Vakantie reizen
De witte Ardennen uit de brochures
m
z
m
cc
Muis,
Dolomieten:
Het buitenbeentje
van de Alpen
Maar een paar dagen per jaar goede sneeuw in België
Sneeuw per telefoon
g
D
DE STEM
De beroemde bergbeklimmer
Keinhold Messner roemt de
Noord-Italiaanse Dolomieten in
een van zijn reisboeken gul als
het 'mooiste berglandschap ter
wereld'. De bedwinger van de
Mount Everest is zijn jeugdlief
de en leerschool nooit vergeten.
Als jochie prikte Messner de
klimijzers al in de Marmolada,
dik drie kilometer hoog en het
ruige visitekaartje van zijn ge
boortestreek en wintersportoord
Trentino-Alto Adige.
In de hoogste gebieden van de
Belgische Ardennen duurt de
winter lang, sneeuwt het vaak.
Maar echt mooie sneeuw, die wit
en glanzend tot actie noodt on
der een heldere hemel, ligt er
meestal maar een paar dagen
per jaar. Wie er dan vertoeft, die
treft het zeer.
Australië is dé
droombestemming
Sneeuwberichten
Zwitserland
Hongaarse abdij
q op Unesco-lijst
Oud en Nieuw
in Wenen
Samenwerking
SIA-Lufthansa
H2
Han B. Janssens (49) uit
Bergen op Zoom heeft
zo z'n gewoontes. Een
ervan is dat hij
's morgens al om een
uur of half zes opstaat,
z'n personal computer
aanzet en zich via het
internet op de hoogte
stelt van de toestand in
de wereld. Als het over
het web gaat, en voora
over de praktische
toepassingen ervan, is
de Bergenaar niet te
stuiten. Wie haast
heeft, zij
gewaarschuwd: laat
dan vooral het woord
internet niet in zijn on
middellijke nabijheid
vallen...
11111
ZATERDAG 27 DECMEBER 1997 E4
Tussen
knoedels en
spaghetti
Door Hans Peeters
De door Messner zo bejubelde Do
lomieten zijn het eigenzinnige
broertje van de Alpen. Het bui
tenbeentje heeft die reputatie op de eerste
plaats te danken aan zijn geologische op
bouw.
Het aan de zuidflank van de Oostenrijkse Al
pen oprijzende massief is vernoemd naar de
geoloog Deodate de Dolomieu. Deze Franse
bodemkundige verdiepte zich aan het einde
van de achttiende eeuw in de prangende
vraag waarom de Noord-Italiaanse bergen
toch zo veel grilliger overkomen dan de op
steenworp afstand gelegen Oostenrijkse Al
pen.
Dolomieu legde een brok dolomiet onder de
microscoop en ontdekte dat het kalkgesteente
opmerkelijk veel magnesium bevat. Dankzij
dat magnesium is dolomiet-gesteente enorm
hard waardoor het uitstekend bestand is te
gen erosie.
Zeebodem
Het klinkt vreemd, maar wie zich tussen Bol
zano en Gardameer vergaapt aan die wilde
bergkammen, kijkt eigenlijk op naar een brok
oeroude zeebodem. Want de Dolomieten zijn
van huis uit fossiele koraalriffen. Honderd
vijftig miljoen jaar geleden werden ze ge
vormd in de Middellandse Zee. Die veelbe-
zongen Méditerranée moet het destijds wel
stevig op de heupen hebben gehad. Negentig
miljoen jaar later kwamen de koraalbergen in
een oprisping van de zeebodem aan de opper
vlakte en bij diezelfde opheffing werden de
Alpen gevormd. In de daaropvolgende ijstijd
baanden zich enorme gletsjers door het mas
sief. Dankzij de ijsschaaf van moeder natuur
kregen de Dolomieten hun zo kenmerkende
woeste vormen: lange, diep uitgesleten dalen
met prachtig vlakke pistes. Een luilekkerland
voor alpine-skiërs. En een sprookjeswereld
voor wie van idyllische vergezichten houdt;
de wildpiekende spitsen contrasteren fel met
de weelderig beboste dalen.
