NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEDWSCH-VLAANDEREN.
Landverhuizing.
N° 40.
Achtste jaargan
A°. 1867.
Vrijdag 4 October.
O*
O'
SLIISIIRSWMBIAD
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland ƒ1.15;
voor de overige plaatsen des Rijksfranco per post 1,30.
Afzonderlijke Nummers f 0,10.
Prijs der Advertentiën van 1-5 regels 0,75 elke regel
daarboven f 0,12'/2, behalve het zegel van 0.35 voor iedere
plaatsing. Groote letters naar liet getal gewone regels
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, benevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeelingen van Correspondenten,
te bezorgen hij den Uitgever dezes, alles FRANCO, behalve de bekende Correspoudentiën.
Is er ecnig onderwerp, dat men van
algemeen belang mag achten, dan is het
voorzeker de Landverhuizing, nu ze ook
voor ons gewest een feit geworden is en
sedert de bevrediging van Amerika telken
jare wederkeert; zooals dan ook nu weder
eenige gezinnen tegen het aanstaande voor
jaar zich gereed maken om in het verre
Westen een nieuw vaderland te gaan zoeken.
Wij betreuren het feit als feit, zonder
't daarom den landverhuizer ten kwade te
duiden, dat hij zijn lot tracht te verbeteren
en waar hij dit in zijn vaderland niet kan,
daarom zulks elders poogt.
Wij betreuren meerwij betreuren het
feit, dat een deel van onze krachten, onzer
arbeiders, voor ons verloren gaat: voor ons
in engeren en meer uitgebreiden zin.
In engeren zin, voorZeeuwsch-Vlaanderen.
Zeeuwsch-Vlaanderen heeft geene handen te
veel-, het tegendeel is waar: wij zullen het
feit onzer te groote landhoevende opeen-
hooping van bezitting bij één huurder nu
niet weer van nieuws ophalen. Er schijnt
niets aan te doen te zijn; ten minste niet,
zoolang èn eigenaar èn pachter geene betere
begrippen hebben van het waarachtig soci
alisme, van de rechte staathuishoudkunde;
zoolang niet ais men liet er op toe blijft
leggen om, willens en wetens, ten platten
lande ten minstede maatschappij in twee
deelen te splitsenhebbenden en niet-heb-
bendenMaar dat Zeeuwsch-Vlaanderen
geen overvloed van werkkrachten bezit
bewijst hel feit, dat eiken oogsttijd honderden
Vlamingen ons deze krachten moeten leenen.
Daardoor nu is de landman ja gebaat; doch
de werkman vindt zich in zijn ideaal, een
langen vruehtdragenden oogsttijd, geheel en
al te leur gestelden heeft hij nog eenige
guldens kunnen uitsparen, zijne weinige
have te gelde gemaakthij maakt zich
gereed voor de landverhuizing naar Noord-
Ameriko.
Naar Noord-Amerika. Waarom Wel
daarheen togen sinds jaren burenvrienden
en bloedverwanten, die, hoe ook gehecht
aan 't oude vaderland hoe ze daar ook een
Nederlandsch clement in Staat, Kerk en
School levend houden, van daar tijdingen
zenden die de nageblevenen uitlokken om
vaderland en vrienden te verlaten en zich
ginds te vestigen, en zoo wordt de band
allengs wijder die Amerika aan Nederland
hecht, 'tls alsof er een keten over den
grooten oceaan wordt gespannen. De eene scha
kel volgt op den anderen. Aan de beide uiterste
einden staan personen, elkander wild vreemd,
maar tusschen die einden liggen de schakels
die ze aan elkander hechten. Die keten is
de brugwaarover men ais 't ware henen-
trekt, henentrekt, omdat er aan de overzijde
handen zijn, die hulp bieden. Duizenden
dollars zijn reeds uit gindsche gewesten
overgezonden om vriend en bloedverwant
den overtocht mogelijk te maken.
Naar AmerikaGeen wonderOnze
Kadzandsche arbeider kent land en volk aan
gindsciie zijde der wereldzee in den regel beter
dan wij onze Ministers, onze Staten-Genernnl,
onze koloniën kennen. De landverhuizer weet
lietna een kort verblijf ginds is hij een
vrij man, een burger, een zelfbestuurder,
die voor niemand den hoed ligtintegendeel,
zich als medeburgerals voortbrengende
kracht tot nut van 't algemeen kan doen
achten en eeren.
Wij hebben ze voor ons die veie brieven,
waarin over kerk en staat geredeneerd wordt
door personen die wij hier lot de heffe
des volks rekenden te belioorendie ons
met de grootste verbazing vervullen.
