Weekend In de hoofdstad van Belgisch Limburg rijdt de bus gratis bestem E3 INDIGE Gratis bus in Nederland onbetaalbaar m/v ïeceptionist(e) v.d. VEEKEN b.v. (iTEKTEN B.N.A. L itendienst M/V nnendienst M/V Vanaf 1 juli is het openbaar vervoer in het Belgische Hasselt gratis. Burgemeester Steve Stevaert werd voor gek versleten toen hij dit bekend maakte. In september vorig jaar telde de busmaatschappij De Lijn 28.000 reizigers in de Limburgse stad. Een jaar later vervoerde zij er 244.000. In Hasselt blijkt het systeem van gratis vervoer een succes en wel degelijk betaalbaar te zijn. Het kost de stad één frank per inwoner per dag. Dat is voor het armlastige Hasselt nog wel op te brengen. ZATERDAG 13 DECEMBER 1997 N A L e Levi's Store te Breda iaste en gemotiveerde i van 38 uur per week. in het bezit van een JS-diploma. uur je sollicitatiebrief i recente foto) naar: I's Store (LSBR) Rompelberg 136 Arnhem |e regio Breda. team zijn wij op korte fulltime j deze functie: op middelbaar niveau (tatief voorkomen en uit- eigenschappen llenende instelling llefoonstem jaar Irdag te werken I Perfect en Windows 3.11 staan ut: kten felefoon (4 lijnen) jre werkzaamheden or het kasverkeer I reactie inclusief c.v. voor pn aan: Autobedrijf Fok- er W.B.H. Meiners, Breda «mende aktiviteiten zoeken Inde dagtaak een uterprogramma indien no- geven met het uittekenen |(kan opgevangen worden de cursus). iwvergaderingen en het uit- erslagen. eigenschappen zijn hierbij .d. Veeken ten B.N.A. {ardstraat 1 Roosendaal ïationale onderneming lende gereedschappen oord-Amerika. 3 m ar: Roosendaal jppen) ofielschets te voldoen, tse taal Zurriculum Vitae aan: d b.v., Roosendaal, 00 KU„st is ideëel. Mikt op schoonheid, zoekt de confrontatie of gaat over het goede, over on- i recht of verdriet en daarmee worden winst omzet beoogd. Een kunstenaar die uit is i cp inkomen, deugt niet. Hij miskent de aard ven zijn geestelijke roeping. Maar toch kan een kunstenaar niet zonder bekendheid. Helgrootste talent dat in stilte en afzondering m een zolderkamertje aan een majestueus oeuvre beitelt, wordt niet erkend. Geen gale riehouder, geen museumdirecteur, geen uitge- ver, geen dirigent of artistieke commissie zal aan hem denken als het programma voor het volgend seizoen wordt voorbereid. Want onbe kend is niet alleen onbemind, het bestaat niet. Een beginnend schilder moet met onbesnut portfolie langs de deuren. Achternamiddagen »o! goedkope rode wijn dient hij bij onverschil lige galeristen te spenderen. Net zo iang tot er een is die hem de kans biedt drie doekjes bij te dragen aan een billig geprijsde kerstkunst- markt. De jonge afgestudeerde van de Klein kunstacademie moet meedoen aan competi ties. Prijzen in Delft, Leiden of Amsterdam, ge volgd door maandenlang gratis invallen op stand up comedian-avondjes, zorgen voor net voldoende naam in het circuit dat een agent j voor bedrijfsbijeenkomsten aan hem denkt als hij zijn aanbieding voor een vijfentwintig jarig jubileum van een commercieel directeur niet rond krijgt. De van invallen en creativiteit overborreiende aankomende romancier maakt geen schijn van kans als hij zijn driehonderd pagina's typos cript, voorzien van foutloos floppy, toezendt aan de redactie van een literair uitgevershuis. Zijn pak gaat op de stapel onder het sparren groen plichtmatig door te bladeren papier. Pas als hij bereid en in staat is zijn talent zo om te buigen dat er een paar verhalen uit zijn pen vloeien en als hij er daarvan vervolgens, na een dozijn tevergeefse pogingen, een drietal gepu bliceerd heeft weten te krijgen in letterkundi