De Dolomieten geven door de samenstelling
van het gesteente een magnifiek, door de
lichtval geregisseerd kleurenspel ten beste:
afhankelijk van het uur van de dag en de be
wolking manifesteren ze zich fier wit, soms
lieflijk roze, dan weer dreigend zwart. Tegen
het decor van dit sprookjeslandschap is het
zelfs voor niet-doorgewinterde alpinisten
goed toeven.
Dubbel
De contrasten in het woeste Dolomietenland
schap tref je ook aan in de cultuur en in de
mensen van Trentino. Het begint al aan de
dis: de gastronomie bungelt hier een beetje
tussen stevige knoedels en spaghetti. Geen
wonder; Trentino en het tegen Oostenrijk
aangevlijde kanton Alto-Adige -het laatste
wordt ook wel Zuid-Tirol genoemd- zijn eeu
wenlang heen en weer geslingerd tussen Ro
me, Berlijn en Wenen.
Dat dubbele kom je ook op elke hoek van de
straat tegen: in straatnamen en op plaats
naambordjes: ze zijn tot vervelens toe tweeta
lig Duits of Italiaans. En soms drietalig, want
in de diepverscholen valleien in het hart van
Trentino wordt nog steeds het eeuwenoude
Ladinische dialect gekoesterd.
De Siamese tweeling Trentino en Alto-Adige
hebben honderden jaren achtereen voor hun
identiteit moeten knokken. Napeleon pikte
het bergland van de Germaanse Habsburgers
af en voegde het bij Beieren. Even viel het ge
bied terug in de Italiaanse moederschoot, tot
dat Oostenrijk de Dolomieten bij het Verdrag
van Wenen in handen kreeg. Na veel bloed
vergieten gedurende de Eerste Wereldoorlog
kwamen Trentino en het inmiddels tot Zuid-
Tirol verworden puntje Oostenrijk weer bij
Italië. De Trentijnen doopten het gewest op
hun beurt vervolgens haastig om in Alto Adi
ge; de gebiedsnaam verwijst naar de Adige, de
gletsjerrivier die zich vanuit de Oostenrijkse
Alpen via Bolzano en Trento een weg kron
kelt naar haar 400 kilometer zuidelijker gele
gen monding in de Adriatische zee bij Vene
tië.
Alto Adige was op papier dus eindelijk van
Italië, maar in de dalen ging het er bij tijd en
wijle hard aan toe. Een Tiroler afscheidings
beweging pleegde in de jaren zestig meer dan
250 bomaanslagen waarbij tientallen bergbe
woners de dood vonden. Het duurde nog tot
1969 voordat de rust in het gebied weerkeer
de. In dat jaar velden de door Oostenrijk te
hulp geroepen Verenigde Naties een Salo-
monsoordeel: om de Tiroler afscheidingsbe
weging mild te stemmen kregen Alto Adige en
Trentino een grote mate van zelfbestuur.
In Trentino wordt de roerige tijd angstvallig
verzwegen voor de honderdduizenden toeris
ten die hier zomer en winter neerstrijken.
Voor de buitenwacht is er ook niets meer aan
de hand: Trentijnen en Tirolers trekken ge
broederlijk samen op en de toerist wordt naar
wens in het Italiaans of Duits bediend. Alto
Adige regelt zijn zaakjes via Bolzano en Tren
tino wordt aangestuurd vanuit het tegen het
Gardameer aangevlijde Trento.
