KOOP
OP!
Onderzoek: matig drinken is gezonder dan helemaal niet
Onverslij tb are
kunstheup ligt
in verschiet'
'Preventieve borstamputaties
alleen bij jongere vrouwen'
Sport draagt ook op onverwachte terreinen bij aan gezondheid
In casino's
wordt niet
gelachen
PESTEM
LIJF LEVEN
E2
;o, Tredford,
art
rglaan)
room
Hulst.
OK
ichten. Helaas...
ïwikkelder. Door een
tzondering en blijf je
ns samen met de ANjB-
>ersoonlijke benadering
isen met een handicap
igenbehartiging en des
n door heel Nederland-
Postbus 850
3800 AW Amersfoort
Telefoon (033) 465 43
I to Will Gerritsen
I De heilzame werking van sport
I ea lichaamsbeweging begint
I dankzij nieuwe wetenschappelij-
I se kennis een enorm terrein te
bestrijken. Zo groot, dat de brede
iarheid van Haarlemmer
I Wonderolie daarbij in het niet
I valt: verminderd risico op hart-
ea vaatziekten, verlaging van ho-
i bloeddruk, minder kans op
darmkanker en ouderdomsuiker,
der botontkalking, verlich-
bij depressie en angsten,
maast zijn er aanwijzingen
I dat méér bewegen borst-, long-
I en prostaatkanker helpt te voor-
nen, en verder ook de ziekte
i Alzheimer, chronische ge-
I wrichtsontsteking, beroerte en
I migraine. ME-patiënten vinden
1 baat bij meer beweging.
I Krek wat u zegt: het gaat om de
lamml of the fittest.
Verkouden
ARBEIDSONGESCHIKTEN
Dosering
Contact
I I I I I
WOENSDAG 17 DECEMBER 1997
Casino
NX Afelaq Bavel/Bret
:ot 21.00 uur
tot 17,00 uur
18.00 uur
tot
show op het menu
van enkele nieuwe modellen
P8 Civic's, en speciale Accord's
penile II
isplein 9, Hulst
)IT HONDA dealer.
yjj jjet grootste onderzoek al
ler tijden naar de gevolgen van
het gebruik van alcohol op de
I «ezondheid is gebleken dat
matige drinkers niet alleen ge
zonder zijn dan zware drin-
s, maar ook dan geheelont-
houders.
i staat in het nieuwste num-
I „er van het Amerikaanse vak
blad Sew England Journal of Me
dicine. De onderzoeksresultaten
hebben met name betrekking op
mensen van middelbare leeftijd
en ouder.
Het is niet voor het eerst dat deze
conclusie getrokken wordt. De
afgelopen jaren zijn meer onder
zoekers tot de slotsom gekomen
dat matig drinken gezond is.
Maar andere onderzoekers wezen
erop dat alcoholgebruik het ge
vaar van borstkanker en andere
ziektes verhoogt. In het nieuwe
onderzoek, dat over een periode
van negen jaar onder 490.000
mensen is uitgevoerd door de
American Cancer Society, zijn de
voor- en nadelen van drank tegen
elkaar afgewogen. De deelnemers
varieerden aan het begin van het
onderzoek in leeftijd van 30 tot
104 jaar. Negen jaar later, toen
inmiddels 46.000 van hen waren
overleden, kregen de deelnemers
voor de tweede maal een vragen
lijst voorgelegd. De onderzoekers
kwamen tot de conclusie dat de
kwalijke gevolgen van alcohol
(met name kanker) in het niet
vallen ten opzichte van de posi
tieve gevolgen van alcohol voor
het hart. Deze gunstige effecten
op het hart beginnen merkbaar te
worden op middelbare leeftijd.
„Het beste advies aan het publiek
is 'alles met mate'," luidt het
eindoordeel van onderzoeker Mi
chael Thun.
Wie gemiddeld een glas alcohol
per dag drinkt, heeft weliswaar
een grotere kans te sterven aan
borstkanker, keel-, mond- en le
verkanker, cirrose en alcoholis
me, maar de kans te sterven aan
hart- en vaatziekten is veel lager
dan bij geheelonthoduers. Matige
drinkers hebben 30 tot 40 procent
minder kans aan hart- en vaat
ziekten te sterven.
Het positieve effect van alcohol is
het duidelijkst bij mensen met
een zwak hart.
In het algemeen zijn de positieve
effecten van matig drinken voor
mannen iets groter dan voor
vrouwen.
