NIEUWS- El ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
N° It.
Achtste jaargang.
A°
Vrijdag 26 April.
J
NOG EEN WOORD BETREKKELIJK HET
LAGER ONDERWIJS TEN PLATTEN LANDE.
A?
18jfc
MtisriBwmtui
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland 1,15;
voor de overige plaatsen des Rijks, franco per post f 1,30.
Afzonderlijke Nummers f 0,10.
Prijs der Advertentiënvan 1-5 regels f 0,75 elke regel
daarboven f 0,12y2 behalve het zegel van f 0,35 voor iedere
plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brievende Redactie betreffendebenevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeeliugen van Correspondenten
te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles FRANCO, behalve de bekende Correspoudentiën.
Reeds in een vroeger nummer, in een
vorig jaar, hebben wij met vrijmoedigheid
en zonder aanzien des persoons dit gewichtig
onderwerp, gewichtig ook als tijdvraagbe
sproken. Het blijft ons ter harte gaan, èn uit
deelneming en belangstelling, èn omdat het,
vooral ten platten lande, zoo ingrijpend is in de
Maatschappij. Wij wenschen nooit iemand
te kwetsen; schetsen we al eens bijzondere
toestanden, wij hebben nimmer het oog op
personen; en hebben we al eens het oog op
personendan is het bij voorkeur om te
prijzen; want o! wij achten hem hoog,
dien edelen en onder de nieuwe wet ver
edelden stand der onderwijzersons hart
gaat openals wij een jongeling met fris-
schen levensmoed die zware levenstaak zien
aangrijpen want zwaar is ze In onzen tijd
vordert men veeloneindig veel van den
onderwijzerja dit komt ons voor zoo
sterk te zijndat wij meenen dat door het
bot vieren aan de zucht om eenen geleerden
stand bij uitnemendheid te scheppen men
den opvoeder van het toekomstige volk uit
het oog verliest.
Dan, een ander gezichtspunt wenkt ons.
Noemdén wij de levenstaak des onderwijzers
gewichtig, wij aarzelen niet er bij te voegen,
dat hij er dan ook naar streven moet om
deze gewichtige levenstaak met eereja
met zelfopofferende liefde -te vervullen!
En is dit zoodan mogen wij ook van de
Maatschappij iets verwachtendan mogen
wij ook aan deze eischen stellen en ze zijn
mede zwaarwichtig De Maatschappij moet
den onderwijzer eeren, vooral dan, wanneer
deze zich eere waardig maakt; zij moet in
hem den man zienaan wien de zorg van
de vorming en de opleiding der toekomstige
staatsburgers in de eerste plaats is toever
trouwd maar dan moet zij hem ooi?steunen
en helper»!
Steunen en helpen Voorzekerniet
alleen door bloote instemming met zijne
goede bedoelingenmaar ook door het
oefenen van zedelijken invloedvooral ook
om het onderwijs toegang te verschaf!®
tot alle rangen zelfs de laagste onzer
Maatschappij.
Zie na den langen winter lang was
hij die van 1866 op 1887 voel werk
was er voor die soep- en broodcommissien
(waarom niet werk en brood voor die
diaconien en armbesturenhet brood des
aardschen levens werddank zij de nog
levende weldadigheid met milde hand ver
strekt en ook voor het brood des hoogeren
levens werd op niet minder onbekrompen
wijze gezorgd het eerste wordteilaas
maar te veel boven het laatste gesteld; dan,
tot heden hing de schaal tamelijk wel in
evenwicht De voetwarmers en commis-
siegasten kwamen trouw opze wisten
misschien dat de heer A. de soep, de heer
B. - de broodkaartdiaken C. het week
geld armmeester D, de gift zou inhouden,
en daarom zonden de moeders hunne zonen
en dochteren naar het welingerichte en
goed verwarmde locaal naar dag- en
avondschool zelfs omde schamele
plunje te rekken en zich te warmen I
Wij zijn niet wreedhet is geen spot
maar het is de realiteitde werkelijkheid
de waarheid die wij verkondigden want
de Jannen en de Pieten en de Brammen
en de Charels hebben van primo April tot
ultimo October vergeten wat ze van primo
November tot ultimo Maart leerden of van
buiten gekend hebben en 't is onmogelijk
voor den onderwijzer om weer op te
pompen, wat in de ekster- en kraaienesten,
in den raap- en peurtijd is blijven hangen
of weggewaaid
Ik beroep mij hier niet alleen op ieder
schoolonderwijzer ten platten lande of in
onze kleine steden, maar ook op het oordeel
van predikanten en pastoors ook zelfs al
eischen de laatsten reeds vroeger vruchten
van hun onderwijs dan de eersten.
