Politiek Chreme!it. ook een sterk contrast met do brooddreriisnheid en laagheid hunner latere volgers -wier geest n gindscho gewesten in onzen lijcl nog leeft, en waaronder een element is gekweekt en gevoed waarop een verstandig koloniaal bestuur ia onze dagen vooral diont.le lellen. Voeg hierbij dat het weldra bleek, dat zij even sterke vijanden waren der naar goud dorstende Spanjaarden en Porlu- geczon als do verdrukte .landzalen zclvo; dat deze inlanders, meestal volgelingen van Mohammed en zijne eenvoudige godsdienstige plechtigheden, do Voorkeur gaven aau hot verkeer mot mannen, wier Protestantisme zich evenzeer in uiterlijke plechtigheden door den groolsten eenvoud ken merkte, dan kan het ons niet verwonderen, dat do toen machtige vorst van Ter na te (do Gesar der Molukken) dc vorst van Bandadio van Goiton cn dc koningin van Patani in Stam, verhouden met de trouwe Nederlanders slotendie van hunne zijde hulp en hijstand beloofden tegen den gemecnschappelijkcn vijandvan do zijde der landzaten de vergunning deden geven voor alleen handel vestiging van handelskantoren en verblijf van Nederlanders; dan verbaast het,ons niet, dat do fiere Alchinozeii een gezantschap zonden aan Prins Mauiuts en dc gevolgen daarvan voor Nederland allergunstigst waren. Do gezanten toch, aankomende in een.der schoonste.tijdperken onzer geschiedenisaanschouwden den Tieren Maurits aan het.hoofd van het beste leger der beschaafde wereld .steden belegerende mot tot nog toe on bekende oorlogsmiddelen, cn omringd van een vorslclijken staf. Zij onderscheidden niet den llepublikcinschcn rcgecringsvorsido Republiek of met qen vorst aan 't hoofd of do later met room bekcmlo idealjsehc Jan Compagnie een we zen, den Mogol verre overtreffende. Voeg daarbij de heldenfeiten van den dapperen Wolpert Her mans de eerste grondlegger onzer macht ginds dio mot een handvol soldaten do vereenigde macht van Spanje en Portugal trotseerdedo fiere eenvoudige trouw cn machtsoefening van Paulus van -Gaarden, do kloeke feiten van den braven Spilbergen. Dc slag van Bantam (Iïermansz met wijf schepen en .300 koppen tegen dertig schepon, waaronder 8 gi'ooto galjoenen en met 3200 koppen homand), door do onzen gewonnenweerklonk langs do stranden van Java.cn Sumatra! Overdenk dit alios en het kan ons njol bevreemden, dat do Ncücrlundscho naam toen do zeventiende eeuw nauwelijks nog was aangebroken, ginds met ccro genoemd werd en dé handel op yoordccligcn voet gevestigd was. Verbonden werden gesloten en trouw en eerlijk gehouden en de gewezen zee schuimer werd een geordend zeevaarderdc nijvere koopman g.cnoot rijke winston. Do ver koop der specerijeu in eigen landin de gewes ten van het Noorden zoowel als in het Zuiden van JEuropa hel bouwen van schepon het uit rusten van vloten met ruilwarenvictualio cn oorlog.svporraadverschaften welvaart cn rijkdom aan honderden werk cn brood aan duizenden» Alles, z.eiden wij work te mode: van alles wisten de Nederlanders partij to trekken gevangenen jn handen dor Spanjaarden en Porlugcczcn, of in die der Indianen en Japanncezen wisten mid delen te vinden, om, cn even zoo als schipbreu kelingen, berichten te zenden naar hunne Iand- gonooten in haven vorstenverblijf of faklori.et Quakeknaak en G.errïtsz, zuchtten jaren in de Ja— pansche gevangenis, Cornelis Houtman in Alsjicn, anderen in China, Indoslan cu op Ccilon, cn verzamelden gedurende deze gevangenschap do kostbare berichten voor vlootvoogd en koopman en openden nieuwe w.cgon voor zeevaart en handel. Spilbergen on Heemskerk brachten