Dode Dame
van Simpelveld
Seth Gaaikema
Zware metalriffs, gorgelende grunts
'Brel Blues' rauw tot op het bot
z
z
z
Resten van rijke Romeinse graven te zien in Maastricht
0
t
Z
t
De bes
DE STEM
RO
GID
lil
111
N
D
Dutch Metal Night in Tilburg
Ballet van Vlaanderen met 'musical' rond Jacques Brel
til
I/I
Ui
J
I
h
PËSTEM
Ereplaats
i i i i i
DINSDAG 23 DECEMBER 1997 D2
Door Peter Janssen
Voor zijn dagelijks brood
moest hij tot op hellediepte de
grond in, de schat die zijn le
ven veranderde vond hij zes
voet diep. Andreas Wierts,
mijnwerker te Simpelveld,
vond bij graafwerkzaamhe
den voor de fundering van zijn
nieuwe huis een Romeinse
sarcofaag die van binnen rij
kelijk gebeeldhouwd was.
Dat gebeurde op de kop af 67
jaar geleden, op 11 december
1930. Wierts kreeg 8500 gulden
voor zijn vondst en voor dat be
drag kon hij er nog drie huizen
voor zijn kinderen bijbouwen en
hoefde hij nooit meer de mijnen
in.
De Sarcofaag van Simpelveld,
een loodzwaar zandstenen ge
vaarte, ziet er aan de buitenkant
onooglijk uit. Wereldberoemd is
hij door de binnenkant: het is de
enige grafkist uit de hele Ro
meinse wereld die van binnen zo
weelderig is gebeeldhouwd. De
dode zelf is er afgebeeld, de Da
me van Simpelveld, liggend op
een sofa. Ook haar landhuis en
een deel van haar meubilair en
serviesgoed zijn uitgebeiteld.
Alles wat de dode nodig had
voor het leven in haar huis voor
altijd.
Het moet rond 170 voor Christus
zijn geweest dat ze werd begra
ven. Men geloofde in die tijd dat
je altijd en eeuwig in je graf zou
blijven, een saai en monotoon
bestaan dat alleen werd verlicht
als anderen aan je dachten. Dus
de rijken zorgden ervoor dat ze
voldoende aardse spullen bij
zich hadden in hun graf, zodat
het in hun huis voor altijd uit te
houden was.
Of ze lieten zich in een eenvou
dige kist begraven met boven de
grond een opzichtig praalgraf.
Soms stond daar in gebeiteld
wat het de nabestaanden had ge
kost. Vaak was er ook een tekst
die voorbijgangers oproep de do
de te gedenken, zoals: als je hier
langs komt en dit leest, ga dan
naar de kroeg en drink een glas
wijn op mijn gezondheid. Dat
gaf pas verlichting!
Als de Dame van Simpelveld
volgens Romeinse tradities be
graven is, zal er het volgende ge
beurd zijn. Eerst werden haar
ogen gesloten, vervolgens werd
ze gewassen en gekleed. Dan
werd ze opgebaard met de voe
ten in de richting van de deur
van het huis. Ze werd op de dag
van de crematie op een versierde
baar naar haar begraafplaats ge
bracht, voorafgegaan door muzi
kanten en de nabestaanden met
brandende fakkels. Om rust te
vinden moest ze aarde op het li
chaam krijgen, dus werd vóór de
crematie een stukje van het lijk
afgesneden en bedekt met aarde.
Op de brandstapel werden de
ogen van de dode weer geopend.
Het lijk werd overgoten met geu
rige olie en parfum. Rondom de
brandstapel werden dieren geof
ferd, bij de Dame van Simpel
veld was dat een schaap: resten
van het staartstuk en de kop zijn
tussen haar eigen beenderresten
gevonden. Na afloop werd het
vuur gedoofd met wijn.
Bijgaven werden meeverbrand
of samen met as en botresten in
de kist bijgezet. De doden kre
gen voedsel en drank mee, par
fumflesjes, munten en sieraden.
IJzeren spijkers moesten boze
invloeden weren, olielampjes
brachten licht in de eeuwige
duisternis. De nabestaanden rei
nigden vervolgens zichzelf en
hun huis en hielden daarna een
dodenmaal op het graf.
