NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH - VLAANDEREN.
N° 24.
Achtste jaargang.
A0. 1861
EEi\E UITGEBREIDE CORRESPOMTIE.
simscnSmKBHj
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie Prijs der Advertentiën van 1-5 regels ƒ0,75 elke rc«el
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland 1,15; tt" l t - daarboven ƒ0,121/,., behalve het zegel van ƒ0,35 voor iedere
voor de overige plaatsen des Rijks, franco per post 1,30. V 11 üdi> 14«JUni. plaatsing. Grootc letters naar het getal gewone regels.
Afzonderlijke Nummers 0,10. u die zij beslaan. os s
Ingezonden Stukken en Brieven, do Redactie betreffende, benevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeelingen van Correspondenten,
te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles FRANCO, behalve de bekende Corrcspondenticn.
Wij hebben ons nimmer de bevoegdheid
toegekend om over alles te oordcelen wat
ons zoo maar voorkwam. Er zijn en
biervan is niemand meer overtuigd dan wij
zeiven er zijn vakken van wetenschap en
kunst en industrie, die geheel en al buiten onze
sfeer liggen, óf omdatwe nimmer in de gelegen
heid waren ze ie loeren kennen, óf omdat we ze
nimmer bestudeerden, óf, eindelijk, omdat ze
geheel en al buiten den kring dier voorwerpen
liggendie door kunstenaars en geleerden
zeiven onder het volk gebracht zijn en dus,
om het zoo te noemen gepopulariseerd
maar ook juist daardoor met gewoon gezond
verstandals onder zijn bereik vallende
mogen besproken en beoordeeld worden.
Toen Apelles het beroemde „schoenmaker
houd u bij uwe leest" uitsprak, gaf hij
daarmede niet het recht van het monopolie,
een schoenmaker kan bij voorbeeld zeer
bevoegd zijn om over een pas verschenen
roman te oordeelen of over theologie te
schrijven (men denke aan Jacob Böhme, die
den geleerden handen vol werk verschafte)
zonder dat men hem daarom aan zijne leest
behoeft te herinneren.
Velen onzer lezers vooral in den lande
van Kadzandschijnen dit almede zoo te
begrijpen vandaar eene menigte vragen
ons in den laatsten tijd toegezonden in
geschrifte, of bij monde gedaan. Men kan
zich niet verbeelden wat men ons al vraagt.
Wij kunnen onmogelijk al die vragen beant
woorden zoo gewichtig en veelsoortig zijn
ze zelf. De een vraagt ons wat er toch is
van Buddinghs overgang tot de Modernen;
een ander vraagt ons of het waar is dat
de Vrijmetselarij in Zecuwsch-VInanderen
zulke vorderingen maakteen derde richt
de vraag tot ons, wat de regeering bedoelt
met do benaming „belangwekkend" die ze
aan Veere geeft; een vierde herinnert ons
aan onze verplichting om do wapenvereeni-
gingen in verband met de wet op de
schutterij te bespreken een vijfde wat we
over het voorstel de Brauw denken (Onderwijs)
en zoo bobben we een tiental vragen van
weinig belang nog, bij de genoemden. Nog
eens, wij kunnen ze niet alle beantwoorden;
wc kunnen het onmogelijk wanneer we
met ons antwoord niet werkzaam kunnen
zijn in het algemeen belangwe kunnen
allerminst antwoorden geven zooals de vragers
die gaarne zouden wenschen te ontvangen
dan toch zouden we 't algemeen belang uit
het oog verliezen en ons aan partijdigheid
schuldig maken. Maar hoe is het dan
met de vijf door u vermelde Eene
godsdienstige of maatschappelijke richting te
zien veranderen (Buddiisgh en de Vrijmet
selarij) eene gemeente belangwekkend te
hooren noemen om haar op die wijze boven
vele andere te kunnen bevoordeelen eene
schutterij ,cn onderwijswet, zijn toch wel
van algemeen belang óf voor het geheelo
rijk óf voor een bijzonder gewest. Wij
erkennen ditdoch daar wij meermalen
verklaarden, dat ons blad geen theologisch
orgaan is, zelfs niet voor leekcn-theologie,
die meer en meer wordt en komt willen
wij in dat blad over dc richting van
BuddingiV niet spreken.
Met de Vrijmetselarij is dit geheel anders.
De loge is geen godsdienstig genootschap;
zij heeft een geheel sociaal karakter maar
is ón in de 19de eeuw, èn in Nederland,
geheel en al onnoodig. Deze bewering houden
wij volal stond do Koning zelf, in plaats
van zijn Oom aan het hoofd dier instelling.