gebladen, liggen zijn kaarten beter. Dan herin nert iemand ter uitgeverij zich zijn naam en be landt zijn akte-enveloppe in de categorie 'met enige aandacht door te nemen'. Heeft de kunstenaar de eerste selectie door staan en heeft hij inmiddels een paar contract ies «eten te verwerven, dan is het zaak in de aandacht te blijven. Dat kan met kwaliteit, maar even bruikbaar is het circuit van goede doelen. Want elke actievoerder, inzamelaar of handtekeningencollectant weet dat hij zonder kunstzinnig randprogramma geen pers en geen belangstellenden trekt. Vandaar dat het buurtcomité voor de indianen in Nicaragua, de juniorclub en het zilvercapsulegenootschap ter bestrijding van lepra ten zuiden van de Sahara een beroep doen op schrijvers, schilders en mu- zikanten. Van literati wordt verwacht dat zij op een dichtersavond een toepasselijke tekst voor dragen ter leniging van de schrijnende nood, van beeldend kunstenaars dat zij werken om niet ter beschikking stellen voor de veiling ten behoeve van het goede doel en van zangers en instrumentalisten dat ze spelen ter opluistering van een sociaal verantwoorde discussiebijeen komst. Organisatoren verwachten een onmiddellijk en ü'atis ja, hoe vaag de vraag ook is en hoe onbe paald de datum. Want kunstenaars leven in de geest en zodoende passen het ideële doel en de artistieke doelstelling op natuurnoodzake- lijke wijze bij elkaar. Verstandige artiesten zeg gen regelmatig toe. Want bij zo'n actie ver schijnt het denkend deel der natie, inclusief verslaggevers, en dus blijft de naamsbekend heid in stand. Grote geldkloppers zijn echter niet tevreden met namen van kunstenaars op een eerste sport van bekend Nederlanderschap. Die zoe ken klinkend goud. Boekhoudkundig en aan de bespreekbureaus. Aidsgaia's, kankerfondsen anti-zeehondenbontinstituties zijn niet te- weden met een opbrengst van een paar dui- ®nd gulden, in hun begrotingen gaat het om tanen en voor hun evenementen dus om ar- esten wier gages van vergelijkbare hoogte tp. Die sterren worden gestrikt. Het is immers goed voor hun uitstraling van onzelfzuchtig- Vaak dienen ze in het geniep echter ge- Won betaald te worden en verlenen alle ande rs betrokkenen voor niets hun bijdragen in tijd n energie. De prijzen voor het publiek gaan gewoon met een factor drie omhoog, want het omme volk realiseert zich toch niet hoeveel er opbrengst aan de strijkstok blijft han gar de echte groten van het wereldpodium I en niet op een nul per jaar meer of minder, tnm bet eens Per se'zoen echt voor niks. stirf" k00r de io'bi)ell<aar in een New Yorkse inmi0' ,den brie dagen lang alcoholische e op kosten van de platenboer, maar zien n royalties. De firma afficheert een X-mas di»i r?V!r van Lou Reed voor het behoeftige kwtt 6 eta'"'sten adverteren met de all star- tw nlPriiame en met de zijige patiënten die f®n kunnen worden en maken onder kassa a6 r Heilige Nacht de winstgevende oeinL i oss'Pb'aden schrijven over de belan- oendoi!nZet en bet voortdurend warm klop- i»WdathL°?metellike bedrag van zest'9 mil' DfferS I KaarsJe in de Wind voor de slacht- dfect d "dmiinen beeft opgebracht. Het krukkwi i n ^nstvoetjes, tienduizenden groto ti,!n robtoeten en de bevestiging dat de gaat hem een ecbte kunstenaar is. Het toMaritMtn'?j>m P°Pu|ariteit of gewin. Het is drijft, 's 9eest' bet 'dee dat hem Door Ron Gregoor Het cynisme omtrent Hasselt heeft een half jaar na dato plaatsge maakt voor interesse. Buurge meente Genk is al overgestapt op het gratis vervoer op de vrijdag, marktdag. Het voor beeld Hasselt wordt overal bestudeerd. Zo kwamen de gemeenten Roosendaal