Niet alles wat ze de Dame van
Simpelveld in haar huis voor al
tijd meegaven, is bewaard geble
ven. De sarcofaag was al geplun
derd toen Wierts hem vond. Eeu
wen eerder waarschijnlijk. Een
dief had een gat in de zware dek-
steen geslagen en uit de kist ge
haald wat hij grijpen kon. Alleen
wat flesjes, gouden kettingen en
ringen, een zilveren spiegel en
één enkele oorbel bleven buiten
het bereik van zijn graaiende
handen.
Het Bonnefantenmuseum in
Maastricht heeft de sarcofaag
voor een jaar in bruikleen. Het
stenen gevaarte is eigendom van
het Rijksmuseum voor Oudhe
den in Leiden. Het was crisistijd
toen Wierts zijn sensationele
vondst deed en hier was nauwe
lijks geld bijeen te sprokkelen.
Er volgde een spoedaankoop
door het RMO met steun van de
Vereniging Rembrandt, om te
voorkomen dat de kist naar het
buitenland zou verdwijnen.
Wie de dame was, weet niemand.
De meeste grafresten uit de Ro
meinse tijd zijn anoniem. De do
den zijn gecremeerd en in het
graf zijn alleen as en botresten te
vinden. Maar door onderzoek
aan die verbrande skeletresten is
wel iets te zeggen over leeftijd en
geslacht. Zo is men aan de weet
gekomen dat de Sarcofaag van
Simpelveld de laatste rustplaats
was van een vrouw van tussen de
25 en de 40 jaar. Uit de gebeeld-
»De Sarcofaag van Simpelveld, tentoongesteld in het Bonnefantenmuseum in Maastricht.
FOTO JACQUES PEETERS
houwde villa in haar graf en de
bijgiften is te zien dat het boven
dien een zeer rijke dame was.
Waaraan ze stierf, is uit de bot
resten niet meer op te maken.
De dame leefde tijdens de heer
schappij van keizer Marcus Au-
relius. Ze was gekapt volgens de
mode van die tijd: het kapsel van
Faustina, de vrouw van de kei
zer, zoals op oude munten nog te
zien is. Het was een periode dat
in delen van Europa de pest
heerste. Maar of zij aan die ziek
te bezweek, dat geheim ligt nog
steeds begraven in Simpelveld.
Een huis voor altijd, de sarcofaag van
Simpelveld en andere rijke Romeinse
graven in Zuid-Limburg. Bonnefan
tenmuseum, Maastricht, t/m 31 de
cember 1998. Openingstijden: dins
dag t/m zondag 11.00-17.00 uur.
VRIJDAG 26 DECEMBER
DEN BOSCH
Boschkifde Festival met Intrepid, Fictive Gates, Planet One, Rip-
cord en Let's Quit - Willem 2 - 20.00 uur
TILBURG
Dutch Metal Night met Action in DC, Within Temptation, Discipline,
God Dethroned, Silicon Head en Bloodsessions - Noorderligt -16.00 uur
ZATERDAG 27 DECEMBER
EINDHOVEN
The bold and the beautiful - concert van Bobbie Eakes (Macy) en Jeff
Trachta (Thome) - Muziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur
ROOSENDAAL
Boris Godoenov - familie-opera met Frank Groothof en het Max Tax
Orkest - Schouwburg De Kring - Kerkstraat 1 -19.30 uur
ZONDAG 28 DECEMBER
BREDA
Smol'niy Kamerkoor - uit Sint Petersburg - o.l.v. Andrej Petrenko -
Chassé Theater - Claudius Prinsenlaan 8 -15.00 uur
UTRECHT
The bold and the beautiful - concert van Bobbie Eakes (Macy) en Jeff
Trachta (Thorne) - Muziekcentrum Vredenburg - 20.15 uur
MAANDAG 29 DECEMBER
BREDA
The bold and the beautiful - concert van Bobbie Eakes (Macy) en Jeff
Trachta (Thorne) - Chassé Theater - Claudius Prinsenlaan 8 - 20.00 uur
ZATERDAG 3 JANUARI
EINDHOVEN
Gratis nieuwjaarsconcert - optredens van Brabants Orkest en Com-
battimento Consort - lichte jazz en muziek van Weill, Strauss en Handel
- Muziekcentrum Frits Philips -19.30 uur
TILBURG
Wibi Soerjadi - Nieuwjaarsconcert - Stadsschouwburg Tilburg - 20.30
uur
ZONDAG 4 JANUARI
BERGEN OP ZOOM
The glory of gospel - Stadsschouwburg De Maagd - 20.00 uur
DINSDAG 6 JANUARI
ROTTERDAM
Puff Daddy Family - Ahoy - 20.00 uur
Verdi Rigoletto - Solisten, koor en orkest van de Vlaamse Opera - De
Doelen-20.15 uur
WOENSDAG 7 JANUARI
EINDHOVEN
Wien bliebt Wien - Marco Bakker, Strauss Orkest Boedapest, Honvéd
Dancecompany - operettegala - Muziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur
TILBURG
Nationaal Jeugd Orkest - Berlioz, Mahler - Stadsschouwburg Tilburg -
20.30 uur
0
z
1
Wie vrijdag na het overvloedige middagmaal
de kerstsfeer van zich af wil schudden, doet er
goed aan om concertpodium Noorderligt in
Tilburg te bezoeken. Hier verzamelt zich 's
middags op tweede kerstdag namelijk het
puikje van Neerlands aanstormend metalta-
lent.
