neem
Wat Trijntje ons vertelt
6Afrekeni
moord in
Stoofpeertjes met port
HET WEER
Miezerig en stevige wind
DE STEM
BINNENKRANT
DESTEM
■IPl
Zon en maan
Hoogwater
DE STEM
Dijkstal is ze
Irene vangt h
in Privé-zaak
i i i i i
VRIJDAG 5 DECEMBER 1997
IROTESTANTSE ker
ken die wereldwijd zen
ding bedrijven, moeten
die zending vooral richten op
machtelozen die slachtoffer
zijn van de neo-liberale markt
economie. Aldus luidt de
boodschap van de Missionaire
Agenda 2000, opgesteld door
zo'n zevenhonderd hervormde
en gereformeerde vrijwilligers
van zendingscommissies op
het recente symposium 'Zen
ding op het kruispunt van twee
eeuwen'.
Op de aan de gang zijnde
Amerika-synode van ruim
tweehonderd katholieke bis
schoppen uit Noord- en Zuid-
Amerika in Vaticaanstad heb
ben veel bisschoppen in de
eerste synodeweek gepleit
voor kwijtschelding van de
schuldenlast van de armste
landen. De kloof tussen rijke
en arme landen behoort tot de
centrale gespreksonderwerpen
op deze bisschoppensynode.
En het laatste nummer, dit
jaar, van het oecumenische
tijdschrift 'Wereld en Zending'
dat begin december uitkomt
en als titel draagt Nieuwe ex
pansie; 500 jaar na Vasco da
Gamaculmineert in een sterk
pleidooi om het laatste jaar
van deze eeuw en dit millen
nium tot een jubeljaar te ma
ken, waarbij alle schulden van
de arme landen aan de rijke
landen worden kwijtgeschol
den. Dit als vergoeding van de
plundering en onderdrukking
van Afrika, Azië en Zuid-
Amerika die vijfhonderd jaar
geleden met de ontdekking
van Indië (Vasco da Gama) en
Amerika (Columbus) begon
en tot in onze eeuw heeft
voortgeduurd.
Het moge uit deze drie actuele
voorbeelden duidelijk zijn:
kerkelijke kringen en gremia
laten zich nog steeds danig in
met economische zaken en
ontwikkelingen in de wereld.
En dat vanuit een duidelijk
kritische stellingname die de
aanhangers van het kapitalis
me en de voorvechters van de
neo-liberale markteconomie
best wel eens zal irriteren.
Want waar halen kerkelijke
gremia de euvele moed van
daan; 'schoenmaker, blijf bij je
leest!', nietwaar.
Zo verweet topman Goldsch-
meding van Randstad Holding
onlangs in een interview de
kerken niet te weten wat er
omgaat in onder andere het
bedrijfsleven.
Maar klopt dat verwijt? Dat
blijkt in elk geval niet uit het
themanummer Buiten de
markt geen heil? De markt en
haar religieuze en ethische di
mensie van het internationaal
tijschrift voor theologie Conci
lium, dat eerder dit jaar is ver
schenen. Dat een theologisch
tijdschrift heldere informatie
verstrekt over wat er met de
huidige wereldeconomie aan
de hand is, waar het zoal knelt,
waarom crisissen elkaar opvol
gen en waarop de neo-liberale
markteconomie met zijn glo
balisering, flexibilisering en
employability stuk loopt en de
democratie zelf ondergraaft,
mag hier en daar verbazing
wekken of op ongeloof stuiten,
het toont in elk geval men zich
in kerkelijk verband niet op
pervlakkig, maar diepgaand de
onderhavige problematiek be
studeert.
Economie
Zo laat Bruno Kern in zijn bij
drage zien dat het huidige we
reldeconomiesysteem een ko
los op lemen voeten is, dat
naar een ineenstorting ten
deert. Goed inzicht biedt ook
Ulrich Duchrow, die de ont
wikkeling van het economisch
systeem in deze eeuw aan een
fundamentele analyse onder
werpt en daarbij ook inbrengt
waarom kerk en theologie de
ze problematiek niet over hun
kant kunnen laten gaan. Duch
row stelt onder meer dat de
na-oorlogse interesse van de
oppermachtige VS om wereld
wijd vrij baan te krijgen voor
hun grote concerns en hun dol
lars, steeds meer geleid heeft
tot het losmaken van de eco
nomische krachten uit hun po
litieke controle en sturing.
