Vier levens voor de prijs van één
'De Zielen van Midgard' tweede roman van Natasha Gerson
Kerst: tijd om te lezen
KINDER boeken
pESTEM
Waar
komen
de grote
mensen
vandaan?
DE STEM
BOEKEN
Aanklacht
Olvarit
Monumentale biografie van Lode wijk van Deyssel
nederland 1
nederland 2
nederland 3
.«SïïS#
belgië frans 1
belgië frans 2
duitsland 1
duitsland
Duitsland 3
DINSDAG 16 DECEMBER 1997 Qj
Spel van een malle profeet
Door Johan Diepstraten
Natasha Gerson is er vroeg bij. Niet in het jaar 2000, maar nu al
in 1997 zijn de eerste tekenen van de grote ommekeer te zien. De
wereld zal binnenkort ten onder gaan aan het afslijten van de
aardkorst, door overbevolking en onnodige verplaatsing van de
mens. Giftige gassen komen vrij uit het binnenste van de planeet
die mens en dier tot ongebreidelde seksuele driften zullen drij
ven. Ze veranderen langzaam maar zeker in mutanten. De Apo
calyps nadert, althans volgens de theorie van de Profeet Arnzer
(1853-1935), breed uitgemeten in de roman De Zielen van Mid
gard.
De Leer van Arnzer is zo onzinnig
dat het nauwelijks is voor te stel
len dat de leden van een commune
uit Drenthe aan het einde van de
roman afreizen naar Ethiopië om
daar een nieuwe Arnzer-gemeen-
schap te stichten. Dat betekent
dat de lezer de lotgevallen van een
verzameling 'halve zolen' volgt
zonder ook maar één moment van
betrokkenheid. Wat dat betreft
had Natasha Gerson een voor
beeld kunnen nemen aan Tessa de
Loo die in de roman Meander een
soortgelijke zelfproducerende
leefgemeenschap beschreef. De
personages in de twee romans zijn
onderling verwisselbaar, even we
reldvreemd en met dezelfde alter
natieve kolder in hun hoofd. Maar
bij Tessa de Loo weet de lezer dat
de commune geen verzinsel is.
De Zielen van Midgard is achter
de schrijftafel bedacht. Dat is des
te merkwaardiger omdat Gerson
in haar debuutroman Plaatstaal
zo levensecht de ondergang van de
kraakbeweging had verbeeld.
Daaruit bleek ook dat ze oog heeft
voor de malligheden van de mo
derne samenleving. Maar in haar
nieuwe roman ontbreekt de reali
teitszin.
Dat wreekt zich in de intrige. De
enige volgeling van de Profeet Ar
nzer, de oude boer Jacob Elder-
bach, krijgt een blok bevroren uri
ne op zijn hoofd die plotseling uit
het luchtruim komt vallen en
sterft. De nabestaanden begraven
hem keurig onder de oude eik en
geven hem aan de politie op als
vermist. Maar in Drenthe trappen
ze er niet in. Na het betalen van
smartegeld door de vliegmaat
schappij Franca Air, is de finan
ciële positie van de commune als
nog gered.
De lezer is nogal verbaasd dat een
in potentie zo aardige roman op
zo'n manier om zeep wordt gehol
pen. Natasha Gerson koos voor
verschillende romanpersonages
die een reden hebben om hun ge
luk in iets anders te zoeken. Voor
spelbaar is het dat zij aan het ein
de bij elkaar komen. In die zin is
het een ouderwets opgezette ro
man met de gebruikelijke alwe
tende verteller.
De lezer maakt kennis met de
twee Ethiopische vluchtelingen
Mati en Solomon, met de bij
standsmoeder Nadine Saks en
haar demente grootmoeder en met
een doorgedraaide house-dj Vin
cent de Keijser. Ze belanden op de
boerderij van de familie Elder-
bach, waar vader Jacob het leven
van zijn vrouw Ada en kinderen
Hannah, Herman, Sybrand en Ru
dy behoorlijk weet te terroriseren
met zijn dwingende geloof in Arn
zer. Een aardige vondst van Na
tasha Gerson is de introductie van
een aantal geesten, engelbewaar
ders ofwel 'zielen', zoals de titel
aangeeft.