Het schoolverzuim is in vollen aantocht
zoekende wie het zal mogen verslinden en
dot zal zijn het kind van den arme
Wiens schuld? De schuld der Neder-
landsche wetgevers, die schijnen neen, niet
schijnendie werkelijk terug deinzen
voor een spookseldat zij schoolplich
tigheid noemen 1 Schoolplichtigheid die
wij als een engel des lichts zouden be
groeten
Zoolang men bij de wet onze jongelingen
mag berooven van de vrijheid, door ze in
den soldatenrok te steken en op de bevelen van
den instructeur tot draadpoppen te doen
ontaarden halt! we verachten den sol
datenstand nietmaar we geven eene te
genstelling zoolang men de wet op de
nationale militie en de schutterij niet in
strijd acht met de persoonlijke vrijheid
zoolang achten wij de wettige schoolplich
tigheid mede niet in strijd met de persoon
lijke vrijheid 1
Wanneer ik, buiten mijne schuld, broods
gebrek lijd en een stuk brood ga vragen
dus van mijne eigene persoonlijke vrijheid
gebruik maakterwijl ik de persoonlijke
vrijheid van den verzochte om te geven
eerbiedig, word ik, volgens de wet,
misdadig en met gevangenis gestraft en in
een en het zelfde land berooft de slapheid
der wet de Maatschappij van hare beste
krachten door den loekomsligen werkman
in onkunde te laten voortrazen
Wanneer iemand zijne schulden niet kan
betalengeeft men een derde het recht
om hem tot slaaf te verkoopenneen zóó
erg nietmaar om hem onder den naam
van gijzeling, van lijfsdwang, van zijne
persoonlijke vrijheid te berooveu; diezelfde
wet beeft echter terug voor de wettige
schoolplichtigheiduit vrees voor de kren
king der persoonlijke vrijheid
Ik ben eens in eene groote stad geweest
Men toonde er mij onder de tempelen van
den eenigen waren God ook, aan de dienst
van Mercurius en van Apollo gewijd.
Onder de schoonsten spanden echter de
tempelen van Venus de kroonze waren
helder verlicht, de muziek ruischte in krach
tige fanfaren langs de wanden en de pries
teressen blonken van gesteenten satijn en
zijde. Men vertelde mij dat de stad van
deze tempelen groote inkomsten trokdat
wekelijks geneeskundigen zich verlaagden
om de gezondheid der priesteressen te
inspecteeronmen zeidedat dit noodig
was met het oog op de openbare gezond
heid omdat het plegen der offeranden
niet zonder gevaar was men zeide dat de
politie daarop nauwlettend acht gaf en
heilzame reglementen en verordeningen op
dat stuk bestonden.
In diezelfde stad zag ik akelige mannen
en nog akeliger vrouwen langs smalle
tochtige straten slenteren of in Gods lieven
zonneschijn liggen luieren; men zeide mij
dat ze dienaren van Bacchus waren en
reeds vroegtijdig hunne plengoffers gebracht
hadden zij hadden geene wetten, geene
reglementen; dat, zoolang zij u rustig lieten
gaan niet bedeldenniet stalen geen
straatrumoer maakten de politie hun geen
jenever of zonneschijn kon verbieden. Ik,
eenvoudig plattelander ik stond verstomd
Waar halen de menschen het geld vroeg
ik en een vriendelijk stedeling wenkte
mij en bracht mij in eene groote fabriek
en 't raadsel was mij opgelostik zag de
fabriekskinderen hunnen ochtendmaaltijd t
droog roggebrood met zwart berookt regen
water, gebruiken; ze waren goedkoop om
te houdendie slaven -- die kinderen
meen ik en men zei mijdat er voor
hen geene wetten geene reglementen
geene verordeningen waren dat ze hun
loon der bitterheid en des verdriets weke
lijks den dienaren van Bacchus omdat
deze hunne ouders heeteden en het natuur
lijk ook warenmoesten overgevenom
daarvoor te koopen in de eerste plaats
brood, ten tweede jenever en ten derde
nog maar wat jenever en zie in het land
der levende fabrickmachincsin de steden
der Venustempelen zijn geene wetten, die
het verplicht schoolgaan voorschrijven
Onze tijd staat schrikkelijk hoog: de we
tenschap spreekt en Jezus van Nazareth, door
achttien eeuwcu bewonderd, is een nevelbeeld!
