NIEUWS- Ei ADVERTENTIEBLAD VAN WESÏELUK ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
ZEELAND EN DE
STEDE PLANNEN.
N°. 30.
Zevende jaargang.
A0. 1866.
Vrijdag 27 Juli.
SCHEI^
SLtlSDflBWMBLAD
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prifs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland f i, 15;
voor dc overige plaatsen des Rijks, franco per post 1,30.
Afzonderlijke Nummers f 0,10.
Prijs der Adverlentiën van 1-5 regels 0,75 elke regel
daarboven ƒ0,12'/,, behalve het zeael van ƒ0.35 voor iedere
plaatsing. Groole letters naar het getal gewone regels,
die zij beslaan.
lugezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, benevens ^dvertentiön en gewone Berichten of Mededeelingen van Correspondenten,
te bezorgen bij dea Üitgevcr dezes, alles FRANCO, behalve de bekende Correspoudentiën.
Vervolg en Slot.
„Wel, zijt ge nu beter gemutst dan
in do laatste weken
Is dat nog 't vragen waard Ge weet
dat ik zoo gaarne prijs dat ik zoo gaarne
eerc geef, en dus, stond hot nu in mijne
machtVriend ik zou onzen wakkeren
Staten om hunne vrijgevigheid en Heeren
Gedeputeerde Staten en hunnen achting-
waardigen Voorzitter eene burgerkroon
willen vlechten. Mijn opstel moge hier
en daar een luimigen lint dragen dit is
ernstig gemeend. De geschiedenis met de
nieuwe Zeeland lag er toedo pap was
gestort Wat nu Wel wat het wijste
was te trachten om het geval dat nu
eenmaal aanwezig was (en wij herhalen
hetvan de zijde van HH. Ged. Staten ter
goeder trouw behandeld) zooveel mogelijk
te verbeterenen dit is gebeurd. Men
heeft tot meerdere uitgaaf van eenige
duizenden besloten om de Stad Vlissingcn
radicaal te horstellen en het geld- en
tijdverlies mogenkunnen en moeten we
ons getroostenomdat onze gewestelijke
vertegenwoordigers daarmede 't algemeen
welzijn beöogen. Wij hebben dan ook
geen anderen wensch meerdan dat de
Stad Vlissingen weldra gereed zal zijn en
er niet te veel met steigerschuiten zal
behoeven gewerkt tc worden. Dit vaartuig
toch hoe veilig ook jaren lang bevonden
is zeer onaangenaam en ongeriefelijk.
Koude en vochtigheid hebben meer offers
den dood in de armen gevoerd dan menig
een wel weel 1 Doch wij herhalen het
het geval ligt er toewij hopen nu alles
van den tijd en de wijsheid van Heeren
Gedeputeerde Statenen ondanks al het
voorgevallene teekenen we in onze agenda
den 18 Juli 18G6 als een gelukkigen dag
voor Zeeland aan. We willen, bij het
fait accompli dan nu ook verder het zwijgen
bewaren.
„Ja! maar nu weten we niets van uw
plan dat ge in dezen nog voor te stellen
hadt.
Och lieve vriend dat was eigenlijk
een zeer ondeugend planen alleen voor
hen, die nog tot het oud régime bchooren,
bewonderaars van von Bismarck en derge-
lijken Ik had willen voorstellen om midden
in de Schelde, halfweg Vlissingcn en Breskens,
een wereldwonder te stichten, namelijk een
paleis van justitie dan konden de moedige
en bange heeren van de overzij de moedige
cn bange lui dezerzijds aldaar ontmoeten
we hebben nu toch eenmaal een Zeeland
cn kregen dan ook mettertijd eene echte
zeestad, die in gunstige ligging het wereld
beroemde Tyrus nog zou overtreffen en
het zou een knappe Alexander moeten
zijndie er een dam naar toe wierpten
einde ze te lande te kunnen bereiken. Noem
het nu niet al te zot, want dan zou ik u
dooJslaan op papier of met papierwant
ik heb voor mij een kwartoboek met plans
en teekeningen der bijzonderheden bere
kening van kosten enz.waarnaar de Heer
Galand eenmaal een fort in den mond der
Schelde voorstelde te houwen en ik denk
dat een paleis van justitie nuttiger min
kostbaar en even goed getuige van Neerlands
waterbouwkunde zou zijn
„Nu, 't is maar goed, dat ge van dat
plan afziet.
Dat zeg ik ook en hiermede wordt
deze zaak ter griffie gedeponeerd dat is
ze behoort tot de geschiedenis Adio cn
weinig steiger-schuitennoodzakelijkheidDaar
hebt ge een goeden wensch en een nieuw
woord op den koop toe
De bekende Heer Frederik Muller te
Amsterdam heeft zich nieuwen roem ver
worven door eene belangrijke ontdekking en
weder op geschied- cn letterkundig gebied.
