ÜE0W5- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEÜWSCH - VLAANDEREN.
Vijfde jaargang.
A" 18tóvêÉ
EEN WOORD OVER ONS GEWEST EN
WEL VAN
N"
(N
SMSCH8
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland 1,15;
voor de overige plaatsen des Rijksfranco per post f 1.30.
Afzonderlijke Nummers ƒ0.10.
Prijs der Adverleiitiën, van 1-5 regels 0,75; elke rege
-daarboven /'0,12'/2. behalve bet zegel van 0,35 voor iedere
'plaatsing. Groole
die zij beslaan.
letters naar liet getal gewone regels
Ingezonden Stukken en Brieven de Redactie betreffendebeuev
te bezorgen bij dr Uitgever dezesalles
en gewone Berichten of Mededeelingen van Correspondenten
behalve de bekende Correspondentiën.
FRApCilAN.
Met belangstelling lazen weeenige
dagen geledenin de Revue des deux Mon-
des een bekend Fransch tijdschriftdoch
ondanks zijne vele schitterende eigenschap
pen niet vrij tc pleiten van de gewone
Franschc oppervlakkigheideen artikel
getiteld: l'Économie rurale en Neêrlande
scènes el souvenirs d'un voyage agricole
door zekeren Heer Emile de Laveleye.
Zijn we wei onderrichtdan is deze
Hoer geen Fransehman, maar een Waalsch
Belg. Hit doet echter niets ter zakedan
in zoo verre men hier weder bewaarheid
ziet, dat de Belgische Franscliquillons niets
anders zijn dan de nuiipers der Franschen.
Er was in 't artikel zooveeldat ons
aantrok dat wijna gezette lezingtot de
vertalingvan een gedeelte althansbeslo
ten welke vertaling door ons van eenige
aanteekeningen werd voorzien. Intusschen
geeft ons N°. 2 der Middelburgsche Courant
van dit jaar eene vertalingdie ons zoo
goed geslaagd dunktdat we gaarne de
onze in de portefeuille houden en die der
Middelburgsche hier laten volgen. Onze
aanteekeningen, aan- en opmerkingenvol
gen later. De Redactie der Middelburgsche
Courant zietdat we met haar in oordeel
over de betrekkelijke waarde van het stuk
verschillen.
Wij gelooven echter onbevooroordeeld te
zijn, wanneer wij den Franschen, even als
alle Zuidelijke volken in meerdere of min
dere male het recht ontzeggen om in
kwestiën waarbij denken in 't spel komt
een oordeel uit te brengen.
Het oordeel der Franschen is meer het
weêrgeven van indrukkenen dat deze
slechts kinderen van 't oogenhlik zijnbe
hoeft geen beloogen dat zij leiden tot
algemeene lichtzinnigheid in allesis zeker.
't Ware te wenschendat ons volk wat
minder het oor leende aan 't oordeel van
ginds, of meende men dit te moeten doen,
dan dat oordeel wat meer op de goudschaal
te leggen behalve in modes en zinnelijke
kunstenzijn de Franschen waarlijk geene
toongevers
Wij schutten de Mi delburgscheals ze
zegt: „In tegenstelling van vroeger, is de
wetenschappelijke landbouw in Frankrijk
mode geworden." Ja, wel mode! Maar
nog iets meer ook Zou er soms belang
ook in 't spel wezen Men denke aan de
scharen Vlamingen en Zeeuwsch-Vlamingen
die de Lundes gaan ontginnen
En nu ter zake De bodem van Neder
land is (zoo spreekt de Fransehman), zoo
als wij gezien hebben gevormd door eene
groote zandbanklangs de ganschc kust
met eene laag modderige of veenachtige
aarde bedektwelke de zee en de rivieren
aaarop hebben achtergelaten en uit het
water doen verrijzen. Deze kleiachtige streek
is in twee gelijke dcelen gesplitst. Het
eerstemet gras overdekt en door de vet-
weijerij tot waarde gebracht. Het tweede
datdoor den ploeg omgewendde rijkste
voortbrengselen oplevertblijft ons nu te
doorwandelen het bevat de groote eilanden
van Zeeland en Zuid-Holland het vroegere
Haarlemmer meerhet noordelijk gedeelte
van Friesland en Groningen, en eindelijk
de vette gronden die zich langs den Rijn
en de Maas uitstrekken.
De provincie Zeeland wordt gevormd
door de eilanJen WalcherenNoord- en
Zuid-Beveland Tholen Schouwen en door
een gedeelte vastlanddat ten zuiden der
Schelde ligt en Staats-Vlaanderen genoemd
wordtomdat het gedurende langen lijd
aan de Nederlandsche Staten behoord heelt.
