N°. Zevende jaar rffaag. A0. 1866. V ï'ijdag MSeptembcr. DE AliBElDERSWOMGEK, E.\Z. *i O Dit Weekblad verschijnt iedorcn Vrijdag.Prjjs per drie maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland f 1,15; voor de overige plaatsen des Rijks franco per post f 1,30. Afzonderlijke ÏNutniners f 0,10. Prijs der Advertentiën van 1-5 regels f 0,75 elke regel daarboven f 0.121/,behalve het zegel van f 0.35 voor iedero plaatsing. Groole letters naar het getal gewone regels, die zij beslaan. ingezonden Stukken en Brieven de Redactie betreffende benevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeeliugeu van Correspondenten te bezorgen hij den Uilgever dezes, alles FRANCO, behalve de bekende Corrcspondeiitiën. Vervolg Meermalen hebben ook wij opgömerkt dat ecne kwaal le zien en een geneesmiddel te geven, vooral een radicaal en universeeltwee zijn. Echter zijn wij hedeu in staat om de middelen aan te wijzen, waardoor de kwaal kan verholpen, ja voor het grootstedccl genezen en voor een ander deel verholpen worden. Men zegtdat al wat lot heden gedaan is good is voor de groole steden. Wij ontkennen dit, althans voor Nederland. Wanneer gemeente besturen en bijzondere personen de handen in een slaan is het kwaad grootendoels te verhelpen. Wij zeggen groolendcelswanthoe noode ook wij tot die bedroevende erkentenis komen er zal altoos eeue zekere massa des volks over schieten eene massa beneden het volk staande» voor wie dadeljjke hulp onmogelijk is tenzij de philantropic zich dezer belangen zonder vergel dingzonder uitzicht op dank wellicht, aantrekke. Voor den eigenlijk gezegden werkmandie nog niet allo eergevoel heeft uitgeschud die met den gezegenden middelstand, den nijvcraar en han delaar, den ambachtsman en kunstenaar, de kern der maatschappij vormtzonder wien de rijke niet rijk is en de arme nog dieper zinktvoor dezen is er dadelijke hulp aanwezig. Wjj noemden in de eorste plaats de gemeente besturen en wij deden dit omdat aan dezen in de eerste plaats aller belangen zijn toever trouwd en hun de macht is gegeven om op ver scheidene wijzen tot zedelijk on stoffelijk nut hunner bestuurden werkzaam te zijn. Welnu, dat ze ecuo verordening in het leven roepen op het bouwen; dal ze vooral een minimum van ge gevens stellen voor het plan waarnaar, en niet anders, de arbeiders- en werkmanswoning mag geslicht worden; dat zo daarbij lellen op de open bare gezondheid door voorschriften van orde en regelvan luchtverversching en luchtbèwaring; dat ze daartoe zelf het terrein waarop gebouwd mag worden aan eene keur onderwerpendat zo de hoogte en breedte van het gebouw bepa lenopdat ze door bekrompen en lage ligging geeue broeinesten worden van besmettelijke ziek ten geene kweekplaatsen van opidcmiëi» dat zo zorgen voor behoorlijke afwatering en bestrating, cu de gemeentebesturen hebben ten dezen hunne laak verrichtvooral dan wanneer de overige verordeningen op het begraven van mcnschcn en vee, op slachten en afmaken op het bergen van vuilnis en mcstspccicndaarmede in overeen stemming zijn. En nu de bijzondere personen? Welnu, cr bestaat in ons vaderland eene maatschappijdie cr openlijk voor uitkomt, door middel van hel eigenbelang cp liet welzijn van 't algemeen te speculecrcu. Hoe Eene speculatie En dal wel op het welzijn van 't algemeen en door mid del van het eigenbelang? Wie heeft ooit zoo iets gehoord? En loch is het zooDo Nederlandsche bouwmaatschappij te Utrecht sticht overal, waar zij gronden aandeelhouders vindt, betrekkelijk goedkoope werkmanswoonsten (voor f 300 en hoogcr), die, door middel van ecne matige wcek- huur welke tegelijk voor rente cn terugbetaling van kapitaal dientna 20 of 30 jaren het eigen dom worden van den oppassenden werkman eu waarin hij in ieder geval goedkoop kan wonen. Wat -nlvaugt hij voor zijne opoffering? Eene goede, doelmatige, naar de eischen der volkswc- lenschapder ekouomie en openbare gezond- heidspolicie ingerichte woning. Geen krot van leem leenen en rietmaar een huisje grooter of kleiner, naar mate van de wekelijkscho uit- kcering, met eenigen grond, om op behoorlijken afstand daarvan het privaat cn de hokken voor zwijnen, geiten, konijnen cn dergelijke to kun nen stichten. Deze maatschappij bouwt overal, waar voor eene zekere som in het maatschappelijk kapitaaldat natuurlijk rente geeft, is ingeschreven; het bij eenbrengen dezer som nu is de taak van de meorgegocden. Is dit nu eene menschlievende instelling cn werkelijk gegrond op het eigenbe lang? Zjj die het kapitaal bijeen brengen, ont vangen rente van de maatschappij; de maatschappij ontvangt de weekhuren en aflossingen die, vooral hij ccnige uitbreiding, weldra op hare beurt lot kapitaal hervormd zijn en op hare beurt rente afwerpen, cn de werkman bezit binnen weinig tijds eene goede doelmatige woning. Neemt men de som ia aanmerking, die wekelijks behoort opgebracht te wordenen houdt men in 't oog welk soort van werkman wij boven aan gaven, dan is het zeker, dat weinig plannen meer kans hebben van sl«1gen, dan die der maatschappij. Een bezwaar echter zal