Deze zielen, genesteld in de hoof
den van de romanpersonages, ge
ven raad of grijpen daadwerkelijk
in. Als de Boeing van El Al op het
punt staat een ravage aan te rich
ten in de Bijlmermeer, neemt de
ziel van Mati het over en redt de
medevluchteling Solomon van de
dood. De ziel van Vincent leert
hem goed te kijken naar de dan
sende meute die hij dag na dag be
tovert met zijn Danse Macabre.
En zo wandelen er meer zielen
rond in de roman.
De zielen van Midgard is opgedra
gen aan alle vluchtelingen in de
wereld, met de toevoeging dat zij
hopelijk love, peace and comfort
zullen vinden. Net als de onlangs
verschenen thriller van Tomas
Ross, De vlucht van de 4de Octo
ber, is ook deze roman een aan
klacht tegen de laksheid van de
onderzoekers om de waarheid
over de Bijlmerramp boven tafel
te krijgen. En passant zet Natasha
Gerson een aantal andere uitwas
sen in de schijnwerper.
Fraai zijn de passages waarin Na
dine aan het werk is op de 06-lijn.
'Het zijn de walgelijkste, smerig
ste, domme honden die er be
staan.' Niet minder fraai zijn de
bevindingen van dj Vincent: 'Ik
werd avond aan avond geconfron
teerd met lege mensen. Aangekle
de hulzen. Die niets vinden en
niets denken, die alleen nog wat
schijnen te voelen als ze er een ta
blet voor nemen.' Die discogan
gers zijn murw en lamgeslagen en
halen bij wijze van spreken hun
schouders op als er iemand dood
voor hun voeten neervalt. Hoe an
ders is het gedrag van de demente
grootmoeder van Nadine die nog
leeft in het jaar 1941. In alles wat
ze om zich heen ziet, herkent ze de
hand van Hitier en Mengele. De
angst regeert bij haar en staat dia
metraal tegenover de onverschil
ligheid van de huidige generatie.
Natasha Gerson
Als Natasha Gerson zich opstelt
als chroniqueur van haar tijd,
krijgt de roman vaart en allure.
Tussen de regels door ventileert ze
nogal wat standpunten die doen
denken aan de terugkeer van de
moraal, 'de normen en waarden
waar iedereen zo druk op zit te
wachten', volgens Vincent.
Het probleem van de roman is dat
de Leer van Arnzer te extreem is.
Rudiger Wichbold Amzer (1853-
1935) leefde voornamelijk op ra
pen, geitenmelk en paddestoelen,
dus zo verwonderlijk is het niet
dat hij de Stem van God hoorde.
Hij is een van de allereersten recy-
clers, wat betekent dat alles wat
uit een mens voorkomt driemaal
functioneel gemaakt moet wor
den. 'Wie bedenkt dat Arnzer een
hele roedel kinderen had en wij
moderne zielen slechts met de
grootste moeite een potje steriele
Olvarit-worteltjes bij ons grut
naar binnen weten te worstelen,
krijgt toch wel een beetje respect
voor de man,' laat Natasha Ger
son in de proloog weten.
Aan het einde van de roman geeft
ze een merkwaardige draai aan de
ideeën van Arnzer. De rigide
standpunten heeft de Profeet al
leen maar bedacht om ze te kun
nen breken, bedenkt moeder Ada.
'Hij dwingt je de mazen in zijn net
te vinden door na te denken.' Met
andere woorden: de volgelingen
van Arnzer moeten keer op keer
ethische afwegingen maken om
FOTO BERT NIENHU1S
'een plezierig en gelukkig leven' te
leiden. 'Leef op het beste van je
kunnen, snij geen bochten van het
pad af om Tijd te Sparen. Ga niet
Haastig aan de dingen van de dag
voorbij. Laat je ziel niet achter...'
Om dat te bedenken heeft nie
mand Arnzer nodig.
