SLJ
HEUSS- El ADVERTENTIEBLAD
ZEEÜSSCH - VLAANDEREN.
OORZAAK El GEVOLGEH.
Nü. 45.
Zevende jaargang.
w
M
Vrijdag 9 November,
5T]
Pi
ge
ifö 1
SB
1
"V-
'p.
-
m~T~
ts_" 1
ml M
111 A m
u
I
tl
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag. Prijs per drie
maanden ynov het voormalig 4de district van Zeeland f 1,15;
voor do overige plaatsen des Rijksfranco per post f 1,30.
Afzonderlijke Nummers f 0,10.
Prijs der Advertentiënvan 1-5 regels 0,75 elke regel
daarboven f 0,121/2behalve het zegel van f 0,35 voor iedere
plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels»
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven do Redactie betreffendebenevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeeliugen van Correspondenten
te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles FRANCO, behalve de bekende Correspondentiën.
„In 't verleden ligt het heden
in het nu wat worden zal."
Do maand October ligt achter ons en het pleit
is zoo goed als beslist Vööï ;on? Zeeuwenis
do uitkomst dier beslissing Bevredigendbevredi
gend welke ook do uitslag der herstemming
lusschen de 1111. de KantesT en Saaymans Vaber,
in het kiesdistrict Goes*/''wezen moge: Drie
van de vier Zeeuws,chohafseyaardigden zijn de
vrjjzinnige gevoelens-^tóegëdaan do keuze in
Goes kan ons dus ^eéne^zórg pvecr baren te
minder, daar wij iii^djz!$ lypeë; punten voor
oogen hebben dieh^£pVfê49fiHcrstemming al
daar uilvalle ons geruststellëh -L;"vooreerstde
kiegers^van hef district ^Goès '-hëbbon vrheger den
Heer de Kanter in do Kanier gebrachten 't is
zeer waarschijnlijk, dat ze, nu -.geene) zijdelingscho
belangen van derden meer in 'tspel kunnen zijn,
eendrachtig^zullen samenwerken om te toonen
pf zij al dan niet tot de vrijzinnigen behooren en
dientengovolge do zege aan de zijde van den Heer
de Kanter brengen.
Ten tweede: Wjj hebben het meermalen ge
zegd, do orthodoxe partij heeft ais zoodanig recht
van bestaan en mitsdien ook recht op vertegen
woordiging ons liberalisme nu zal het waarlijk
I vrijzinnigheid heeten brengt mede dat we dat
recht erkennen en eerbiedigen welnu dat ze
haar best doe om den Heer Vader te doen ze
gevieren
Wij voor ons, wij kennon den man niet; doch
al kenden wij hem we zouden nogtans daarom
zijno candidatuur niet kunnen steunenomdat
de meerderheid zijner partij het er op toelegt do
godsdienst met de staatkunde te vermengen. Dit
is onze grieve tegen die partij. Vele harer gods
dienstige beginselen zijn de onzemaar wij
kunnen ons niet plaatsen op haar Christelijk—
Joodsch standpunt en keuren wij het libertiaismc,
het. twijfelen en verloochenen onder onze „libe
ralen hoogeljjk af, evenzeer doen wij dit ten
opzichte van het Farizeïsme der orthodoxen. Allo
liberalen zijn Goddankgeene Heidenen maar
niet allo orthodoxen zijn het reine Chrislendom
toegedaankortom dezelfde liefdedie wij voor
sommige stellingen der Katholieken voeden, voe
den wij voor sommige der orthodoxendezelfde
afkeuring waarmede wij genen bestrijden is
het wapen tegen dezen. Hoe vaak is ons in den
jongsten tijd door bloedverwant en vriend ver
weten dat wij (en men noemde den naam van
een bepaald Koningsgezinde, van een oprecht het
huis van Oranje uit ons midden toegedane!) dat
wij, den troon hielpen ondermijnen, den Koning
vijandig waren!. x
Beide ontkennen wij; de troon rust op do
grondwetde grondwet is niet in strijd met het
Christendomde Koning der Nederlanden is een
grondwettig Koning! Bij zijne komst tot den
