■EUVS- EB MEBTEHTIEBUD VU WESTELIJK ZEEUWSCH - ÏLAAIDE3E8.
GEESTELIJKE GOEDEREI.
N°, 38,
Vijfde jaargang.
A4 18.04.
Vrijdag 16 September.
SltlStuSWEffiBll
Dit Weekblad vers^hijnblfe&ëreikVrijdag. Prijs per drie
maanden voor het vöbruraiig ddéTcytftrict van Zeeland f 1,15;
voor de overige plassen &es-Rijksfranco per post f 1.3'J
Afzonderlijke Nummers ƒ0.10.
Prijs der Aclvertentiënvan 1-5 regels 0,75; elke rei>el
daarboven f 0.12'/2, behalve het zegel van f 0,35 voor iedere
plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redaetie betreffende, benevens Advertenticn en gewone Berichten of Medcdeelingen van Correspondenten
te bezorgen bij den Uitgever dezesalles francobehalve de bekeude Correspondeutiën.
Vervolg.
Wij geven eenige vrijmoedige aantee-
keningen op die mededeeling.
Vooreerst vergunnen zij ons een blik in
liet politieke leven van den lieer van Tets,
die ons bevestigt in do door ons opgevatte
meening van dien lieer, toen hij de eer
had Z. M. den Koning in Zeeland te ver
tegenwoordigen en later als candidaat voor
de Kamer voorgesteld werd. Wij achtten
toen ZEd. een Staatsman zonder groote
zelfstandigheid die zich (wij spreken immer
van den Staatsdienaar en als zoodanig!liet
beheerschen door eerie gevestigde meening,
door anderen hem ingedruktzoo als dan
trouwens bleek bij de klachten aan ZEd.
ingediend over het beheer der dusgenoemrie
Disch- en Sint Janshuisgoedercn in Aarden-
burg welke (voor zooveel dat beheer be
treft) nog in eenen toestand verkeeren, dien
wij steeds onrechtvaardig zullen noemen,
doch welken toestand wij voor 't oogenblik,
omdat er dadelijk geenc bijzondere of alge-
meene stoffelijke belangen door lijdenzij
hot ook dat dit later het geval zou kunnen
zijneerbiedigen
Toen hadtle de Heer van Tets door ze
delijke macht de gewenschte bevrediging in
dezen niet alleen kunnen te weeg brongen
maar ook bevorderlijk kunnen zijn aan het
recht eener bijzondere instelling. Dat ZEd.
bijzondere instellingen reehten toekent, bleek
ons uit de Haagsclie mededeeling: de Heer
van Tets beloofde, als Minister van Finan-
tienmet eenige geestelijken te zullen
onderhandelen over den verkoop eener aan
zienlijke hoeveelheid vaste goederen; ja, bij
de Staten-Generaal deswege een wetsont
werp te zullen indienen. Of ZEd. was
overtuigd van het recht der geestelijken
waarom dan onderhandeld over verkoop
Of ZEd. was overtuigd, dat de goederen van
St. Agatha anderer eigendom (van den Staat)
warennog eens waarom dan onderhan
delen over den onderhandschea verkoop van
Staatseigendom
ZEd. mooter niet over nagedacht hebben,
hoe hij door deze belofte opvolgende Rcge-
ringen of Ministers bond
Doch ook wij hebben eene grieve tegen
de tegenwoordige Regeringdie den gees
telijken rechten meent te moeten toekennen
en dus de toevlucht neemt tot een middel,
den transactiegeesthet modderen en
schipperenonzer eeuw waardigDat
wachtten wij niet van een Ministerie Thor-
becke Waarom niet frank en vrij doen
uitmaken wie recht had Maar misschien
gaan we te ver, en wij wenschen het bijna:
wij willen liefst donken dat do Regering
den voorgestelden verkoop aan het oordeel
der Kamer onderwerptom door deze uit
gemaakt to zien waar het recht is. Is dit
zoodan kunnen wij erna de opmerking
echter of hiertoe geen heter middel zou
zijn aan te wendenof juist de Kamer in
dezen de beoordeelaar zijn moetwel het
stilzwijgen toe doen. Maar dan verwach
ten wij van de Kamer een allerstrengst en
alleronpartijdigst onderzoek, niet alleen om
des rechts-maar ook om der gevolgen
willeTen anderen Voor iemand die
geen vreemdeling is in do geschiedenis der
zoogenaamde geestelijke goederen zal dit
duidelijk zijn. Wij willen nu de kwestiën
der godshuizen en armenzaken van Hontc-
nisse (Kloostorzande)Aardenburg en zelfs
Sluis niet ophalenmaar verwijzen alleen
naar de eigendommen der Hervormde Kerk in
ons gewest.