cn opmer kelijk is het dat do goscdiiedsehrijvors dit van dezen, in één opzicht braven, mochten aantcckcnen, onnoemelijke schatten in het vaderland aan. Zoo hadden dan sedert 1595in zeven jaren lijd.sde oorlogende Nederlanders 64 handels schepen uitgerust en cen.c zeemacht gevormd die do kiem zou worden der vloten waarover eenmaal do Trompen on de Ruijter zouden ge bieden Tol hiertoe had men men bedenke dit wel op het eindo der zestiende eeuwonbcpcrklo handelsvrijheid het ideaal der beschaafde volken van onzen tijd; doch het bleek al spoedig, dat deze onbcpcrklo vrijheid allerschadelijkst worden zou iii het vervolg Do zesliendo eeuw had andore eischeubij andere omstandigheden dan de ne gentiende. Een ajyila! kleine maatschappijen ge tuigden Wet van den ondernemingsgeest der- landzaten doch zij benadeelden elkanderhet wereldverkeer was voor vrijen handel nog to beperktalles was meer geconcentreerd men ging naar Indie en bracht van daar de lading in het* Moederland aan die van dit laatste eerst hare uitwegen naar elders moest zoekenwel bereikte men het doel,, om Nederland tot ceae wereldmarkt te maken doch en vooreersther halen wij, omdat het groots wereldverkeer (Amerika b. v. was nog even als midden Indoslan een ge sloten rijk) niet uitgebreid was, en omdat naijver en concurrentie den gang van zaken der kleine maatschappijen hclcmmeiden. Schepen gingen uit, doch keerden ledig weder vroeger uilge- varene hadden of alles weggekocht, of do markten buitensporig doen rijzenterwijl overvloedige aanvoer in het Moederland dio .marktprijzen deed dalen cu alzoo grootc verliezen berokkende. Dit zag con man wiens naam ondanks zijn hoofd gebrek te voel te fwillcn met gouden letteren naast dien zijns niet.minder co.rzuchli.gen tegen standers, in Viands historiebladen .is aangotee- kcud en wiens treurig einde .ons nog jammert Joan van Oldenbarneveld inwion wij den grond legger der beroemde Oost-Indische compagnie begroeten. Hij zag het gevaar der concurrentie het overslaan der kleine maatschappijen lot zor geloosheid, die velen ten onder bracht; dc zwak heid dezer gesplitste krachten .legcnovor do rcu- zenmaeht des Spanjaards en dc opkomst der Engclsehcu. Ziende op het heil door de Unie van Utrecht voor het vaderland teweeg gebracht, besloot hij tc beproeven om eene handelsunic te stichten cn het gelukte hem. Den 20 Maart 1602 werd do algcmceuo Oostindische maatschappij opgericht met een kapitaal van zes cn een half millioen guldens en octrooi voor 21 jaren. Wanneer wij do oprichting dezer maatschappij beoordcclcu, moeten wij ons wachten, hoe gaarne wij ook hulde doen aan den moed eij de volhar ding der vaderen, ze naar onze beginselen in do I9dc eeuw af te meten. Zij was opgericht to midden van het woeden des strijus voor vrijheid cn onafhankelijkheid, tegen een meinecdig vorst die zich trotschelijk heer der beide Indien en van dc zee ücoaiie noemde, doch wiens luister, ouder hem en zijne voorzalen, gekocht was voor het bloed van 26 milliocnen mensehendie door strop, staal, vuur, bloedhonden en mijnarbejd vernietigd waren. Er was éénheid cn samen werking noodig dus uilsluiting van anderen om tc kunnen bestaan cn toch zien wij met gonoe- gen den mildsteu geest bij de oprichting door stralen al de bewindhobbors der kleino Maat schappijen werden met do leden van dezo tot do grootc toegelaten cn dccldon in hare weldaden. Men verzekert dat kcizor Napoleon tus.