Daartegen verheffen zich nou
juist die kerkelijke stemmen
op grond van verworven ken
nis. Uit naam van de slacht
offers.
Concilium, jrg. 33, nr. 2. Uitg. Gooi
Sticht, prijs 30,-.
Bezorgklachten, abonnementen
administratie, lezers- en fotoservice:
BEL LEZERSCONTACT
076 - 5 312 312
maandag t/m vrijdag 8.00 - 17.00 uur
zaterdag 8.00- 12.00 uur
Uitgave van Uitgeversmaatschappij
Zuidwest-Nederland B.V.
Directie:
D.H. Ahles
J.J. Janze (adjunct).
Hoofdredactie:
A. Verplancke
C. Hamans
H. Vermeulen.
Hoofdkantoor:
Breda, Spinveld 55,
postadres:
postbus 3229,4800 MB Breda,
telefoon 076-5312311,
fax 076-5312355,
fax redactie 076-5312512,
fax lezerscontact 076-5312330.
Rayonkantoren en advertenties:
Zie colofon in het regio-katern
van deze krant.
Abonnementsprijzen via
automatische incasso:
(tussen haakjes de prijs via acceptgiro)
maand 32,50 n.v.t.
kwartaal 93,50 97,50)
halfjaar 185,00 190,00)
jaar 367,00 377,00)
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Beëindiging abonnementen:
uitsluitend schriftelijk, 1 maand vóór het
einde van de betaalperiode.
Bankrelaties:
postgiro 1114111
ABN/AMRO rekening 520538447.
De Stem op band:
Centrum voor gesproken lektuur
telefoon 0486-486486,
De Stem op internet:
http://www.stem.nl
Copyright 01997 Uitgeversmaatschappij
Zuidwest-Nederland B.V. Breda.
Na preparatie zal de 7000 jaar oude Trijntje een plaats krijgen in het Rijksmuseum voor Oudheden
n Leiden.
Door Wim van Exel
Ze had vorige week nog geen
naam, de vrouw uit de Steentijd
die in de ondergrond van Har-
dinxveld-Giessendam werd aan
getroffen. Maar het oudste skelet
van Nederland heet nu Trijntje.
Met een lange ij: een knipoog
naar de treinen die over enkele
jaren over de Betuweroute zullen
denderen.
Een team van de Rijksuniversi
teit Leiden graaft de steentijd-
kampplaats in de polder op. Méér
vondsten tijdens de aanleg van de
Betuwelijn worden niet uitgeslo
ten.
Trijntje dateert uit het mesolithi-
cum (de midden-steentijd, 8000-
4500 jaar voor Christus). Bij haar
werden aangetroffen stukjes aar
dewerk, bewerkt hout (peddels
en aangepunte paaltjes van iepen
en essenhout), bewerkt en onbe
werkt bot en gewei, van bever,
otter, edelhert en wild zwijn.
De vondsten voegen veel toe aan
de kennis van deze periode, de
overgang van nomadische jagers
naar gesettelde landbouwers. De
wijze waarop Trijntje is begraven
kan betekenen dat hier zo tussen
5300-4700 al een nederzetting
was. Want een zeker voor die tijd
oude vrouw van 45 a 60 jaar zal
niet meegegaan zijn op jacht.
Trijntje is inmiddels in vier delen
afgevoerd voor nader onderzoek,
waarvan nog veel exacte gege
vens verwacht worden. Na pre-
EVEN PIEKEREN
paratie zal ze waarschijnlijk ten
toongesteld worden in het Rijks
museum voor Oudheden in Lei
den.
