NIEUWS - EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEÜWSCH - VLAANDEREN. GODSDIENST, KERK. STAAT. X". 27. Vijfde jaargang. A° 1864^ StlMlMOMi Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.— Prijs per drie I Prijs der Advertentiën, van 1-5 regels f 0,75; elke reynl maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland 1,15; VrilVl^fr 1 Flllil daarboven f 0,12'/)behalve het zegel van 0,35 voor iedere voor de overige plaatsen des Rijksfranco per post f 1.3) liJuaD plaatsing. Groote letters naar het getal gewone regels. Afzonderlijke Nummers f 0.10. c',e z,.l beslaan. Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffende, benevens Advertentiën en gewone Berichten of Mcdedeelingen van Correspondenten te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles franco, behalve de bekende Correspondentiën. La UoUanclc dcchircc par scs gucrellcs rcligicuscs. Voltaire. '„Holland door zijne godsdiensttwisten verscheurd" zoo kenmerkte eenmaal de wijsgeer van Ferny den toestand van ons Vaderland, en de koude wijsgeer had gelijk! Of de tijdgenoot zich geschaamd heeft voor deze uiting, beslissend als zij is, van den beurtelings gezegenden beurtelings gevloek te» wijsgeer dichter en geschiedschrijver weten we niet; alleen dit welen wij, dat die kenmerkende woorden ook in onzen tijd derzelver waarde niet verloren hebben maarhelaas I ook in owze nieuwere ge schiedenis maar al te zeer bevestigd zijn geworden. Zij (die twisten namelijk) ont sierden iedere afdeeling onzer geschiedenis, zoowel onder de drie eerste Stadhouders als onder het stadhouderloos bew indzoo- we! onder Koning Willem Ials onder Koning Willem liien is de humaniteit, de wellevendheid op dit gebieden ook dankbaar erkennen wij hetde algemeene menschenliefde vooruitgegaanverre is liet er echter nog van af, dat de hcillooze fakkel der godsdiensttwisten zou uilgebluscht zijn. 't Ligt niet in ons plan ons in dit Blad daarin te mengenw e willen alleen een woord zeggen over de drie namen denkbeeldenaan t hoofd van dit artikel gesteld èn omdat we meenendat dit iooral voor eene plattelandsbevolking noo- dig isèn omdat we onzen belangstellenden lezers en beoordeelaars eenen ruimeren blik in ons innerlijk gemoedsbestaan onze denk en handelwijze weuschen te vergunnen. Godsdienst en staat waien ten allen tijde naauw verwant, 't Komt ons echter voor, dat men van bet woord godsdienst, in betrekking tot het woord staateen schro melijk misbruik beeft gemaaktzoodat door dat misbruiken eene begripsverwarring is ontstaanzoodat men óf de godsdienst ver nederde tot wat de Franschen ecredienst (culle) noemen en eene veel ruimere be- teekenis heeft dan het woord godsdienst, óf haar verhoogde tot godsregering (theocra tie) zoo als wij die in de kindsheid der wereld ontmoeten. Theocratie, godsregering, is iets denk beeldigs in onzen tijd. Het strengst Ka tholieke volk b. v.onderscheidt zich van de volken der oudheid door eene min of meer zuivere afscheiding van kerk en staat. l)e Boomsche kerk erkent den l'aus als algemeen opperhoofdmaar wordt toch en veelal zelfs uitsluitend aangetroffen in de zuiver Katholieke landen van Zuid-Europa (Spanje, Portugal, Italië, enz.) en in de republieken der nieuwe wereld Ecuador Venezuela Peru Chilienz. Men ziet hieruit, dat eene godsdienst in iederen staat aanwezig kan zijnzonder dat daarom nog het geestelijk en wereldlijk gebied behoGven vermengd te worden. Met de Bomeinsche quaestie of het we reldlijk gezag behoeven wij ons in deze beschouwingen niet bezig te houden. Wij zien een feiteene variatieeene verschei denheid van velen dat een geestelijk op perhoofd tevens wereldlijk oppervorst is jazelfs alleenheerscher kan zijnen wij leeren ookdat in een land uitsluitend deze of gene godsdienst kan beleden en uitge oefend worden. Dan, ziet, met deze laatste zinsnede niakc-ri wij ons juist schuldig aan de dwa ling die wij wenschen te bestrijden het verwarren van de godsdienst met het idéé van godsdiensten (meervoud) en met het denkbeeld vooral van kerk, kerkgemeenschap, kerkgenootschap en eeredienst (culte). Want en ziedaar rondweg onze mee ningzoo als die op onze overtuiging