NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD Vil WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
N° 43.
Achtste jaargang.
A0. 1867.
Vrijdag 8 Novemb.
OUDHEID, GESCHIEDENIS, LETTEIIKUM
Politiek Overzicht.
BUITENLAND.
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland ƒ1,15;
voor de overige plaatsen des Rijks, franco per post 1,30.
Afzonderlijke Nummers 0,10.
I'rijs der Adverlenliën van 1-5 regels 0,75 elke regel
daarboven 0,12Va v behalve hel zegel van 0.35 voor iedere
plaatsing. Gr.oole letters naar het getal gewone regels,
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, benevens Adverlenliën en gewone Berichten of Mededeelingen van Correspondenten,
te bezorgen hij den Uitgever dezes, alles FRANCO, behalve de bekende Correspondenten.
(De voorlezingen over de Telegrafie.)
Zoo als we met een kort woord reeds in een onzer
vorige nummers aanstiptenheeft de heer G. A.
Yorsterman van üijeu hoofdonderwijzer en leer-
aar in de wiskunde enz., te Aardenburg, het
voornemen om in dezen winter in eenige gemeenten
van ons gewest een drietal openbare voorlezingen
over de telegrafie te houden. Aan dat voornemen
is reeds begin van uitvoering gegeven door het
doen rondgaan van inteekeningslijsten, tot dat einde
rondgezonden. Wij waren in de gelegenheid om
reeds over den aanvankelijk gunstigen u tslag dezer
onderneming te oordeeleute Groede toch was in
korten tijd voor de som van ƒ40,,- ingeschreven.
Hoe, veroorzaakt deze onderneming dan kosteu?
Voorzeker! De spreker toch is zich bewust, dat
dergelijke voorlezingen zonder proevenzonder
door middel van Instrumenten aanschouwelijk ge
maakt te zijn, niet wel slagen kunneu, althans veel,
zeer veel aan duidelijkheidbij de meest juiste
beschrijving ook, moeten verliezen.
Er zijn das Instrumenten benoodigden bet is
niet meer dan billijkdat hijdie de geestesvruchten
des sprekers geniethem ook tot het verkrijgen
der stoffelijke middelen ondersteune.
Die kosten nu zullen niemand, zoo wij hopen,
weerhouden.
Yoor twee personen mits heer en damekost
eene doorloopeude kaart tw:e gulden: eene som,
die waarlijk voor drie voorlezingen mei proeven
niet te hoog is.
Een enkel persoon betaalt voor de drie voorle
zingenmits hij iuteekeningeen gulden vijftig
cents; maar bij die ioteekening ontvangt hij almede
eene doorloopende kaart, dat is: eene kaart, die
hem het recht geeft elke voorlezing in elke gemeente
hjj te wonen. Is hem dus iets hier of daar niet recht
duidelijk geworden, dan kan hij, zonder kosten,
in eene andere gemeente op nieuw terecht, door
zich de geringe moeite te getroosten om op den
avond der lezing, die in tijds bekend wordt, te
begeven naar de gemeente waar de lezing gehou
den wordt.
Wij herhalen het, wij mogen de hoop voeden
van welslagenal voorspellen we ookdat deze
onderneming met de eigenaardige moeielijkheden
zal te kampen hebben.
Vooreerst de vraag: Waartoe? Daarop echter
is het antwoord gereed: Men hoort dagelijks van
telegrammen; men spreekt van depessenonder
min ontwikkelden is zelfs het denkbeeld ontslaan
dat de brieven langs den draad of door den draad
heen gescholen worden kortom omlreut dezen lak
van kunst en wetenschap heerscht op allerlei ge
bied veel onkunde. De dusgenoemde bcschaaldo
lezer zelfs heeft omtrent ccn en ander nog ver
keerde denkbeelden en zelfs de geleerde slaat nog
verbaasd over do werking van iels dat hij niet
kent. de magnetische electriciteil! Ze kau opge
wekt worden als eene krachtze vertoont eigen
schappen, vonken b. v., die aan een stof doen
denkenWat dus heler, dan te trachten door
aanschouwing zooveel mogelijk lol de waarheid te
komen, door hooren en zien heide zich te overtuigen
van verschijnselen, die reeds lot de gewone be
lmoren cu toch nog zoo onbekend zijnDaarover
mi zoo veel mogelijk nuttig licht te verspreiden
is het doel des voorlezers,
Een ander bezwaar is: Men teekent niet gaarne
in Maar in dezen is *t onmogelijk het welslagen
der proef vooruit te bepalen, als men niet vooraf
weet over welke middelen men kau beschikken;
de kosten der Instrumenten zijn betrekkelijk groot
en zonder Instrumenten zijn deze voorlezingen
onmogelijk; vandaar, dat wij, overtuigd van haar
nuter onzen zedelijken steun langs dezen weg
aan geven, zooals wij steeds bereid zullen zijn om
al wat goed, schoou en nuttig is, aan te hevelen.