Wij kennen mannen, die men in Ooslburg
glimlachend voorbij gih'gin Aardenburg
bespotte in Sluis niet teldein Kadzand
negeerde zelfs, die ginds tot vrederechter,
notaris en dergelijke ambten klommen. Wc
kennen Vlamingen uit minder ontwikkelde
streken en streng gehecht als ze waren
aan de Roomsch Katholieke kerkdie eene
liefde eene verdraagzaamheid eene huma
niteit prediktendie ons wél deden.
Y/ij kunnen niet anders dan deze ver
schijnselen toeschrijven aan de staatsinstel
lingen der Yereenigde Staten waar geene
aristocratie liet overwicht heeft en waar
een echt liberalisme den burger verheft
zonder naar rijkdom van geld of land te
vragen. Verre van onsdat we op ailes
ja en amen zeggen zouden wat ginds is
maar ginds is eene vrijheid ouder de wet
die waarlijk vrijheid is, omdat ze door allen
gekendbegrepen en gewaardeerd wordl.
Amerika vraagt niet Waart gij ten
invent dief of roover of bedelaar liet
vraagt: Wat zult ge ten onzent zijn?en
wee hem, driewerf wee hem, die meent
ginds de vruchten der misdaden te zullen
kunnen oogsten door zich in het groote
land der misdaad te wijden Daar toch
lieerscht eene macht zij heet openbare
meening van wier uitspraken geen appel
isen deze macht veroordeelt de misdaad
èn om hare onzedelijkheid, èn om den wille
der nlgemeene veiligheid zoodanigdat ze
zelfs op geestelijk gebied hare uitspraken
doet liooren en den misdadiger, op wien
de wet geen vat heeftbeter straft dan
zulks in eene maatschappij met de strengste
wetten zou kunnen plaats hebben. Die in
Amerika onder rie macht van de openbare mee
ning in ongunstigen zin gevallen is, kan zijn tes
tament, in zedelijken en natuurlijken zin gerust
makenof hem treft de weten zoekt hij
eene min bevolkten, nog woester staat of
gebied op, dan spreekt die openbare mcening
nog sterker en rechter Lynch, die verschrik
kelijke denkbeeldige persoon is rechter en
scherprechter beide. De Mormonen met
hunne tegen de Christelijke rede indrui
sende veelwijverij, weten er van te spreken;
de in een vat gekuipte dronkaard kan het
getuigen; de afgetouwde of met suikereibast
getuchtigde landhaai of speculant herinnert
het zich eeuwig, terwijl de dief, naakt in
eene met teer gevulde ton gedompeld en
daarna met veren overdekt en met zweep
slagen uit de buurt gejaagdallen lust
verliest om op kosten van anderen te leven,
en overigens voor iederen vervalsclier van
papicv of veedief de eerste boom do beste
ten galg verstrekt. Zulk eene rechtspleging
keuren we ten hoogste afwij verfoeien
ze zelfs toch moet men de toestanden ginds
in aanmerking nemen en voor de tegen
stelling van vlijt en eerlijkheid de min
ontwikkelde daglooner toch kan geroepen
worden om ploeg of dorschvlegel ie verlaten
ten einde in schoolkerkgemeente
graafschap of staat eenige openbare heirek
king of ambt uit te oefenen. Dit alles
weten onze werklieden en zeggen dan ook:
Ginds hoeren we niet gestudeerd te hebben
om wat te wordendaar heeft liet gezond
verstand nog rechten Dit nu is voor ons
een kwaad in ruimeren zinZucht niet
liet heerlijke Surinamena de gezegende
afschaffing der slavernij vooralonder liet
gebrek aan handen Is de Kegeering van
Nederland ten opzichte der landverhuizing
verantwoord? Zou van de massa arbeiders,
die kosteloos naar Brazilië vervoerd zijn
even goed als daar niet het tiende deel
overgeschoten zijn Was er niets aan te
doen om zoovele krachten ais de ongelukkige
Kaap de Goede hoop ons ontnam in Suriname
voor eigen gebruik aan te wenden
Liggen er achter Suriname nog niet dui
zend maal tien duizend akkers in eene
gezonde zuivere luchtstreek, te wachten op
de hand des ontginners
Wat landverhuizing vermagook door
vermenging der rassen leert diezelfde
uithoek van Zuid-Afrikadien we straks
noemdenten Noorden dier kolonie leven
lolkstamraeii' van gemengd bloed zijn
voor de beschaving die in andere streken
en met beter toezicht en opvoedingeen
zegen voor de maatschappij zouden kunnen
zijn daar liet boven alles vast staatdat
liet Europeesch clement overal de bovenhand,
de macht bezitzoo wel op geestelijk als
stoffelijk gebied
Wij zouden bijna vragen Is voor ons
(ie geschiedenis, ook die der landverhuizing,
ook die der laatste jarenvergeefs ge
schreven
O, wij hebben verwijld bij de geschie
denis van Suriname, Berbice, Essequebo
Demerarijwij hebben ons scheppend Mlk^*
zoo geschikt vour dc landverhuizing mi