De 'drinkers' in dit onderzoek
waren werkelijk matige drinkers.
De mannen consumeerden ge
middeld een glas per dag, de
vrouwen iets minder. Een onder
zoeker heeft erop gewezen dat
dat minder dan de helft is van het
werkelijke gebruik van de door
snee-Amerikaan. (ap)
Fitness helpt bij
aids en eetziekten
I Het aidsvirus afremmen op de
hometrainer. Fitness als thera-
pietegen de 'vreetziekte' bou-
I. Sport draagt ook op on-
I verwachte terreinen bij aan de
leid. Maar al te veel
zwoegen en zweten kan een
averechts effect hebben.
I Haar er zijn nog meer gunstige
effecten, zoals onlangs bij een
g aan de Vrije Universi
teit in Amsterdam bleek. Meest
I opvallende stellingen die daar
I werden verdedigd: sport helpt
1 een handje bij aids en lijkt een
I prima therapie te zijn voor de
Kgtziekte' boulimia nervosa.
Amerikaanse onderzoeker
Arthur LaPerriere van de Uni-
Iversiteit van Miami bestudeert al
|twaalf jaar de invloed van sport
de slopende immuun-
I riekte die door het hlv-virus
Iwordt veroorzaakt. Hij liet proef-
Ipersonen drie keer per week op
■hometrainers fietsen en na een
J^dje bleek dat bij hen het aantal
'itte bloedlichaampjes (onze
F®te verdedigingslinie tegen vi
sie indringers en het voornaam-
e doelwit van met hiv besmette
to) toenam, zij het in beschei
den mate. De aidspatiënten ver-
de kwalijke invloeden
1 stress op hun immuunsys-
1 beter dan de groep die niet
Wie.
uitkomsten sluiten naadloos
l®0P ander onderzoek naar de
Positieve uitwerking van sport op
'weerstand. Zo leert een studie
""ue Amerikaan David Nieman
Mannen doen fitness voor hun gezondheid, vrouwen om af te slanken, maar fitness heeft ook gunstige effecten bij eetstoornissen en
zelfs bij aids. foto jacques peeters
dat vrouwelijke dertigers die re
gelmatig een stevige wandeling
maken half zo vaak verkouden
zijn dan hun onsportieve leeftijd
genotes. Ongeveer hetzelfde re
sultaat kwam uit de bus bij een
onderzoek naar verkoudheid bij
bejaarde vrouwen. Een opmerke
lijk resultaat, omdat het im
muunsysteem bij ouderen achter
uit gaat. Vrouwen van 65 die re
gelmatig fitness deden, hadden in
het onderzoek evenveel witte
bloedlichaampjes als dertigers.
Het enthousiasme van LaPerriere
over sporten en fitness als aids-
remmer werd al snel getemperd
door vervolgonderzoek. Bij een
aantal sportende proefpersonen
met aids verslechterde zelfs de
weerstand. Oorzaak volgens de
Amerikaanse onderzoeker: ze lie
pen te hard van stapel. Het is een
bekend gegeven uit de topsport
dat superatleten die op de toppen
van hun kunnen opereren een
slechte weerstand hebben. Con
clusie: voor aidspatiënten is een
individuele dosering van hun
trainingsinspanning van levens
belang.
Uiteindelijk biedt sport geen ge
nezing: na twee jaar zijn er even
veel sportieve aidslijders dood als
hun minder beweeglijke lotgeno
ten, moest LaPerriere op de stu
diedag toegeven. Wel voelen de
patiënten zich gedurende het
ziekteverloop beter. Het ontlokte
bij een nuchtere Groningse huis
arts in de .wandelgangen de op
merking dat sport bij aidspatiën
ten blijkbaar hetzelfde doet als
bij gezonde mensen. Je voelt je er
beter van. Fijn, maar so what!
Misschien is die visie toch te pes
simistisch. Zo zag de Amster
damse aidsdeskundige Sven
Danner ondanks zijn scepsis over
de bevindingen van LaPerriere
lichtpuntjes. Het kweken van ex
tra witte bloedlichaampjes door
sport kan namelijk bijdragen aan
het welslagen van de nieuwe
combinatietherapie voor aidspa
tiënten. Met een 'cocktail' van
verschillende medicijnen kunnen
doktoren het virus onderdruk
ken. Danner: „Het is uitermate
belangrijk om al bij het eerste be
gin van de hiv-besmetting met de
behandeling te starten. Ik denk
dat je een behoorlijk voordeel
kunt boeken door het virus met
de medicijnen de kop in te druk
ken en tegelijkertijd met sport
het immuunsysteem te verster
ken." Natuurlijk moet je wel
eerst de optimale mate van in
spanning vinden, zegt hij.