Klapschaats
Wintersport leunt op een lange en rijke tradi
tie in TYentino. Iets meer dan honderd jaar
geleden deed het eerste paar ski's zijn intrede
in Italië. Niet op een besneeuwde berghelling,
maar in de zitkamer van Adolfo Kind; een in
Turijn woonachtige ingenieur van Zwitserse
komaf. Kind verfijnde de oorspronkelijk uit
Scandinavië afkomstige schuiflatten. Met de
ski's van Adolfo Kind ging het net zo als met
de huidige gekte rond onze klapschaats. In
1909 had Trentino reeds zijn eigen skifa-
Een van de imposante pieken in de Dolomieten. Dankzij magnesium is het dolomiet-gesteente enorm hard waardoor het uitstekend
bestand is tegen erosie. foto hans peeters
briekje. Maar eigenlijk is het een berghut ge
weest die in de jaren dertig de stoot gaf voor
de wintersport in de Italiaanse Alpen. Het kot
werd door alpinisten op het topje van de
Monte Bondone neergezet, een berg bij Tren
to. In 1934 werd de Monte Bondone voor
grootschalig wintervertier ontsloten toen de
eerste skilift hier zijn intrede deed. Vergele
ken met de high-tech liften die je nu door de
dalen ziet suizen, was die eerste lift eigenlijk
maar een lachertje: een grote houten piepers-
kist met een lang touw eraan, maar alia, je
kwam boven. Een jaar later kreeg de driedui
zend meter hoge Marmolada, de koningin der
Dolomieten, een sleeplift. Vanaf dat moment
werd de ene na de andere bergkam voor win
tersporters bereikbaar. In 1956 brak de faam
van Trentino als wintersportoord pas goed
door toen in het bergdorpje Cortina d'Ampez
zo de olympische winterspelen werden ge
houden. In 1991 werd in het noordoostelijk
van Trento gelegen skigebied Val di Fiemme
het eerste wereldkampioenschap langlaufen
georganiseerd. Het in feërieke panorama's
grossierende Fiemme heeft zich inmiddels op
nieuw kandidaat gesteld voor de langlauf-
olympiade die voor 2001 op de rol staat.
In datzelfde Fleimstal, zoals het gebeid op z'n
Tirools word genoemd, vindt iedere winter de
roemruchte Marcia Longa plaats, de evenknie
van onze Elfstedentocht, maar dan op latten.
Het is een helse marathon, waarvoor jaarlijk
se vele duizenden langlaufers uit de hele we
reld inschrijven.
Superski
Wie denkt aan een skivakantie in een van de
grootste wintersportoorden ter wereld kan in
de Dolomieten van Trentino kiezen uit twaalf
perfect geoutilleerde skicentra. Er is voor elk
wat wils: van het mondaine Cortina d'Ampez
zo - het sjieke Wassenaar van de wintersport
Door Jan Smets
Na zoveel jaren proberen, zijn daar
dan eindelijk de Ardennen van de
plaatjes. Een halve generatie lang
is er bij elk bezoek in de winter regen of mist
of natte sneeuw. Deze keer is het raak. In
Maastricht ligt een paar centimeter sneeuw,
twintig kilometer verder bij Luik al het dub
bele.
Bij aankomst in het vakantiepark bij Viel-
salm op vrijdagavond knispert de sneeuw
eerst onder de autobanden en dan onder de
laarzen. Op het terras van het huisje rekken
we de nekken naar een echte sterrenhemel,
zonder vals licht van een stad. De andere
ochtend stralende zon op een dik pak sneeuw
en vanaf de heuvel waarop we wonen een
prijswinnend uitzicht over bossen, velden en
een luttel dorpje. Alom in België's bergen-
land moeten nu de fotografen op pad zijn om
In de winterperiode kunnen belangstel
lenden diverse 'Sneeuw-telefoonnum-
mers' bellen om te horen of er voldoende
sneeuw ligt in Oost-België. De Provinciale
Toeristische Federaties van de Belgische
provincies Luik, Luxemburg en Namen en
de Info Dienst van Oostkantons bemannen
dan deze telefonische diensten. Dezelfde
gegevens worden ook dagelijks naar het
Belgisch verkeersbureau in Haarlem ge-
faxed.
De nummers zijn: Sneeuwinformatie
Oostkantons: 00-32-80-227664; Sneeuw-
telefoon Provincie Luik: 00-32-4-2326555;
Sneeuwtelefoon Provincie Luxemburg:
00-32-84-411011; Sneeuwtelefoon Pro
vincie Namen: 00-32-81-408010. Belgisch
verkeersbureau: 023-5344434. Alleen als
er sneeuw ligt zijn ook de volgende num
mers geopend: Sneeuwtelefoon Oost-Bel
gië: 00-32-80-227474 en Sneeuwcentrum
Botrange: 00-32-80-444977.
