te verlichten, het volk te. wijzen op zijn waar be
lang het volk op te heffen uit den afgrond van
onkunde en bijgeloof, waarin het nog zoo diep
verzonken ligtlaat ons al onze pogingen aan
wenden om die verlichting door te doen dringen
van uit onzen kring tot in de verst verwijderde
oorden, de meest vergeten streken van ons vader
land: niet onbesuisd, met roekeloos, niet de
nauwelijks geheelde ooglijder gebracht in 't volle
licht der zon, maar langzaam, stelselmatig, traps
gewijze, onophoudelijk van de flauwe schemering
tot den vollen glans van den dag.
Laat ons ophouden de zelfzucht zoo verre te
drijven, dal wij met zekeren ironischen hoogmoed,
met vloekwaardige onverschilligheid vragen, „wat
kan mij mijn broeder schelen?" Maar leeren wij
onzen broeder zijne verplichtingen tegenover God,
legeuover zijoe medeleden der maatschappijte
genover zich zelven, maar vergeten wij niet, hem
te wijzeu op zijne rechten als mensch, op zijue
rechten als Nederlander.
Die keunis, de waardeeriug van onzen geluk
kigen toestand in vergelijking van bijna alle volken
van Europa, wekt Vaderlandsliefde.
Eene juiste waardeering van 't geen wij bezitten,
spoort ons aan, alle middelen aau le wenden om
het te behouden.
Zij Nederland dan ook al klein, zij Europa dan
ook vol brandstoffen, zijn de volken dan ook nog
te weinig ontwikkeld om zich tegen de roofoor-
logen der laatste jaren te verzettenterwijl zij
door de holle woorden van volksstemming, na
tuurlijke grenzen, taalgrens, staatkundig evenwicht
in slaap worden gewiegd of ontstoken tot een alles
verterenden gloed
Voor ons geene vrees!
Mocht de overmoedige vijand onze grenzen
overschrijdenelk Nederlander zal dan naar de
wapenen grijpen, evenals de burgers dezer plaats
zulks deden, toen men hunne poorten wilde binnen
dringen; elk Nederlander zal zich scharen onder
de wijd ontplooide banieren van deu Vorst zijner
keuze en de geliefde kleuren van het vaderland
en de woordeu van den stadhouder Willem III
zullen de leuze zijn van Vorst en volk: liever
omgekomen bij de verdediging der laatste sterkte,
dan 'l hoofd gebogen voor den overweldiger l
En wat de vrije burger vermag!
Het jaar 1672 is daar om het u te toonen en
de geschiedenis van Aardenburg leert u dat volks
wapening mogelijk, de geschiedenis onzer dagen,
dat zij noodzakelijk isom het hoofd te kunnen
bieden aau overmachtige overweldigers, die onze
onafhankelijkheid zouden willen bedreigen.
Het jaar 1872 is een jubeljaar! Driehonderd
jaren geleden begon de strijd om de vrijheid
honderd jaren later werd het gebouw gekroond!
Niet de vrijheid van Nederland alleenmaar
de vrijheid van geheel Europa
Dat'is de roem van het aloude huis van Oranje-
Nassau dat de namen zijner telgeu verbonden
ziju aau de groolsche feitendie de rechten van
het vrije woord gehandhaafd hebben
Dat is de roem van Nederland dat het den
bangslen strijd niet gevreesd heeft legen de over
machtige vijanden, die zijne rechten wilde belagen;
dat het de bakermat is van de vrijheid, van de
wetenschap, van de verlichting, waarin wij ons
thaus verheugen.
Dat is de roem van Aardenburg dat het zijne
vijanden niet telde, maar na bedaard overleg en
met kalmen moed een levend bolwerk opwierp
voor het vaderland.
Die roem, hel voorbeeld onzer groote aanvoer
ders de herinnering aan de groote daden onzer
onvergetelijke vaderen spore ons aan, onze leuze
houw en trouw te zijn: Ik zal handhaven!
tJZERENWE&EN VAN BEN STAAT.
Februari 1872.