Over het enorme belang van een
evenwichtige dosering van sport
voor de gezondheid kan de Noor
se onderzoekster Jorunn Sund-
got-Borgen een boekje opendoen.
Zij promoveerde in 1992 op een
onderzoek naar eetstoornissen bij
topsportsters. Ze ontdekte dat
liefst twintig procent van deze
vrouwen aan anorexia (dwang
matig afvallen) of boulimia (bui
tensporige eetbuien, gevolgd
door bijvoorbeeld braken) lijdt.
Vooral meisjes die op jonge leef
tijd aan een sport beginnen waar
voor ze uitermate lenig en licht
moeten zijn, zoals turnen, lopen
risico. Maar ook vrouwen die in
tensief fitness en dergelijke doen,
kunnen makkelijk in problemen
raken. „Mannen doen fitness
voor hun gezondheid, vrouwen
om af te slanken," aldus Sund-
got-Borgen.
Niettemin kan fitness ook helpen
bij eetstoornissen. In een door
haar ontwikkelde therapie voor
boulimiapatiënten waarin sport
uitgangspunt is, liet liefst zeven
tig procent van de groep de
dwangmatige behoefte varen na
een schranspartij de vinger in de
keel te steken: „Lichamelijke oe
fening vermindert de depressieve
gevoelens bij deze vrouwen, geeft
hun meer controle over hun le
ven. Ze krijgen het gevoel voor
hun eigen lichaam weer terug.
Door sporten krijgen ze weer
'contact' met hun lijf. Dat is be
langrijk, omdat boulimiapatiën
ten bij vreetbuien een gevoel heb
ben alsof ze uit hun lichaam tre
den."
Sporten kan ook eetstoornissen
voorkomen, stelt Sundgot beslist.
„Het vergroot je zelfrespect en
helpt natuurlijk ook om je ge
wicht onder controle te brengen.
Wel moet je de goede boodschap
aan de doelgroep overbrengen,
zodat ze weten wat ze kunnen
verwachten. Je krijgt niet het fi
guur van een supermodel. Ster
ker, je wordt zwaarder door toe
name van de spiermassa."
Door dr. J. Verhulst
Onlangs kreeg ik (samen met
anderen) een uitnodiging om
een kijkje te nemen in een van
de officiële gokinstellingen die
ons land rijk is. Persoonlijk heb
ik helemaal niets met gokken,
maar beroepsmatig leek het me
wel interessant. 'Dat wordt la
chen geblazen,' zeiden we nog
tegen elkaar, maar dat pakte
anders uit.
In de eerste zaal (of eigenlijk
meer een voorportaal) stonden
we meteen oog in oog met een
groot aantal veelal oudere da
metjes die verkrampt en
krampachtig achter een blin
kend en rinkelend apparaat
hingen, stonden of zaten. Alle
maal hielden ze met de ene
hand een bekertje met guldens
omklemd, waarvan niet duide
lijk was of dat de winst was, of
het laatste restje WAO. De an
dere hand bewoog op een voor
ons onbegrijpelijke manier
over de bedieningsknoppen.
Duidelijk was dat geen van de
dametjes lachte.
Onder begeleiding zetten we
onze ontdekkingsreis voort.
Door gangen die ook al vol
stonden met verleiders. In de
grote speelzaal aangekomen,
waanden we ons in Las Vegas:
overal machines en speeltafels,
waar we ook keken. En overal
mensen die met een verbeten
gezicht geld in gleuven stopten.
Geen lachje kon er af, bij nie
mand niet. Zelfs niet als er ge
wonnen werd, was er sprake
van enige vrolijkheid: kenne
lijk wist de winnaar van dat
moment dat hij alles zo weer
kwijt zou zijn. Nog steeds be
zagen wij met z'n allen dit hele
gedoe met gepaste afstande
lijkheid, waarbij me overigens
opviel dat ook wij minder vro
lijk werden. De beklemming
had blijkbaar vat op ons gekre
gen.
