[SI,Ml
UITERSTEN.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
VAN WESTELIJK ZEEOWSCH-VLAANDEREN.
N°. 44. Zevende jaargang. A0.
Vrijdag 2 November.
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland f 1,15;
Vogr de overige plaatsen des Rijksfranco per post f 1,30.
Afzonderlijke Nummers f 0,10.
Prijs der Advertenlienvan 1-5 regels f 0,75 elke regel
daarboven f 0,1-2'/.behalve het zegel van f 0,35 voor iedero
plaatsing. Groole letters naar het getal gewono regels
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven de Redactie betreffendebenevens ^dvertenliën cn gewone Berichten of Mededeeliugcn van Correspondenten
te bezorgen bij den Uitgever dezesalles FRANCObehalve de bekende Correspoudentiën.
lerwijl wij deze regelen schrijven, geliefde
Landgenoatenwordt een pleit beslist, eenig in
do geschiedenis van het grondwettig Nederland.
Zal u daar, waar uw grondwettig Koning n op
riep om uwe wenschen aan de stembus toe te
vertrouweu'en dien maatschappelijken plicht schan
delijk door u werd verzuimd zal daar uw hart
rustig kloppen, wanneer gij, uit vrees en onver
schilligheid wakker geschud zult ontwaren dat
gij geen deel hebt aan den gang der zaken in
ons dierbaar vaderland? Maar, wij beginnen met
de minderheid? 't Zij zoo want daarmede
wenschlen wij die minderheid te vergeten en aan
het oordeel van eigen staatkundig en zedelijk
geweten over le laten maar gij, die opgekomen
zijtdie uw plicht vervuld hebt hebben wij
het recht niet u te vragen wien gij uwe stem
schonkt Kenden wij zelfs uwe stemming, wij
zouden nogtans uwe overtuiging moeten eerbie
digen omdat ge met ons vrije mannen in den
vrijen slaat zijt; maar eene vraag veroorloven
wij onsHoe is het met uw staalkundig gewe
ten Wij zijn niot onbescheiden of onbeschaamd
genoeg om daarop van u tot ons een antwoord te
vorderen; ook hebben wij daartoe het recht niet;
maar we geven u die vraag ter eigen overweging.
Waartoe Omdat we wcnschtendat gij reke
ning hieldt van do geschiedenis dezer gewichtige
OctoberdagenYooral van dien óénen dagdien
XXX October, die in do geschiedonis der Neder
landen fa) niet onvermeld zal blijven maar door
dén getrouwen geschiedschrijver als een gewicb-
tigen dag aangeteekend zal worden.
Vooral gijdie de geschiedenis de ontwikke
lingsgeschiedenis van het constitutioneel leven
hebt weteu gebeuren, gij herinnert ze u immers,
oude mannen van Zecuwsch-Vlaanderen, uil uwe
ervaring gij jongeren uit de overlevering uwer
vaderen Gij kent of u heugt immers dat laatste
tiental jaren der vorigedie eerste jaren der
huidige eeuw? Gij hebt het leenstelsel zien ver
nietigen het absoluut kouingschap zien vallen
gij hebt ecno halve wereld deels zien in puin
storten deols zien omkeereu en om het aller
treffendst uit te drukken Gij hebt de constilu-
tioneele orde van zaken zien geboren worden.