Trijntje lag op 7 meter beneden
NAP in een zompig terrein, waar
het maaiveld zelf 1,20 m beneden
NAP ligt. Het is aan de natte on
dergrond (het grondwater zit hier
op 20 cm) te danken dat Trijntje
zo wonderbaarlijk gaaf bewaard
is. Ze kan zo diep liggen omdat de
waterstand na de laatste ijstijd
steeds hoger werd en zo veenvor-
ming opleverde. Op dat veen
kwamen regelmatig kleilagen na
overstromingen. Veengroei en
klei-afzetting zijn steeds doorge
gaan, tot de mens de rivieren uit
eindelijk bedwong. „Als maatstaf
kun je stellen dat elke meter naar
beneden hier 1000 jaar terug in
de tijd is", aldus Hamburg.
Het graf van Trijntje op de rand
van een donk, een zandrug in het
veen, is spoedig ondergegaan in
klei en water. Het skelet werd on
bereikbaar voor zuurstof en bleef
dus prima geconserveerd. In de
droge zandgrond in Brabant zou
er geen enkel spoor van terug te
vinden zijn geweest; hier blijven
alleen de vuursteentjes over.
Prof. dr. L. Louwe Kooijmans
van de Rijksuniversiteit Leiden is
met alle andere vondsten in de
put in Hardinxveld-Giessendam
zeker zo blij als met Trijntje.
j,Met zo'n skelet op zich kun' je
niet veel. Maar het is onderdeel
van een totaal vondstenpakket
dat veel zegt. Hier hebben hele
huishoudens geleefd en niet al
leen jagers en het zegt ook iets
over het gedachtengoed en het
geestelijk leven dat ze mensen
begroeven". De opgraving is ze
ker ook internationaal van be
lang: „Tussen de Elbe en de
Schelde is niet eerder zo'n woon
plaats aangetroffen uit deze
tijd".
Het vele archeologische werk aan
het traject van de Betuweroute
zal volgens Louwe Kooijmans de
komende jaren resulteren in veel
nieuwe gegevens over het verle
den van Nederland. „Dit levert
natuurlijk van alles op en ook
fundamenteel nieuwe dingen.
Hier is een strookje Nederland
verstoord, dat heel goed verkend
is en bekeken op wat er bewaard
moet worden", aldus de Leidse
professor.
De Rijksdienst voor Oudheid
kundig Bodemonderzoek is al vijf
jaar betrokken bij de voorberei
dingen voor de spoorlijn en is ook
ruim vertegenwoordigd in de
projectgroep archeologie Bet
uweroute. Er zijn 260 plekken
van mogelijk belang onderzocht.
Die inventarisatie leverde 43
vindplaatsen op, waarvan er 30
de moeite waard bleken. Grofweg
de helft kan blijven zitten omdat
ze door de aanleg niet bedreigd
worden, al worden ze voor vele
jaren onbereikbaar.
1 kg kleine stoofpeertjes - 1 dl rode port -1 kaneelstokje - 3 el suiker
- 1 el sinaasappelmarmelade.
10
TELEFOONTJE
Schil de peertjes en doe ze in een
pan. Voeg port, suiker, kaneel
stokje met 2 dl water toe en kook
de peertjes in 60 minuten gaar.
Met schuimspaan peertjes uit de
pan halen. Roer de marmelade
door de saus en bind de saus met
1 el aardappelzetmeel. Serveren
met wild.
Op elke regel dient een woord van vier een van vijf en een van
zes letters te worden ingevuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voorgaande woord plus 1, het
woord van zes letters bestaat uit de vijf letters van het voor
gaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld, vor
men de letters in de vet omlijnde kolom een woord.
1. Middelpunt - draaien - filosoof; 2. beroemdheid - krachtig - muziek
gezelschap; 3. onverschrokken - Russische zweep - harde trap; 4. keu
kengerei - draagbalk - ijzeren spijltje; 5. bakmiddel - schermwapen -
griezel; 6. hijswerktuig - babydoek - wisselen; 7. geestdrift - niet doen -
harden; 8. maal - smalle vaargeul - korte overjas; 9. vis - insectenwapen
- talent; 10. drinkgerei - kruipend dier - succes hebben.
Bij dit spelletje bellen we een
bekend persoon. Zijn of haar
naam is in het telefoonnummer
verstopt. Een 2 in het nummer
staat voor de letter A, B of C etc.
Wie bellen we?