en Alk maar en de Nederlandse provincies Brabant, Zeeland en Limburg eens voorzichtig informe ren hoe Hasselt dat allemaal voor elkaar krijgt. Stevaert, drie jaar geleden nog gedeputeerde en plaatsvervangend gouverneur van Lim burg, praat over 'het Wonder van Hasselt'. „Het gaat niet alleen om het busproject. Dat is slechts de kers op de slagroom van de taart." De proef om voorlopig de komende drie jaar iedere Hasselaar gratis met de bus te vervoe ren maakt deel uit van het eco-beleid van Ste vaert. Hasselt moet voor de eeuwwisseling de milieuvriendelijkste stad van België zijn. „Geen geitenwollensokkengedoe, daar houd ik niet van. Er moet hier genoeg bedrijvigheid en industrie zijn, maar dan wel op een verant woorde manier." Stevaert wil meer voor zijn ingezetenen. Als het aan hem ligt kan straks iedere Hasselaar gratis naar culturele voorstellingen. Over een paar jaar, als de grootste schulden zijn afge lost, moeten wat hem betreft de belastingen fors omlaag. Kortom, Hasselt wordt het aards- paradijs in België. Duizend dagen zit hij in het zadel in Hasselt. „In die duizend dagen is de schuld van de stad teruggebracht met 1 miljard franken (ongeveer 60 miljoen gulden). Dat is een besparing van 1 miljoen per dag. En toch hebben we nieuwe plannen uitgevoerd. Het Wonder van Hasselt is niet dat iedereen nu voor niets op de bus kan. Het Wonder van Hasselt is dat we erin slagen de schulden snel te saneren, dat er een heel andere kijk is op het bestuur en het leven in de stad," legt Stevaert uit. Manager Dik drie jaar geleden was hij gedeputeerde en plaatsvervangend gouverneur van de Bel gische provincie Limburg. Het met forse schulden opgezadelde gemeentebestuur van Hasselt had een nieuwe leider nodig. Een ma nager, die orde op zaken kwam stellen. Vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen het de So cialistische Partij het oog vallen op de gedepu teerde. „Ik stond niet te trappelen om naar Hasselt te gaan. Ik had het naar mijn zin als gedeputeerde. Uiteindelijk wilde ik wel lijst duwer worden bij de gemeenteraadsverkiezin gen. Toen we flink wonnen vroegen ze me om kandidaat te worden voor de burgemeesters post. Ik wilde dat alleen op voorwaarde dat ik een totale trend- en stijlbreuk kon forceren. Ik bedoel daarmee een heel andere kijk op het be stuur van de stad, dat heel andere prioriteiten legt dan we tot nu toe gewend zijn. Van de acht schepenen (wethouders) kwamen er zeven nieuwe. We hebben afgesproken dat iedere wethouder over alle portefeuilles mag meepra ten en meebeslissen. Een vorm van integraal beleid, die iedereen begrijpt. Het hele college is wethouder van alles, wethouder van de stad Hasselt. Terwijl ze toch hun eigen specialis men hebben." Tot drie jaar geleden werd Hasselt bestuurd volgens de oude regententraditie. Onder Ste vaert, zoon van een kastelein, werd dat anders. t Het gratis openbaar vervoer in Hasselt trekt van ver over de grens bekijks. FOTO ANNEMIEK MOMMERS Het Wonder van Hasselt Hij sprak de taal van het volk en liet dat ook zijn wethouders en zijn ambtenaren doen. En toch is hij wars van inspraak. „Dat remt de ontwikkelingen. Ik wil hier snel veranderingen doorvoeren. Die komen ten goede aan de inwo ners van Hasselt. Dat moet genoeg zijn." Op het stadhuis was het ook meteen afgelopen met het partijpolitieke spel. Het ging slecht met Hasselt, de schulden waren hoog opgelo pen en er moest snel iets gedaan worden. Er was geen tijd voor partijruzies. Boulevard Stevaert kwam al snel in het nieuws door zijn plannen om alle buskaartjes van de maat schappij De Lijn op te kopen, waardoor