In de zakelijke jaren '90 is het niet verwonder
lijk dat de belangstelling voor metalbands ge
staag toeneemt. Veel jongeren vluchten in een
fantasiewereld meestal gesitueerd in een ro
mantisch verleden toen het leven nog puur, ge
vaarlijk en hartstochtelijk kon zijn. Iedere
droomwereld is anders. Dat blijkt ook uit de
drijfveren van de optredende metalgroepen.
Within Temptation laat zich vooral inspireren
door de boeken van Tolkien en films als Brave-
heart. De groep maakt zware metalriffs, voor
zien van gorgelende grunts waar de lieflijke
vocalen van Sharon den Adel om heen gedra
peerd zijn. De middeleeuwen en de natuur vor
men de basisthema's van de songteksten. Wit
hin Temptation is een van de veelbelovendste
metalbands van Nederland.
De ultieme anti-kerstband God Dethroned
voert een ware kruistocht tegen alles wat
christelijk is. De titel van de eerste cd The
Christhunt spreekt wat dat betreft al boekde
len. Zanger Henri Sattler is van mening dat de
bijbel niet zaligmakend is. Het moet ook moge
lijk zijn om op een andere manier te leven,
vindt de frontman van de groep.
Action in DC beheert de erfenis van oud-
AC/DC zanger Bon Scott. Coverbands krijgen
vaak weinig waardering van hardcore-liefheb-
bers, maar voor Action in DC maakt men een
uitzondering. De groep brengt het AC/DC-re-
pertoire met zoveel Schwung en overtuiging
dat het zwaarbewaakte metalkamp zich voor
eenmaal laat ontwapenen. De Amsterdamse
band Bloodsessions staat bekend om zijn beu
kende live-optredens. De power-metalgroep
ging onlangs nog op tournee door Tsjechië.
Discipline is een hardcore-formatie gebaseerd
op metal en punk. De groep speelt in de trant
van oi-punkband Cockney Rejects of metal als
Agnostic Front. Discipline deed al live-erva
ring op als voorprogramma bij Biohazard, Sick
of it All en op het Dynamo Open Air Festival
'97.
Een verrassend samenwerkingsverband van
enkele gerenommeerde metal-acts als Orpha
nage, Pleurisy en Frozen Sun bracht de forma
tie Silicon Head bijeen. Hun eerste cassette
werd meteen tot demo van de maand uitgeroe
pen in het blad Aardschok. Slayer, Meshug-
gah, Fear Factory en Deftones zijn de inspira
tiebronnen van de bandleden. Het debuutal
bum Bash ligt al vanaf oktober '97 in de pla
tenwinkels.
Action in DC, Within Temptation, Discipline, God Deth
roned, Silicon Head en Bloodsessions (metal). Vrijdag
26 december, Noorderligt, Veldhovenring 79 in Til-
burg. Aanvang 16.00 uur. Entree ƒ17,50.
Aan het einde van het jaar houdt
Seth Gaaikema De Uitverkoop
van de Eeuw.
„Een nieuw programma aan het
eind van een stokoude eeuw.