Tevens herhalen wij de»; m eergegoed en onze
vingerwijzing ten behoeve van miugegoeden. Gij
verlangt (en gij hebt er ook het recht too
knappe werkluifatsoenlijke dieuslboden - daalt
een enkele maal tot hen af en leert ze, helpt ze
opvoeden. Ook in dezen kuut gij helpen door,
ter verspreiding onder miugegoedengoedkoopere
kaarten der tweede klasse aan te schaffen. Wat
toch voor u uit een geldelijk oogpunt van minder
belang is, is voor beu van groot belang en gij
helpt kennis en verlichting onder het volk be
vorderen
Door de opuame der stukken over het kanaal
voor ons van het grootste belaug, is veel blijven
liggen. Het bovenstaande achtten wij zoo belang
rijk dat wij het, eerst verschoven, nu eene oereplaals
hebben gegeven. Wij zullen deze rubriek ver
volgen. Wij hebben nog, als in Zeeuwsch-Vlaan-
deren verschenen en verschijnende, of aldaar ge
schreven: Archief der wiskunde door deu Heer
Vorslerman van üijeu van Dale Nederlandsche
spreekwoorden enz.
Aller oogen zijn naar Rome en Italië gericht;
aller gevoelens zijn verdeeld. Met billerheid roept
de een heeft de stedehouder van Christus geene
macht om door zijne zouaven die zoo dapper zijn
Garibaldi te verpletleren, of wat nog heler is
zijn banbliksem te gebruiken? Hopend en be
rustend zegt de ander: de kerk kan voor een tijd
lijden doch ze zal heerlijk zegepralen De ban
bliksem is krachteloos geworden en hij, die blik
sems voert, kan de volger niet zijn van Hem, die
gezegd heeft: mijn rijk is niet van deze wereld,
zegt een derde.
Men bestrijdt elkander met mond en pen! Wij
voor ons, wij hebben ook onze opinie; wij geven
de feilen waar we zo vindenmits niet al te
blijkbaar verdacht; we houden een weinig ruimte
over voor de laatste berichten en daelen mee wat
we nu reeds weten. Wat nu ouze eigene opinie
betreft, wij houden de beruchte Septemher-con-
veulie voor baren onzin, maar wij geiooven levens,
dat Victor Emmanuel hel recht niet heeft om den
Paus zijne slateu le onlrooveurooven blijft roo-
venonder weik voorwendsel ook. Als Frankrijk
nu den Paus helpt, dieu Victor Emmanuel aan
valt, dan doet het heter dan dc aanvaller, daar
het partij trekt voor den zwakkeren aangevallene;
doch dan is ook Garibaldi iu zijn recht, wanneer
hij de Romeinen helpt, wanneer deze de regeeriug
dér kardinalen niet meer verkiezen, want dan
handelt Garibaldi overeenkomstig de lessen der
ervaring, die ons leeren dat de vorsten om de
volken, niet de volken om de vorsten zijn. De
clerikale partij zich uit dit dilemua willende red
den. zegt: Ja, maar de vorsten zijn de vertegen
woordigers der Godheid de volken zijn om den
wille der Godheid ergo de volkeu moeten dun
vorsten onderworpen zijn. Wij zeggen fiat; maar
dan moeten ook de vorsten goddelijk handelen
doen ze dat? Zoo ze dit allen deden en gedaan
hadden, nergens ware de revolutie opgeti eden
De revolutie is het gezegend onweder, dat den
staatkundigen dampkring zuivert er vallen on
gelukken voor maar, de zegen overtreft verre de
weinige rampen! Dan, wij geven daadzaken, en
de lezer oordeeie zelve.