hij zijn inwoners voor niets kon laten reizen. Van uit Nederland, Luxemburg, Frankrijk maar ook uit eigen land komt men kijken en infor meren. Stevaert is allang niet meer de gek van Hasselt. Het gratis bussysteem maakt deel uit van het project De Groene Boulevard. Hasselt is de hoofdstad van Belgisch Limburg, heeft bijna 68.000 inwoners en is het onderwijscentrum en het commercieel hart van de provincie. De stad trekt daardoor steeds meer verkeer naar zich toe. „Wij hadden duidelijk last van een te goe de bereikbaarheid. Via de ringwegen kwam al dat verkeer de stad binnen en daar stond het dan vast. Daar willen we vanaf, Hasselt moet een stad voor voetgangers worden. Hasselt heeft twee randwegen: de buitenring en de binnenring. Op het moment dat Stevaert aantrad, was er behoefte aan een derde ring. „We hebben gezegd: dat kan eigenlijk niet, we werken ons steeds meer in de nesten. Er moet een andere manier zijn om de problemen op te lossen. Geen derde ring dus. De buitenste ring laten we zoals die is, het verkeer moet per slot van rekening de stad kunnen naderen. Van de binnenste ring maken we een boulevard. In het midden van de huidige ring komt een acht me ter brede promenade, die aan beide zijden wordt afgezoomd met bomen. Op de buitenzij de van de promenade kunnen auto's en bussen rijden op een tweebaansweg in één richting. Daar mag je ten hoogste 50 km per uur rijden. Daarnaast komen een fiets- en een voetpad. Aan de binnenzijde van de promenade, dus te Steve Stevaert: Het Wonder van Hasselt is dat we erin slagen de schulden snel te sane ren. gen de stadskern aan, komt een weg voor plaatselijk verkeer, waar je niet harder dan 30 mag rijden. Met maar een paar parkeerplaat- sen. Langs de buitenste ringweg heeft Hasselt gro te parkeerterreinen aangelegd. Daar kun je gratis je auto kwijt. De buitenring is ook ver geven van de bushaltes. Iedere vijf minuten stopt daar de Boulevard Pendelbus. Een klein busje met 20 zitplaatsen. Hasselaren kunnen bovendien met de normale bus vanuit hun wijk gratis naar het centrum. Sterker nog: Er rijden dagelijks gratis bussen naar en van het universiteitscentrum Diepenbroek. Is gratis openbaar vervoer betaalbaar? „Het kost ons om precies te zijn 1 frank per in woner per dag," heeft Stevaert uitgerekend. „Dat kan deze armlastige gemeente nog wel opbrengen. Leg dat eens uit? „De Vlaamse overheid betaalt 91 procent van de kosten van openbaar vervoer. Dat was vroeger zo en dat is nu nog zo. Blijft over 9 procent, die eigenlijk de busmaatschappij moet opbrengen. Nu is er sinds kort in Vlaan deren een mobiliteitsconvenant, waarin staat dat de plaatselijke overheid mag meefinancie- ren in het openbaar vervoer. Wij hebben dat extreem ingevuld. We hebben tegen vervoers maatschappij De Lijn gezegd: Wij betalen u op voorhand de kaartjes die u denkt te verkopen. Voor hen is dat een goede zaak, want zij komen nu uit de kosten zonder er iets voor te doen. Als er vroeger een bus in Hasselt reed en die maakte een rit die 2500 francs kostte, dan za ten er vijf mensen in die ieder 50 francs betaal den. Dus kwam 2250 francs ten laste van de busmaatschappij. De rit kostte de maatschap pij 2250 gedeeld door 5 is 450 franc per passa gier. Wat is nu het systeem? De buskosten blij ven 2500 francs, maar nu legt het gemeentebe stuur die 250 francs (5 passagiers a 50 francs) zelf bij. Resultaat: nu zit de bus vol. Omgere kend kost een rit nog 50 francs per reiziger. Voor anderhalf jaar betaalt Hasselt 36 miljoen francs aan De Lijn. „Anderhalf jaar, dat is zeg maar 540 dagen. Hasselt heeft iets minder dan 70.000 inwoners. Deel dat maar eens, dan kom je uit op 1 franc per inwoner per dag." Maar blijft de Vlaamse overheid zo gek om die 91 procent te betalen als jullie iedereen maar gratis meenemen? „Ik denk het wel. Ze kunnen moeilijk voor Hasselt een uitzondering maken. Ik maak ge woon handig gebruik van het vervoersconve- nant. Ik zit ook in het Vlaams parlement, waar weieens gesproken wordt over het Hasselt concept. 