RHEUWS- EN Af ERTENTIE3LAD VAN WESTELIJK ZEEÜWSCH - VLAANDEREN.
Iets over de openbare
gezondheid.
Nn. 13.
Zevende jaargang.
A0 1866.
Vrijdag 30 Maart.
shischSmkïlu)
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag. Prijs per drie
waanden voor het voormalig 4de district van Zeeland f 1,15;
voor de overige plaatsen des Rijks franco per post f 1.30
Afzonderlijke Nummers ƒ0.10.
Prijs der Advertentiën, van 1-5 regels 0,75; elke rege
daarboven f 0,12/2, behalve het zegel van f 0,34 voor iedero
plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels,
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, beueveus Advertentiën en gewone Berichten of Mededeelingen van Correspondenten
te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles franco, behaWe de bekende Correspondentiën.
(Vervolg.)
"Wee den wolf, die in een kwaad
gerucht is Dit spreekwoordelijk gezegde
is ten rolle van toepassing op de- Provincio
Zeeland, met hare wateren, slikken, schorren
en verpestende moerassen! En onder het
Galilea van Nederland is ook een Nazareth
nog veel ellendigerde polderslrcek van
Zeeuwsch-, West-, en Oost-Vlaanderen
Daar heerschen koortsen typhus (voor
't eerst vernemen wij dit; we dachten
dat die in de ellendige krotten der achter
straten van GendBrugge Amsterdam en
Botterdam haren zetel had!) en scheurbuik,
de voormalige geesel der zee-, bepaald
Noordvaarders thans eene landziekte ge
worden. Brrr Komt ge niet in opstand
bloeiende schoone meisjes zelfs uit Sluis
waar Jantje van Sluis zoo menigeen bij
den neus pakt Komt ge niet in verzet
gij forsche Kadzandsche knapen, met sterke
longen en ijzeren vuisten
Maar, in trouwe, er moet iets van aan
zijnnauwelijks heeft een Vlaamsch gezin
de zandstreek verlaten om zich in onze
polders te vestigen of weldra zien we
het den tol betalen aan de Zeeuwsche
koorts het spook is het onverwachts op
de leden gevallen, en bleek, en kwijnende
schimmen gelijk zien we de huisgenooten
door onze straten en langs onze wegen
omdwalen. Ja maar zietdaar komt
de nuchtere ervaring en roept ons toe
dat is in 't algemeen onwaar. Een enkel
jong gehuwd paar, en van staat, en
van woning tegelijk verwisselende, in welks
gewone levenswijze, dagelijksch werk en
omgeving op eens eene algemeene omkeering
plaats had wordt door de polderkoorts
aangetast want het verliet de Ylaamsche
sparrebosschcnde drooge zandgronden
de heldere stroomende waterbeken en
het vrije, losse, ongehuwde leven, en vond
daarvoor in do plaats dikke nevelachtige
lucht, gure winden, stilstaande wateren en
moerassenbuitengronden met stinkende
krengen, rottende overblijfselen van schelp-
vischenz. enz., in éón woord: hij komt
in het rijk der demonen en wordt veelal
het offer der landplaag. Niet zelden komt
daarbij de zorg voor het pas opgerichte
huishouden de onbekendheid met nieuwe
zeden en gewoonten verwekken eene soort
van heimweebij iederen Vlaming in onze
polderstreken op te merken in de zucht
om zijne nationale kleeding, zijne behoeften
en gebruiken bier drinken slechten tabak
rooken en dergelijke in stand te houden
Daarbij komt dat de Hollandsche jenever
voor velen hunner een zoodanig struikel
blok is datde ondervinding leert het
(we zouden zelfs namen kunnen noemen
velen hunner óf een vroegtijdig graf in den
poldergrond vinden óf tot de klasse der
uitgeschudde boeren behooren.
Daarentegen zien we predikanten uit alle
oorden van ons vaderland met hunne echt-
genooten Katholieke priesters meestal
uit de droge streken van Noord-Brabant
rijks-ambtenaren uit alle oorden tot ons
komen enjain den beginne heeft de
verandering van luchtstreek eenigen invloed;
licht komt er een koortsje bij doch met
het ophouden der oorzaak die in den
persoon zolven aanwezig was en nimmer in
de lucht zatis hij geacclimatiseerd Dus
de oorzaak der ziekten ligt bij den persoon?
Voorzeker lezers
Zeeuwsch-Vlaanderens polderstreken heb
ben een afwisselend klimaat midden in
den zomer kan, doch 'gelijk overal elders
bij de zee de lucht plotseling afkoelen
vooral na stormachtige onweersvlagen en
hij, die zich dan onbezorgd aan den invloed
dezer plotselinge verandering en hare ge
volgen blootstelt, wordt eene kille huivering
gewaar en kan de koorts krijgenKan de
koorts krijgen, zeggen we; dat hij ze in
den regel krijgtis alles behalve bewezen
dat een zwak gestel er meer vatbaar voor
isis zeker.