Men verwondert zich altijd dat, in strijd
met de verdeelingwelke door de natuur
wordt aangewezendeze van Vlaanderen
losgerukte strook niet tot Belgie behoort
maar de geschiedenis leert onsdat de
golven der zee dit wezenlijk protestante
land voor de Protestantsche Republiek der
XVIde eeuw behouden hebben. De kaarten
van dit land, op zeer verschillende tijdstippen
vervaardigdtoonen ons in sprekende trek
ken de vreemde wisselvalligheden van deze
kleine strook landsdie eerst door zes
honderd jaren arbeid op de zee veroverd
eensklaps ouder water gezet op een oogen
hlik van vaderlandslievende geestdrift, ver
volgens op nieuw door drie eeuwen van
volhardend strevenherwonnen is. In de
middeleeuwen bestond Zeeuwsch-Vlaanderen
nog niet; het was eene groote golfwaarin
zich hier en daar kleine eilanden Gadzand,
Biervliet, Axel en Hulst, vertoonden. Deze
golf is in het begin vau de XVlde verdwe
nen. Zij isals het waregedempt en
rijke poldersdoor dijken omringdver
eenigen al de eilanden onderling. Maar
daar breken de godsdienst-oorlogen uit
Holland is de hervorming met hart en ziel
toegedaan Zeelandwaar een nieuwe toe
stand wordt geboren zoodra het fort den
Briel was ingenomen wordt een brandpunt
van vaderlandsliefde en geloof. De Protes
tanten in de zuidelijke provinciën vervolgd
vluchten naar de Schelde; daar doorsteekt
men om de Spaansche soldaten tegen tc
houden, de dijken, en trien geeft i eze rijke
landen aan de golven prijsliever dan ze
aan de Lenden van Philips II over Ie le
veren. De groote volksdichter Cats die
in deze landstreek uitgebreide bezittingen
hadheeft in triomfantelijke verzen de hel
dendaden geprezendie hem te gronde
richtten, maar waardoor de vijand werd te
gengehouden
Sedert de XYIIde eeuw heeft men
langzamerhand, polder voor polder, het
oude grondgebied herwonnenmaar het
bleef steeds voor Holland en het Protestan
tisme behouden. Geheel dit land draagt
nog het kenmerk van de XYIdo eeuwdu
kleederdrachten de zedenhet geloof, du
denkbeeldenniets van dat alles is veran
derd. De landlieden verhalen (ie gebeurte
nissen van de groote worsteling tegen Spanje,
alsof ze gistcron hadden plaats gegrepen.
Zij herlezen daarvan gedurig de overleve
ringen in de boeken uit dien tijd. Het
voorkomen der huizen, de zegeteekene i
van hunne overwinningen op de Spanjaar
dendie, als reükwiën van vaderlandsliefde
zorgvuldig bewaard worden in de kerken
waarvan zij de eenige versiering uitmaken
de grenspalen zelfsdie langs de wegen
opgericht zijnen waarop men nog du
wapens en den naam van Hunne Hoogu
Mogendheden de Staten" vindt, alles plaatst
ons hier in gedachten twee eeuwen terug.
De zoon van een landbouwer, dien ik be
zocht in een afgelegen streek van dit land
bekende mijdat zijne verbeeldingzooda
nig vervuld van de schrikwekkende marte
lingen door zijne geloofsgenooten onder
gaan en in de|fmartebarsboeken opgetee-
kendtoen hij voor de eerste maal ecu
Roomsch priester ontmoettehem in dien
manmet zwarte soutaneeen zendeling
van den Hertog van Alva deed ziendiu
hem kwam vatten en levend verbranden.
De bewoners van het platteland ver-
toonen zich hier in een karakterals men
niet licht ergens anders zal aantreffen. Van
Vlaanderen gescheiden door hunne gods
dienst en de grenzenvan Holland door
eencn zeearm, bezitten zij zekere welvaart,
gestrenge zeden en veel kennisiedereen
kan lezen en leest veel. De kleine steden
en zelfs de groote dorpen bezitten drukke
rijen waaraan geen werk ontbreekt. De
landbouwers betrachten de liefdadigheid met
verstan 1zij vereenigen zich en bepalen
wat elk hunner zal verbouwen van gewas
sen die tot grondstof voor do nijverheid
dienen en met welker verdere bewerking
de behoeftige» worden bezig gehouden.
Men tr'ft alzoo op het platteland,(van deze
provincie eene beschaving aandie men bij
de landlieden in Belgie of Frankrijk niet
vinden zulmaar het is volkomen dezelfde
verstandelijke en zedelijke ontwikkeling uit
den tijd van de vestiging der Nederlandsche
Republiek.
Zeeuwsch-Vlaanderen is een land van
groot-bouw. De hofsteden hebben over het
algemeen eene uitgestrektheid van 40 it 50
bundersen kleine boerderijen ziet men er
niet. De arbeiders wonen bij den boer in
huis behalve eenige daglooners die ge
bruik makende van de toegevendheid der
polderbesturen, het zoo ver gebracht heb-