Wij hebben wel eens de meening hooren
voorstaan, en ze is in beginsel de onze, dat
iedere gezindte ieder kerkgenootschap voor
het onderhoud zijner eeredienst en bedie
naren zelve de kosten moest weten te vin
den en de Staateven als in Amerika
daarmede niets te maken heeft; zoodat kerk
en pastoriebouwdcrzelver onderhoudpre
dikanten en pastoorsdat alles door de
gemeenten zeiven moest gedragen worden
en derhalve ook in dit opzicht Kerk en Staat
ten strengste moeten gescheiden zijn. Welnu,
wij voor ons Zeeuwsch Vlamingen wen
schen niets lievermaar dan geve de Staat
ook ons onze geestelijke goederendie hij
eerst beheerde en toen (onder verplichting
van bovenbedoeld onderhoud en hulp!) zich
eigen maakteterug
Men zietalvorens feiten te beoordcelen,
moet men met het ontstaan dier feiten en der-
zelver ontwikkelingsgeschiedenis bekend zijn.
Om uit vele honderden stukken een te
noemen, wij hebben voor ons: „Kcecltc-
ninghe van alle de goederen toebehoorende
de fahricque Itercke van Mariade kereke
van Sint Baeffs, de ChoirenCapelrien
ende Pastorieën van dien tot Aerdenburgh
in Vlaenderen en ander vacante ende onbe
heerde landensoo renten pachten als an-
dersintsdewelcke geadministreerd werden
by Ferdinande de Bacquereals Ontfanger
gestelt ende geauthoriseert van wegen de
Hoocli Mogende Ueeren Staten Generaal der
Vereenichde Nederlanden tot den ontfanck
ende ujtgeven van dienende dit over den
jaerc XVIc twee en t sestichdewelcke
gestelt is in ponden tot veertich grooten
t stuckschell. ende grooten naer advenant.
Voor de Achtbaere Magislraet."
Deze rekening bevat niet minder dan S6
bladen schrift. Zij wijst eene ontvangst
aan van 17,968 Pd. VI. 7 Schellingenen
eene uitgaaf van 18,828 Pd. VI. 19 Sell.
6 Gr.uit welke rekening blijktdat de
Ontvanger, met vorige saldo's, in kas had
2887 I'd. VI. 16 Sch. 9 Gr.
Onder de betalingen komen de volgende
posten voor
Reparatie aan St. Bavokerk
te Aardenburg1109Pd.VI. 1 Sch.
Tractemeutcn der Predi
kanten te Rede en St. Kruis;
subsidie voor 2 Predikants-
tracLcmcnten tc Aardenburg;
augmentalic der Predik, te
Sluis traclcment derzelvc
Waalsehe Prcd. tc Sas van
Gent; de Engeischc Pred. te
Sluis; dc Pred. te Oudeman
Waterland;dien te Nieuw-
vliet en dien te Znidzande 1In Pd. VI. 1,1 Sch. 1 Gr,
Schoolmeesters 1042 11 li
3868 Pd.VI. TSch.lOGr.
Dus alleen voor den eeredienst slechts
ongeveer '/s van de uitgaven. Waar bleven
de overige Na aftrek der water- en
dijltpenningen administratiekosten en eenige
renten in de kas van den Staatdieu men
gerust voor do helft der inkomsten van du
geestelijke goederengoederen uitsluitend
voor den openharen eeredienst (dat is; voor
kerk en school) bestemdmag goed schrijven.
Wanneer nu de bevolking van Zeeuwsch
Vlaanderen eens als één man de teruggave
dier wederrechtelijk gehoudene goederen
eischicwat zou de Heer van Tets wat
de Regering antwoorden Zij zouden mis
schien van verjaring spreken maar partij
zou spreken van een lichaamwaartegen
de verjaring niet denkbaar althans ten
sterkste betwistbaar is. Wij zouden dus
tot eenen betwisten toestand komen zou
men ons ook eene dading voorstellen? Of
hebben de Kruislteêren andere rechten als
de Zeeuwsch Vlamingen
Wij hebben 't meermalen opgemerkt
dat do menigtehet volkdadelijk gereed
is met zijne uitspraken over deze en der
gelijke kwestiën en wanneer het regerings
daden geldt, mag men veilig aannemen,
dat in den regel het oordeel des volks
rechtvaardig is althans ingevolge do feiten
die het volk door de Regeringen zeiven
worden voorgesteld. Is het nu te verwon
deren wanneer liet volk dc Regering ver
denkt van vrees voor de geestelijkheidmet
name van vrees voor de Pioomsche geeste
lijkheid en dat dit volksoordeel de Rege
ring benadeelen moet Daarom nog eens
men doe recht, dat is: men hale het recht
daar, waar liet alleen te vinden is: bij
onze onafhankelijke rechtbanken en ge
rechtshoven
Wij willen bij deze gelegenheid nog eene
zaak in herinnering brengenDo Rijks-
Archivaris vindt in T Archief een stuk
waaruit blijktdat in der tijd op de Ge
meentegoederen van zekere Gemeente eene
rente drukte. Het blijkt verder, dat die
rente sedert vele jaren niet is betaald ge
worden. Het Bestuur der Domeinen doet
die Gemeente tot betaling aanmanenzon
der echter uit de Archieven te onderzoeken
of die rente nog wettig eisclibaar is. Ge-
