NIEUWS - El ADVERTENTIEBLAD VAR WESTELIJK ZEEUWSCH - VLAANDEREN
N°. 8.
Vijfde jaargang.
A0 1804.
Vrijdag, 19 Februari]'.
LIBERAAL!
Een woorcl voor ons Publiek.
s
l)it Weekblad verschijnt iedcren Vrijdag. Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district Van Zeeland f 1.15
voor de overige plaatsen des Rijksfranco per post f 1.30
Afzonderlijke Nummers /'0.10.
Prijs der Advertentiën, van 1-5 regels f 0,73; elke rem 1
daarboven 0.12Vabehalve het zegel van f 0,3 v^'o.or iedere
plaatsing. Groote letters naar het getal gewonen-egels
die zij beslaan.
Iu"czond(m Stukken en Brieven, dc Redactie bctrelTende, benevens Advertentiën en gewone Berichten of Mededeeiingen van Correspondenten
tc bezorgen bij don Uitgever dezes, alles franco, Jjehalvo dc bekende Correspondentie!!.
Ts er ccn woord Lezersdat gebruikt
wordtdan is 't het woord ten hoofde van
dit artikel neergeschreven. Is er een woord
dat misbruikt wordt't is datzelfde woord,
heen wonder! cene enkele zielkundige aan
schouwing is voldoendeom ons dat ver
schijnsel op Ie lossen. Gebruikeenmaal
voor goed erkendleidt tot overvloedig ge
bruik en overvloedig gebruik tot misbruik!
We vragen zelfs waar is tusschen beide
laatste uitdrukkingen do grens getrokken?
We noemden dat woord tevens een woord
v >or ons Publiek.
Redenen voor beide zijn de volgende
v in t eerste is de door ons vooropgezette
waarheid, bet veelvuldig gebruik, sedert
eene halve eeuw ongeveer, van bet woord
liberaalen daarvan afgeleid liberalen en
liberalismevoor liet tweede noopten ons
omstandigheden die deels uit ons verder
betoog als van zelve moeten blijken deels
uit dc wetenschap die wij hebben, voor
welk publiek wij schrijven.
Wij schrijven meer bepaald voor Zeeuvvsch-
Viamingeneen volksonderdeel van zeer
eigenaardige richting. Tot den landbouwen
den en daarmede verwante of daarvan af
hangende standen behoorendeis dit volks
deel eeti ander dan het Hollandschecon
geheel ander dan het Brabandsche.
In verhouding tot bet overige Nederland
neemt bet eenen uitstekenden rang in onder
de beschaafde maatschappijdoeli lijdt aan
staatkundige of liever staathuishoudkundig^
levenskrachten Waardeert men elders het
constitutionele leven en ontaardt die waar
dering in uKracoqstitutionalisme, conslitutie-
vergoding, de voorzichtige Zeeuwsch-Vlaming,
de voorzichtigheid te ver drijvendezou
zoo al niet ultramonarchaal, toch overhel
len tot de aristocratische Kcpubliek Ontzeg
hem echter geene liefde voor 't Regerend
Vorstenhuis'. Innig gehecht aan het Huis
van Oranje-Nassaubeschouwt hij dat Huis
nog veelal met het o.ng der aristocratische
volksgrooten en den Koning als de uilvoer
der van den wil der natiezoo als die zieli
uit in den boezem der aristocratie En
wat is zijne aristocratie? De adel? Verre
van daar! Men weet hier naanwelijks wat
adel is en adciijke geslachten komen hij
ons niet voor. En tochnergens weêr
wordt meer hoogachting voor adel gevon
den dan hierMaar wederom voor den
waren historischen Nederlandschen adel.
Yoordie mannen van naam en van wapenen,
wiergraven- of jonkheerstitel steeds met reden
deden denken aan ladeidcugd en adelsrool-
hcid cn die nog onder de meeste leden
van Neórland's adel gelukkig leven. De
aristocraat van Zeeuwsch-Ylaanderen is de
vermogende man niet dc loutere geldman
of man van geldmaar hij die in admi
nistrative of besturende betrekking gewoon
was te beheeren en tc regeren. Zijn we
dan slaven der despoten Ook niet. Tegen
despotisme komt onze ziel in vollen opstand
en wordt ons kalm gemoedsbestaan geprik
keld tot overloopens toe.
Zonderlinge toestand Maar gelukkige
toestand wanneer de Zeeuwsch-Ylaamsche
beheerders en bestuurders mannen zijn
die met wijsheid en overleg het volkska
rakter bestuderende, regeren en beheeren!
Dan zieter doet zich in onze dagen een
verschijnsel voor, dat voor het algcmceiic
welzijn gevaarlijk wordtdo meesten onzer
beheerders en regeerders worden in meer
dan een opzicht liberaalDat is liberaal
op hunne wijze liberaal zoo als zij het
verstaan f
ls er dan verschil tusschen liberaal en
liberaal Wat is dan liberaal Er is ver
schil tusschenals tusschen dag en nacht.
