om tb una
NIEUWS - Ei ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH - VLAANDEREN.
N°. 43.
Vijfde jaargang.
A° 1804.^3:
Vrijdag 21 October.
Veemarkt
tI
■tti.
IIIIS(BHW!!KBL1D
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland 1,15
voor de overige plaatsen des Ilijksfranco per post 1.30
Afzonderlijke Nummers ƒ0.10.
Prijs der Advertentiën, van 1-5 regels 0,75; elke regel
daarboven 0,12y2, behalve het zegeTvan 0,34 voor iedere
plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, henevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeelingen van Correspondenten
te bezorgen bij don Uitgever dezes, alles franco, behalve de bekende Correspondentiën.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
OOSTBURG
maken bekenddat op Maandag dm 51
OctoberfSdJ, alhier VEEMARKT zal ge
houden worden.
Oosxeekg den 7 October186J.
De Burgemeester
F. L. BENTEIJN.
De Secretaris
L. TUERI Mz.
Zeeuwsch Vlaanderen is een landbou
wend gewestdit feithoe vaak ook door
ons aangewezenblijft nog steeds waar en
moet derhalve bij elke beschouwingdie
wij over loestanden en betrekkingen van
ons gewest ter sprake brengenin aanmer
king genomen worden. Of het een goed
feit is, komt voor 't oogenblik niet te pas;
wij moeten onzen toestand nemen zoo als
die isen bespreken wij een gewichtig
onderwerp voor onzen tijd en zal het woord
onderwijs in de zittingen onzer wetgevende
vergaderingen nogmaals en nogmaals ter
sprake komen ook wij wenschen een paar
bezwaren tegen de wet, gedeeltelijk althans
tegen de wetop dat punt ter sprake te
brengen.
Het eerste punt is de schoolplichtigheid
die in onze wethet in ons oog noodige
gebodontbreekt.
Het tweede is de onvoldoende macht van
bet schooltoezicht en de daardoor ontstane
bijna grenzenlooze macht des onderwijzers
in de school.
Ka eenige vooropgezette beschouwingen
wenschen wij de beide gebreken met ernst
en naauwgezetheid voor onze Lezers ter
sprake te brengenin de hoopdat zij
hunne stemmen bij liet Ministerie en de
Kamers zullen doen hoorenen in dezen
vooral op verbetering aandringen.
Vooreerst dan kunnen wij niet dulden
dat ee regel tot waarheid verheven worde
dat de Nederlandsclie Staat geen Christelijke
zou zijnen dat wel met liet oog op de
kleine Israëlitische minderheid die hij onder
zijne inwoners teit. Want wij oordcelen
dat de Slaat zijn Christendom niet behoeft
te verloochenen om die niet-Christenen
maar dat juist de Christenzin der natie
het beste bolwerk moet zijn en kan zijn
voor de bescherming der vrijheid dier niet-
Christenen.
Het gebrek in dezen zit dieper. Eene
menigte Christenen in ons midden is zulks
in zooverre slechts in naam als deze 't waar
achtig Christelijk element of beginsel niet
meer in zich heeft opgenomen; als zij niet
doordrongen is van den waren ChPistVüjien
geest, die geen andere dan die der liefde
is en waarvoor men eene dusgenaamde
humaniteit in de plaats heelt gesteld die
ja, Christelijk zijn kan, maar het juist
daarom niet isomdat zij het Christelijk
beginsel niet als zoodanig erkent!
Onze wetgeving op het onderwijs is ge
heel in dien humanén geest, maar juist
daarom voor de behoeften van het gacsche
volk onvoldoende.
De Christelijke geestonder onze vade
ren (waren het al geene heiligentoch
reeds heerschende begreep te rechtdat
er op het tcedere punt van ouderwijs tus-
schen Christen en Israëliet eene grootc
klove was en uit den aard der zaak zijn
moestvandaar de Israëlitische scholen
die in onze dagen door de humaniteit ge
roofd zijn. Men heeft èn Christendom
èn Israël beroofdliet eerste van zijne
Christelijkehet tweede van zijne Israëliti
sche school op dit punt was de oude
schoolwet beter dan de nieuwe.
Men versta ons niet verkeerd. Wij wen
schen de dagen niet terugwaarin Bijbei
en Catechismus op de scholen waren. Wij
wenschen de Spreuken van Salomo niet tot
kinderboekjes verlaagd verre van daarzij
behooren tot de godsdienstleer en de kerk
is verplicht te zorgen voor het godsdienstig
onderwijs en daarvoor de bronnen de mid
delen en de onderwijzers zelve te verstrekken.
