NIEUWS- El ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWS,CH - VLAANDEREN.
N°. 14.
Zevende jaargang.
A0 1866.
Dc Ambachtsman en het Lager
Onderwijs.
siiisiiiMirmii
Dit Weekblad verschijnt iedercn Vr.ijdag. Prijs per drie Prijs der Adverlentiën, van 1-5 regels 0,75; elke rese*
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland f 1,15Vrnrlaa* fi Anril daarboven behalve het zegel van f 0,3.5 voor iedere
voor de overige plaatsen (les Rijks franco per post f 1.3J iiJUd-j U Ü.JJ111. plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels,
Afzonderlijke Nummers ƒ0.10. die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, benevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeelingcn van Correspondenten
te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles francobehalve de bekende Corrcspondentiën.
Beschouwingen over een onderwerp
als in bovenstaande woorden is aangegeven
mogen wel gerekend worden waardig te
zijn om in een Weekblad voor het volk
als het onze, besproken te worden. Wij
kunnen het niet genoeg herhalen met het
oog op taal en stijl van ons blad (voor
hoeveel verbetering deze dan ook vatbaar
zijn mogen dat wij onze beschouwingen
steeds zoo trachten in te richtendat we
zoo weinig mogelijk de kieschhcid van den
meer ontwikkelde bcleedigen, maar tevens,
in een ander uiterste vallende het overige
gedeelte van ons publiek niet miskennen.
Rustig gaan we daarom voort, doen ons
voordeel met gepaste, bescheidene aanmer
kingen wijzen alle beschuldigingen van
aanmatiging af, ook daar waar wij schijnen
ons op een veld te wagendat men zegt
niet het onze te zijn en dat nogtans openbaar
eigendom isen zeggen wat wij te zeggen
hebben
Is er iets dat algemeen eigendom is
hetwelk zelfs door den maar eenigszins
ontwikkelde mag, ja moet betracht, be
sproken en beoordeeld worden 't is het
openbaar lager onderwijseene kwestie
waarbij allen belang hebben: de rijke, om
de massaas op te voeden tot het geregeld,
ordelijk maatschappelijk levende arme
ten einde niet geheel terug te zinken in
de barbaarschheid
Van dit laatste zijn wij zóó overtuigd
omdat wij de geschiedenisook van onzen
tijdten bondgenoot hebben 1 Waar vindt
gij uwe rijen moordenaarsonder akelige
mcnschonteeren.le omstandigheden roo-
versbenden en dieven Is het niet daar
waar het lager onderwijs of op den laagsten
trap staat, of, wat erger is, geheel ont
breekt? Zelfs in ons vaderland springt dit
in 't oog. Kapitale misdaden worden er
weinig bedreven scherprechter en schavot
weinig gebezigden zien we deze tuigen
verschijnenhet is om te straffen daar
waar het onderwijs moedwillig of door
omstandigheden verzuimd en verwaarloosd
werd
Het onderwijs is dus een zegen voor
ons land. 't Is ons een wellust eene be
waarschool te zien met kinderkens wier
stamelen liefde is, wier oppassters van liefde
spreken, wiereerste gebed, hoe eenvoudig van
bewoordigen ruim begiftigd later nog
herhaald wordt; daar worden woorden des
levens gehoord, die soms worden overgebracht
in harten van verwaarloosde ongelukkigen
die in hunne jeugd geene bewaarschool
kenden. Is deze bewaarschool de trap,
waarlangs de jeugd tot het lager onderwijs
wordt opgelegdontvangt de onderwijzer
kinderen in wier hartop wier gemoed
en verstand hij reeds van den aanvang af,
kan werken hoe wordt hem dan zijne
taak niet verlicht I En wanneer die onder
wijzer die aan het hoofd der lagere school
staal, een man van zijnen tijd is; zich
zijner heilige roeping en verantwoordelijkheid
bewustwanneer hij weet dat hij groo-
tendeels het toekomstig wel of wee der
kleinen in zijne hand heeftwanneer die
onderwijzer tevens opvoeder is en er eene
gewetenszaak van maakt, om door achte
loosheid of loszinnigheidof door ongeloof
aan wat waar en schoon en goed is, kiemen
te verstikkendie kiemen van hoogc', edele
ontwikkeling warenof kiemen neder te
leggen, die Sodoms-appclen telen; o, dan
is die onderwijzer, dan is zijn onderwijs
een zegen voor de burgermaatschappijdan
verdient die man in den moeilijksten
werkkring geplaatst, onze meest onverdeelde
liefde en hoogachting Dan prijzen wij nog
luider den wetgever, die, kort geleden
nogeen onrecht hoeft willen herstellen