Natasha Gerson: 'De Zielen van Mid
gard'. Uitg. Van Gennep, prijs 34,90.
Door Hans Rooseboom
Karei Alberdingk Thijm, alias Lodewijk van
Deyssel, leefde van 1864 tot 1952. Zoals elk le
ven was ook het zijne een eenmalige, zij het
langdurige, aangelegenheid. Maar wat hem van
andere mensen onderscheidde was de geslaagde
poging om zijn leven te vermenigvuldigen. Het
leven van Karei Alberdingk Thijm heeft zeker
vier keer plaatsgevonden.
Van Deyssel legde zijn leven tot in de kleinste
details vast. Karei - zo noemt Harry Prick de
hoofdpersoon van In de zekerheid van eigen
heerlijkheid. Het leven van Lodewijk van Deys
sel tot 1890 - was een camera die alles regis
treerde en de opnamen afspeelde terwijl het le
ven zelf al weer iets verder was. Bij zijn overlij
den beëindigde Karei dus twee levens. Dat
tweede leven liet hij achter in een aantal vol
tooide boeken en in een enorme hoeveelheid
niet gepubliceerd materiaal, naar verluidt op
geslagen in zestig kisten. Ruim voor zijn dood
had Karei een Limburgse scholier^Harry Prick,
als beheerder van de nalatenschap aangesteld.
De zeer jeugdige en plooibare vereerder Prick
kreeg in 1942 de opdracht om 'onze' biografie te
schrijven. Meer dan vijftig jaar is Harry Prick
met deze opdracht bezig geweest. Hariy Prick
groeide in die vijftig jaar uit tot de derde exi
stentie van Lodewijk van Deyssel. In Harry
Prick is Lodewijk van Deyssel vlees geworden.
En het doel waar het allemaal om begonnen was
is nu bereikt: het leven van Lodewijk van Deys
sel in boekvorm. Dat is de/vierde gedaante die
dat leven heeft aangenomen.
Je kunt je afvragen of Harry Prick de aangewe
zen persoon is om de biografie van Lodewijk
van Deyssel te schrijven. Hij heeft nauwelijks
afstand tot zijn onderwerp. Uit wetenschappe
lijk oogpunt is er op deze biografie wel wat aan
te merken, maar daarom is het boek nog wel een
onwaarschijnlijke schat van informatie. Over
Karei, en ook over de tijd en de plaats waar dat
leven zich afspeelde: Amsterdam in de jaren '60,
'70 en '80 van de 19e eeuw.
Informatief is vooral de beschrijving van de
jeugdjaren, de tijd voordat Karei een publiek fi
guur wordt. Er wordt ons een onuitstaanbaar
kereltje voorgeschoteld. Op foto's uit zijn prilste
jeugd staat hij afgebeeld in veldheershouding.
r
Karei Alberdingk Thijm, alias Lodewijk
van Deyssel
Karei, een verwend nakomertje, werd vele ma
len gefotografeerd. Vanaf zijn derde jaar po
seert hij als Napoleon. De rechterarm losjes op
een stoelrug of zuiltje leunend, veldheersblik in
de ogen. Hoe moest dat aflopen? Dat liep vrij
tragisch af. Toen hij 26 jaar oud was raakte Ka-
rel in een impasse, die 62 jaar zou duren, name
lijk tot zijn dood op 88-jarige leeftijd. Het leven
van Karei speelde zich af van 1864 tot 1890. Van
1890 tot 1952 leefde hij in zijn nadagen. Die 62
latere jaren zijn het onderwerp van deel 2,
waaraan Harry Prick momenteel werkt. Wat
steken we uit het voorliggende boek op? Wel,
bijvoorbeeld dat Karei overdreven geaffecteerd
sprak als compensatie voor het Amsterdamse
accent van zijn vader, de beroemde schrijver en
katholieke ijveraar. De Thijms waren Amster
damse middenstanders en dat was te horen. We
lezen dat Karei voor zijn twintigste leefde als
een beest, met een constant door ziekte aange
stoken geslachtsorgaan. Hij kende alle hoeren
van Amsterdam en Parijs. En hij blijkt tot aan
zijn dood een gelovig roomskatholiek te zijn ge
weest, voor wie de Imitatio van Thomas a Kern-
pis het belangrijkste boek was. Toch mis je din
gen in deze biografische stortvloed. In Kareis
jongensjaren is er voortdurend sprake van bru
taliteit en ongehoorzaamheid. In 1877 had zijn
strafregister op de deftige kostschool Rolduc
zo'n omvang aangenomen dat verwijdering on
vermijdelijk werd. Maar hoe brutaal was hij
dan? Wot zei hij allemaal? Er wordt niet veel
over gezegd. Ja, roken, ruiten ingooien, smoes
jes verzinnen, vloeken ('verrek') en winden laten
aan tafel.