De scholen behooren in twee klassen
verdeeld te zijn en wel bepaald in Christe
lijke en Israëlitische.
De Christelijke school moet haar onder
wijs echter beperken tot zuivere geschiede
nis en tot algemeene zeueleerzoo als die
in ieder Christelijk kerkgenootschap erkend
w ordt.
Dit gebeurt nietintegendeelhet alge
meen Christendom wordt streng geweerd
en daarvoor wordt een heidendom in de
plaats gestelddathoe zuiver ook iu zijne
uitingen en hoezeer het ook het iuk des
Christendoms niet kan afschuddenmaar
daarvan de hoofdwaarheden moest opnemen
omdat zij waarheid zijntoch een heiden
dom blijft en daadwerkelijk het Christendom
verloochent. Mag, b. v.de Protcstanlschc
onderwijzer geen aanstoot geven aan het
Katholieke kindmag hij liet geene leer
opdringen, die niet de leer zijner kerk is;
mag, omgekeerd, de Katholieke onderwijzer
zich iets dergelijks niet tegenover het Protes-
tantsche kind veroorloven den Staatsonder-
wijzer onzer dagen is volle en onbegrensde
macht gegeven om het Christendom uit de
jeugdige horten uit te roeijenen niet al
leen om die harten ledig te laten neen
maar om daarvoor zijne humaniteit, zijn
beschaafd heidendom in de plaats te stellen.
Zeggen we te veel Kennen wij geene
personen die de gehceie Bijbeische geschie
denis de eenige bron voor de geschiedenis
der oudste tijdenverdringen tot een arm
zalig hoekje in de algemeene geschiedenis,
en daarin ook wel een plaatsje willen in
ruimen voor de geschiedenis van het ont
staan der Christelijke Kerk, omdat anders
in zijne geschiedenis eene gaping zou ont
staan en het feit van den eersten Chris
ten-Pinksterdag hoe ook verzwegenhoe
ook vervormdeenmaal een feit is en
derhalve niet geloochend kan worden
Kennen wij er geendie de kaart van
Palestina uit den Atlas verwijderen omdat
zij er, huns oordeels, even weinig in be
hoort als eene Spaansche provincie En
toch is Palestina den Christen en Israëliet
beiden even dierbaar, en staat Palestina
met Egypte bovenaan in do bekende ge
schiedenis
Deze algemeene beschouwingen en feiten
reeks zouden wij nog kunnen vermeerderen
en misschien te recht, als zijnde van alge
meen beiangdocli wij moeten het meer
geestelijk gebied verlaten om op het meer
stoffelijke en meer bijzondere terug te komen.
Wij vragen de schoolplichtigheid aange
drongen en aangebonden, en gesteund duor
strafbepalingen tegen de overtreders. Of
de Staat recht heeft om ze voor te schrij
ven willen we niet meer bepleiten. De
Staatdie onze kinderen tot soldaten op-
eischtde Staatdie verordeningen op
huizen van ontucht toelaatde Staatdie
vreemde natiën in eigendom neemtheeft
dat recht voorzekerMaar het is noodig
dringend noodig, en wel in't algemeen
belang. Zeeuwsch Vlaanderen (en zoo komen
we tot het doel van ons opstel) is een
landbouwend gewest; het is dus een bij
zonder gewest cn heeft zijnen bijzonderen
toestand gemeen met de fabrieksteden en
nijverheidsinrichtingenen veel wat we nu
stellen verdient voor de fabriekwerkers ge
lijke overweging, als voor de landbouwers
en veldarbeiders Wat volgt uit den bij
zonderen toestand Bijzondere, werkzaam
heid. Welnumen oordeele
Bezoek in December of Januari; eene
Gemeente van 2000 zielen. En wat ont
waart gij Eene schooibezet met ruim
300 kinderen. Of deze verhouding reeds
voldoende isis weêr eene tweede vraag
maar de 300 kinderen zijn aanwezig. Be
zoek in Blaart dezelfde school gij vindt er
reeds 50 minder. Kom in Mei binnen
gij vindt er nog een paar honderd. En in
Augustus tot November is dit cijfer tot een
SOtal gedaald! Hoe komt dat? In Maait
is het kappen en wiejen begonnen ue
oudere jongens en meisjes zijn met vader