Maar hoe Stondt gij ooit verplet aan het leger
ecner gade, of als arts of helper aan het bed
eener vrouwhijgende en krimpende ouder de
vreeselïjke werking der natuur Welnu zoo
zoo ijselijk mogeljjk gedachtwaren de weeën
die de geboorte van den conslilulioneelen slaat
vergezelden! Ziet! het eene wee is voorbijgegaan
liet andore komt, en nog is het einde niet! Zoo
sprakenverbleekt van angst do opmerkzame
toeschouwersvan verre getuigen dezer ver
schrikkelijke geboorte. De hel is losgebroken
Zoo jammerde de verschrikte aanschouwer van zoo
veel olleude als daar gezien werd. Met het altaar
zonk do troondc arme priester boette voor de
misdaden van met purper bckleode booswichten
fb); do arme Koning, dc gcwenschlcboetten
voor ontaarde voorgangers! Iloe kwam dat
Zestig, zeventig jaren naderhand is het niet moei
lijk een volledig antwoord op dezo vraag te ge
ven "t was het werk der uitersten Osedert
dien is het gemakkelijk te voor-pellen wat er ge-
bcureu moetwanneer men tot uitersten over
gaat! Sedert die dagen is ieder nadenkende er
van overtuigd, dat het kwaad, tot het uiterste op
geklommen en gevoerd, ons als vrucht do uiterste
ellende brengt. Maar er is ook een uiterste in
het goed: alle dingen ziju wel oorbaar, maar allo
dingen slichten nietWij weten nietof gij die
dit leest de schriften gelooft; wellicht haalt menig
uwer den neus op voor den schrijver die zich
aanhalingen veroorlooft uit een oud uws inziens
versleten bock maar dat let nietdie schrijver
gelooft dat de woorden van dat boek blijven lot
in eeuwigheid en het aangehaalde woord legt hij
u voor met de vraagof daarin niet een woord
der hoogste Wijsheid is uilgesproken
't Is een woord, door de ervaring nog dagelijks
bevestigd Betreed welk gebied gij ook wilt
gij hoort dc uitspraak van mannen van wie gij
weet dat zo het wel mcencnze zien gebreken
in slaat en kerkin dc burgermaatschappij zo
wenschen verbetering; maar zo zijn niet zoo
uiterst radicaaldat ze deze verbetering met
geweld zouden willen invoerenal hebben ze do
macht zulks te doen De natie is er niet rijp
voor; 'tis de tijd nog niet!'''' Ziedaar dc woorden,
die hun hunno ondervindinghunne kennis van
zaken en personen doet uiten! H Is waar, niemand
eer dan wij stemt het toedal deze woorden
ook dc taal der vrees kunnen zjjumaar we
spreken van gecne vrecsachligen Do man die
eenmaal alle dingen oorbaar, doch niet altoos
stichtelijk achtte, was niet bang! Dc lage vrees
was hem onbekend zijn gehcelc leven was oenc
heldendaadgeschapen door den moed des gc-
loofsin en door dezen geloofsmoed in stand
gehouden! Behoeven wij wel verder te betoogen,
dat er uitersten zijn Mogen wij dan niet waar
schuwen legen het lot uitersten overdrijven
Honderden malen hebben wij het gezegd; nog
honderden malen hopen wij het te herhalen: lees
de geschiedenisonderzoek hare feitenIs er
wantrouwen soms onder u, kies u dc bron zelve.
'tKan ons niet hinderen of ge Bon of van Mute
ren, van de Velde of van de Sande Wagenaar
of Bilderdijk verkiest; de feiten kunnen niet
liegen ja wij zouden wol gerust durven zeggen
neem bij voorkeur maar do orthodoxendoet van
de Velde fc) bij voorbeeld dit of dat feit bij
zonder uitkomen, beschouwt hij dit of dal uit een
bijzonder oogpuntwe hebben hem er voor te
dankenvaak wijst hij ons op wonderen van
beeldstorm van onoverwinnelijke vlootvan het
sterven des Spaanschen tirans. Waarlijk, dc god
geleerden en geschiedschrijvers der 16de en vau
de eerste helft der 17de eeuw zijn niet te ver
werpenal is hunne taal verouderd en hunne
wijze van uitdrukking voor 19do eeuwschc ooren
kort cu stroef.
