NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH - VLAANDEREN.
N°. 5.
Achtste jaargang.
Yrijdag 1 Februari.
TEEKENEN.
&"Ï''S
A°. 18&7.
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeefand f 1,15;
voor de overige plaatsen des Rijk9franco per post f 1,30.
Afzonderlijke Nummers f 0,10.
Prijs der Advertentiënvan 1-5 regels f 0,75 elke rege
daarboven f 0,12% behalve het zegel van 0,35 voor ieder
plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brievende Redactie betreffendebenevens Adverlentiën en gewone Berichten of Mededeeliugen van Correspondenten
te bezorgen bg den Uitgever dezesalles FRANCObehalve de bekende Correspoudentiën.
Vervolg van No. 2.
In onze vorige afdceling verwezen wij
naar hetgeen in No. 12 van de Tijdspiegel
daags vóór onze inlijving bij Pruisen door
een dwaas van beroep (och waren allen
zoo dwaas!) geschreven werd. Ten einde
onze lezers te laten oordcelendeelen wij
er 't een en ander uit mede, en bevelen
het zeer der overweging.
De verstandige dwaas zegt
In Die Gegcmvart, zijnde eene voortzetting,
van Brockiiaus' Convcrsationslcxiconvindt
men een opstel getiteldNiederland und
seine Koloniën, waarin als „de bloedzonde,"
waaruit al de rampen van onze geschiedenis
zijn voortgekomen genoemd wordt onze
losrukking van Duitschland.
En wanneer gij op een zomerreisje soms
den schoonen Rijnstroom zijt opgevaren en
met een Duitscher in een gemoedelijk
gesprek gewikkeld wellicht met hem van
gedachten wisseldetover dien vrijen Duitsehen
Rijn, dan heeft hij u zeker ook bekend,
hoe onnatuurlijk het is, dat de uitmondingen
van die rivier, door de willekeurige staat
kunde van Duitschland gescheidenthans
gedrukt wordon door ban len en lasten, die
den handel en het vrije volkenverkeer
stremmen.
Zulke onschuldige nationale bespiegelingen
blijven altijd onschuldig. Den 12en Juli 1743
schreef Frederik de Giioote aan den Fran-
schen Koning een vriendschappelijken brief,
waarin hij zijn vorstelijken broeder gemoedelijk
over zijne plannen onderhoudtdie zeer
ernstig zijnweshalve hij hoopt dat zijn
vriend hem niet zonder hulp zal laten
daar hij immers gedeeltelijk in het belang
van Frankrijk handelt. II faut frapper
trois coups, en Bavière, Bohème, et Han-
novreII faudrait employer Maurice
ou quelqu'un de déterminó pour lexpédition
de Hannovre. Et surtout eelte fois agir
a temps. Mais plus de dófensiveon a
péri par li. L'offensive donnera Ie succés
(Micuelet, Louis XV, p. 226227." (a)
De schrijver in de Nieuwe militaire spec
tator" (tweede aflevering bl. 94) die deze
bijzonderheid mededeeltIaat er op volgen
Hannover heeft dus het lot ondergaan
dat I'ruisen het reeds voor 122 jaren had
toegedacht. Een gelijk lot hangt vermoe
delijk Saksen boven het hoofd cn haalt
dan weder de eigen woorden van Fre
derik den Grooten aan S'il s'agit des
vues politiques d'acquisition qui conviennent
a cette monarchie, les Etats de laSaxesont
sans contrcdit ceux, qui lui conviendraient
Ie micux en l'arrondissant et lui formant
une barrière par les montagnes qui séparent
la Saxe de la Bohèmeet qu'il faudrait
fortifier. 11 est difficile de prévoir comment
cette acquisition pourrait se faire. La ma-
nière la plus sure serait de conquérir la
Bohème et Ia Moravie, et de les troquer
avec la Saxesoit enfin que cela pilt
s'opórer par d'autres trocs ou des possessions
du Rhin, ((Noot. „Gelijk bekend is werd
dit beproefd op het Weener-congres")) en
y ajoutant Juliers ou Berg, ou de quelquq
fafonque cela se fasse. Cette acquisition
est d'une nécessité indispensable pour donner
fi eet Etat la consistance dont il manque."
b) Tot Nederland terugkecrcnde voegt de
schrijver er bij Misschien herinnert een
onzer geschiedvorschcrs zich iets omtrent
vroegere veroveringsplannen tegen Nederland.
De Pruisen hebben een goed geheugen."
(Iets dat men in verzoeking zou komen te
vergelenwanneer Pruisen ook dezen rand
van Frederik den Grooten getrouw in acht
neemtDe geheimhouding is eene we
zenlijke deugd zoowel in de staatkunde als
in de krijgsdienst.") „Immers, in het laatst
van de vorige eeuw rakelden zij eene
schuldvordering tegen ons opdie meer
dan drie eeuwen oud was." (Nieuwe Spectator,
1866, Sept.)