-chen don 5 en 10 October uit Biarritz naar Parijs zal tcrugkcoren. In het begin van November zou het hof zich naar Compiègne begeven. Dc Franschc Muniteur racfdt dat het vredesver drag lusschea Oostenrijk en Italic Woensdag te V/eenca is ouderteekeud gewerden. Do Oostersche kwestie daagt, na tien jet en van rust, althans na tien jareu zonder dat zij bloodige conflicten veroorzaakteweder op on vertoont zich ernstig dreigende aan Europa^ po- lilieken horizon. Misschien zal het niet lang meer duren of do Europe.esche mogendheden zullen genoodzaakt zijn zich te verzetten tegen dc ver brokkeling van Turkije tenzij de voorkeur ge geven worde aan een deliuilieve oplossing der Oostersche kwestie. Men weet dat Frankrijk cn Engeland het .volkomen eens zijn om hel o'ogen- blik dezer oplossing nog verwijderd te houden. Frankrijk op hot punt om zijnen vrode-vcldtocht (do wereldtentoonstelling) te openen, en boven dien bezield met de begeerte om in den boezem van zijn land zijne morcele, inlelleclucele en indus- Irieële belangen le ontwikkelen moet zeer na tuurlijk zich verzetten legen eene nieuwe uit barsting van den oorlogwelks gevolgen voor dezo mogendheid zeker zeer nadeelig zouden zijn. Engeland is ongetwijfeld de mogendheid dio bij eene verbrokkeling van het Öltomanische rijk het meest te verliezen heeft, cn derhalve is het niet te verwonderen dat hel kabinet van St. James niets onbeproefd laat, om de crisis lo bezweren of althans op te schorten Maar Rusland Het testament van Peter den Grooteu is nog niet ver scheurd integendeelde opvolgers van den stichter des Moscóvischcn rijks bewaren met eer bied dit document, cn hebben nooit hot denkbeeld opgegeven do bepalingen van Peters uitersten wil vroeg of Iaat tot uitvoering te doen brengen cn indien het oogeublik thans door Rusland gunstig geacht wordt om met den zieken man voor goed; oen einde to maken, dan mag men zich verzekerd houden dat hot dit oogonblik niet zal laten to loor gaan. Overigens schijnt het dat de Britscho re- geering door do Porto moet zijn gewaarschuwd geworden dat Griekenland zedelijk verbonden was met Rusland, hetgeen conigermato tot op heldering zou strekken van den uaauw verholen bijstand weikon het kabinet van Athene aan do oproerige Candioleu verleent. En wat zon Pruisen doen indien dc zaken in het Oosten zich weder verwikkelen? liet Pruisen na den slag bij Sadowa is niet meer het Pruisen vóór 3 Juli 1866. Pruisen is thans een der grootste on invloedrijkste mo gendheden van Europa Pruisen heeft ook nog iets anders dau het naaldgeweer; zijne organisatie laat niets te wenscheu oyci* en sterk door zijne macht eu kracht, zal het zeer zeker z'jnc stem. in do Oostersche kwestie doen hooren. iu een correspondentie uit Weeneu wordt be weerd dat Rusland het Grieksche gouvernement tracht tc bewegen om de insurgeuteu op Caudia en elders tc ondersteunen; eveuwel is de schrijver niet van meeuiug, dat het kabinet van St. Pe tersburg reeds zou besloten zijn om zelf in de Turkschc aangelegenheden lussclieu beide le komen. Wij weten alleen zegt een der bladen dat het kleine Griekenland sedert zijn hernieuwd beslaan steeds is geslingerd- geworden door do strijdige uitwerking der beschermende mogend heden, en ook wal voor invloed „het grooto denkbeeld" op den jongen koning vermag uit to oefeueu terwijl zijn voorganger gevallen is, juist omdat hij gecu uitbreiding van zijn gebied wilde. Daarenboven leest men iu de Golos van St. Pe tersburg dd. 20 September, dat het toenemend o.vcrwichl van Rusland iu het Oosten door do Omstandigheden geboden wordt. Oei is onmogelijk voor Frankrijk en Engeland voegt dit blad er bij om zoo zeer één lijn tc