Vestigen wij een oogenblik het oog op
de soorten van zich noemende liberalen.
Men vindt staatkundige en godsdienstige
liberalenultra- en gematigd-liberalen
quasi- en zuivere liberalen. Echter zijn al
deze soorten zoo wonderlijk dooreen ge
mengd dat hunne vertakkingen en om
schrijvingen er uitzien als het product van
zekeren Franschman een geslachtsboom
der goden uil de Grieksch-Romeinsche my
thologie en die de fabelkundein plaats
van ze op te helderen tot nog duisterder
mengelklomp maakt dan Petiscls of Dohn-
seiffen ooit vermoed hebben.
Wij voor ons vestigen dus het oog op
witte en valsche liberalen en meenen te
mogen voorop zetten dat wij vertrouwen
niet tot laatstgenoemden te belmorendc
overige verscheidenheden zullen we in ons
betoog a's van zelve ontmoeten.
Men vindt dan zich noemende liberalen
onder de staatkundigen. Zij passen de be
naming liberaal (in zuiver N'ederlandsch
vrijzinnig mild vrijgevig verdraagzaam
want deze cn dergelijke en verwante bc-
teekénissen toch heeft het woord) hij uit
nemendheid op zich zeiven toeen worden
juist daardoordoor dat zich bepaald toe-
eigenen eener benaming, eener qualificatic
de grootste dwingelanden.
Ik ben een liberaal orgaanZoo laten
de schrijvers van sommige dagbladen, groote
dagbladen hun blad sprekenwat doen
zij Zij trekken te velde voor hunnen kan
didaat zij verlangen van een gematigd
van een laauvvvan een antirevolutionair
kiesdistrict niet alleen dat (zoo als maar al
te veelmaar al te schandelijk en om maar
al te lage redenen wordt verzuimd) de kie
zers als een eenig man ter stembus zullen
snellen en kiezen maar kiezen in hun
nen geest. De ultraliberale kandidaat zal
dus door geheel anders denkende kiezers
moeten gestemd worden op straffe hunner
ongenade.
De ware staatkundige liberaal daarentegen
zegtNeen wanneer ik geschiedenis cn
ervaring raadplegedan bleek het mijdat
het volk het best bestuurd werd de meeste
kracht ontwikkelde diu\rwaar eene beta
melijke oppositie de handelingen van liet
bestuur in evenwicht hield en dc regering
belette links of rechts af tc wijken, cn hij
billijkt het dus (om hij ons Vaderland ons
tc bepalen) dat A. voor Groen van Prin-
srEREit en B. voor van Eck stemt. Hij
gunt den mannen van energie en ontwik
keling eenen Minister Tiiorbeckk maar hij
vereenigt zich met do geschiedenisom
lutlde te brengen aan de bekwaamheden en
rustelooze werkzaamheden van den Heer
van Hall, zonder zich daarom? Thorbeeki-
aon of Halliaan tc noemen hij weel van
Oldenüarnevei.d maar hij kent ook Maurits
Alle liberalen zijn het eens, dat de vrije
pers een dierbaar kleinood voor ccn vrij
volk is en niemand hunner znu wenschen
dat de drukpers, om den wille van eenige
schandblaadjcs b. v.aan banden werd ge
logd doch nog veel erger misbruikt de!
ultra die dierbare vrijheid of laat ze ia
sommige gevallen ongebruikt. Ongebruikt
Ja is het geen schande b. v. voor< een
vrij ontwikkeld volkdat van de dagblad
pers cene belasting bij uitsluitingonder
den naam van zegelrechtwordt geheven
maar is het tevens niet schreeuwend on
rechtvaardig dat de groote dagbladen der
zich noemende liberale persin plaats van
dag aan dag Ie strijden tegen het brand
merk, dat ook op hunne kolommen prijkt,
zvv ijgen, omdat ze dank zij hunne, h e
dan ook verkregene menigte van abonne
menten cn annonceszeer goc I kunnen
bestaan en in de opheffing van liet zege!
der dagbladen niets anders zien dan eene
vergemakkelijking der concurrentiedan
eene in 't leven roeping der kleine dagbla
den Is dit nu liberaal Of zou men 't
bij geval zelfzucht, egoïsme (die vloek ou
zos tijds) moeten noemen
Zien wc deze beide hoofddoelen van het
liberalismedan valt het niemand moeijeiijk
om zich nu verder de onderdeden van
koude laauvve gematigde enz.liberalen
voor te stellen en is het eene waarheid
dat ook cene volksuiting z.icli openbaart
zoowel in zijn staatkundig als godsdienstig
levendan kan het ons niet verwonderen
de belijders der verschillende godsdienstige
meeningen zich den naam van liberaal te
zien toeïigenenof dien met afschuw te
zien verwerpen.
Ook in dezen kenmerkt zich het libera-