troon hief hij plechtig de hand op en zwoer,
ouder aanroeping van den naam Gods, dat hij
zou handhaven hot verbond tusschen hem enziju
volk gesloten. Dat verbond was beslaande: zijn
doorluchtige grootvader, de souvereiuileit (absolute
vrijmacht) afwijzende, verklaarde, uit eigen vrije
beweging, zonder dat verbond niet lo willen
regocrenzijn' doorluchtige vader gaf aan dat
verbond eeue uitbreiding, overeenkomstig 'de
eischen des tijdsdat verbond is verval in de
grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden
die bezworen wordt, eerst door den Koning,
daarna door de vertegenwoordigers des volks en
de Ambtenaren van Regccring en Staataan dat
verbond hebben de Nederlanden (want ook in
Belgie beslaat zoodanig verbond), dê rust en den
vrede te danken, die ook ten onzent ongeschon
den bleven toen elders dat verbond vertrapt en
geschonden wrerd
Door het bestaan cn het weerzijdsch trouw
houden van dat verbond, bleven wij die wij zijn,
onze eereplaats innemende in de rij der volken
de zegeningen van dien vrede en dio rust sma
kende, die ons in staat stellen om zachtkens aan
onze inwendige inrichtingen te verbeteren onze
koloniën op te voeden lot provinciën van het ko
ninkrijk der Nederlanden en onzen broederen
ginds de vruchten onzer beschaving te brengen
om ze uit die vruchten over die beschaving te
doen oordeelen en alzoo te doen zien, dat die
beschaving ook voor hen wenschelijk is; eindelijk
willen wij hun die beschaving brengenom zc
alzoo vatbaar te maken voor de zegeningcu des
Christendoms! Zie, dit alles nu zullen de ortho
doxen ontkennen: dat we rust en vréde genieten
is, zeggen zo, door de genade Goxlsdie ons lot
heden spaardedat de Evangelieverkondiging in
Oost en West aan geene banden gebonden isis
het vrijmachtig werk van Gods geest, en zoo meer.
Goed driewerf goed Ook wij .erkennen dat
dat is ook ons geloof; ook wij schamen ons dal
geloof niet; doch van dal standpunt uit beant
woorde men ons een paar vragen 1°. Is het
niet. gebleken dat juist die grondwet, dat ver
bond tusschen vorst en volk hot middel was, dat
de eeuwige liefde gebruikteom ons die rust cu
dien. vrede te schenken?
en 2°. gij die zoo onmiddellijk zijt, voorstan
ders van het onmiddellijke bij God,, zeg ons dan
toch eens, waarom hadden we vóór Mozes dien
aartsvaderlijken eeredienst? Waarom van Mozes
tot Christus dien verbazenden last eener zinne
lijke eeredienst,. in schaduwen en inzettingen be
staande Waaróm eerst oen veertig eeuwen na
onze oudste tijdrekening eerst de Evangelische
de Christelijke godsdienst Zie wanneer men
ons dit zal opgelost bobben; wanneer men zal
ontkend hebben, dat, door geestesontwikkeling
en beschaving, do gedurige Schepper werkzaam
wastot heil des meuschdoms soms door ge
weldige krachtigeschijnbaar harde middelen
dan weer door zachte leidingen en voorbeelden
dan eerst zullen wij gclooven aan eenc vrijmacht,
zöoals die door sommigen als kerkelijk leerstelsel
wordt opgevat, maar die rechtstreeks in strijd is
met het waarachtige licht des Christendoms
Maar, gesteld eens, wij hadden den Koning
tegengewerktgesteld eens wij hadden eerlijk
gemeend in 's Koniugs proclamatie te lezen
„Jaag mij al die- advocaten, ai die hoercnhecrcn,
kortom eens al die volksvertegenwoordigers uit
de Kamer en zend mij eens, ieder uitzijn district,
een orthodox man!1' Weet ge wat ous antwoord
zou geweest zijn Wij zouden gezegd hebben
„Willem III, doorluchtige spruit van Oranjc-