5-0-0-7 2-7-2-2-5-4-3-5-5-3
Oplossingen van gisteren:
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Barst; 3. ovaal; 4.
blad; 7. bijten; 10. loopvogel; 11.
spinners.
Verticaal: 1. Boogbal; 2. stage; 5.
laagte; 6. Dalles; 8. tromp; 9. neven.
Visitekaartje: Tom Steccer uit Neer
is 'concertmeester'.
sneeuw
onweer
hagel opklaringen
lagedruk
H hogedruk
Het rustige en
droge weer ver
dwijnt. Morgen
waait er een
stevige weste
lijke wind en is
het miezerig
weer. De tem
peratuur loopt
dan op tot 7
graden. Ook na
zaterdag valt er
soms wat re
gen, maar de
temperatuur
stijging zet niet
door. De aanzet
tot het zachtere
en natte weer
vindt vandaag
plaats. Van
ochtend vroeg
is het nog erg
rustig en ligt de
temperatuur in het zuiden lokaal onder nul. Mogelijk komen ook
mistbanken voor. In de loop van de dag steekt echter een matige,
aan zee vrij krachtige zuidwestenwind op. Deze voert minder koude
lucht aan; aan de westkust bereikt het kwik vanmiddag al waarden
rond 6 graden, het zuidoosten komt nog niet hoger dan 3 of 4 gra
den. Hier en daar komt een opklaring voor, maar in het algemeen
overheerst de bewolking. Het blijft bijna overal droog. Vannacht
trekt de wind verder aan; in het noordelijk kustgebied tot wind
kracht 6 of 7. Ook wordt de kans op wat regen van het noorden uit
groter. Zaterdag overdag blijft het regenachtig en ook zondag levert
weinig of geen zon op. 's Nachts komt het nergens meer tot vorst; 's
middags is het ongeveer 7 graden.
Weersvooruitzichten van het KNMI, gemiddeld over Nederland:
voor
zonneschijn
inproc.: 20 10 10 10
neerslagkans: 20 40 30 40
minimumtemp.: 3 3 3
middagtemp.: 5 7 6 5
wind: ZW3 W5 VAR 3 Z3
(Windrichting en windsnelheid gelden voor overdag boven open gebieden)
vrijdag zaterdag zondag maandag dinsdag
Oslozwaar bew-5 gr
Parijszwaar bew2 gr
Praagsneeuwbui2 gr
Romelicht bew13 gr
Splitonbewolkt13 gr
Stockholm.'..licht bew-5 gr
Warschausneeuw-1 gr
Wenenregenbui5 gr
Zürichzwaar bew0 gr
Bangkokonbewolkt34 gr
Buenos Aireslicht bew19 gr
Casablancaregenbui17 gr
Johannesburglicnt bew27 gr
Los Angelesonbewolkt20 gr
New Orleanshalf bew,15 gr
New Yorkzwaar bew9 gr
Tel Avivniet ontvgr
Tokyozwaar bew10 gr
Torontozwaar bew4 gr
Tunishalf bew15 gr
Vancouveronbewolkt7 gr
Weerrapporten 04 december 19 uur
Amsterdamonbewolkt3 gr
De Biltonbewolkt3 gr
Deelenonbewolkt4 gr
Eeldeonbewolkt2 gr
Eindhovenzwaar bew3 gr
Den Helderonbewolkt4 gr
Rotterdamonbewolkt3 gr
Twenteonbewolkt3 gr
Vlissingenonbewolkt4 gr
Maastrichtzwaar bew2 gr
Aberdeenhalf bew7 gr
Athenelicht bew19 gr
Barcelonaregen8 gr
Berlijnzwaar bew3 gr
Boedapestonbewolkt5 gr
Bordeauxzwaar bew6 gr
Brusselzwaar bew3 gr
Cypruslicht bew21 gr
Dublinonbewolkt4 gr
Frankfurtpoolsneeuw2 gr
Genèvehalf bew2 gr
Helsinkiijsnaalden-8 gr
Innsbruckzwaar bew2 gr
Istanbulhalf bew.15 gr
Klagenfurtzwaar bew6 gr
Kopenhagenonbewolkt-1 gr
Las Palmashalf bew25 gr
Lissabononbewolkt16 gr
Locarnozwaar bew7 gr
Londenonbewolkt7 gr
Luxemburgzwaar bew1 gr
Madridsneeuw6 gr
Malagazwaar bew15 gr
Mallorcaregen13 gr
Maltahalf bew19 gr
Moskouzwaar bew-4 gr
Münchenzwaar bew0 gr
Niceregenbui14 gr
VANDAAG/ Zon op: 08.30. Zon onder: 15.30. Maan op: 11.43. Maan onder: 21.19. MORGEN/ Zon
op: 08.31. Zon onder: 15.29. Maan op: 12.19. Maan onder: 22.32.