Voor hem, die weet te lezen, die geen vreem
deling is in do geschiedenis zijn lands geven ze
onschatbare bronnen treffende gezichtspunten
die den nakomeling toeroepenwacht u voor
uitersten! Zou de groolc Zwijger ooit den staal
gevestigd hebben, zoo hij een man van uitcrsleu
geweest ware? Een doldriftige Egmond verloor
er het hoofd bij, een Breuerode bezweek er ou
der zoo ging het velenuilersto verkleefdheid
aan eene verloren zaak deed door do Vigliussen,
de Aersguots, de Bossu's en zoovcio audcren
do Nederlanden verdoelen [d) en ten dcelc onder
nieuwe jukken nieuwe vormen den landzaat in
het Zuiden nog drie eeuwen bukkentoen do
landzaat in het Noorden groot en vrij wasmaar
ook deze rees tot het uiterste punt van eere en
glorie ze, kwamen tot het uiterste en verloren
eindelijk in de uitorste verwarring vrijheid en
volksbestaan
De uiterste vrijheid is do ergste slavernij! Zie!
na het weloverwogen te hebben, is het niet waar
De uiterste hitte en dc uiterste koude zijn het
zelfde: Wanneer gij in eene smederij een gloeiend
hoefijzer mot do blooto hand opneemtontvangt
gij eene wonde, dc huid laat los en het rauwe
vlecsch wordt zichtbaarontstoken randen en
veroltcring geven u het beeld der u bekende af
zichtelijke brandwonde welnu, gesteld, dat zelfde
hoefijzer wordt door u op dc ijsvelden der Pool
gewesten gevonden en opgeraapthetzelfde vcr-
schijnsol't Is aan de polen zoo uiterst koud
dat uwe handen aan het ijzer blijven kleven; de
huid wordt losgerukt, dc rand ontsteekt en hij
die niet weet hoe ge verwond zijt geworden, zal
uwo wond eene brandwonde noemen!
Hieruit ziet men dat het gezegdede uiter
sten raken elkander, op waarheid gegrond is. En
wanneer we nu den blik rondom ons vestigen
ontwaren wij die uilersten dan ook niet? Deze
drijft zijne liefde tot het Koninklijk huis lot zoo
danig uiterste, dat hij er zijn vaderland voorzon
opofferen gene overdrijft zoodanig het patriotis-
mc dat Jiij den constilutioneclen souverein uit
het oog verliestterwijl het behoort le luiden
Voor Vaderland cn Vorst
De Koning is onschendbaar. Deze waarheid
wordt zoo ten uiterste misvormddat zij leidt lot
de lezingdc Koning is onfeilbaarof dc Vorst is
ongenaakbaarZoodat men dc daden der Vorsten
niet meer kritisch zou mogen bcoordeelcu
Hadden wij het ongeluk b. v. eencn waanzinni
gen Karel IX den Bartholomousuacht te zien
bevelenwij zouden moeten zwijgenmen zon
ons toeroepen: de Koning is onschendbaar! Dit
uiterste leidt tot razcruy Daarentegen wil men
do Girondijnen of Jacobijncn opvolgen dan
schendt men de constitutie cn de Majesteit beide,
bezoedelt wellicht zijne handen met Vorstenbloed
en stapelt den meineed op de overige misdaden.
Wat heeft dit ministerie dan toch gedaan? Den
Koning als coa schild tusschen zich en de natie
schuivende, is het niet in een ellendig uiterste
gevallen? Zie, op 't oogenblik waarop wij dit
schrijvenis ons in ons afgelegen hoekje de uil
slag der verkiezingen nog onbekenddoch wc
durven geruslclijk meer dan vermoeden, dat dc
uiterste poging van dit ministerie is de wegbe
reiding tot zijne eigene volkomenc nederlaag.
Het volk hoeft gekozen 't is op 's Konings op
roep ter stembus gegaan't heeft groolendeels
zijn plicht vervuld, wij herhalen het, wij kennen
beide den uitsiag niet, maar wij gcloovendat
de kiezers het minislcrio niet in zijn uiterste zal
gevolgd zjjn! Gesteld, de ontbinding der Kamers
block nutteloos geweest le zijn; gesteld, de oude
vertegenwoordigers hebben de meerderheid op
nieuw verkregen, en met hen, zegt men,
kan de Koning niet regecren Zal do dwaasheid
niet aan 't licht komen? Zal Willem 111 de
kroon nederleggen ten believe van het ministerie
of van Mr. Mijer? Wij zien het hem reeds doen!
lulcgendcel wij gelooven dat do Koning zal
vernemen dat dc Nedcrlandsciic natie cu dit
Ministerie twee ziju!