Nass.au! Wij hebben u veel te lief! Wij hebben
u veel tc lief, om u.cn uw huis met kransen te
tooien en dan ten offer lo brengen Wij hebben
u veel,te lief, oni'u het hoofd ié zien worden
van een. Slaat, waarin Iwe'e sterk gcfeckende
partijen tegen elkander, oycrslaan
Want dit laatste zou de waarheid zijn, of do
geschiedenis is te vergeefs geschrevenOnder
de Republiek vaak met monarchale Yormen
hadden wij de volksverdrukking cn kregen de
patriotten diedank zij de goddelijke Voorzie
nigheid die ons volk zijn phlegma schonk niet
in Jacobijuen ontaardden en ons voor de guillotine
bewaarden; maar we zagen toch 's Konings over
grootvader en grootvader als ballingen in den
vreemde dolenwij zagen 's Konings vaderen in
de gelederen der vreemden ecne plaats innemen
dio de landgenoot hem weigerde wij zagen
's Konings vader ouder Wellingtons banieren
en Nederlands zonen onder die van Satan Buo
naparte elkander bestrijden! Zoudt gij nu, or
thodoxe aristocraten en aristocratische orthodoxen,
dien ouden toestand weerom wenschenhet volk
trappende, de arristocratie (let wel, wij zeggen
niet: den adeldom) do geld- en handelsmannen,
do firma Droogstoppel cu comp., do firma Slijmerig
en Zoonde gebroeders Saugsuo cn dergelijken
weder op den troon willen helpenten einde het
volk, lot èllendoen domheid gebrachtzijnen
vorst tc. doen wegjagen of hem tot ecne mario-
netto in derzulken handen te verlagen"! Zoudt
go dat willen? Neen, zegt ge maar ga niet
voortdezelfde oorzaken doen dezelfde uitwerk
selen geboren worden! .Nog eens: de geschie
denis is niet tc vergeefs geschreven het ras der
patriotten en Jacobijnen, der theoriën en formulen
aanbiddende Girondijnen, is evenmin uitgeslor-
Yen als dat der Aristocraten
Tegen heiden kampen wij voor onzen grond-
wetligen Koning voor ons cenig waarachtig de
woreld zegevierend doortrekkend Christendom
en wij streven er naar om den Nederlander
zonder onderscheid, tc brengen tot eencn stand,
dien van Nederlandsch staatsburger van staat-
chrïsten van geloofs- en zcdclecr en dus ook
vau godsdienst! Geen ander doel hebben wij
men zegene of vlooko onsGoen ander doel
hebben wij voor oogcu Donaar onze hodon-
daagsche beginselen, voorbeschikte rasphuisboef
moet een staatsburger worden die Vaderland en
Vorst lief hoeft enT zij als lovende van den
arbeid zijner handen't zij als zelfstandig klein
handelaar, of ambtenaar van minderen rang
zijne plaats waardig is in do maatschappij.
Daarentegen, de nieisdoendcnuttelooze pro-
letariëude geld- cn handclsaristocraat do
Klaasje Zevcnsters-figuur uit 's Ilage en Leiden
en Amsterdam, moet van Nederlands bodem ver
dwijnen cn veranderen in den edelman wiens
noblesse oblige in den handelsman die de
zenuw van den staat wordtin den regeerings-
mandie den troon cu den Koning en zijn huis
en de grondwet stut cn steunthij ongelijkheid
van fortuin, gelijkheid van recht! Vrijheid,
broederschap, door vrijwillige overeenstemming
ondanks verschil yan stand of rang of rijkdom, zon
der dc bedreiging: „of de dood", tengevolge eener
redelijke overtuiging, die de zwaarden tol sikkelen
cn het geweer' lol ploegscharen versmcedtdat
is het, wat wij in het verschiet zien maar, men
vergete hot nietdat is ook de zegepraal des
reincu Christendoms!
Daarom geene namen geene goede namen
misbruiktom tol een doel te geraken dat
bereiktons noodlottig zou worden daarom ook
bovenal open cu rond gestredon voor de waarheid
cu hare zegepraal