Zijn moeder schreef hem brieven over 'verbo
den genot-dingen doen'. Hij moest niet horen
bij 'die akelige troep van gemeene jongens die
lafhartig en laag in 't geniep het verbodene
doen'. Waarschijnlijk wordt met dit alles niet
anders bedoeld dan masturberen - destijds een
vreselijke zonde. Kareis spectaculairste scha-
vuitenstreek was het volwateren van zijn
strooien hoed. Dat deed de deur dicht. Hij werd
van Rolduc verjaagd. In een later geschreven
kroniek van de school staat over deze leerling:
„Koos een loopbaan in de literatuur, en werpt
zich onder de naam 'Van Dijssel' op de porno-
graphie.Karei werd thuis in Amsterdam onder
rechtstreeks gezag van zijn vader en van een
Duitse gouverneur geplaatst. Die gouverneur
hield het maar kort uit. In 1880, toen Karei 16
was, was het gedaan met zijn school-opleiding:
drie jaar gymnasium was alles. Zijn leven als
autodidact kon beginnen. En dat is eigenlijk het
grootste raadsel: het feit dat Van Deyssel in
1881, toen hij 17 jaar was, er ineens was als
schrijver. Uit de kwajongen die niet wilde deu
gen was van het ene moment op het andere een
volwassen auteur gegroeid, die met het artikel
De eer der Fransche meesters blijk gaf van een
diepgaande kennis van de literatuur. Hoe die
metamorfose tot stand kwam wordt uit Pricks
boek niet voldoende duidelijk. Vanaf dat mo
ment in 1881 was Karei de geruchtmakende li
terator zoals we hem kermen. De man van het
grote woord en het grote gebaar, van de onna
volgbare scheldkritieken. De man die 'een
voort-durend immens rijk verheerlijkt leven'
leefde. „Ik geloof wel dat grootheidswaanzin en
andere waanzin aanwezig zijn geweest," luidde
later zijn eigen conclusie.
Harry G.M. Prick: 'In de zekerheid van eigen heerlijk
heid. Het leven van Lodewijk van Deyssel tot 1890.'
Uitg. Athenaeum Polak Van Gennep, prijs ƒ75.
Door Muriel Boll
Het is koud, het is donker en het is
bijna Kerst: het jaargetijde dus
om met een mooi boek in een gro
te stoel te kruipen. Met Misschien
wel echt gebeurd van Annie M.G.
Schmidt bijvoorbeeld. Daarin
staan drieënveertig sprookjes en
verhalen die geïllustreerd werden
door twintig tekenaars die de af
gelopen vijfentwintig een Gouden
Penseel kregen. Eén van hen, Fiep
Westendorp, kreeg zelfs het Oeu
vre Penseel.
De bundel bevat de definitieve
keuze die de schrijfster aan het
eind van haar leven uit haar ver
halen voor kinderen maakte. Het
zijn onder andere de verhaaltjes
uit Dit is de spin Sebastiaan, alle
verhalen uit Heksen en zo en uit
Kroezebetje. De verhalen zijn nog
net zo sterk als toen ze pas ge
schreven waren en de tekeningen
laten je het puikje van de Neder
landse illustratiekunst zien. Het
is een prachtige bundel geworden
die ik elk kind als een standaard
uitrusting toe wens. Samen met
de tegenhanger Ziezo, waarvoor
Schmidt 347 kinderversjes uit
koos.
