Merchandise, een milj ardenindustrie
Vermakelijk kijk- en doeboek: 'Spelen met je eten'
James Bond, Sesamstraat en Disney liggen goed in de markt
■OM
u
VRIJDAG 5 DECEMBER 1997
Illustraties uit het hoek 'Spelen met je eten
In elke pompoen
zit een gezicht
precies op elkaar. Met dank aan
die knappe telers. Maar niet ge
treurd. Zelfs van de meest recht-
toe-rechtaan citroen of banaan is
in een handomdraai een prachtig
varkentje of dolfijn te maken.
Op voorhand reageert Elffers ook
op de mogelijke kritiek dat zijn
boek een belediging is voor alle
arme en hongerige mensen in deze
wereld. „Het is geen verspilling
van kostbaar eten," vindt Elffers.
„Na de behandeling wordt allesl
gewoon weer opgegeten. Sterker
nog. Het vergroot het respect dat
we voor eten moeten hebben."
Eén ding is zeker: als je dit boek
gezien hebt, kijk je nooit meer op
dezelfde manier in de kraam van
de groenteman.
moedigt - om zelf te gaan stoeien
met aardappels, bananen, bos
uien of citroenen. Met een scherp
mes, wat zaadjes, droge boontjes,
peperkorrels (voor de oogjes) kun
je dan de prachtigste dingen ma
ken. Oh ja, je hebt nog iets wezen
lijks nodig: een beetje fantasie.
Want je moet in een knoestige
aardappel of gebochelde paprika
natuurlijk wel dat gezicht of dat
dier willen zien. Maar, aldus Elf
fers, dat kun je leren. Het is het
verschil tussen kijken en zien. Ei
genlijk is er maar één probleem
pje. Het boek adviseert om je
knutselmand met groenten en
fruit te halen bij de biologische
boer of uit je moestuintje. Waar
om? Omdat daar nog de meest
grillige vormen vandaan komen.
Want bij Albert Heijn en de
groenteboer lijken alle paprika's,
aardappelen en komkommers
beest of smoelwerk ontdekken. Je
moet het alleen willen zien. Dat is
ook de boodschap van Joost Elf
fers in zijn boek Play with your
food.
In dat boek presenteert Elffers,
een Nederlander die het in Ame
rika tot succesvol boekenuitgever
heeft geschopt, een heerlijke
groenten- en fruit-dierentuin die
iedereen heel simpel kan nama
ken. Want Elffers doet niet meer
dan links en rechts wat snijden,
een zaadje, korrel of boontje in
het gaatje stoppen en voila: een
peer is ineens een beer, een
spruitje een varkentje.
In Amerika is het boek van Elf
fers een daverend succes. Verba
zingwekkend is dat niet, want het
is een geweldig plaatjesboek voor
groot en klein. Maar daarnaast
ook een boek dat de lezer nadruk
kelijk uitnodigt - en zelfs aan
boor Hans van Alebeek
Zit niet zo met je eten te spe
len! Welk kind heeft dat niet
gehoord als hij zat te pitsen
boven zijn bord eten. Maar
vanwaar dat verbod eigenlijk?
Spelen met eten is juist hart
stikke leuk. Een Nederlander
in Amerika geeft ons de prach
tigste voorbeelden met een
verrukkelijk kijk- en doeboek
Play with your food.
Al eens ooit een kokosnoot goed
bekeken? Moet u toch eens doen
want in elke harige kokosnoot zit
een leuk gezichtje: twee oogjes en
een mond, op de plek waar je hem
het beste kunt openmaken. Op
precies dezelfde wijze kun je in
een willekeurige peer, pompoen,
Jspruitje of paprika een prachtig
Joost Elffers, 'Play with your food'
uitgeverij De Harmonie, 110 pagi
na's, 34,90. ISBN: 9061 69 54 57
r
Door Johan van Grinsven
Video's van Lady en de Vage
bond en 101 Echte Dalmatiërs,
007-bierblikjes, Sesamstraat-
tissues Jip en Janneke-brood-
trommels, Lost World-kauw-
gom. Rond films, tv-series en
striphelden verschijnt een on
stuitbare stroom koopwaar.
Wereldwijd spenderen mensen
dan ook honderden miljarden
guldens aan deze merchandise.