Z.Ed. vermeldt toch, dat op eene verkooping
der handschriftenvan den vermaarden
griffier Francois van Aaus.sen afkomstig,
te 's Gravenhage door hem voor betrekkelijk
hoogen prijs werden aangekocht, 152
geteekende plannen „kaertcn van verscheyde
steeden en plaetsen daer niet aen gelegen
is." Het bleek den Heer Muller weldra
dat de kaarten de oorspronkelijke schetsen
der stedeplannen (en de omgeving der steden)
zijn van de hand van Jacod van Deventer,
voor Koning Filips II van Spanje vervaardigd
en wel omstreeks 1570cn bevattende 82
Noord- en 70 Zuid-Nederlandsche plaatsen.
Dat deze kaarten ook voor Zeeland en
Zccuwsch-Vlaanderen belangrijk zijn voor
geschiedenis cn oudheidkunde is buitën
twijfelwanneer wij vernemen dat daarin
voorkomen: Aardenburg, Axel, Goes, Hulst,
Middelburg, Oostburg, Roemerswaal, Yecre,
Vlissingen Westkappe! cn Zierikzee, bene
vens Middelburg in Vlaanderen op onze
grenzen. SluisIJzendijke Biervliet en
Neuzen ontbreken. Uit het weinige dat
wij er van wetenblijkt onsdat deze
kaarten de zoogenaamde Cliineesche kaarten
van Sjiallegange en Guicciardijn cn die
van Blaeu, dikwerf alleen dc vestingwerken
toonende verre overtreffen.
Kon er nog sprake zijn van het betwisten
der oudheid', na alles wat daaromtrent dooi
den Heer Muller is medegedeeld dan is
alleen het plan van Aardenburg voldoende
om die oudheid boven alle tegenspraak te
handhaven. Aordenburg toch werd in 1604
door Prins Macrits bezet, nadat het door
Duitsch-Spaansche bezetting lafhartig was
verlaten. De krijgskundige l'rins zag dadelijk
het belang dezer plaats in ook in verband
met Sluiswaarom hij eigenlijk gekomen
wasen liet onmiddellijk vóór ieder der
poorten een ravelijn en om de stad eenige
bolwerken opwerpenwaarvan nu nog de
sporen duidelijk zichtbaar zijn. De Staat
verkreeg nu eene grootedoch slecht be
bouwde stad. In de tegenwoordige oude
stad en rondom de markt toch lag alles in
puin de beide kerken waren deerlijk ge
havend St. Bavo zelfs zonder dak en in
1620 werd de stad naar de toen nieuwe
wijze versterkt, maar ook meer dan de
helft verkleind. Het plan door den Heer
Muller gevonden nu vertoont alleen eene
staddoor eenen eenvoudigen walzonder
eenige andere werken omringd met 3 (4?)
poorten, van binnen twee kerken en buiten
de wallen twee kloosterkerken straten en
grachten zijn duidelijk te herkennen. Deze
kaart zou dus een goed geheel vormen met
het onder de archieven van Aardenburg
berustende perkamenten handschrift ge
titeld De stede van Ardemburchen het
opschriftDit es den ommeloopcr van
der stede van Ardemburch binder vesten
ende was ghemeten bij Jan Beijens als
lantmetere, in 't jaar L1X." Dit is nu, al
wezen taal en schrift zulks niet aan, 1659;
immers achter de omschrijving van het 8e
begin (sectic 8zouden wij zeggen) leest
men Dese IIII voorscreven partien zijn
ghemeten up den XXII in Desember ao.
1569 (dus 10 jaren later) bij mij Pieter
Kempe."
Zou het niet wenscheiijk zijn dat deze
kaarten in de archieven onzer gemeenten
kwamen, althans dat ze in Zeeland kwamen?
Deze vraag deed zich ai dadelijk bij ons
op toen we in den Navorscher de mede-
deeling van den Heer Muller lazen, waaruit
ons bleek dat Z.Ed. pogingen aangewend heeft
om ze goed te bewaren. Z.Ed. zegt daaromtrent: -
In het denkbeeld eene zoo oude, waar
schijnlijk officiële kaart van ons geheeie land
vóór de scheiding der 16de eeuw voor mij
tc hebbenachtte ik het jammer die in
mijne verzameling, welke bovendien later
toch weer uit elkander gaat, te verbrokkelen,
en trachtte er dus eene vaste plaats voor
te vinden in een onzer wetenschappelijke
rijksinstellingendoch bij de eerste poging
daartoe werden tot mijne grooto bevreemding,
liet belang zoowel als de oudheid sterk
betwijfeld".
Welke verzameling van schaapskoppen
mag dat toch wel geweest zijn vioggen
wijdoch zwegen met de aanmerking), "dat
in de 19:!e eeuw een bekend Staatsman
