BINNENLAND.
Men wilde het misbruik der macht onmogelijk
maken. Nuonze tegeustrovers schenden het
grondwettelijk princiep want ze hebben van den
regel de uitzon (lering en van den uitzondering
den regel gemaakt. Do hedcndaagsche liberalen
zijn als de voormalige orangisten (beweging.)
„Wij Katholieken, zijn allen oprechte liberalen;
Wij Katholieken kunnen voorzeker hot voormalige
bestuur niet terug weuschen eu dus raocteu we
aan de grondwet getrouw blijven. En wanneer
men do grondwet aanraakt, vernietigt men ze;
Mgr. de aartsbisschop heeft het in zijne brieven
bewezen.
Hierna doet do achtbare heer Gerlache het
nut der studie van de vaderlandsche historie zien.
Medenzegt hijkan de godsdienstige macht
zich niet meer met het wereldlijke bcmoeijeu.
Maar hebben de volken daar wel veel aan ge
wonnen? De historie van de XVi eeuw moet
bestudeerd en in haar licht gesteld wordende
duisternis zal voor de Protestanten en de klaar
heid voor de Katholieken zijn. Dan, op de vrij
heden terugkomeudoWij hebben vrijheid ge
noegzoo wij er slechts een goed gebruik van
weten te maliën. Scharen Wij ons rondom onzen
geachten vorst, wiens bestuur eene groote plaats
In de grondwettelijke geschiedenis zal beklceden
wij kunnen het koninklijk gezag nooit te veel
eerbiedigen, alhoewel dat gezag meer dan eens
harde slagen aan het Kalholicismus toegebracht
heeft."
Spreker handelt hier over de groote omwenteling
van 1789 dievolgens hemeeue groote maar
onvruchtbare les is geweest.
Daarna spreekt de redenaar met lof van de
Lcuvcnsehe hoogeschooldie eens zegt hij de
vrijheid redden zal. Een ander bewijs van do
waarheid van het Christendom is de strijd die
Pius IX voert. De eerste vorst van het Christen
dom is de armste geworden. En toch zal het
Borao der Scipio's en der Caesars nooit de prooi
eens overweldigers zijnPius IX is niet alleen
groot als vorstmaar hij is groot door zijn hart.
Do godsdienst aileeu kan zulke karakters vormen
Hierna bedankt de geachte voorzitter de vreem
delingen die van alle kanten zijn loegcloopen
om dit congres bij te wonendat eens eerie
schoono bladzijde in de geschiedenis der gods
dienst en dor vrijheden van ons schoon vader
land zal beklceden.
Mechelen den 30 Augustus.
Dezen namiddag, rond 3 ure, waren er bij do
4000 Katholieken verecnigd in de uitgestrekte
vergaderings-zaal. De zitting beloofde hoogst
belangryk te wezen en men verwachtte
dat zij met de tegenwoordigheid van Mgr.
Dupanloup zou vereerd worden. Bij hunne in
trede in de zaal werden verscheidene uitstekende
Katholieken, onder anderen de heeren B. Durnor-
tier en Dcchamps, met warme toejuichingen be
groet; maar 'Lis vooral de achtbare generaal
Capiaumont, die het voorwerp is geweest eener
geestdriftige on welverdiende ovatie waarvan hij
met ceuc zeldzame zedigheid de eer geweigerd
heeft in eene aanspraak welke met eouen don
der van toejuichingen bejegend werd.
Het merkwaardigste was de motie van den
heer Verspeyen uit Cent
De heer Guill. Verspeyen heeft het woord
gevraagdom aan de vergadering den hachelrj-
Ken toestand te doen kennenwaarin zich de
Pcdriota cattolico van Bolonia bevindt, tengevolge
der veroordeelingen, waarmede dit voortreffelijk
l)lad gedurig wordt getroffen door het gouverne
ment van den Edeldenkenden Koning, cn om do to
Mechelen vereenigde Katholieken uit te noodigeu
cene poging ten voordeelc van dien moedigen
verdediger van den Heiligen Stoel aan te wen
den. De motie van deu heer Verspeyen is met
geestdriftige toejuichingen aanvaard geweest, en
de heer Ducpetiaux, zich aanstellende als de tolk
der vergadering, heeft aangekondigd dat het
midden-komiteil eene som van 2000 francs ter
beschikking stelde van den heer advocaat Casoui,
den moedigen opsteller van het boloneeschc blad.
Oanoodig te zeggen, dat cene losbarsting van
bravo's dit edelmoedige besluit begroet heeft.