ge grond is uitgesproken want er is maar ééne godsdienst en dat is de Gods-dienst de dienst van God. Waar is ze Die vraag nu moet elk voor zich zeiven beantwoorden. Wij mogen u dat antwoord niet geven omdat wij daarvoor de bevoegdheid niet bezitten. Wij zouden u onze meening mededeelen en gij moet zelve eene meening bezittenwant de godsdienst is eene zaak des harten O, hadde men dit op het oog gehouden, nimmer had een Voltaire van een ver scheurd Nederland kunnen spreken en ge regelder, zachter en vreedzamer ware het scheepje van staat de toekomst tegen ge zeild. Janog meerbloed en tranen edele krachten en gavenkostbare offers waren ons gespaard geworden. 't Is toch maar al te waarmen kromde zich onder kerkendom en eeredienst, den kende godsdienst te belijden met datwat men voor godsdienst hieldvermengde men de staatkunde, en ziedaar eene onreine bron geopend voor alle mogelijke verdeeldheid leidende lot strijd op leven en dood Nieuwere staatkundigen hebben den regel uitgesproken dat de staat godsdienstloos isdit denkbeeld is slechts betrekkelijk waar; men zou moeten stellende staatals zoodanigkent geene kerkgeene eeredienst al worden belijders van dit of dat genoot schap, volgens dezen of genen vorm, in zijnen schoot aangetroffende staat is tot niets meer gehouden dan lot de erkenning van de bijzondere rechten van ieder inge zeten van den staaten een der eerste rechten is vrijheid van geweten van mee ning, van overtuiging. Druischt de uiting dier vrijheid nu in hare gevolgen tegen de openbare veiligheid in, dan is de staat, juist omdat hij die vrijheid erkent, gehouden aller vrijheid te beschermen en voor te staanen te zorgen dat de vrijheid des eenen geen band voor den anderen worde. De staat moet gelijk zijn aan den landman, die, zijnen akker doorwandelende bevindt dat de woekerplant en liet onkruid met de tarwe zoo boog zijn opgeschoten dat èn woekerplant, èn onkruid niet moer geweerd kunnen wordenzon der wezenlijke schade veor de tarwe zelve en dus alles te zamen laat opgroeijen tot, de maaijer komt en na zijnen arbeid gaat schiften zuiveren en wannen. Wie is nu (iie maaijer in dezen Dat isde gods dienst. Zijen zij alleen vermag al dat gebrokeneverscheurde en verstrooide te heelcn en tot een te brengen. Hare taak iste vereenigen en niet te verdoelen. Hare middelen moet ieder voor zich zeiven aanwenden ieder moet trachten godsdien stig te worden. Stel eensdat ieder mensch voor zich zeiven de godsdienst bezateer zou immers geene verdeeldheid meer zijn 'I Is dus immers niet de roeping van den staat 0111 datgene te verrichten, waartoe wij en gij zelve verplicht zijn. Uw ideaalstaat van eenheidook in vormen en uitingenzal komen zoodra gij zelf volmaakt zult zijn Hoe ge dat worden moet? Dat licht ge wederom 11 zclven te vragen. Vraagt ge ons echter waar de godsdienst te vinden isdan houden wc 't antwoord geen oogenblik terughet luidtin 't Christendom Wij zouden niet gaarne iemand bcleedi- genmaar toch houden we, deze uitspraak vol tegen alle nict-Christencn. De Israëliet spreekt er ons in onze ge schiedenis borg voor; de volgeling van Mahomed bevestigt er ons inen bet oudere en nieuwere heidendom schrijven 't ons op iedere bladzijde der geschiedenis. Maar nu is t Christendom geen genoot schap geene eerediensthet is dc vervul ling en verwezenlijking van alle voorafgegane zinnebeeldige voorstellingvan al wat wij arm als onze taal ismenschelijk vermoe den zouden noemen en het is ook bestemd om eenmaal de wereld te overwinnen mits het zich handbave inof wederkecre tot zijne oorspronkelijke reinheid Dit doel kan echter nooit bereikt werdenzoolang men bet wil herleiden tot deze of gene kerkdit of dat genootschapzoolang men het wil kneden en persen in deze of die vormenallerminst zoolang men het wil vermengen met de staatkunde Wij kennen geene Christelijke kiezers Christelijke staatslieden. Christelijke scholen, en wat daar meer Christelijks genoemd wordt, omdat wij er nimmer do vruchten, de geheel en al ware en eigenaardige vruchten des Christendoms van of in heb ben mogen zien. Al wat wij \an dien

Krantenbank Zeeland

Sluisch Weekblad | 1864 | | pagina 1