te oogsten voor de brochures. Vroeg op weg,
want je mag aannemen dat iedereen gaat ski
ën. Baraque Fraiture ligt 17 kilometer ver
der. Een rit 'binnendoor' door weer plaatjes-
mooi land. Na een dag zon worden de takken
van de loofbomen nat. 's Nachts bevriezen ze
weer met als resultaat een tooi als van wit
kantwerk. Tijdens de laatste kilometers zien
we steeds meer langlaufers het bos in schui
felen, maar druk is het niet. Bij Baraque
Fraiture parkeren we op geen honderd meter
van de lift van de 'alpine'-skihelling. Elke
vorige keer hing het hier met de benen bui
ten, bij slecht weer en natte sneeuw. Meer
dan de helft van de auto's is Nederlands. De
skiverhuur werkt rap en vriendelijk. Ski-
kaart en -materiaal samen voor 700 franken.
Het materiaal is krakkemikkig, maar dat
geeft niet want de skihelling is maximaal 500
meter lang en de moeilijkheidsgraad is nul.
Dat kinderen op sleetjes en fotograferende
volwassenen ook over de helling crossen kan
geen kwaad. Na een half uur houden we het
al voor gezien en gaan een stuk wandelen.
Hele families zijn langlaufend op pad in een
tempo dat een wandelaar bijhoudt. Na twee
uur hebben zelfs de kinderen genoeg van de
eentonige baan en bovendien wenkt hen het
subtropisch zwemparadijs van het park
waar we dat weekeinde wonen.
De volgende dag nog steeds dat intense weer,
koud maar windstil. Tijd voor een wande
ling. Achter het park beginnen de parcour-
sen, blauwe, gele en rode. Er staat geen bord
je bij, zoals in Nederland, dat zegt hoeveel
kilometers ze vergen. We nemen de blauwe,
dat zal de kortste wel zijn. Weer laten de Ar
dennen zich van hun mooiste kant zien. Zelfs
vrijwel geen prikkeldraad onderweg en in
het begin regelmatig een blauwe pijl. Maar
na een dik uur knaagt toch de twijfel: 'waar
zijn we?'. Geen huis, geen mens te zien en al
een poos geen pijlen meer. Op een kruising
van wegen staat een auto met een Nederlan-
- tot het vooral op familievertier en sportieve
prestaties afgestemde Val di Fiemme.
De twaalf centra treden sinds 1974 gezamen
lijk naar buiten als Dolomiti Superski: een
verzamelnaam voor 1180 kilometer skipiste
en nog eens 1174 langgestrekte kilometer loi
pen voor langlaufers. En wie z'n vertier zoekt
in het Dolomiti-Superskigebied kan met een
en dezelfde skipas van het ene naar het ande
re dal pendelen. De twaalf dalen bieden met
het respectabele aantal van 200.000 gastbed-
den, volop logiesmogelijkheden; van een een
voudig ontbijtpensionnetje tot een luxe vijf
sterrenhotel. Het zijn vooral kleine en over
zichtelijke familiebedrijven die ambiente, zo
als de Trentino's zeggen, hoog in het vaandel
hebben staan. Echte die-hards kunnen overi
gens hun tentje opslaan op een van de 68 cam
pings die ook in de winter open zijn. Winter
sport in Trentino is meer dan skiën, langlau
fen en snowboarden: een wandeltocht door de
prachtige natuurparken Panaveggio en Ada-
mello-Brenta is een must. Je kunt er doorheen
trekken met sneeuwschoenen, of nog échter;
in een door husky's voortgetrokken slede.
Informatie over Trentino wordt verschaft door
het Italiaans verkeersbureau (020-6168244).
Voor Trentino-informatie via Internet:
http://www.dolomitisuperski.com.
Tweetaligheid in Belgische Ardennen is er ook voor wie er wil skiën, foto jacques peeters
der. „Vielsalm? We komen er juist vandaan,
was toch een half uurtje rijden". Aan de
hand van zijn kaart construeren we een kor
tere weg door het bos, door een steengroeve
en vier kilometer over de klimmende grote
weg tot slot. Om de vijfhonderd meter een
bushalte, maar lijn 42 rijdt niet op zondag
morgen. Niet genoeg klanten waarschijnlijk.