31 Augustus's namiddags.
Ten drie ure is er in de twee zalen geen stoel,
geen plaatsjehoe klein ook meer te bekomen.
Men stoot, men dringt, men worstelt om binnen
te komen het is slikkendsmachtend heet
maar men moet al iets lijden om Dupanloup te
hooren.
Te midden dier woeling komt Pater Felix binnen.
Eensklaps stijgt er een machtig, een oorvcr-
doovend ecu nooit gehoord geroep uit vier dui
zend borsten hoeraBravo Leve Dupanloup
Mgr. Dupanloup, aan den arm van Mgr. den
aartsbisschop, cn van al de bisschoppen van Bel-
gie vergezeld, neemt plaats voor liet gestoelte
van hel bureau.
Juist te voren had Mgr. Ducpetiaux het ant
woord van den Paus doen kennen, die de ver
gadering per telergaaf zijnen zegen toezendt. De
andere mededeelingen, door de komst van den
bisschop afgebrokenworden voortgezet. Er
wordt onder anderen lezing gegeven van een adres
aan de Belgische bisschoppen ais stichters der
Katholieke SÏoogeschooi.
Mgr. Dupanloup beklimt de tribune. Het is
een man van middelmatige gestaltein wiens
oogen do straal van het genie flikkert, en wiens
wezen het kenmerk van de ware en hartelijke
:iei'de draagt. Gelijk hij daar in zijn bisschoppe
lijk gewaad voor die geënthousiasmeerde menigte
slaatheeft bij een diep indrukwekkend gelaal
hij zegt onder anderen
Ik ga u spreken over eene kwestie die zeer
belangrijk isen die inij door uwen aartsbisschop
aanbevolen werd.
Wij gaan de hooge bespiegelingen verlaten
om in de schooi te gaanwe gaan van het volks
onderwijs spreken.
„Er zijn hier, zooals in alle groote vraagstuk
ken puiiten over welke men het eens is, of over
welke men het schijnt te zijn. Ziehier vier van
die puntendc noodzakelijkheid van het volks
onderwijsde opvoeding der meisjes, de mede-
inrichting en de vrijheid van het onderwijs.
Dau twee min belangrijke punten, de koste-
Jooze cn de verplichte opvoeding.
Eindelijk twee hooidpuntendc rol derschcol
in de zameuleving eu de rol van de godsdienst
inde school. Het eerste punt op hetwelk wij het
eens zijnisdat onze tegenstrevers willendat
het volk onderwezen worde, wel, dat willen wij
ook. Jezus van Nazareth heeft ons geleerd wan
neer hij zcide gaat eu ouderwijst, ite et docete.
Nooit was zoo iels gezegd geweest. En bemerkte
de ongeloofelijke kracht dezer twee woorden; g iat
overal, onderwijst allen! Het is omdat ik dat
woord heb verstaan, dat ik in uw midden beu. Gij
zijt hier eene groote vergaderinggij zijt er
omdat go dat woord verstaat.
„Wij hebben van do eerste lijden af de ver
slaving der geesten zoowel al dc verslaving t er
lichamen bevochten. Ik zal u een enkel concillie
noemen om het te bewijzenik was er de voor
zitter niet van maar het was een mijner voor
gangers dc bisschop Théodulf.
Wie beschuldigt ous De hedcndaagschc libe
ralen. Verwerpt dat woord mijuheeren. Graaf
Felix de Merode zeido mij ik zal ze nooil dau
liberators heeten." Indiendoor een zegen des
Hemelsgij hen eens den naam die hun toe
komt, gaaft, zou ik al te gelukkig zijn. Ze liberalen
hèeten is eene onnoozelheid want de naam, dieu
men zijne tegenstrevers geeft, beslist dikwijls al
les. Ér zijn eerlijke lieden, die zich door dc
namen laten misleiden. Dat dit groot congres dit
besluit nemeze zullen immers altijd liberators
zijn. Men zegtde naam maakt de zaaken
Bossuet gcei't den naam van liberaal als den groot-
sten lof, en ge zondt dien naam aan zulke soort
van mannen geven
Frankrijk en Belgie zijn twee zusters ia J.