Nog even en het is het jaar Twee
duizend. Voordat het grote te-
rugblikcircus begint, inventari
seren we alvast wat we meene
men naar de volgende", aldus de
producent.
„De meeste politici kunnen zó in
de opruiming. En er is meer
maatschappelijke nonsens die
met grote korting weg kan. Dus:
uitverkoop van de waan van de
r
tijd en behoud van het dierbare
dat we voor geen geld zouden
willen missen. De grote vraag
van de avond is natuurlijk: Wat
gaat er onder de hamer?"
Kuddegedrag en clichématige,
holle rampenverslaggeving kre
gen er flink van langs. 'Deze
voorstelling zou, ingedikt tot een
uur, een vaardige oudejaarscon
ference hebben opgeleverd',
vond een critcus.
Seth Gaaikema is met 'De Uitverkoop
van de Eeuw' op 29 december in Til
burg, 2 januari in Breda, 29 januari in
Etten-Leur, 4 april in Bergen op Zoom.
Door Jace van de Ven
„We gaan niet zomaar een paar
liedjes nazingen omdat het ko
mend jaar toevallig twintig jaar
gelden is dat Jacques Brel over
leed; we maken ook geen muzi
kaal sprookje zonder inhoud, eer
lijk met Brel omgaan was steeds
onze leiddraad".
Dat zegt artistiek directeur Linda
Lepomme over de theaterproduc
tie Brel Blues van het Koninklijk
Ballet van Vlaanderen die op 1 ja
nuari in Utrecht in première gaat,
maar op 30 december al te zien is
in De Nobelaer in Etten-Leur.
Een wereldpremière. Het stuk, ge
schreven door André Ernotte en
Elliot Tiber, is weliswaar zes jaar
geleden als off-off-broadwaypro-
ductie in New-York opgevoerd,
maar dat was in workshopver-
band.
„Het stuk was toen eigenlijk nog
in een conceptfase en toen wij er
dit jaar mee naar Europa kwa
men, hebben we een definitieve
versie gemaakt," vertelt André
Ernotte die Brel Blues omschrijft
als een rauw stuk dat vanuit het
middenrif komt. „Het is niet een
verhaal zoals je dat bij een musi
cal verwacht. Daarom spreken we
ook liever van muziektheater. Het
gaat over drie figuren die elkaar
treffen in een leegstaand hotel aan
het Noordzeestrand. De ene is een
dromer, de ander een kluizenaar
en de derde een strijder. Ze verte-
*De drie zangers/spelers van 'Brel Blues'. V.l.n.r. Philippe Robrecht, Jo Lemaire en Erik Wouters.
FOTO PAUL DE BACKER
genwoordigen alledrie een stuk
van de ziel van Jacques Brel. Het
verhaal heeft geen lineair verloop,
het is opgebouwd uit flashbacks.
Wat we in feite meemaken is een
dag met drie pathologische gees
ten".
De muziek is de ziel van het stuk.
Negentien chansons van Brel zijn
in Brel Blues verwerkt. Ze wor
den gezongen in het Nederlands.
De vertalingen zijn van Allard
Blom. 'Brel Blues' wordt gespeeld
en gezongen door maar drie per
sonen: Jo Lemaire als Johanna (de
dromer), Erik Wouters als Pieter
(de Muizenaar) en Philippe Rob
recht als Charles (de strijder).
Drie musici begeleiden hen op tal
van instrumenten.
De muziektheaterproductie 'Brel Blues'
is op 30 december in Etten-Leur, 6 t/m
8 jan. in Arenbergschouwburgin Ant
werpen, 31 januari in Breda, 14 maart
in Tilburg, 23 maart in Oosterhout.