Dat gevoel van beklemming
werd enorm versterkt, toen on
ze gastheer ons een fiche van
eén tientje in de hand drukte:
we mochten het ook eens pro
beren. Vanaf dat moment heeft
er niemand meer van ons gela
chen, geloof ik. We keken el
kaar wat onwennig aan en nie
mand durfde aanstalten te ma
ken om werkelijk te gaan gok
ken. Daar het er toch een keer
van moest komen, besloot ik als
eerste te gaan. Ik koos voor het
Amerikaans Roulette. In de
hoop dat niemand me zou zien,
moffelde ik mijn fiche op de ta
fel, op 'zwart'. Het balletje ging
draaien en ik won. Blij was ik
niet, want nu was ik er nog niet
van af. Dus nog maar een keer
ingezet, nu op de eerste 12, en
ik won weer. Ik had nu geen
tien, maar zestig gulden. Het
zweet brak me uit. 'Zo gaat dat
dus,' dacht ik. 'Zo word je er
ingeluisd. Op deze manier
krijgt de gokduivel je in zijn
macht.'
Want je zult altijd zien dat je
wint als je voor het eerst speelt.
Je wordt hoogmoedig, op een
ongezonde manier zelfverze
kerd en je denkt de hele wereld
aan te kunnen. Dat dacht ik
dus, terwijl ik al die tijd de ge
wonnen fiches stevig in mijn
vuist hield. Mijn andere speel
makkers hadden allemaal het
geluk gehad hun fiche te heb
ben verloren. En ik moest nu
beslissen wat ik verder zou
gaan doen. Toen schoten me al
die mensen te binnen met wie
ik beroepshalve spreek. Ik zag
hun bleke gezichten voor me en
de totaal vernielde relaties en
huwelijken. Ik moest denken
aan al de energie die het hun
gekost heeft om via gelieg en
bedrieg hun verslaving voor de
buitenwereld verborgen te
houden. En toen hoefde ik op
eens niet meer. Ik liep naar de
kas, en wisselde de fiches in
voor contant geld. Al doende
realiseerde ik me ook wat me
feitelijk zo tegenstond in dat
casino: er valt helemaal niets te
lachen.
Van onze verslaggever
De opkomst van vrijwel onver-
slijtbare protheses ligt binnen
bereik. Door de toepassing van
aramide, een kunstvezel, kun
nen verschillende soorten
lichaamsprotheses wellicht
een levenlang meegaan. Als
dat het geval blijkt te zijn, dan
hoeven gehandicapten in het
vervolg geen of minder opera
ties te ondergaan om een ver
sleten hulpmiddel te laten ver
vangen.
Dat stelt de scheikundige J.
Hofsté op basis van een promo
tie-onderzoek bij de vakgroep
Polymeerchemie van de Rijksuni
versiteit Groningen. Het onder
zoek is gefinancierd door Akzo
Nobel Central Research in Arn
hem. Hofsté promoveert vrijdag
op een onderzoek naar de verlen
ging van de levensduur van de
kunstheup.
Ze veronderstelt dat de gemid
delde levensduur van de heup
protheses naar alle waarschijn
lijkheid te verlengen is van vijf
tien naar 225 jaar.
Dat is vijftien keer langer, dan nu
het geval is. De slijtage van ge
wrichtsprotheses is volgens de
Groningse wetenschapper dras
tisch terug te dringen door de
veelgebruikte kunststof polye
thyleen te mengen met de arami-
devezels.
„De verbetering van het prothe
semateriaal kan in de toekomst
een vermindering betekenen van
het aantal operaties dat nodig is
om versleten protheses te vervan
gen. Want, hoe sterk ook, op den
duur slijten gewrichtsimplanta
ten en veroorzaken de losgeraak
te prothesedeeltjes problemen als
chronische ontsteking, botver-
mindering en het loslaten van de
prothese," aldus Hofsté. Meer
dan dertig procent van de opera
ties wordt tegenwoordigd uitge
voerd om versleten protheses te
vervangen.
Het nieuwe materiaal, een com
posiet ofwel samenstelling van
kunststoffen, is weliswaar bedui
dend sterker dan de tot dusver
toegepaste materialen, maar is
nog niet getest in het menselijk
lichaam. Het zal volgens Hofsté
nog wel enkele jaren duren, voor
dat bekend is welke effecten de
nieuwe generatie protheses heb
ben op het menselijk lichaam. Of
een prothese wel of niet goed
aansluit op het lichaam heeft
overigens met een reeks factoren
te maken, zoals de uitvoering van
de operatie, de plaatsing van de
pen in het bot (bij kunstheupen),
infecties en afstotihgsverschijn-
selen.