men ons wellicht tegen werpen de duurte der bouwgronden doch ook dit kan in den regel geen bezwaar opleveren. De Nederlandsche Wet heeft daartoe een paar hulp middelen aan de hand gedaan die ook in dezen zeer wel uitvoerbaar zijn en reeds jaren lang worden toegepast. In den mond des volks leven zij als ver cijnzen."' Welnu, onze Wet kent het erfpachlrechl cn het recht van opstal, beide zake lijke rechter., die den bezitter eu gebruiker beiden hunne rechten waarborgen. Men zou dus de wcekhuur kunnen vermeerde renof de erfpachtsora per kwartaal kunnen in vorderen. Een aantal werklieden bezit reeds woningen cn h'cr vooral komt don lande van Kadzand de cere too, cn ook de gemeente Aar denburg. Door de laatste gemeculc cn door ver schillende Kadzandsche polders cn wateringen zijn kleine pcrcecicn in cijns of erfpacht uitge geven ook door de kerken en godshuizen van Aardenburg, wellicht ook door anderen, die wij niet kennen en in den regel treft deze handel wijze doel. Uil dit alles volgt nu ookdat cr geeu bezwaar is, om dcu werkman te helpen, ook dien werkman, wiens dagloon in sommige streken (weer komt hier Kadzand de cere toe) te laag is Een geldschieter, mei eene matige rente te vreden, zou met de bouwmaatschappij in de plaats des werkmans kunnen handelen cn de werkman toch eindelijk aan ccn eigendom kunnen geraken. Ook in dozen komt het er slechts op aan hot goede te zien, hot te willen om het le verkrijgen. O lal van voorbeelden en drangredenen zouden wc kunnen bijbrengen om onze stellingen te staven doch alles komt aan op een helder oog cn een stalen wilWelnuoprecht werkelijk willen is kunnen! Strijden legen vooroordeel cn ongeloof is onze laak. Wij ^villen hel, trots mis kenning cn minachting wij zullen het zeifs in vele opzicjilen tot den bloede toe! Men heeft de gevoeligheid wel eens eene nood lottigheid genoemd en den egoïst zalig gesproken Het volk de schare, die de Wet niet kent, moge volgens sommigen vervloekt zijn, het volk oordeelt tusscheü den gevoelige en den ongevoeligehet noemt den laatste in zijne eigenaardige manier van iets te kenmerken een doodvreter Wie wil een doodvreter zijn? Immers niemand, die zeifs in de vefPte slechts meent zijns zelfs lo zijn zich zijner waarde als mensch bewust le wezen. Ogeloof mijgij die meent dat het beter is de massa's ten onder te houden, door ze te beletten zich goeslelijk eu stoffelijk to ontwik kelen door zo le doemen tot eene slavernij erger dan ooit den zoon van Ciiam drukte ge loof mij uwe beste dieuaren uwe trouwste vol gelingen vindt go bij den min of meer beschaafden en werkelijk ontwikkelden werkman. Onder dezen is nog de wederliefdedie de brave dienstbode met zelfopofferende liefde tot een lid des gezins maakt; op dezulken is de historie der „heden- daagsche dienstboden, beseten door seven duvelen"" niet van toepassing; onder hen vindt men do dievende snoepers de lichtekooien cn vuile knechten nietdie we nog maar al te zeer ais den vloek der beschaving in de 19de eeuw1-, onder de mindere standen opmerken Laat mij nog even populair met u kouten mijnheer eu mevrouw, baas en bazin, die ge noodzaakt zijt dieuslboden te houden. Is 't u nooit opgevallendat knecht cn meid van ecne fatsoenlijke, doch verminderdefamilie, zooals ze 't zelve met ge-pasten trots noemen, van goeden komafu heter bevallen, dan die ge van den tragel, of van dcu watergangvan stropuitf, of uit de achterbuurt moest halea en dresseoren en die u vcrdricledon en kweldenniet alleen door honderd jocrisse-streken maar door dui zend slechtheden diefstalleugens bedrog „slechtigheid"? Weet gij het wel, dat deze, om het vuur spoe dig te doen branden, cr uwe boter 'inwerptdat gene uwe melk herschept in chocoladeterwijl ge uit zijt of nog to bed ligt? Kent ge dc grenzen van dat vermorsencn dat ten ondomme gebruiken? Dan geno8g! Voedt door alle onder uw bereik zijnde middelen den werkman op, en vormt een nieuw geslacht. Eene kleine, reine, eigeuo woning doet het schoonheidsgevoel, het zich eigen gevoelen ontwakenhet verwekt daukbaarheid cn tevre denheid en levenslust. Levenslust bevordert de gezondheid des lichaams cn een gezond lichaam is het geschiktste werktuig Yoor den geest. De geest, dat edele gewrocht van degBron van alle goedDen geest moeten wij veroverenDoor alle goede middelen moet ons volksgeluk bevor derd worden. Ik spreek uit ervaring! Zal het weer do stern des roependen iu de woestijn zijn, ook nu, nu wij ons uw eigenbelang ten bondgenoot kiezen Ha schrift. Als wc in onze artikelen soms plaatsen noemen dan doen wij dit nietomdat wij deze of gene plaats beter of slechter achten verre van daar! 't fs of om onze meerdere be kendheid daar, of om de tegenstelling, zooals met Schoondijke en hel Groc-schc padje. Dit tot naricht van allen ook van onzen vriend te O. Op dit gebied vooral wenschten wij mededeeliugen te ontvangen. Zendt ze onslezers l Des noocs ongefrankeerd aan het llulppostkantoor to Aar denburg. dan komen ze bij do u bij voorraad dankende Redactie.

Krantenbank Zeeland

Sluisch Weekblad | 1866 | | pagina 1