Een ander goed voorleesboek is
Nog eentje dan, het grote voor
leesboek voor kleuters dat uitge
verij Van Holkema en Warendorf
samenstelde. Daarin staan trou
wens ook een paar verhalen van
Annie M.G. Schmidt, en verder
o.a. werk van Miep Diekmann,
Hans Hagen, Imme Dros, Sjoerd
Kuyper. Er staan een paar kerst
verhalen in, van Rindert Krom
hout en van Annme Takens. Ook
in dit boek zijn de illustraties van
de hand van diverse tekenaars
verzorgd: Jet Boeke, The Tjong
Khing, Alex de Wolff en Jenny
Dalenoord en anderen.
Het Grote Boek voor Kerstmis
van Anne Takens met tekeningen
Door Y.Né
De poëzie van Rutger Kopland is
een plaats voor overwegingen bij
bevindingen. De aanleiding is een
waarneming, een herinnering of
een droom, die nog net niet uit
het gedicht is weggeschrapt. Die
aanleiding zelf is inmiddels ver
leden tijd. De dichter probeert nu
uit te zoeken wat hem in die erva
ring heeft geraakt. Daarvoor
moet hij vragen stellen en voor
die vragen zoekt hij woorden. Het
vinden van het juiste woord is
voor Rutger Kopland belangrij
ker dan het vinden van een ant
woord. Het goed gekozen woord
is aanleiding tot het stellen van
nieuwe vragen en leiden uitein
delijk tot het gedicht dat plaats
biedt aan weemoed en ontroe
ring.
Tot het ons loslaat is de elfde
poëziebundel van Rutger Kop
land.
De titel is ontleend aan het ge
dicht In de morgen. Dit gedicht is
een bespiegeling over de feno
meen slaap, van het inslapen tot
het ontwaken. Het is een voor
proef van de dood zonder dat de
ze genoemd wordt. Het laatste
woord nacht wordt gedoofd en
dan zijn er heel lang geen woor
den tot het eerste woord morgen
oplicht. De dichter stelt, dat er
iets moet zijn dat hen (de slaper
en zijn vrouw) bijeen hield en los
laat. Dat iets maakt het verschil
uit tussen leven en dood, maar
meer komen we hierover niet te
weten.
De dood is voortdurend aanwe
zig, maar steeds met weinig
woorden. In een afscheidsgedicht
voor Herman De Coninck wordt
van diens dood gesproken, maar
de overleden dichter wordt zo di
rect en zelfs met humor aange
sproken, dat het is alsof hij nog
leeft. Voor een mens is de dood nu
eenmaal onvoorstelbaar, maar
zonder dood te verwachten
schrijf je geen poëzie, daar waren
we het hartroerend over eens,
schrijft Rutger Kopland in de
woorden van zijn collega.
In Koplands gedichten wordt als
het ware ingezoomd op persoon
lijke ervaringen. Door daar nog
sterker op in te zoomen, worden
ze juist weer onpersoonlijk. Het
is soms alsof de dichter naar
zichzelf kijkt als naar een object
of een dood lichaam. In het ge
dicht hond en hand naar aanlei
ding van een schilderij van Co
Westerik, zegt hij: ik wil het niet
zien, maar het moet, hoe die
hond en die hand in honderden
andere veranderen, hoe wij dat
niet meer zijn.