C. Speijer van Wavery Produc
tions BV in Rijswijk houdt zich in
Nederland al zo'n dertig jaar be
zig met de verkoop van licenties
en copyrights. De nieuwste
Bond-film Tomorrow Never Dies
is al de tiende 007 die hij voor de
producenten commercieel uit
moet baten in de Benelux. Maar
Speijer verkoopt niet alleen de
rechten voor nieuwe films, ook
voor 'klassiekers' als Sesam
straat, Garfield en Snoopy.
Speijer opereert in een lucratieve
markt, zo bekent hij. „Wereld
wijd gaat er jaarlijks zo'n 250
miljard dollar om in de hele mer
chandise-business." Voor Neder
land is dat bedrag ook niet misse
lijk: zo'n vier- tot vijfhonderd
miljoen gulden geven Nederlan
ders jaarlijks uit aan deze pro
ducten, schat Speijer. „Daar re
ken ik dan alles bij. T-shirts, dek
bedden, potloden, spellen, boe
ken, videofilms, noem maar op."
Voor Tomorrow Never Dies deed
Speijer zaken met zo'n twintig
Nederlandse bedrijven. Onderne
mingen die momenteel In hün re
clame 'iets' doen met Bond, zoals
de Ibis-hotels of bedrijven die
speciale Bond-producten maken,
bijvoorbeeld Bond-briefpapier
op de markt brengen. En dan zijn
er nog fabrikanten, zoals Omega,
BMW, Heineken en Avis, die met
hun producten in de film te zien
zijn. Ook dat voorrecht krijg je
niet voor noppes. „Ik zag op de
set van de film zo'n twintig wrak
ken van die BMW 750iL staan,
toch goed voor een ton of twee
per stuk. En dan moet BMW ook
nog eens betalen om aan de film
mee te mogen doen," vertelt Spe
ijer.
Een grote film als Bond, die alles
bij elkaar tachtig miljoen dollar
kost om te maken, kan volgens
Speijer niet meer zonder deze
sponsors en de inkomsten uit het
hele commerciële circus er om
heen. „De producenten houden al
rekening met die inkomsten als
ze het budget van zo'n film bepa
len."
Volgens de copyright-specialist
spelen er enkele duidelijke trends
in deze merchandise-wereld. „De
grote, spectaculaire films volgen
elkaar enorm snel op tegenwoor
dig. Een film moet dus in heel
korte tijd z'n geld opbrengen,
want de volgende film staat al
weer te dringen. Dat betekent dat
ook de merchandise geen lang le
ven beschoren is, nauwelijks
kans heeft om tot een rage uit te
groeien. Een enkele uitschieter
daargelaten, zoals Jurassic
Park."
En ook rond tv-series stagneert
de commerciële exploitatie.
„Lange tijd had je per jaar maar
een paar populaire jeugdseries.
Die maakten indruk en ze waren
ook nog eens jarenlang te zien.
Daarom hadden producten rond
bijvoorbeeld het A-Team of
Knightrider een lange levens
duur. Maar omdat er steeds meer
tv-producenten kwamen die dat
succes wilden evenaren, liep het
helemaal uit de hand. Een jaar of
zes, zeven geleden waren er 140
tv-series met eigen merchandise.
De hele handel is erdoor kapotge
maakt. Winkeliers bleven met
steeds meer spullen zitten en
werden daardoor kopschuw. Met
tv-series kun je tegenwoordig
dan ook niets meer. In Nederland
zijn er te veel tv-stations en te
weinig kijkers. Ook daarom is het
niet lucratief meer om nog mer
chandise uit te brengen."
Maar somberheid over deze in
dustrie is niet nodig, want vol
gens Speijer hebben 'klassiekers'
de markt overgenomen. „Klassie
kers van Disney, zoals Mickey
Mouse en Winnie de Pooh, maar
ook Sesamstraat, Nijntje, Jip en
Janneke, Ollie B. Bommel, Gar
field en Snoopy.
Dat zijn momenteel de producten
die winkeliers in hun zaak willen
leggen, want ze weten dat die
spullen wél verkocht worden. Is
het niet vandaag, dan wel mor
gen. Datzelfde kun je zeker niet
meer zeggen van merchandise
rond de meeste films en tv-se
ries."
„Heel opvallend is dat er rond
deze oude en vertrouwde figuren
steeds meer merchandise voor
volwassenen komt. In Amerika
bijvoorbeeld was Sesamstraat
vorig jaar een rage. Daar zag je
ineens veel volwassenen met Ber-
t Ernie-T-shirts lopen. Dat
voorzie ik ook voor Nederland."
bhhhhhbbhhb___H______HI