VANDAAG/ Bath: 05.45-18.03. Dordrecht: 06.55-19.05. Hansweert: 05.10-17.30. Hoek van Holland:
05.07-17.25. Terneuzen: 04.43-17.01. Vlissingen: 04.22-16.40. MORGEN/ Bath: 06.26-18.49. Dord
recht: 07.34-19.56. Hansweert: 05.55-18.16. Hoek van Holland: 05.56-18.11. Terneuzen: 05.26-17 48.
Vlissingen: 05.05-17.27.
Groot-Brittannië en Ierland:
Vooral zaterdag in Ierland en
Schotland een stevige zuidwes-
tenwind. Verder zowel vrijdag
als zaterdag wolkenvelden er.
met name in Schotland enige
tijd regen. Zaterdag ook in En-1
geland en Ierland af en toe re-
gen. Maxima rond of boven de
10 graden.
België en Luxemburg: Wolken-
velden en vooral zaterdag kans
op wat regen. Aanzienlijk
zachter met maxima zaterdag
rond 6 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk
Vrijdag afwisselend wolken-
velden en wat zon. Op de mees
te plaatsen droog. Zaterdag
wat meer bewolking. Middag,
temperatuur uiteenlopend van
1 graad in het oosten tot S
langs de kust.
Zuid-Frankrijk: Vrijdag wol-1
kenvelden maar ook af en t
zon. Op de meeste plaats
droog. Zaterdag meer zon,
Middagtemperatuur tussen
en 13 graden.
Portugal: Geleidelijk vrij zon-1
nig en droog. Middagtempera-1
tuur uiteenlopend van 13
den in het noorden tot 17 in het
zuiden.
Spanje: Vrijdag in het zuidoos-1
ten nog kans op een fikse bui.
Verder steeds meer zon
droog. Middagtemperatuur II
langs de kusten tussen 10 en 151
graden. In het binnenland on
geveer 7 graden.
Canarische Eilanden: Zonnige
perioden, maar zaterdag ook
wat wolken, vooral in het noor
den. Middagtemperatuur onge-
veer 25 graden.
Mallorca en Ibiza: Vrijdag wol-1
kenvelden en enkele buien,
soms met onweer. Zaterdag I
droog en meer zon. Vrijdag nog
een stevige noordenwind, za
terdag iets afnemend. Maxima
rond 14 graden.
Italië: Ten zuiden van
overwegend bewolkt en stevige I
regen- en onweersbuien. Voor-
al langs de Adriatische
een harde oostenwind. Mid-1
dagtemperatuur uiteenlopend I
van 8 graden in het noorden tot
16 in het zuiden.
Griekenland en Kreta: Vrijdag I
op de meeste plaatsen droog ei
perioden met zon. Zaterda;
een toenemende oostenwind I
Maxima 13 graden in het noor- f
den en 18 in het zuiden.
Duitsland: Bewolkt en nevelig. j|
Vrijdag hier en daar wat lichte
sneeuw.
Zaterdag vanuit het noorder. I
zachter en af en toe regen, mo-1
gelijk voorafgegaan door ijz
Middagtemperatuur eerst rond
het vriespunt, zaterdag in 1
noorden oplopend naar 5 gi
den.
Zwitserland: Overwegend 1
wolkt en vrijwel overal droog. I
Middagtemperatuur
rond of net boven het vries
punt. In het zuiden hier en da:
10 graden.