'Gij zit hier alleen voor Hasselt', krijg ik daar weieens te horen. Ik zeg dan 'dat klopt' en dat betekent meteen het einde van de dis- Hosselt is de afgelopen maanden druk bezocht door geïnteresseerde gemeenten. Kan het gra tis bussysteem ook in een andere stad verwe zenlijkt worden? „Dat weet ik niet. Het interesseert me ook niet zoveel. Ik zit hier voor het belang van Hasselt, dat is het enige dat voor mij telt. Hier loopt het prima." Het busproject loopt drie jaar. Over anderhalf jaar gaat hij weer om de tafel zitten met De Lijn. Stevaert is vastbesloten om het niet bij de proef te laten. De pendelbusjes zitten stampvol, de bussen vanuit de wijken vervoeren drie keer zoveel passagiers als vroeger. Het centrum van Has selt is een stuk rustiger geworden. Opstoppin gen zijn er nog maar zelden, maar toch rijden er door de smalle straatjes nog volop auto's. Waarom wordt de binnenstad niet helemaal voor het autoverkeer afgesloten? „Dat is typisch een Hollandse vraag. Ik voel er niets voor om de mensen te verbieden de bin nenstad in te rijden. Dat moeten ze zelf weten. Ze moeten de keuze kunnen maken. Bovendien moeten de bewoners met hun auto's bij hun huizen kunnen komen. De winkels moeten be voorraad worden. Het centrum maakt nu een rommelige indruk omdat we bezig zijn met de aanleg van de boulevard. Mensen moeten ook wennen aan het idee dat zij niet per se met de auto de binnenstad in moeten. Als we een half jaar verder zijn en de boulevard is klaar rijden er alleen nog maar mensen in de stad die er wonen of hun vracht moeten lossen." Puinruimen Het gratis 'bussen' is, zo zegt hij zelf, slechts een onderdeel van Stevaerts beleid. „De kers op de slagroom van de taart. In Holland noe men ze dat geloof ik de honing-maatregel." Stevaert moest ook azijnmaatregelen nemen. Hij kwam naar Hasselt om puin te ruimen. De Limburgse gemeente stond aan de rand van het faillissement. „Ik ben eerst eens gaan kij ken waar al ons geld naar toe ging. Het bleek dat 32 procent naar de schuldeisers ging, de bank dus. 42 procent gaat naar het personeel en 24 procent kon worden uitgegeven aan wer kelijk beleid. De middelste factor, personeels kosten, daar kun je niet aankomen, dat is een vaststaand gegeven. Als ik nu de eerste en de derde factor met elkaar kan verwisselen dan zijn we een heel eind, bedacht ik. Dan heb ik 8 procent meer om aan beleid uit te geven." Stevaert maakte van langlopend en duur kre diet een nieuwe, goedkopere schuld. Hij gaf stadsobligaties uit en loste met een deel van die opbrengst versneld de schulden af bij de bank. Hasselt betaalde de bank een dikke 8 procent rente. De obligatiehouders hebben recht op 3,14 procent uitkering. „Op jaarbasis betekent dat een besparing van 70 miljoen francs." En bij andere banken leen de hij goedkoper om de schuld bij het gemeen tekrediet af te lossen. Het lukte Stevaert om daardoor de schuld terug te brengen naar 24 procent van de totale uitgaven, waardoor hij meteen al 8 procent meer kon uitgeven voor beleid. Eigen brood Daarmee was hij er nog niet, want er moest fors bezuingd worden. Stevaert begon in eigen huis. De gewoonte om tussen de middag op kosten van de gemeentekas