A* 18Bf ejjfe
"li
IIEUVS- El ADVERTEIT1EBU9 W WESTELIJK ZEEUWSCH - VLM1DEÜEI
zsmvscn-vu.maiïs's toestand.
N°. 23.
Vijfde jaargang.
Vrijdag 3 Junij.
ifiltiiiffiffii
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland f 1,15;
voor de overige plaatsen des Rijksfranco per post f i.'JJ
Afzonderlijke Nummers ƒ0.10.
Prijs der Advertentiën, van 1-5 regels 0,75; elke regel
daarboven 0,12behalve het zegel van 0,3 voor iedere
plaatsing. Groolc letters naar het getal gewone regels,
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken en Brieven, de Redactie betreffendebenevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededcelingen van Correspondenten
te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles franco, behalve de bekende Correspondentiën.
IV.
Sedert een vijftigtal jaren bemerkt men
een verschijnseldat door zijne diep ingrij
pende gevolgen Zetuwsch Vlaanderen's be
woners met angst en vrees voor de toe
komst vervuldeen beeft het ook alzij
liet nog in geringe mate de opwekking
van den oorspronkelijken volksgeest ten
gevolge gehad echter op vele plaatsen dien
geest heeft iiitgehluschtdie de bevolking
ten deele vernietigd, ten dcelc verarmd heeft.
Onder hen die roet oelrooijen van be
dijking, door gunst of aankoop, waren
voorzien'treffen wij in den regel Hollaud-
srhe en Zeeuwschezelfs Noord-Duitschc
geslachten aan.
Naar het scheen was deze wijze van
geldbelegging voor de met handels- en
specuiatiégcest bezielde Noord-Nederlanders
niet voldoende. Men kwam tot de opmer
king, dat eeno geldbelegging in staatspa
pieren in handelmaatschappijen brand- en
zee-assurantiën verre te verkiezen was boven
het meer zekere, meer geruste grondbezit,
omdat dit laatste minder vruchten afwierp,
met andere woordenminder percenten
gaf. Zo nder nu te onderzoeken of, hij de
verbetering der gemeenschapsmiddelen in
dit gewestde gronden productiver konden
gemaakt wordende landbouw tot meer
volmaaktheid kon worden opgevoerdzag
men de eene landhoeve voordo andere
na in handen van vreemdemet name
Belgischeenkele Fransche grondbezitters
overgaan.
Sedert 1811 was het Belgies licvclings-
wensc'iStaatseh Vlaanderen met Oost-
Vlannderen dus met Zuid-Nederland (Belgie)
vereenigd te zien. De kern der bevolking
hoeveel, in stoffelijk opzicht, ook voor die
vereeniging (waarvan liet nut onder de
Fransche overheersching in duizend gemak
ken en geriefelijkheden gebleken was) plei
ten mochtde kern der bevolking was voor
het Noordenvoor Zeeland geslemd en
een der eerste regeringsdaden van den
Souvereinen Vorst was dan ook de hcr-
ceniging van Zccuwsch Vlaanderen met
Noord-Nederlandonder het beleid van
den Generaal de Jonge. Toen kwam de
omwenteling cn krachtig ontwaakte ook
hier de Ncderlandsche volksgeest, zoodat
hij het tractaat van 1839 onze staalkundige
toestand op nieuw bestendigd werd. Maar
toen ook sprak de Belg (om hier eene
phrase des volks le gebruikendie volko
men waarheid beval): Welnu, kunnen wij
langs den diplomalieken weg Zeeuwsch
Vlaanderen niet hekomenwij zullen het
koopen I en hij gaf maar al te wel gevolg
aan deze schijnbare machtspreuk. De
^Noorderlingen waren genegen tot verkoop
de Zuiderling kocht.
En wat was liet gevolg van een en
ander
In de eerste plaats rijzing der grondeigen
dommen zoowel in koop- als huursom dc
hutirsom alzoo verhoogd moest gevonden
worden. En wien goldt dit nu(De rij
zing der marktenmeerdere productie
enz.kwamen eerst later in aanmerking.)
Wien goldt dit nu Niemand andeis dan
den ambachtsmanden neringdoende en
den arbeider. Den arbeider in dc laatste
plaats: de landbouwer, iiic-t lettende op
den verhoogden prijs der eerste levensbe
hoeften Het het dagloon niet in evenre
digheid van dien prijs opklimmen ja velen
hunner verminderden nog het loon van den
arbeider en dit alzoo verminderde loon werd
nogmaals vertiend door de berekening in
Vlaamsch of Franseh geldfraj, of de reduc
tie van liet arbeidsloon per gemetin de
laatste rekenwijze. Hel zweet der mindere
standen kleeft dus aan de gelden der
grondbezittersingevorderd als het is door
middel eer landlieden.