Rutger Kopland gebruikt veel te
genstellingen en omkeringen in
zijn poëzie. Hij laat ze als het wa
re met elkaar communiceren
licht met donker, klein met groot
en jong met oud. Het laatste ge
beurt letterlijk in de gedichten
Na twee gesprekken met klein
dochters, die beginnen met de
verbazingwekkende vragen Waar
komen de grote mensen vandaan
en waarom hebben ze geen kin
deren. Ja, hoe zijn ze zo ver af ge
raakt en zo alleen? Melancholie
en het wonder in de kindenraas
vallen hier met de deur het huis
van het gedicht binnen. De groot
vader die hij nu zelf is probeert
de juiste woorden te vinden die
het leeftijdsverschil overbruggen
Hij probeert wat zijn kleindoch
ter moeiteloos en van nature kan
n.l. de eeuwige vragen stellen. Hij
schrijft, ik had haar die eeuwige
verhalen verteld, maar die wa
ren niet goed zei ze. Opnieuw
blijft een verklaring uit: ifc dacht:
ze heeft gelijk en het geeft niet
dat ik niet weet waarom.
De bundel Jonge sla in het Oos
ten bevat dagboeknotities van
zijn verblijven in diverse landen
van Oost-Europa. Hij gaf er col
leges over zijn poëzie aan studen
ten in de» Nederlandse taal. Het
verslag van zijn bevindingen op
buitendichterlijk terrein ademen
eenzelfde afwachting als die in
zijn gedichten, maar ze blijven
daarentegen alledaags en aan de
oppervlakte. Aardiger zijn de
verslagen van de gezamenlijke
vertaalsessies. Voor heel alle
daagse woorden als sla en het
hoekje aardappels moet een equi
valent worden gezocht. Dit legt
op een hilarische manier de cul
tuurverschillen bloot en geeft aan
hoeveel Kopland gelegen is aan
het gewone van de kleine woor
den.
ENKELE ANDERE OVERWE
GINGEN
Hoe zal ik dit uitleggen, dit waar
om
wat wij vinden niet is
wat wij zoeken
Laten we de tijd laten gaan
waarheen hij wil,
en zie dan hoe weiden hun vee
vinden,
wouden hun wild, luchten hut
vogels,
uitzichten onze ogen
en ach, hoe eenvoud zijn raadsel
vindt.
Zo anders is alles, misschien.
Ik zal dit uitleggen.
Rutger Kopland: 'Tot het ons loslaat'
Uitg. G.A. van Oorschot, prijs 22,50.
Rutger Kopland'. 'Jonge sla in het
Oosten'. Uitg. G.A. van Oorschot, prijs
24,90.
van Dagmar Stam, werd kortge
leden voor de vijfde keer her
drukt. Veertien verhalen staan er
in, en als je het boek omdraait,
heb je Het Grote Boek voor Sin
terklaas in handen.
Marianne Busser en Ron Schro
der schreven Het kerstverhaal.
Het is het klassieke oude verhaal
over Jozef en Maria die op weg
gingen naar Bethlehem. Het is ui
terst toegankelijk geschreven, zo
dat ook de allerkleinsten het kun
nen begrijpen, toch blijft het dui
delijk een bijzonder verhaal. Alex
de Wolff schilderde er paginagro
te prenten bij met een forser pen
seel dan hij gewoonlijk gebruikt.
Het zijn eenvoudige illustraties in
rustige kleuren die de sfeer van
het verhaal heel goed weergeven.
In het midden schildert De Wolff
vaak een venster of een stads
poort waar doorheen je een ster
renhemel ziet.
In Het mooiste geschenk, het ver
haal van de vierde koning staan
mooie illustraties van Jack Mor
ris. De kleinere illustraties en de
platen waarop iets in de verte
staat geschilderd vind ik iets
mooier dan de platen waarop van
dichtbij werd geschilderd. Het
verhaal gaat over een vierde ko
ning, Arteban.die ook de ster zag
die de geboorte van Jezus aan
kondigde, maar niet op tijd in
Bethlehem was om met de beken
de drie koningen op zoek te gaan
neer de nieuwe koning.
In den beginne is een verzamel
bundel van drie bijbelverhalen
die eerder afzonderlijk versche
nen: Het verhaal van de schep
ping, De ark van Noach en Het
kind in de kribbe. Los kosten deze
prentenboeken 24,90, voor deze
bundel geldt een bijzondere prijs
van 39,50 en dat is het zonder
meer waard. Jane Ray maakt
schitterende prenten die opvallen
07.00
07.05
07.29
09.09
11.31
12.19
15.19
16.05
17.02
18.07
18.35
19.07
19.53
20.00
20.24
20.57
21.03
22.00
22.41
23.28
journaal
Get the Picture (herh)
Ontbijt-TV, actueel ochtendm
zine
journaal
De ochtenden
Voor elkaar! (herh)
Dokument: Het boekje (herh.