Het Ilaliaansche regeeringsblad bevat het vol
gende Ouze troepen zijn over de pauselijke
grenzen getrokken. Hel besef der nationale waar
digheid en de plicht om de beginselen van orde
en vrijheid te handhaven maakten dit besluit tot
een gebiedende noodzakelijkheid.
De Septemher-convcutje is voor heide partijen,
die haar onderteekend "hebben in gelijke mato
verbindend, en legt aan beiden dezelfde verplich
tingen op. 's Ivouings gouvernoment kou zich
aan die a erplichlingen niet onttrekken. Het hoopt
mitsdien dat de Fransche regeering iu het geno
men besluit een bewijs zal zien van hel vaste en
eerlijke voornemen en den oprechten wensch des
Italiaauschen gouvernemcnls om al het mogelijke
tot vereffening der moeielijkheden te doen.
De keizerlijke regeering weel, dat waar de Ila
liaansche vlag wappertde orde beveiligd is en
alle groole beginselen gehandhaafd worden. Met
een geestdrift, die niet dubbelzinnig is, oulvaugeii
de bevolkingen onze troepen welke niet afge
zonden zijn om burgertwisten le voedennoch
om betreurenswaardige onheilen uit le lokken
maar om hulde te doen aan de beginselen die
deu oorsprong van onze wedergeboorte zijn en het
wezen van onze nationale overleveringen uitma
ken. De bevolkiDg weet dus dat de tegenwoor
digheid onzer troepen een waarborg is voor de
naleving dier begiuselen en dal, terwijl hare rechten
en hare veiligheid beschermd wordeu, de kwestie
omtrent haar toekomstig lot geen nadeelige wij
ziging ondergaat.
Wij vertrouwen dal het besluit der regeering
Garibaldi zal bewegen om niet hardnekkig le vol
harden in het vermeerderen van ernstige nineie-
lijkheden maar om mede te werken tol bevredi-
giug des lands en tot de oplossiug van de Ro-
meiusche kwestie welke daardoor gemakkelijker
gemaakt zou worden.
Verschillende Fransche dagbladen bevatten ar
tikelen waarin betoogd wordt, dat het binnenruk
ken der Ilaliaansche troepen in den kerkeiijken
staat ccn abnormalen toestand le weeg brengt
dio gevaarlijk is voor het behoud van den vrede.
De Patrie ging zelfs zóó ver, dat zij een arti
kel onder het opschriftOorlogsverklaring ten beste
gaf, dat ccn algemecue sensatie le weeg bracht
zelfs zoo dat de miuisleriëele Constitutionel het
raadzaam achtte daar legen op te komeu met do
volgende verklaringDe Patrie heeft in haar
nummer van dezen avond een artikel openbaar
gemaakt, geschikt om een indruk te maken dien
men betreuren moet; want er is niets dat grond
geeft om le geiooven, dal de thaus beslaande ver
wikkelingen tot zulk een uiterste zouden leiden.
Dat blad laadt daardoor een zware verantwoorde
lijkheid op zich, die geheel voor zijn eigen reke
ning is en waarin het gouvernement niet iu het
minst wil deeleu. r=-
Uit welk oogpunt men echter de zaak ook be
schouwt, het is niet te onlkeunen, dat de tegen
woordige positie uiterst hachelijk is. Het lot van
don dag ligt niet meer alleen in de handen van
Napoleou Victor Emmanuel of Garibaldi liet
leger en de bevolking hebben ook een woord
mede le spreken en een ontijdig geweerschot
hel zou niet voor de eerste maal zijn is vol
doende de vlammen des oorlogs Le doen ontbran
den, wier loop alsdan niet te berekenen zoude
zijn.
ITALIË.
DE OPSTAND IN ITALIË.
Men leest in de Algemccne ltaliaansche Corres-
spondentie van den 28:
Men meldt dat Garibaldi reeds gepoogd boeit
binnen Rome te dringendoch dat hij eenen
krachtdadige» tegenstand gevonden heeft,
Men sprak dezen morgen van gevechten binnen
eu buiten Rome, doch men kent nog niets be
paalds.
Generaal Garibaldi heeft zich Zondag morgen
van de villa Fiombino meester gemaakt, die^tttTfPT'l^
de poorten van Rome paalt. Het pause]ijly*fe£e^
heeft zich onder de muren *tW"^v2etrokk^.lij2^j£^