C. My dunkt dat gij mij geiijkt. Ik zal mij uur
werk bezien. Mijnheercnom u niet te verve
len, (Keenneen! Een lid van het bureau
neemt het uurwerk weg. Bravo bravo 1)
In de achtste eeuw beval de bisschop van
Orleansscholen op te richten in alle dorpen
jain alle gehuchtenen gelaste den priesters
met het onderwijs. In de XVlil eeuw schreef
Vollairo, en zijne onnavolgbare vrienden hebben
het gedrukt „er is dom gespuis, en dat volkje
moet niet onderricht worden." En te zelfder tijd
slichtte do abt de Lasalle een huis om onderswij-
zers voor het volk te vormeneu Bened.ktus
schreefde onwetendheid is do bron van allo
kwaad voornamelijk voor de fabriekwerkers!
„In dc XIX eeuw waren er twee broeders La-
mounais geheetende eene heeft veel gerucht
gemaaktzonder opvolgers na te laten do an
dere heeft scholen gesticht daar waar de man
nen van deu vooruitgang er niet aan gcdaciit
hadden, in den Senegaalin Cayeune, cn bij de
Negers. Zie daar een oiiwederlegbaar feit.
Daarmeè kan meu op ailes antwoorden overal
waar do missiounaris cene kerk bouwt, bouwt hij
ook oene school St.-Franciscus-Xavenus slichtte
geen enkele kerk zonder er eene school nevens
lo zettenen heden is de Franschc en Belgische
jeugd ingeschreven op de insteiling der heilige
kinds chlieid. Er hebben sinds 40 jaren onder de
godvruchtige menschen vooroordeelcu gclieerscht
tegen het volks-oadcrwijs. Men heelt gezegd
dit onderwijs is gevaarlijk, omdat hel onvoldoende
is! Welnu, ik zeg huu geeft uw hart en uwe
beurs om het voldoende te maken Dit onder
wijs is gevaarlijk omdat het de bron is der hoo-
vaardijwanneer het niet algemeen is. Wel
maakt het algemeen. Het is gevaarlijkomdat
er slechte onderwijzers zijn. Maar van al do
slechte onderwijzers is de ouweteudheid ue
slechtste
Ik zal er een woord bijvoegen zoo die voor-
oordeelen bestaan moeten zo vallen voor de fei
ten die zich heden opdoen. Er is een groote
stoffelijke vooruitgang om heui te volgen moet
er meer vernuft zijn het onderwijs des gcestes
en des harten is noodzakelijker dan ooit gewor
den. Welaan om uwen rang in den strijd niet
te verliezen moeten er betere werkeu £iju. Het
onderwijs is uoodig in den inLe'lectueelon strijd
die Lusschen de volken gevoerd wordt. Niemand mag
zich in zijnen mantel wikkelen, en zich in eencn
hoek zettenwanneer een ieder vooruit loopt.
Zoe niet. zullen binnen dc tien jaren al de ge
leerde maar ongodsdienstige werkiiodenmis
noegden cn al de ongelcerdeu bedelaars zijn
De zaak van het volksonderwijs heeft heden
dc zegepraal behaald, want de hand van dien
God, van onzen God, die hemel en aarde heeft
geschapen heeft medegewerkt. God heeft aan
zijne discipelen gezegd: werkt, en hunne zelfop
offering komt uit dien machtigen adem. Er'is
nooit in do kerkelijke geschiedenis cene eeuw ge
weestdie zoo een tafereel als onze eeuw heeft
opgeleverdzoo een buitengewone bloei der on
derwijzende orders er zijn meer dan 150 dui
zend op den dag Yaa heden I
En wie zal ons dan komen zeggen dat men
het Christelijk ouderwijs niet begeert, ik ant
woord daarop: waaneer wij onze scholen in Gallic
bouwden, hadl gij er geene enkele staan!
Onze vijanden, willen de meisjes gelijk ue
jongens onderwijzenik ook: eene vrouw on
derrichten is eene school slichtenmaar op
voorwaarde dat men de vrouw aan hare familie
overlaat. Meakt ons moeders, die hunne kinde
ren kunnen opbrengen) schreef Napoleon aan me
vrouw Campanmoeders die dat niet kunnen, zijn
niets waard
Jazal men zeggenmaar toont ons uwe
werken. Ik spreek hier van Frankrijk ik zou
het van Belgie willen doen. Hel "antwoord is
spoedig gevonden. Ik vecht reeds sedert twintig
jarencn ik tracht altijd niemand te kwetsen
maar gelijk te hebben, ik ben maar te vreden wan
neer mij niets meer antwoorden kan. Ik raad tl
aan zoo altijd tc redetwisten
lemaud zcide mij dat wij niet genoeg voor
de opvoeding der meisjes deden. Ik ging naar
het ministerie van openbaar ouderwijs, cn ik
bevond dat cr op 24,000 opvoedings-huizen voor
meisjes14,000 ous er van toebehoorden
Er is eene andere groote kwestie. Mc-n
heeft voorgesteld ia Frankrijk cene premie te
betalen aan deu onderwijzer, die eene onderwij
zeres zou huwen. Waarschijnlijk is dit voorstel
doorgegaanwant hij die het voorsloldedoet
menige zaak doorgaan. Ik zeg hier een enkel
woord op wij moeten de vrouwen der indus-
strieelc cn landbouwende kias niet voor de we-
tmschap en het uiterlijk leven, maar voor het
huwelijk eu het innerlijk leven vormen. Men
heeft schoon onderwijzers niet onderwijzeressen
te laten huwen, de godsdienst alleen "kent het
gehoim van de opvoeding der vrouwen vraagt
het liever aan de maanenDat is het eerste
punt."