Jos op 1 (herh)
PP: Uitzending WD
Matlock, advocatenserie
Jos op 1, middagmagazine
Alles kits, kindermagazine r
Ratjetoe: 17.28 Genie from do
under; 17.53 Alles kits kwis
Growing Pains, comedy
Get the Picture
Lieve Martine
PP: Uitzending GPV
Journaal
Netwerk, actualiteitenrubriek
Weeroverzicht
Terug naar Oosterdonk, serie
Vinger aan de pols
Sporen van gevoel, documen
re-serie over lepra
The Untouchables, misdaadse
(herh, tot 00.12)
10.30 De pakjeman (tot 10.50)
12.00 Agrarisch journaal
12.15 Onder de hamer (herh)
12.45 Agrarisch journaal (herh)
13.00 Journaal
13.05 NL-TV
13.20 Otto op zoek (herh)
13.55 Clips
13.59 Het vragenuurtje in de Twee
Kamer
15.00 Spreekuur
16.00 Journaal
16.09 Coco Jappe, animatieserie
16.30 De Vijf, jeugdserie
16.55 Wild Horizons 2 - The Brown B
in Scandinavia, documentaire-se
17.29 2Vandaag, actualiteiten met
17.30 en 18.00 Journaal; 18
Sportjournaal en vanaf 18.
Hoofdpunten uit het nieuws
volgd door het weer
19.00 Jong, rubriek
19.30 Nagarahole, documentaire o-
de uitgestrekte jungles van lm
waar nog weinig van over is
2015 Het ziekenhuis, medische se.
waarin het accent ligt op 'de me
achter diens ziekte'
20.45 Man/Vrouw: Leven met een vfl
slaafde partner
21.25 Tijdsein, actualiteitenrubriek
22.00 De verandering
22.30 BV2, businessmagazine
23.00 Studio NOS
23.35 Kwintessens (tot 00.05)
12.00
12.07
13.00
13.11
13.43
Tekening van Alex de Wolff op de omslag van Het kerstv
door hun krachtige kleuren en
doordat ze herinneringen oproe
pen aan de oude schilderkunst en
aan de volkskunst uit verschillen
de landen.
In Onderweg naar...staan mooie
platen, van Julie Wintz, van een
winters landschap waarin Lucie
moederziel alleen rondloopt. Het
bedelkind wordt overal wegge
jaagd. Ze zoekt de beschutting
van het bos, ontmoet wolven,
staat doodsangsten uit, maar de
dieren laten haar met rust. Een
uil wijst haar de weg. Er is weinig
tekst, Brigitte Weninger vertelt
het verhaal goed en eenvoudig en
zonder zieligheid. De prenten zijn
vol blauwziiverig maanlicht, wit
besneeuwde daken en bomen en
temidden daarvan zie je Lucie in
haar geelgebloemde jurkje.
Kerst is ook een tijd waarin ge
zongen wordt. In Als je gaat sla
pen zal ik zingen staan weliswaar
geen kerstliedjes, maar wel onge
veer tachtig slaapliedjes, traditio
nele en moderne liedjes in de Ne
derlandse taal of afkomstig uit
andere Europese landen. De sa
menstellers zijn MathildeJ'oW
muziekdocent, en Petra -
berg, musicus, die cursussen
ziek op schoot geeft. Voorin
jr»m prnn t
..Ma-
staat
let-
qeoeura. 111.uivei:>c -
Querido, prijs 49,90, vanaf J® L.
Diverse auteurs: Nog eentje, het 9
te voorleesboek voor kleuters
Anne Takens: 'Het grote boek voor
Kerstmis'. III. Dagmar Stam, prijs
Martinne Busser en Ron Schriideij
'Het kerstverhaalIII. Alex oev
DrUs f 12.50. De laatste drie boeken
verschenen bij Van Holkema e
rendorf
Susan Summers en JackjMorW
mooiste geschenk, het vernaai
vierde koningprijs ƒ.27,50.