Van de verovering van Duitschland door
Julius Cesar zegt IIegel dat hij het hart
van Europa ontsloot.
Van de wereldheerschappij van Karel
den Grooten zegt F. C. Bauer dat zich
daarin voor het eerst het bewustzijn open
baarde 't welk Duitschland had van zijne
roeping om eene wereldhistorische rol te
spelenen zich aan de spits der volken te
stellen om hen te leiden op den weg der
beschaving. Lees Karel van Rottecks
Wellgcschichte en de gespierde schildering
die hij geeft van den strijd der Duitsche
keizers met de pausendie beide hoofd
machten der Middeleeuwen lees de natio
nale fierheidwaarmee hij zich vermeidt in
die Zeit der Hoheit des Reiches," en zie
hoe goed de stijl van den Duitsehen ge
schiedschrijver zich leent om de triomfen
te schilderen door de helden zijner ge
schiedenis behaald in de botsing der we
reldmachten.
Diezelfde Rotteck noemt de hervorming
den krachtigsten zoon der krachtige zestiende
eeuw. En welke gebeurtenis, na de schepping
van het Christendom, kan vergeleken worden
bij de verovering der gewetensvrijheid
Welke gebeurtenis heeft zoo zeer de nieuwe
geschiedenis bclieerscht? Zeker, wij betreu
ren het dat in die schoone eeuwtoen
alles herleefdecn ook de staatkundige
vrijheid zoo fier het hoofd opstak in den
Boerenkrijgde vrijheidsgeest der boeren
in hun bloed is gesmoord. Wij betreuren
de bevangenheid der Hervormers in het
beoordeclen dier groote beweging. Sedert
werd de geestelijke ontwikkeling des volks
in het kcurlijf der schriftgeleerdheid geklemd
sedert werd die bron van godsdienstige
inspiratie gestopt, die slechts ontspringen
wil aan het natuurlijk gevoel des harten
en de intuïtiën van den geest; sedert vverd
het juk der vorstelijke willekeur verzwaard,
de volksgeest neergetreden, het bonte gewoel
der staatkundige vrijheid vervangen door de
doffe eentonigheid van den kerkdijken
sleur. Van nu af aan kon de bezieling die
de godsdienst verjongen moest niet meer
voortkomen uit den boezem der kerk; vrij
denkers moesten de banden verbreken
waarin het godsdienstig leven dreigde te
smoren en tot een mummie verdrogen.
En, knarsende dissonant! de kerk moest
van een atheïst (maar toch weer een
Duitscherde weldaad aannemen van een
Leven van Jezus, waarmee het nieuwste
tijdvak der theologie geopend en de weer
spannige godsdienst gedwongen werd den
humanen tijdgeest te gehoorzamen, (c)
Zeker, wij kunnen niets zeggen om de
Majesteit der godsdienst te redden, wanneer
men ons spottend wijst op Duitschlands
kerk cn hoogescholen, die knielend de hand
kussen van von Bismarck. Maar dat toch
de geest van Lessing en Schiller, van
Kant en Hegel geheel onmachtig zou ge
weest zijn, ontkennen wij. Wij gclooven,
dat Kuno Fischer de waarheid beter heeft
gevoeldtoen hij zeidedut de maagd van
Orleans en Wiluelm Tell, nadat zij on
sterfelijk leven hadden gekregen in den
boezem van Schiller Duitschlands zonen
bezield hebben toen zij de vrijheid herover
den op de slagvelden van Leipzig cn Wa
terloo. Is de wijsbegeerte niet de wereld
wetenschap Wie heeft eene geschiedenis
der wijsbegeerte behalve Duitschland? En
welke wetenschap heeft zich aan de weder
geboorte kunnen onttrekken, die de Duitsche
wijsbegeerte den menschelijken geest heeft
doen ondergaan
Het is waar, er bleef een schreeuwende
wanverhouding tusschen Duitschlands on
betwiste hegemonie op liet gebied der
wetenschap en zijne in de windselen der
kindsheid ingebakerde staatkunde. Zulk
eene wanverhouding kon niet worden hersteld
dan door iets wat de Duitschcrs noemen:
Durchbruch. Een enkele bliksemslag moest
de feilen van eeuwen herstellen. Zoo
ergens dan is hier het woord van een'
reuzengeestwederom een Duitscher, Jean
Paul van toepassing. De oorlog is de
keizesruede der menschheidhij verlost de
gemoederen met geweld."
(a) Men moet drie vliegen in één klap
vangen, in Beieren, Bohème cn Hannover
Men zoude Maurits (van Saxen, de bekende
Maarschalk) of eenig ander vastberaden per
soon uitsluitend tegen Hannover moeten
gebruiken. En vooral ditmaal in tijds
doen handelen. Maar niet meer verde
digend; dit leidt tot slechte uitkomsten- Alleen