0
h
3
UI
0
0
ui
ui
02
Q
ui
0
1
Ui
h
Ui
AMSTERDAM
Rijksmuseum Stadhouderskade 42 - Chapeau, chapeaux! - collect
van 150 unieke hoeden (t/m 29 maart) - Langs velden en wegen - de
beelding van het landschap in de 18e en 19e eeuw - o.a. Koekkot
Schelfhout, Bilders en Mauve (t/m 3 mrt) dagelijks van 10.00-17 00 nu
De Nieuwe Kerk De Dam - De Zwarte Farao's, Koninkrijken aan doïn
- dagelijks 10.00-18.00 uur, do tot 22.00 uur (t/m 1 feb) 1
BERGEN OP ZOOM
Markiezenhof Steenbergsestraat 8 - Peter van Straaten - overzicht
stentoonstelling - za en zo 14.00-17.00 uur (t/m 10 jan)
Kunstkader Antwerpsestraat 27 - Daantje van Dalen/beelden
Cops/schilderijen - vr/14.00-17.00 uur en 2e zondag in de maand'(t/m3o
jan)
BREDA
De Beyerd Boschstraat 22 - Jan Roeland/schilderijen - Lightning 4 Hija
rius Hofstede - Sun moon arse - Jan Roeland - Overzicht van schilderiit
uit de periode 1967-1997 - zo 11 jan 15.00 uur gaat K. Schippers (aute
vd monografie over de schilderijen van Jan Roeland) met Jan Roeland
gesprek - di t/m vr 10,00-17.00 uur - za en zo 13.00-17.00 uur (t/m 8 fekj
Galerie Ginneken Ginnekenweg 287 - Truus Werners en Nelly van
Nieuwhuyzen/schilderijen, Ton van Crunsven/beelden - do t/m zo 13 on
17.00 uur (t/m 4 jan)
Galerie Segeren Raadhuisstraat 8-10 - Miek Vlamings/werken
vilt/was/grafiek - Laboratorium van de verwondering - di t/m vr loon.
18.00 uur, do/tot 21.00 uur en za/tot 17.00 uur (t/m 10 jan)
Galerie Molenaars Ginnekenweg 79 - Salon d'Hiver - Henk van d(
Berg, Jona Blom, Roel van Daal, Hans P. Innemée, Ton Mertens, Hans
Rikken, Susan Schildkamp, Jasper van der Wel en Paul van Zoelen - wo
t/mvr 13.00-17.30 uur, za 11.00-17.00 uur (t/m 1 feb)
NBKS Reigerstraat 16 - Grafiek op de grens 2 - vijf Nederlands-Vlaamse
duo's lieten zich inspireren door teksten van auteurs rond hetthema'de
grens' - di t/m zo 13.00-17.00 uur, gesloten 25 en 31 dec (t/m 1 feb)
DEN HAAG
Mauritshuis Korte Vijverberg 8 - Vorstelijk verzameld - collectie Frede-
rik Hendrik - Haags Historisch Museum Korte Vijverberg 7 - Vorstelijl
Vertoon - collectie Frederik Hendrik - Dagelijks van 10-17 uur, behalve
25 en 31 dec (t/m 29 mrt)
EINDHOVEN
Van AbbeMuseum Vonderweg 1 (tijdelijk adres) - Jan Vercruysse/por-
tretten van de kunstenaar 1977-1984 - di t/m zo 11.00-17.00 uur (ttn'i
feb)
GILZE
De Ringeloor Nieuwstraat 27 A - Simon Woudwijk/schilderijen, aqua- I
rellen en bronzen beelden - wo t/m zo 13.30-17.30 uur (t/m 31 jan)
'S HERTOGENBOSCH
Noordbrabants Museum Verwerstraat 41 - Hendrik Wiegersma, kin-
stenaar-verzamelaar-mythe - Nederlands expressionisme (t/m 8 feb) -
Pop in beeld - niet alleen muziek ook beeldmateriaal - (t/m 28 juni '98)
ROOSENDAAL
Tongerlohuys Molenstraat 2 - Lilian Adcock/schilderijen en Annie An-
driessen/beelden - di t/m zo 14.00-17.00 uur (t/m 12 jan)
ROTTERDAM
Museum Boymans van Beuningen Museumpark 18 - Max Ernst®
beeld - 60 bronzen beelden van duitse surrealist - Geschreven werelden,
De visie van Rosalind Krauss op het suurealisme - Paul Beekman (t/ml
mrt 98)
Kunsthal Westzeedijk 341 - De Haagse School - di t/m za 11-17uur,zo
12-17 uur (t/m 18 jan)
TILBURG
Nederlands Textielmuseum Goirkestraat 96 - European ArtQuilts-di
t/m vr 10.00-17.00 uur, za en zo en 2e kerstdag 12.00-17.00 uur (t/ml!
jan)
De Pont - Wilhelminapark 1 - Robert Zandvliet: recente schilderijen-di
t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 4 jan)
ULVENHOUT
Galerie De Pekhoeve Dorpstraat 92 - groepstentoonstelling Finale1)?