,|n 0en Beginne, prijs
Jane Ray:
'AÏs'je gaat slapen zal 'k zin9'
f 29,50. De laatste dneboek,
.P*
ïte drie boeken*
Journaal
MiddagEditie, actueel magazin
Journaal
Urbania, een stadstriptiek (herh
Barend Witteman (herh)
14.08 Lingo (Hèrti)
14.29 De plantage (herh)
15.25 Buren (herh)
16.00 Journaal
16.07 Waskracht! (herh)
'6.32 Loladamusica (herh)
16.40 Highway to Heaven, serie 17.25 Tl
Streets of San Francisco, misdaadserie 18.2
Regions soir 18.50 Cartes sur table, maga
19.05 Fidèles au poste, spelletje 19,"
Nieuws 20.10 Forts en tête, spelletje 21.1
Wis, economisch magazine 22.20 Tél
ONéMa, magazine over tv en film 23.
Courants d'art 23.50 Laatste nieuws
16,45 lcj Ma bla, kindermagazine 18.55
Sons soir 19.15 Gourmandises, culinair I
JBine 19,30 Nieuws 20.05 High Incident
ne 0.50 L'Asie mythique, documentair^
'e 21,40 Cheval magazine, paardenr
Sfflne 22.1° Laatste nieuws 22.35 High
«ent II, actieserie 23.20 Cartes sur tab
magazine (tot 23.35)
•M Heute 11.04 Kinder dieser We
Unn,. er"Report 12,55 Pressesche
pimü Mltta9smagazin met-Heute 13.c
1ln(,7s'Nevvs' economisch magazir
iZ;Shau 14,03 WunschBox, am
ïni Ta9esschau 15.15 Abenteu.
FliJ Vul6 natuJrdocumentaires 16J
Brisant ki 17,00 Ta9esschau 17.1
«ie L "ardma9azine 17'55 Verfac
eLiebe, serie 18.25 Marienhof, ser
flefh'nsai2RamburgSüd, serie 20.00 T
2105 pi liep>lin9 Kreuzberg, se,
deó's) 2ie«nc Pech,und Pann6" (homes
Beker ll' ISportschau: kwartfinales DF
KlLinflr 77,30 Ta9esthemen 23.C
"W» 00 25°^ K 0W 24'00 Nurses' C
ftirfiloc Nachtr"agazin 00.45 Coui
w Blessings, speelfilm
|de bei Dr- Frankenste|
Pu«. ionoer;„i°l°'JeU9dL°.Ur"aal 14-i
ZWK up ÜUMJUI gtv-xv,
de praktische tip om erop te
ten dat kinderen niet te laag z"1'
gen.
pCionn»,.T'* L°9°' ïeu9djournaal 14
I Annie M.G.Schmidt: Misschien wel ec» burtstagJ k nnla9a2'ne 14.55 Theos
gebeurd. III. diverse auteurs. Urtg_ h9 «ei 15.00 Heute 15.05 Gesun
g- 'O. oriis 149,90, vanaf8jaar.„ medisch magazine 15.30 Geniesst
s^tchbonhnS*' cu'inair magazine 16.0
Cland n:17'°0Heute17'" Hal
"gazine 10 n^azme 17,45 Leute heut
S|)ed,t, serie 19 on u Lehrer Dokt
'freu"dschaWueUte 19,25GirlFrien
^documen» rZ'serie20'15Nat^
3l«scher2Tonar"Seri,e: lm Schatten d
1,45 Heute 22 l5°hl cPLlitiek ma9£
"'-serie (deel m S Schattenmann, nr
etNite Intemi Heute nacht °°-1
sPeelfiim etmaSazme 00.40 Our Tim]
den uitgegeven aoor u.
treken, prijs 24,90.
l1,00 Ratgeber; Technik,
magazine 11.3