door den onderwijzer op te beuren tot eenen
stand
Tot eenen stand Voorzeker Vroeger
was de onderwijzer aller wrijfpaal, afhankelijk
en vernederd als hij soms wasthans is
hij een ambtenaar, bekleedt hij, met nadruk,
eenen stand I Ziewij erkennen ook in
de nieuwe wet hare goede zijde, die welke
wij aanwezen zy heeft nog meer goeds
ja wij zouden op een enkel bekend punt
na niet aarzelen haar een zegenrijk ge
denkstuk der nieuwe beschaving te noemen,
indien hare uitvoering meer verzekerd ware
Wij kunnen daarover nu niet breeder
uitweiden wij willen nu haar beschouwen
van eene niet minder zegenrijke zijdedon
invloeddien zij uitoefent op den hand
werksman door de juiste omschrijving der
leervakken in haar opgenomen O be
seften allen het, beseften het vooral de
ouders en voogden hoe verre ten achter
bij andere volken bij anderen in de ver
schillende gewesten onzes rijks, de Zeeuwsch-
Ylaamsche handworks- of ambachtsman
staat I
Natuurlijk spreken wij in algemeene be
woordingen en dan vragen wij hoe velen
onzer bouwlieden zijn in staat eene een
voudige naar den geest des lijdsdat is
met de regelen der openbare gezondheid
strookende metliehaams opwekkingsmiddelen:
lucht en licht, ook zoo heilzaam werkende op den
geest; hoevelcn onzer bouwlieden zeggen wij,
zijn in staat om eene eenvoudige werk-
manswoningte stichten? Vraagt ge sommigen
hunner naar de hoeveelheid steenendie
gij behoeft voor eenen ronden schoorsteen,
waarvan gij maat en vorm op papier bracht;
hoeveel er voor eenen allengs wijder of
nauwer wordenden put, pijp, koker, brug
en dergelijken er noodig zijn hoe de
helling en verdere samenstelling van een
dak in verhouding met de wanden of muien
van een gebouw moet staanhoeof
waar het geschikte steunpunt voor deze of
gene zwaarte moet aangebracht zyn
gij spreekt LatijnZe verstaan u niet
Veel minder nog kunnen ze u de rekening
leveren! Ja, wij zouden er met den vinger
kunnen aanwijzen, die zelfs geen vierkant,
geen kubiek kunnen berekenen
Vraagt men ons de reden daarvan wij
wijzen u eerst en vooralja alleenop
een onoordeelkundig lager onderwijs. Men
is niet begonnen met het beginde leer
der vormen en gedaanten, der eenvoudige
krachten het uit het hoofd rekenen
kortom het loeren denken was onbekend
de niet denkende leerling werd aan schrif
ten en cijfers gezet en werkte traag en
drooinerig, zich onbewust, zijne voorstellen
en voorbeelden naar modellen of zonder
verstand gegeven regelen af! Reeds jong
trad hij op als opperman en leerjongen ten
dienste van onkundige knechts en bij een
meester, die zijne geheele kundigheid door
een bloot aanschouwen van eene praktijk
zonder theorie verkregen had
Wij ontkennen nietdat we ons soms
hebben verbaasd over de nauwkeurigheid
waarmee sommige ambachtsluidoor eene
eigenaardig gebruik van el en duimstok,
bij benadering de noodige duizendtallen
steen, de voeten hout berekenden; geenszins;
maar juist deze werklieden zijn het, die
ons deze regelen in de pen gavenzij zijn
het diewijl hun ambacht hun ter harte
gaathet bejammerendat hun geheele
onderwijs er niet op ingericht is geweest
om den grond te leggen tot eene theorie
waarvan ze later bij hunne praktijk de
vruchten zouden plukken
O, die zonder eigenwaan spreekt, zal
zieh verbazen over den arbeidtengevolge
van do gegevens der genie, in onze groote
sledenop onze wateren en wegen tot
stand gebracht. Wij herinneren ons hoe
een ambachtsman op de vraag of hij zulk
een fabriekschoorsleen zou kunnen zetten,
als hem in Gcnd eens werd aangewezen
ten antwoord gafO ja 't is alleen de
hoogte maar hoe hij ook hot wederwoord
verdiendeGe kunt er niet eens den
mortel voor maken!" En inderdaad, zoo
is het; de man wist niet eens, dat er een
wo ird scheikunde in onze taal was
Welnu in deze gebreken kan ook bij
ons lager onderwijs voorzien worden. Wij
brengen dit artikel onder aller aandacht.
De gemeentebesturen kunnen zorgen, ijaL...
naast de lagere school in enkele tusjdhen-*''f
uren op bepaalde dagen der week,, de
teekenen rekcnschool tot stand komt,
Dat dit ten platten landeblits .dir.!,
onderwijzer eenen helder kop hebljq tftö-
gelijk is dat do beginselen althans IhtuiienG^