Laat alle vooroordeel achter en schaf u
een goeden overjas en uwe vrouw de klas
sieke manteline" aan en ziedaar het
middel ter afwering van liet gevreesde
spookMaar dan de uitwasemingen der
kreken De dampen der schorren De
krengen Eilieveweet ge ook nog niet
een Samum der woestijneen Harmattan
of zoo iets Of stel er de liefelijke
uitwasemingen der beir-wagens ten minste
nevensdie ge in Zeeuwsch-Vlaanderen op
klaarlichten dag misschien ontmoet op den
langen tochtdoch nimmer open vindt en
nimmer des avonds hunne vracht ziet opne-
nemen 't Is waar, de kreken geven eenige
dampen opdoch in zoo geringe mate
dat ze geenen invloed bijna op de lucht
uitoefenenmaar weldra door den wind
worden weggeveegd. Van do schorren
die we in ieder geval dan nog hier en
daar in een uithoek van ons gewest moeten
zoekenheeft de geneeskunde nog niet
uitgemaaktof ze wezenlijk schadelijke
dampen uitwasemenof ze daar den tijd
toe hebben tusschen ebbe en vloed. Niet
weinigen toch stellendat deze geregelde
dagelijksche stroomingen juist dienen om
door verversching, de lucht te verfrisschen,
terwijl de millioenen populieren boomen
olmenelskanten enz.door hun rijken
bladerdos de heilzaamste luchtstroomingen
verwekken en veel schadelijke vochten op
slorpen. Wat nu de krengen op schorren
en kreekoevers betreftnauwelijks blijft een
onnoozel vischje een gevuld schelpje over,
of zielegio meeuwen en kraaien betwisten
elkander den buit, en het heeft nauwelijks
den tijd om voor den bek van het gevogelte
te sterven. Toch heerschen er nu en dan
voor- en najaarskoortsen is scheurbuik in
den regel onbekend en wellicht met kiespijn
verward (want de slechte tanden der Pol
derbewoners zijn bekend) typhus die
geesel der Vlaanderensis in de Polders
bijna even onbekend als de geesel van het
Oosten de gevreesde cholera. Soms neemt
de koorts een typhus-karakter aan doch
dan is zulks óf de schuld van het gestel
de predispositie des lijdersof die zijner
verzorgers want ongelukkig heeft de pol
derbewoner eenen panischen schrik voor
versche luchtstroomingen en koud water
Daarover is onder de geneeskundigen bij
aanstekelijke of overervende ziekten maar
ééne stem Is de Vlaming bang voor de
polderkoortsde Zeeuwsch-Viaming vreest
de Ylaamsche typhus. Dat nu onze polders
een Zuidzee-klimaat zouden genietenbe
weren wij niet dit zij verreIngewands
wormen enkelziekte misvormingen
klieren en soms ook pleurites; verder borst
en longaandoeningen zijn, helaas ook hier
bekend en de ziekten der keelborst en
longen worden door onze avond en mor
genluchten natuurlijk niet geheeldver
waarloosde verkoudheden zei mij eens een
geneesheer, die jaren lang eene uitgebreide
praktijk hadeischten naar evenredigheid
in de polders meer slachtoffers dan de
pest in Turkije doch hij verklaarde ronduit,
de leer van de macht van den wil in het
bedwingen van ziekelijke aandoeningen te
erkennen en steldeniemand behoeft ver
kouden te worden.
Te veel vrees om hals en hoofd te ont-
blooten gepaard met luchtstrooming- en
water-vrees, doen meer kwaad dan de
ziektekiemen onzer gewaande moerassen
en de noordwesters die soms vreeselijk spoken
kunnenZiedaar onze meening over de
polderkoorts. T Is een spook en niet an
ders 1 Dat het den zuiderlingdie onder
ons komt aanpaktligt in den persoon
niet in lucht, grond of water! Wij hadden
nimmer dit artikel durven schrijven hadden
we niet hier en daar geprofiteerd van de
mededeelingen van de geachtste geneeskun
digen onder onsnu deden wij dit met
de meeste gerustheiden beroepen ons ten
overvloede nogmaals op het werk van de
Ka nip it en Dresseliiuis de Provincie Zee
land het District Sluis in Vlaanderendes
laatsten meesterwerken verder op <}e-~
door beiden aangehaalde bronnen!
Toch nog een woord over de opejibare
gezondheid. Ook deze is, even als alles,
voor verbetering vatbaar voor verbetering,
ook over onze in 't algemeen kraakzinde-