Informatie over de Ardennen: Belgisch Ver
keersbureau, Kennemerplein 3, 2011 MH Haar
lem, telefoon: 023-5344434.
Het nieuwe millennium werpt zijn
schaduw al danig vooruit. Nu is het
weer het ANWB-tijdschrift Reizen dat
met het jaar 2000 aan de slag is gegaan
Het liet lezers dé droombestemmingen
voor het begin van volgende eeuw kie
zen. De uitslag staat in het januari
nummer. Australië is uit de bus geko
men als meest fascinerend vakantie-
land. De rest van de weinig exotische
top tien ziet er zo uit: 2. Frankrijk, 3
Canada, 4. Verenigde Staten, 5. Spanje
6. Nederland, 7. Zuid-Afrika, 8. Italië
9. Noorwegen, 10. Nieuw-Zeeland.
Die lezersenquête leverde meer win
naars en verliezers op. Zo is Toscane
het favoriete vakantiegebied in Euro
pa. De Amerikaanse Grand Canyon
geldt als 'wereldtopper'. Rome is de fa
voriete Europese stad en New York de
meest geliefde wereldstad. Maastricht
komt uit de bus als mooiste Nederland
se stad, voor Amsterdam en Groningen.
De voormalige Oostblok-landen, Japan
en Portugal zijn de grote verliezers,
omdat ze niet of nauwelijks genoemd
worden door de lezers.
In hetzelfde nummer heeft Reizen, dat
de oplage voor het eerst boven de
80.000 exemplaren zag komen, als
nieuw element de rubriek 'Het dossier'.
Daarin wordt een bestemming - in dit
geval de Franse Cöte d'Azur - hele
maal binnenste-buiten gekeerd. Ook in
Reizen: reportages over Bali, Moskou,
Schin op Geul en Noord-Ierland. En
drie redacteuren doen verslag van een
reis naar Praag; ze gingen per auto, bus
en trein om te zien wie als eerste aan
kwam en de prettigste reis had. Reizen
kost 8,95 gulden in de losse verkoop.
Voor mensen die deze winter op win
tersport gaan in Zwitserland maakt het
Zwitsers verkeersbureau actuele bulle
tins waarin de sneeuwtoestand van
zo'n 250 wintersportplaatsen wordt
belicht.
Onder meer sneeuwkwaliteit, pistetoe
stand en in werking zijnde liften ko
men aan bod in de berichten, die dage
lijks worden bijgewerkt. De bulletins
zijn te vinden op de Internet-pagina's
van Zwitserland Toerisme:
http://switserlandtourism.ch. Via het
algemene telefoonnumer van Zwitser
land Toerisme in Amsterdam (020-
6222033) is een samenvattend winter
sportbulletin te horen. Zwitserland
Toerisme is al met deze service begon
nen en houdt dat vol tot en met 26
april.
Wie al in Zwitserland is en zich op de
hoogte wil stellen van de sneeuwbe
richten, heeft meerdere opties, waar
onder de Wintersporttelefoon (157-
120120) en de Zwitserse Teletekst
(vanaf pagina 520).
De abdij van Sint Martin in het Hon-
Jfai gaarse Pannonhalma is onlangs aan
de UNESCO-monumentenlijst toege
voegd.
Deze abdij is duizend jaar oud, ligt in
het noordwesten van Hongarije, tussen
Boedapest en Györ. Het Benedictijner
klooster ligt op een 280 meter hoge
berg, een uitloper van het Badacsony-
gebergte. Vanuit deze plek is het chris
telijk geloof verspreid in Hongarije.
Wenen maakt werk van Oud en Nieuw
De Oostenrijkse hoofdstad biedt op 31
december allerlei mogelijkheden om de
langste nacht van het jaar mee te vie
ren.
Zo staan in de binnenstad zeventig
kramen opgesteld langs een twee kilo
meter lang 'jaarwisselingspad'. Op zes
verschillende podia wordt voor de mu
zikale omlijsting gezorgd. Op de Ra-
thausplatz wordt de grootste wals-
dansvloer ter wereld opgebouwd. Be
langstellenden kunnen er vanaf 14.00
uur gratis de juiste passen leren en 's
avonds het geleerde in praktijk bren
gen. Voor de kleintjes is 's middags op
dezelfde plaats een kinderprogramma.