Dit kwaad is naauw verwant met het
tweedegebrek aan energie en onderne
mingsgeest bij de oorspronkelijke landbe
woners. Mogen wij er op wijzen als op
een der weinige verblijdende verschijnselen
van onzen tijddat in dezen verbetering
komt De verbetering is nog niet algemeen
genoeg om direct ingrijpend te zijn in den
gekunstelden maatschappelijken toestand. Den
Vlaamsehen grondbezitter, die eene Zeeuwsch
Vlaamsche hoeve koopt, wordt wel de voor
waarde gesteld om den bewoner tijdens
den verkoop tot pachter aan te nemen cn
nog wel voor eene billijke som; doch
naauwelijks is in het overbevolkte Belgie
het naderend einde van dit huurcontract
hekend of de deur des eigenaars wordt
zoo als men het noemtplat gcloopcn door
elkander mededingende landbouwers, waar
van de eene al meer belooft dan de andere.
De grondeigenaar denkt in den regel
edel genoegom den oorspronkelijken be-
woner de voorkeur te geven doch hij stelt
hem eischen waaraan hijzijne levenswijze,
zijne zeden zijnen stand in de maatschappij
in aanmerking genomen, niet kan voldoen
en liet einde der zaak is met Mei koop
dag. Eu nu hangt het er van af, hoe hij
geboerdheeftof hem de titel van
rentenier, of de scheldnaam ran uilge-
sehudde boer zal ten deel vallen
Maar waarom kan de Vlaamsche land
bouwer zooveel meer huur beloven en geven
dan de Zeeuwsch Vlaamsche 't Ligt in
nspreekt b. v. de Zeeuwscho landbouwer
van Rijksdaalders (voor eeuiae jaren noiï niet do
bijvoeging Zeeuwst-hte)de t laamsche kent slechts
Vijffrancs, 't Rehocli naauwelijks herhaald le
wórden', dat hel 'voor den arbeider groote; ver
schil f 0,15 Ned. bedraagt.
den aard der zaak. De mindere stand
de arbeidersder beide Vlaanderens staan
op eenen anderen trap van beschaving dan
die bij ons. Hunne woningen wijzen ia
den regel niet die soort van weelde eu
gemakken aanals men ten onzent 'vindt.
Wat hun materieel zijn en doen betreft
is tusschen hen en de kolonie-slaven slechts
dit verschildat de Vlaamsche arbeider
immer op persoonlijke vrijheid mag bogen
en de zweep des drijvers niet behoeft te
schromenschoon hij overigensnaar
lichaam en zielzij hel dan ook in anderen
vorm dan genehet eigendom zijns mees
ters isdie hem beheerschtdoor hem in
afhankelijkheid te houden, 't Is waar,
zijn hijzonder leven is vrolijker en opge
ruimder dan dat zijns noordelijken broeders
en zijne dierlijke'behoeften zijn veel-, zijne
geestelijke behoeften oneindig minder.
Welnu, deze mensrhen komen, gelijk de
Uannckemaaijers eldersook hij ons des
zomers, op het rijke Iloliapd af, vestigen
zich met vrouw en kroost in koeten en
schuren, leven van karnemelk en roggebrood
cn sparen het verdiende geld voor den
winter om te huis in hunne schrale zand
gronden daarvan te leven.
Wij noemden daar schrale zandgronden
en te recht, want die zijn in Vlaanderen
doorgaans aanwezigot 't is uit die stre
ken, dat ons liet kwaad komt.
De Vlaamsche landbouwer heeft op zijne
zanden de kunst van bemesting de volmaakt
heid doen naderen: vuilnis, afval, dierlijke
en menschelijko uitwerpselen zijn vuur hem
goudmijnen en met wellust arbeidt hij aan
dcrzelver vermeerderingen met gelijke
wellust bearbeiden zijne onderhoorigen die
specicn en houden niet eens den neus dicht
bij de stiklucht der guano (b). Verder heeft
hij de kunst geleerdomdat de zandboeren
doorgaans veel kleiner zijn dan de kleihoeven
om van ieder hoekje grondsdat slechts
voor eenige bebouwing vatbaar is.demeest
mogelijke partij te trekken. Welnudeze
kunst deze \lijt past hij toe op de door
hem gehuurde klcihocve in Zeeuwsch
Vlaanderen. Voeg daarbij, dat hij zich in
den regel bedient van personen uit den zoo
even geschelsten Belgischen minderen sland.
waarin hij knecht cn meidarbeiders en
zelfs koeijenwachtcrs vindt. Deze kosten
weinig van voedselslapen op onvoegelijke
legersteden gaan sjovel gekleed cn arbeiden
en dienen dus voor minder loon. Hierbij
komt nog een ander verschijnselde zoon
en dc dochter zijn zijne eerste helpers. De.
boerenzoon schaamt zich niet, door regen
en mist ploeg en egge le hanteren of
mes!- en beerwagen ie beklimmende
boerendochter ontziet zich niet omop
knieën en ellebogenin den akker t'a
ft] Ito walgelijks «'ank dar (iuano Ivalicol-
vcttevogelnest) is bekend.