broodjes te laten komen, werd afgeschaft, iedereen nam zijn éi gen lunch mee. Er kwam geen drank meer in het stadhuis, ais iemand een pintje of borreltje wilde drinken moest hij dat maar 'op café' doen. In de omgeving van scholen regelden po- litie-agenten het verkeer. Daar is Stevaert mee gestopt. „Het is er nu een gigantische puinhoop, maar iedereen rijdt er heel voorzichtig en er gebeu ren geen ongelukken meer. Ik kan mijn agen ten nu ergens anders inzetten en zij hoeven geen overuren meer te maken. Er wordt zo'n 20 miljoen per jaar bespaard aan het groenon derhoud. Heel simpel omdat we nu een goed kopere Nederlandse aannemer hebben." Alle uitgaveposten werden onder het licht ge houden en in de afgelopen drie jaar heeft de ploeg van Stevaert heel strak begroot. Stevaert verwacht dat de schuld in 2000 volle dig gesaneerd is. Dan gaat, als het aan hem ligt, de belasting fors omlaag. Cultuur is er voor iedereen en moet gratis zijn, vindt Ste vaert. „Het moet mogelijk zijn om voor cultu rele evenementen en voorstellingen een spon sor te zoeken. De brouwerij is meestal wel be reid om co-sponsor te zijn. Immers, als mensen geen entree hoeven te betalen hebben ze geld over om meer te drinken. We hebben het al een paar keer gedaan, het is ons prima bevallen." Het plan van Hasselt om de eigen inwoners gratis met de bus te laten reizen is ingesla gen als een bom. Belgische gemeenten bestu deren hoe zij het Hasseltse voorbeeld kun nen volgen en ook vanuit Nederland bestaat er volop belangstelling. Roosendaal bijvoorbeeld is druk bezig met een studie naar de mogelijkheden. „We moe ten een dergelijk systeem hier kunnen invoe ren," zegt C. Douser, verkeersdeskundige van de gemeente. Roosendaal is ruim 72.000 inwoners qua grootte vergelijkbaar met Hasselt. Ook Oosterhout, waar het openbaar vervoer wel heel erg slecht is, heeft interesse voor het Hasselt-model. Wethouder A. Em- men verzamelt alle gegevens en zet de Has seltse situatie af tegen die van zijn eigen stad. „Goed gedaan, maar geen prijs," is de reac tie van de provincie Noord-Brabant, na 1 ja nuari de grote baas van het openbaar ver voer buiten de grote steden. „Onbetaal baar," vindt gedeputeerde A. van Harten. De situatie in België is heel anders dan in Nederland. De Vlaamse regering betaalt 91 procent van de kosten van het openbaar ver voer, ongeacht hoe hoog die kosten zijn. Dat maakt het voor de lokale overheid natuur lijk een stuk makkelijker te financieren. In Nederland moeten de grote steden en de provincies het doen met een gelimiteerd be drag. „Dat is vaak nog geen 40 procent van de totale kosten," legt een woordvoerder van de provincie uit. „Dat wil zeggen dat meer dan 60 procent moet komen uit de kaartver koop. Willen wij of gemeenten dat overne men, dan praat je over gigantische bedra gen." Volgens Douser moet het mogelijk zijn om de bus gratis te laten rijden. „Het staat ge meenten vrij daarvoor de onroerend zaken- belasting te verhogen. Ook kunnen we de opbrengst van het parkeren in de stad ge bruiken voor dit doel." De provincie wil het voorbeeld Hasselt ech ter niet zomaar opzij schuiven. Van Harten: „Je kunt er gigantisch veel van leren. Het is goed dat de steden bekijken hoe zij het openbaar vervoer kunnen verbeteren en goedkoper kunnen maken." Afgeleiden van de Hasselt-variant zijn in ons land wel te realiseren, zo verwacht de provincie. „Het buskaartje kan misschien goedkoper wor den. Of je zou ouderen gratis kunnen laten reizen. Er zitten zeker bruikbare elementen in het plan van Hasselt."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 33