Verder is er het traditionele Nieuw
jaarsconcert en staan bals op het pro
gramma.
Rondvaarten gaan ook deze avond de
Donau op.
Tijdens deze Oud en Nieuw-rondvaar-
ten worden de mooiste plekjes van We
nen getoond totdat de Pummerin, de
grootste klok van Oostenrijk in de
Stephansdom, het middernachtelijk
uur slaat.
Voor sportievelingen staat de oud en
nieuw-loop op het programma, op de
laatste dag van het jaar.
De 'strategische allianties' in de lucht
vaartindustrie zijn 'de laatste tijd nau
welijks bij te benen. Onlangs hebben
de luchtvaartmaatschappijen Singapo
re Airlines (SIA) en het Duitse Luft
hansa besloten tot een inniger samen
werking. Er komen gezamenlijk'
vluchten, de netwerken worden bet®
op elkaar afgestemd en de bonuspro'
gramma's gaan voor beide maatschap
pijen gelden. Beide bedrijven gaan o®
te beginnen het aantal vluchten tussen
Singapore en Frankfurt fors uitbrei
den.
yy
Location: j http://vi
Bijna iedereen weet dat Internet
iets met computers te maken
heeft. Maar lang niet iedereen
weet wat Internet precies is. Ook
kan (of wil) lang niet iedereen
achter een computer kruipen.
Nog vervelender is als mensen de
woorden en begrippen niet kun
nen plaatsen die door de compu
ter en Internet in de taal zijn
doorgedrongen en voor een groep
intussen gewoongoed zijn gewor
den. Wie deze begrippen niet
thuis kan brengen, wordt door
anderen, die denken dat zij wél
alles weten, een digibeet ge
noemd.
In bijgaand lijstje wat begippen
die in het verhaal hieronder voor
komen.
Internet: Supersnel transportbe-
Eer
Door Weynand Wilschut
'Heb je diè site al gezien? Weet j<
dat al? Heb je de leukste linka
voor Kerstmis al? Heb je dat pro
gramma al uitgeprobeerd?' Vie:
vragen of tips in een halve mi
nuut is voor Han B. Janssens ei
genlijk nog een rustig tempo. Hi;
kan veel vertellen, veel uitlegger
over internet.
En dat doet hij de laatste tijd dar
ook geregeld. Voor particulieren
Weer een jaar voorbij en nog ma
twintig maanden de tijd om het mi
probleem op te lossen. Waarbij ik rr
wat er nou werkelijk allemaal gaat
als het zover is. Bij Unilever bewerei
miljard gulden voor uit te moete.
dus daar nemen ze het in ieder gevi
rieus.
Ik heb lang gedacht dat het millen
bleem de zoveelste computer-mythi
gevonden door gepensioneerde
meurs met een dringende behoefte
nen. Net zo'n mythe als dat verhai
eerste F16 die de evenaar passeerd
spontaan op zijn kop zou zijn ga
door een fout in de software.
Mooi, maar ik geloof er niets van.
dere kant staan me de huivering
beelden bij van een Airbus die i
voor stuntvliegtuig ging spelen te.
giers en bemanning duizend dodei
Dat, althans de beelden ervan, heb
zien en toen liep het nog goed af, n
er dus heus wel van overtuigd dat
fouten desastreuze gevolgen kunni
Met als enkele Franse collega's, spo.
ten, die ieder jaar op Oudejaar;
vlucht van Air France naar Sydm,
waar hun tenniseizoen begint. Die
nooit voor meer dan een kwart
wardessen dragen feestmutsen en
jes, de champagne gaat rond en a
maal te veel wordt, heb je vier stoel
zelf.
Maar ook Philippe Bouinn en zijn
weten nu al dat ze 31 december 191
zekerheid, maar met spijt in het h
gewoonte zullen breken. Als Air F
minste zelf al niet besloten hee
luchten op die datum te schrappe
!atlu.ar' 2°00 in alle vroegte maar
icntig te kijken of de motoren v