Joor Guus Mater (anp)
^erwijdering van een gezonde
orst kan de kans op borstkan-
voor vrouwen aanzienlijk
'Perken, Maar die ingreep zou
een moeten worden toegepast
'1 jongere vrouwen die een gro-
ans op deze ziekte hebben.
2ei kankerchirurg E. Rutgers
54»airf Amsterdam tijdens de
,ri[,8 van de Oncologie, die
was gewijd aan de ont-
ertov6 i?en in bet onderzoek naar
BW borstkanker. De dag vond
on l® ar^sen en onderzoekers
stanrf 8*e te brengen van de
Rutn Van zaken rond de ziekte,
fen w n0em<^e bet voorheeld van
deren Vrouw met twee kin"
ai r m°eder en een zuster
kii DNA&n borstkanker gestorven,
zi ee t°n^rZoek is gebleken dat
«Dekan j kankergen heeft.
tarstkant iZ1'V00r haar viiftiëste
Jonker krijgt is 35 tot 40 pro-
cent," becijferde Rutgers. „De kans
dat zij de ziekte voor haar 75e
krijgt is 75 procent. Zelfs bij voort
durende screening loopt ze een risi
co van tenminste 10 procent om
voor haar 75e aan borstkanker te
sterven. Preventieve borstverwijde-
ring kan dat risico terugbrengen tot
minder dan 1 procent."
De zuster van haar moeder, die ook
het defecte kankergen heeft, is 54.
Met 30 procent is haar kans om
borstkanker te krijgen aanzienlijk
minder dan bij haar nicht. Artsen
verwachten een eventuele borst
kanker in een vroeg stadium te
kunnen opsporen. Zij besluit daar
om zich regelmatig te laten scree
nen en ziet af van een operatie.
Rutgers stelde de vraag of het juist
is om gezonde delen uit een gezond
lichaam weg te halen. Een operatie
die borstkanker moet voorkomen
ziet hij niet als 'behandeling' van
het gemuteerde kankergen. „Het
kan natuurlijk niet."
Hoewel hij de ingreep in principe
ongepast acht, volgde hij de wens
van de jongere vrouw. De beslissing
voor een operatie kwam tot stand
na overleg met een psycholoog, een
verplichte stap op weg naar zo'n
drastische keuze. In het Antonie
van Leeuwenhoek Ziekenhuis,
waar Rutgers werkt, is de operatie
de laatste negen jaar bij 46 vrou
wen verricht. De meerderheid
daarvan vond in de laatste drie jaar
plaats. Het ziekenhuis is nauw ver
bonden met het Nederlands Kanker
Instituut, waar onderzoek plaats
heeft.
Elk jaar horen ongeveer 10.000
vrouwen in Nederland dat zij
borstkanker hebben. Van hen zijn
er achthonderd erfelijk met de
ziekte belast. Momenteel onderzoe
ken negen laboratoria DNA-mate-
riaal. Er zijn negenhonderd fami
lies in behandeling. Met Zweden en
het blanke deel van de bevolking
van de Verenigde Staten telt Ne
derland relatief de meeste vrouwen
met borstkanker. Voor onderzoek
bestaat over het algemeen weinig
angst. Dat ligt in Amerika anders.
Daar vrezen vrouwen geen verze
keringen en leningen meer te kun
nen afsluiten.
Enkele maanden geleden is door
onderzoeker P. Devilee uit Leiden
en L. van 't Veer uit Amsterdam
vastgesteld dat bij erfelijke kanker
een onverwachte afwijking in het
BRCA 1-gen ook aanleiding geeft
tot het defect. In de meeste gevallen
is tot nu toe gevonden dat slechts
enkele van de 6000 bases (bouwste
nen) aanleiding gaven tot het gen-
defect.
Geavanceerde apparatuur bleek
niet in staat alle mankementen te
kunnen bepalen. Daarom grepen de
onderzoekers terug op grovere test
methodes die lieten zien dat soms
wel honderden bases in het zieke
gen waren verdwenen. Het opspo
ren van het kankergen duurt een
half jaar.
Waarschijnlijk zijn de kosten voor
zorgverzekeraars bij levenslange
screening van vrouwen met een ho
gere kans op borstkanker minder
dan die bij behandeling. De
Utrechtse onderzoekers E. Buskens
en H. Vasen toonden aan dat dat al
met zekerheid geldt voor mensen
met darmkanker.
De kans op borstkanker kan
aanzienlijk worden verkleind
door verwijdering van een gezon
de borst. foto anp