trekken, dal zij gezamenlijk legen ons zullen kunnen optreden en ook zouden hun dc onkostenbij zulk een houding gevorderd te zwaar vallen. Uit Parijs wordt gemeld dat do betrekkingen tusschcn dc kabinetten van St. Petersburg en der Tuiloriën in den luatslon tijd veel van haren vriendschappelijke!) aard verloren hebben ten ge volge van de Oostersche kweslic. Aan de voor genomen reis van prins Gorlsohukolf naar Biarritz wordt dan ook zeer getwijfeld. Men heeft verno men dat Rusland te Parijs doet insinueren dat Frankrijk inconsequent handelde toen het den Caudiolen verwijlen deed over hunnen opstaud, daar het iu M o ld a v i c- Wa 1a ch ij c een bewoging begunstigde, in haren aard maar al le zeer over eenkomende met uie op het eiland Kreta. iloe ze.er sommige Franscho bladen zich ook beijveren om den gezondheidstoestand van keizer Napoleon gunstiger dan voor cenigeu tijd te doen voorkomen schijnt het nogtans dal die toestand alles behalve bevredigend is en wij vertrouwen dien te minder naarmate er van officieelo zijde te meer werk vau wordt gemaakt om geruststel lende berichten dienaangaande lo verspreiden. Zoovcel_ is zeker, dat dr. Nclaloii in allerhaasl bij den keizer is ontboden cn dal hij op diens ad vies spoediger dan aanvankelijk bepaald was op St. Cloud zal lerugkccren ten einde zich geheel onder de behaudeling van genoemden geneesheer te stellen. Men verspreidt tc Parijs het gerucht dat do Franscho regeering een aantal haver agenten naar Brussel gezonden heeft, ten cludo daar werkzaam ie ziju om de bevolking over te haleudat zij zich voor do aanhechting bij Frankrijk zal ver klaren. Men is vau govoclen dat de keizer het ook niet versmaden zou om Bolgio onder zijne bescherming to nemeneven als zijn nabuur Pruisen over Saksen hot beschermheerschap uit oefent. Een artikel dezer dagen in de Patrie opgeno men waarin Engeland beschuldigd werd van medeplichtigheid aan dc iusurreclie te Palermo, heelt te P.arijs zoer dc opmerkzaamheid getrokkou. Deze iusurreclie zeido liet ol'ficicuse blad had twee maanden vroeger moeten uitbreken gedu rende den oorlog tusschcn Ooslenrjjk en Pruisen, cn liet was het snelle succes der Pruisen, dat do ontploffing dezer sedert lang in gereedheid ge brachte mijn vertraagd heeft. Indien do oorlog tusschen Huiie cu Oostenrijk langer had geduurd, zou Engeland van de verwarring waarin eerst genoemde mogendheid verkeerde, gebruik gemaakt hebbenom de hand op Sicilië te leggen. Do insirrrectic van Caudia was op handige wijze vast gehecht aau dit uitgestrekte complot legcii Frank rijk cn ook iu die zaak werd Engeland voorgeel steld als de kwade geestdio Frahkrijks invloc- zocht lo oudermijueu. Ongelukkig voor deze fraai uitvindsels vau de Patrie, wordt thans gemelde dat hét Engelsche escader zich volstrekt niet heeft laten zien iu do wateren van Palermo. Iutusschen verdient do intentie waarmede een officieus Fransch dagblad dergelijken aanval tegen Enge land richt zeer de aandacht. Een bericht uit Fioreiicc, van jl. Zondag, meldt: De generaal Garibaldi is gisteren van hier naar Caprera vertrokken. Uit zijne taal en houding is op le maken dat hij denkt nu voor altijd zijn stil leven te hervatten. Men moot erkennen, dat Garibaldi bij dezen oorlog als een groot man cn uitmuntend burger heeft gehandeld. De publieke opinie laat hom volkomen recht wedervaren cn de algeinccuo achting geleidt hem bij zijnen terugkeer naar zijne afgezonderde verblijfplaats. De generaal de Laniannora is zekerlijk op zijn

Krantenbank Zeeland

Sluisch Weekblad | 1866 | | pagina 2