- muzikale opening op 23 nov omstreeks 15.00 uur - werk van Siena Be
ning, Joep Bevers, Jean Delcourt, Hennie van Dijk, Jan de Koning, Gerrit
van Meer, Pieter van Oostveen en Ewoud Zuring - do t/m za 11.00-18.00
uur en zo/13.00-17.00 uur (t/m 28 dec)
AMSTERDAM
De Jantjes - musical - Stadsschouwburg Amsterdam - do t/m za20.15
uur, zo matinee 14.00 uur (t/m 4 jan)
Grease - musical - RAI - dagelijks 20.00 uur, 25, 26 en 28 dec ook om
15.00 uur (t/m 11 jan)
Freek de Jonge - Oudejaarsconférence - Nieuwe de Ia Mar-20.15uur
(t/m 31 dec, m.u.v. 24 dec)
Het Nationaal Ballet - Notenkraker en Muizenkoning
theater - 26 en 21 dec en 1 jan 14.00 uur, 24 en 27 dec 14.00 en 20,15
uur, 29 dec 20.15 uur (t/m 1 jan)
BREDA
Annie - Familietheater over een roodharig weesmeisje - Met o.a. Nel
ly Frijda - Chassé Theater - do 19.30, za&wo 15.00 en 19.30 uur, to
13.00 en 17.00 uur (t/m 4 jan)
Bert Klunder - cabaret - Chassé Theater - Claudius Prinsenlaan 8 (11
en 28 dec)
DEN HAAG
Joe - musical - Nederlands Congresgebouw - dagelijks 20.00 uur, 25en
28 dec en 4 jan alleen om 14.00 uur, 26 dec om 14.00 en 20.00 uur
ZATERDAG 27 DECEMBER
BREDA
Loslopende vrouwen - komedie geschreven door Haye van der Hef
den met o.a. Kitty Courbois - Chassé Theater - Claudius Prinsenlaan8
20.30 uur 27 dec)
ETTEN-LEUR
Wat te doen met twee miljoen - toneelstuk met o.a. Diana Dub
belman, Guido Jonckers en Loeki Knol - De Nobelaer - Anna
chemlaan2-20.15uur
ZONDAG 28 DECEMBER
BERGEN OP ZOOM
Sneeuwwitje en de 7 dwergen - Nationale Opera van
familieballet - Stadsschouwburg de Maagd - Grote Markt 32
MAANDAG 29 DECEMBER
BREDA
Dansen rond de feestdagen - Internationaal Danstheater - Chasse
Theater - Claudius Prinsenlaan 8 - 20.30 uur
De toren op het wad - jeugdtheater door Patricia Suer - voor kinde
ren vanaf 4 jaar - Chassé Theater - Claudius Prinsenlaan 8 -15.00 uur
DINSDAG 30 DECEMBER
BREDA
De vliegende panters - cabaret - Chassé Theater - Claudius Prinsen
laan 8 - 20.30 uur
ETTEN-LEUR
Jacques Brel Blues - muziektheater - Koninklijk Ballet van Vlaande
ren - De Nobelaer - Anna V Berchemlaan 2 - 20.15 uur
VRIJDAG 2 JANUARI
BREDA
Seth Gaaikema - Een nieuwe Seth - Chassé Theater - Claudius M'
senlaan 8 - 20.30 uur
ZATERDAG 3 JANUARI
TILBURG
Trijntje Cornelis - Het toneel speelt - Stadsschouwburg Tilburg
20.15 uur
MAANDAG 5 JANUARI
AMSTERDAM
Het belang van Ernst - Noord Nederlands Toneel - Stadsschouwou 9
Amsterdam-20.15 uur
DINSDAG 6 JANUARI
UI-BURG nTi,
Adèle's comeback nr. 1 - Adèle Bloemendaal - Stadsschouwburg
burg-20.15 uur
M)rJohan Diepstraten
De onlangs geopende tentoon:
Gaan waar de woorden gaan in het
kundig Museum in Den Haag leidd
tot een golf van verontwaardiging
Enkele oud-gedienden (Brakmai
Kossmann) zijn niet vertegenwoc
digd en de nieuwe generatie (Gn
berg, Giphart) is pontificaal aan\
zig. 'De indruk werd gewekt dat
museum zich aan een blinde vere
van de jeugd had overgegeven,' ve
digde samensteller Piet Calis zich
negatieve publiciteit. 'En dat terwi
geen vijf procent van de expositie
is aan auteurs onder de veertig.'