Mon versta ons wel. Wij minachten de loge
niet nog veel minder verachten wij haar
nog veel minder zijn wij blind voor het vele
goede, door haar geslicht cn wanneer zo
zachtkens in eene kern der edelste cn
rijkste harcr leden, als eene herinnering,
wou voortbestaanwij zouden deze idee
eerbiedigen; zoo als ze nu is, strevende
naar uitbreiding, moeten we ons tegen dat
denkbeeld verzetten en we zullen het doen
ookintusschen de liefde betrachtende.
Ook de wet op do schutterij we
beloofden 't reeds vroeger, komt aan de
beurtevenals het voorstel de Brauw of
liever eenige aanmerkingen op de onderwijswet,
omdat die wet, evenmin als do wet op het
armwezenrechtvaardig en bijgevolg niet
liberaal is.
Er schiet dus voor 't oogenblik over het
belangwekkende Veere. Deze belangwekkende
stadja wij erkennen het (de regcering
heeft gelijkbelangwekkend is ze) deze stad
kanwanneer hare ingozetenen de noodige
energie ontwikkelen, eene schoonc toekomst
te gemoet gaan. Wij hebben ons verbaasd,
toen we haar bezochten, over hare heerlijke
ligging met wellust betraden wij dc zalen
van haar grijs raadhuis met genoegen
gaven we ons over aan de droombeelden
over hot verleden die do Kampveersche
toren ons in 't leven riep; wij doorwandelden
hare prachtige kerktoen in een militair
hospitaal herschapen doch helaas ledig
en doodsch toen zonder bestemming
Men vertelde ons veel van Veere's
vroegeren luister; men zeide ons dat Veere
het slachtoffer geworden was van de macht
van Middelburg met zijne Aristocratie doch
dit laatste beantwoordden wij met een
ongeloovig schouderophalen; terwijl we zagen
hoe dat zelfde Middelburg almede was
vervallen en gedaald cn werkelijk inge
krompen. Neen, wij voor ons meenden het
geheeie verval van Middelburg, Veere cn
Zierikzee te moeten toeschrijven even als
het gedeeltelijk verval van Vlissingen en
Goesvan de steden in Zceuwsch-Vlaan-
derenaan andere oorzaken, cn op onze
vraagHebt ge danen danen dón
niet de gelegenheid gehad omtoen het
tij verloopen wasde bakens to verzetten
Waren Tilburg en Almelo en Enschede
cn zoovele anderen dan meer begunstigd
dan gij O zoo we die vraag zouden
moeten herhalen wij vreezendat het
antwoord zou moeten zijn een beschamend
Maar gij hebt niet gewild
Namen zijn hatelijk zelfs al worden ze
soms met lof en eer vernoemd. We
zouden anders kunnen vragen Kondet gij
of gij of gij goene schorren aankoopen en
dcnNederlandschen landbouwer bevoordeelen?
Moesten vreemden de erve der vaderen
ontginnen en uwe zonen en dochteren met
de handen in den schoot zittenof naar
Amerika trekken?
Kondet gijof gij of gij niet naar het
Haarlemcrmeer reizen om voordcel te doen,
zooals hij
Dan genoegWe moeten nog over
't belangwekkend Veere spreken of, liever,
over het predikaat belangwekkend, aan deze
stad door de Regeering geschonkenten
einde onder meer eene reden te hebben
om deze gemeente te bevoordeelen.
Is Veere belangwekkend Voorzeker
Tiet arme Veere, doodsch en eenzaam ligt
het daar aan een stroom die honderden
kielen dragen kan en biedt eene veilige
haven aancn in zijne achterstraten groeit
het gras en staan de woningen ledig. We
vinden gecne woorden om den indruk weer
te geven, dien de stad, ecnigc jaren geleden,
op ons maakte we dachten aan een
gebombardeerde vesting! Doch daarom alleen
is Veere weleer do gekroondeniet
belangwekkend: het ongelukkige Veere heeft
eene geschiedenis.
fn 1572 was het de tweede stad in
Zeelandde derde in Nederlanddie het
Spaansche juk afschudde en hare zonen
onder de helden te water en te land
bewezen het vaderland dc gewichtigste
diensten. In 1672 toen de beker onzer
schande door den koopmansgeest en de
geldaristocratie lot ovorloopens toe gevuld
was en werkelijk overliep was het Veere
dat het sein gaf om een eind aan dien
toestand te maken. De Vcorsche burgerij
zag in dat alleen een meer zich om een
middelpunt bewegende rcgccringsvorm in
dezen én tegen inwendige én tegen
uitwendige overheersching bescherming:
brengen kon en do burgerij der kleine stad
riep den Oranje-Vorst Willem lil tot
Stadhouder uit. Bij de verheffing van
Willem IV, na de tweede Stadhouderlooze
regcering, was Veere weder de eerste, en
toen werd de weg die naar het koningschap
leidde, geëffend, door het Stadhouderschap
erfelijk te verklaren
Ziedaar, waarom wij met den Minister,
Veere een belangwekkende gemeente noemen,
en we zouden hel bejammeren, indien ook