De uren geteekend met een sterretje zijn
Expres-Treinen, doch meest allen met rijtuigen
van le, 2e en 3e klas.
Vertrek van Brugge naar Oostende
7,17; «9,24; 10,19; 10,50; 2,37; 5,08; *6,59; *7,28
en 8,32.
Vertrek van Brugge Daar Gent, Aalst,
Brussel, Mechelon eu Antwerpen:
5,16; 7,13; 7,38; 9,58; 12,43; *4; *4,11; 6,13 en 6,43.
Vertrek van Brugge naarKortrijk, Rijssel,
Douai, Atrecht, Amiens en Parijs:
8,30; 12,25; 5,10 eu 6,40.
Vertrek van Oostende naar Brugge:
4,50; *6,45; 7; 9.20; 12,05; *3,35; *3,46; 5.45 eu 6,05.
Vertrek van G-en t naar Brugge:
6,02; *8,34; 9,30; 9,35; 1.22; *4,19 6,10 *6,39en7,17.
Vertrek van Brussel naar Brugge:
*7,25; 7,30; 8,10; 8,45; 11,20; 12,02; *3,10 5 eu 5,57.
Vertrek van Antwerpen naar Brugge
7,30; 2 «m 4.
Vertrek van Meehelen naar Brugge:
6,40; 10.42 cn *5,30.
Vertrekt van Kijssel naar Brugge:
*5,30; «,30; 11,05 en 4,30.
Vertrek van Parijs naar Brugge:
*8,15 's avonds en 31,05 's avonds.
IJZEBENWEGEN D00B HET LAND
VAN WAES ENZ.
Mei 1872.
BRUGGE MALDEGHEM EÊCLOO GENT
ES TERÜG.
Prijs der coupons voor heen en teruggeldig alleen
tot 1s anderendaags
le klas 4 fr.2e klas 3 fr.3e klas 2 fr.
De uren geteekend met een sterretje
zijn Expres-Treinen, rijtuigen van le en 2e klas;
met (v) Treinen alléén des Vrijdags.
Treinen aankomende te Brugge van
Oostende. 7,13; 10,08; 12,43; 4.11 en 6,43.
Biaukenberghe. 7; 12,15 eu 6,30.
Rousselare, Kortrijk enz. 12,05; 2,25 en 6,37.
Treinen vertrekkende uit Brugge:
van BRUGGE. *7,30; 9,10; 10,45; 12,45; *4,15; en 7.
Maldeghem. *8; 9,35; 11,25; 1,15; *4,35; eu 7,30.
EECLOO. 5,50; *8,20; 9,55; 11,55; 1,35; 2,25; *4,2ö
*4,55; en 7,50.
Aank. te GENT. 6,40;u*8,56; 10,35; 2,10; 3,15; *4.50
5,25 en 8.25.
/Treinen vertrekkende uit Gent naar:
Lokeren, St. Nicolaas, Antwerpen. 4,25: 7,00;
9,25; 10,40; 2,20; 5.30 en 8,40.
Treinen aankomende te Gent
komende uit:
Antwerpen, St. Nicolaas, Lokeren. 4,40; 7,lo:
8,50; 10,50; 1,50; 3,50; en 8,50.
Aank. le Gent. 6,55; 8,55; 10,10; 12,30; 3,30; 5,10:
8,35 en 10,30.
Treinen vertrekkende uit Gent:
van GENT. 7,00; *9,15; 12,55; *2,40; 4; *5,30;i6,50;
en 9.
EECLOO. 5,45; 7,40; *9,55; 1,35; *3,50; 4,35;
*5,55; 7,30 en 9,40.
Maldeghem. 6,15; 8; *10,20; 1,55; *5,15; 6,10 en 7,50
Aank. te BRUGGE. 6,55; 8,25; *10,35; 2,30; 6,35
en 8,20.
Treinen vertrekkende uit Brugge
Oostende. 7,17; 9,24; 10,50; 2,37; 7,28 en 8,32.
Blaokenberghe. 7,20; 9,50 10,50; 2,40; 7,25 en 8,45.
Rousselare, Kortrijk, enz. 8,30; 12,25; $,10 en 6,40.