Men ziet uit een en ander waar de vergadering
heen wil. Wij doen er het stilzwijgen toe
alleen verwondering betuigende over de cur-
cyf gedrukte woorden van het clericalo blad
waaraan wij 't een cn ander ontleendenname
lijk die over hel weigeren van toegang aan libe
rale schrijvers cn de aanranding van het bestuur
van Willem I. Zou men eindelijk deu misken
den vorst recht doen of zou het ook bier
zijn mijn vader heelt ze met geesclen gekastijd
maar ik zal u met schorpioenen kastijden.
SLUIS8 September. Ingevolge kennisgeving
van den Heere Commissaris des Koniugs in dit
gewest, is de opening der jacht op klein wild be
paald op Maandag den 12 September aanstaande.
De korte jacht zal dagelijksmet uitzondering
van den Zondag, cn de lange jacht op Maandag,
Woensdag cn Zalurdag van iedere weekalsmede
op de vier dagenvoorafgaande aan de sluiting
der jacht geoorloofd zijn.
Dr. P. J. Gouda Quint, pred. te Hoedekenskerko,
heeft het beroep naar Hien cn Doodawaard (clas
sis Tic') aangenomen.
Gisteren is ter rcllo der arrondissememls-recht-
bauk te Middelburg aanhaugig gemaakt de pro
cedure van de Ingelanden der watering van
Slippeiidainme als cischerstegen den staat of
hel domein der Nederlandenals gedaagde
strekkende lot af- en ovcrgifle van de gronden
gelegen in den Aardenburger-haveiipoldcr, waar
van ciie gedaagde in het bezit is.
Morgen zal voor het provinciaal gerechtshof in
Zeeland te recht staan J. ilebbelijuck Heunofreumi
vroeger tweede commissaris van politie te Middel
burg, laatst als particulier alhier wonendebe
schuldigd van het afleggen van valsch getuigenis
in een boetstraffelijk rechtsgedingten nadeclu
van een beklaagde.
In deze zaak zijn door het openbaar ministerie
12 getuigen gedagvaard. De heer mr. J. Egberts
Risseeuw uitöostburg zal den beklaagde verdedigen.
Namens mevr. J. F. baronesse van Dedomwed.
van den heer D. Pruimers, als oischerësse, is
legen den Slaat der Nederlanden voor den Hoo-
gen Baad der Nederlanden eene nieuwe zaak aan
hangig gemaakt. Naar wij vernemen komt dc
ziak hierop neder: Bij liet grootboek der natio
nale schuld staat ingeschreven cene som van
74,000 nominaalrentende 2'/2 pet.ten name
der minderjarige dochter van cie eischeresse
waarvan deze als moeder en voogdosseingevolge
dc wet, ieder half jaar gewoon was de rente door
haar gemachtigde te Amsterdam te laten ontvan
gen. Met 1 Jul ij jl. weigerdo de directie van het
grootboek de uitbetaling der toen verschenen zes
maanden renté. Hiertegen verzet zich nu de ei
scheresseop grond, dat de Staat, als debiteur
dier rente, de uitbetaling daarvan alleen in gewil
van arrest mag schorsen of weigeren. De procu
reurs \aa der Jagt on Francois zullen den 9 dezei
de conclusion voordragen terwijl hieromtrent later
gepleit zal worden tusseheu den advocaat mr. \V.
Wintgens voor do eischeresseen een der beide
lands-advokaten, yoor den gedaagde. M. C.
Volgens berichten, heeft de Hooge Raad verwor
pen dc voorziening ia cassalieingesteld door
mevr. de wed. Pruimers-van Dedem legen de be
slissing van het hof in Ovenjseihoudende be-