fj die aanstormende talenten houden
raire wereld wel bezig, maar het lawa<
veroorzaken, staat in geen verhouding
literaire kwaliteiten. Ook dit jaar liete
afweten. Arnon Grimberg bereikte w<
met zijn roman Figuranten de vierd
van de best verkochte boeken van het
pen jaar, maar dat was méér het gevolg
uitgekiend marketingplan van de i
Voor de rest: niets. Dat het tijdschrift
neer van de markt verdween, is wat
treft een teken aan de wand.
Maar ieder jaar komen er debutanten
was in dat opzicht bijzonder. Alom
deerd werd het debuut van Esther Jar
met haar 107 miniatuurtjes in Pickni
wenteltrap iets nieuws toevoegde aan
staande. Dat kan ook gezegd worden
choem Wijnberg die met Landschapst
collage essayistische beschouwing*
kunst in romanvorm, experimenteerd
traditionele verteltechniek. Los van ie*
degril schreef Dion Delahaye een opml
roman, Het natuurlijk verlangen, ove
gevallen van een Duitse monnik ir
eeuw. Het is voor het grootste gedeelt
vlogen roman over het leven van We
Eichthal, die door de pauselijke curie
non 35 jaar na zijn dood in 1342 zal
verklaard.
Knap was het debuut Het Geweten va
Durlacher, een semi-autobiografisch
over een studente die lijdt onder het k
leden van haar vader. Van hem, G.I
cher, kwam overigens het Verzameld
De invloed van ouders op hun kind is
het onderwerp van het debuut Uitges
Paulo van Vliet die zonder wrok omk
zijn jeugd als kind van Jehovah's
Met Jansma, Wijnberg, Delahaye, 1
en Van Vliet heeft de Nederlandse lite
toch mooi vijf volwaardige schrijvers
gen.
Een debutante kan Hester Albach
noemd worden. Na twintig jaar zwi
scheen Evenbeelden, een sprankelen
over het echtpaar Peter en Erna op v<
West-Afrika. Tien jaar eerder haddi
tienjarig jongetje uit Kanaga ontvoe
ren terug naar het land dat wordt
door een gruwelijke burgeroorlog. Di
debuut van Albach verdient een erepl
annalen van het literaire jaar 1997.
Arthur Japin had een verhalenbunde
blieeerd dat nauwelijks werd opgen
ook hij heeft niet de status van een
De zwarte met het witte hart is zijn
boor Johan Diepstraten
Ze werden aan het begin van 1997
groots aangekondigd, de nieuwe
thrillers van John Grisham, John
le Carré, Scott Turow, Phillip
Margolin, Philip Kerr, Robert
Goddard en Robert Ludlum.
Maar de beste buitenlandse thril
ler kwam niet van deze gevestigde
namen. De mannen werden op
ruime achterstand gezet door Eli
sabeth George die met In de ban
tan bedrog misschien wel al haar
wrige uitstekende thrillers over
trof.
jn de negende thriller van Eliza
beth George is de hoofdrol weg
gelegd voor brigadier Barbara
Ravers, die in de ban raakt van
naar Pakistaanse buurman Tay-
mullah Azhar en zijn schattige
dochtertje Hadiyyah. De hoofd-
Plot heeft te maken met een
Machtsstrijd binnen de Paki
staanse gemeenschap in een bad
plaats waar kleurlingen het toch
al zwaar te verduren hebben.
e best verkochte thriller van dit
Jaar was De partner van John
Grisham over de sluwe advocaat
atrick Lanigan die zijn eigen
°od ensceneert. Hij weet dat de
maten van zijn kantoor niet deu
gen en verzamelt bewijsmateriaal
de partners aan het kruis te
agelen. En passant steelt hij ne
gentig miljoen van de beste cliënt
van het juristencolleetiefEen ge-
rathneerde thriller is het wel, vol
nverwachte wendingen en slim-
e juridische trucs. Niet echt
pannend zeker niet briljant,
dend behoorlijk onderhou-
Hetzelfde geldt voor De kleerma-