Oostenrijk: Wolkenvelden,
de bergen soms zon en op dt
meeste plaatsen droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer II
graden.
7583L-
•snqjoojjs 'sja ue/\ um 'ueui uba jeeu 'jepuosiqDaj 'abjaojq qsjoq do js;s 'puejtuojj uj Teöswje 'dwepauiaqDS 'fuapi!ips:
SUSKE EN WISKE: DE VOGELS DER GODEN
VAZEN DAN,
FA JAK A
M£MACL£
4vV DAN
KofAfirA
Van onze verslaggevers
Breda/Terneuzen/Den B
Pastores in Brabant en
land reageren verrast,
schrokken maar vooral o
lovig op berichten als zot
de bisdommen Breda en
Bosch gaan fuseren, wa;
Zeeland zou worden ove|
heveld naar het bisdom
terdam.
„Het is moeilijk om een mé
te hebben over iets waarva
denk dat het niet waar is,"
pastoor J. van den Broek va
Dongemond-parochies. „Ik
het er inmiddels met colli
over gehad, maar niemand 1
Rotterdam/Brussel (anp) -
Zaken is 'uitermate veron
ging bij de Nederlandse p
zijn er 'te veel incidenten'
sel. Voor hem is dit onaan
Dijkstal reageerde hiermei
een brief die de Rotterdamse
gemeester Peper al in mei
hem richtte. Gisteren lekte d
houd ervan uit.
In het schrijven staat dat I
zich zorgen maakt over de
griteit van zijn politiekorps,
gens de korpsbeheerder n
het wangedrag onder politie)
sen toe. Peper spreekt van
ontrustende ontwikkeli
rondom de integriteit van
korps'. De afgelopen 3,5
heeft Peper 35 dienders on
gen, van wie 25 onvoorwa;
lijk. De delicten variëren
diefstal, inbraak en oplichti:
corruptie en samenwerking]
criminelen.
Het noodsignaal van Peper
aan bij de conclusie die de in]
dels vertrokken korpschef B:
man trok, vlak na zijn aanti
vorig jaar. Brinkman steldi
dat de integriteit van het 1
werd bedreigd. De opmerki
van de korpschef deden toer
stof opwaaien, vooral binne
korps.
De nieuwe Rotterdamse k
chef Lutken (tot voor korl|
politiechef in Midden- en i
Brabant) voelde zich gisten]
het uitlekken van Pepers
geroepen, direct een perse
rentie te geven om de zaak t(|
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Drie door A.-F. ingehuurde
sterdammers kregen straffe
twee en drie jaar hoger lage:
bij de rechtbank in Breda. I
raëliër Michel B. (38) werd
oordeeld tot vijftien jaar]
rechtbank had hem twaalf
opgelegd. De man schoot k
huismedewerker Mohamed
20 januari neer. Dat deed hi
maanden nadat hij een str;
zes jaar voor doodslag had
zeten. De eis in Den Bosch 1
achttien jaar.
De Palestijn Nourdin Y. (27)
in het koffiehuis ook op Mi
O. geschoten. Hij deed dat te]
met B. Hij kreeg twaalf jaar,
jaar meer dan in Breda. Da
ook het geval bij de Algerijn
tafa A. (30). Zijn aandeel i
geweld bestond eruit dat h
Amsterdam (anp) - Het wee'
Privé hoeft geen uitdrukk.
rectificatie te plaatsen ove
interview met prinses Iren
twee weken geleden in hef
delblad verscheen. Dat het
kort-gedingrechter in Ar
dam gisteren bepaald.
In het blad stond dat het
view met toestemming van
werd afgedrukt en dat wa
waar. Hoofdredacteur Nan
van Privé heeft de kwestie i]
dels echter zelf al rechtge
haar column. Daarom ho
van de rechter niet nog een
ficatie geplaatst te worden.
Het blad handelde niet on.
matig door het interview
hopen van het Engelse tijds
Hello!, maar liet zich er w
onrechte op voorstaan da
vrouw Van Lippe-Biesterve
clusieve toestemming voor
sing had gegeven.In werl
beid \%».s er slechts toester
van de uitgeverij van Hellt
verzuimde de geïnterview
raadplegen
r
