Knappe debuutroman van Jessica Durlacher Abel Herzberg: grootmoedig intellectueel KINDER Mooie dingen voor kleine schoenen DE STEM Inwendig Tegengesteld Man die de aarde beleefde pESTEM BOEKEN i i i i i BOEK INI DINSDAG 2 DECEMBER 1997 D Kampverleden als erfenis Door Johan Diepstraten 'Voor papa' staat er op de eerste pagina van de debuutroman Het Geweten van Jessica Durla cher. Meestal zijn zulke opdrachten vrijblij vend, maar nu niet. De papa aan wie dit boek is opgedragen is de onlangs overleden schrijver G.L. Durlacher, die ook als romanpersonage optreedt. Het Geweten is een semi-autobiogra- fische roman over bijna twaalf jaar uit het leven van Edna Mauskopf. Van alle personages is de vader in ieder geval het meest dominant aanwe zig. Op het moment dat de roman inzet heeft Edna Mauskopf, het alter-ego van Jessica Durlacher, een stormachtige relatie achter de rug met Samuel Fin ken. In het eerste hoofdstuk wordt al op zijn dood gepreludeerd. De roman is een terugblik op hun verhouding. Maar zoals de titel aangeeft, benadrukt door de hoofdletter G, is Het Geweten méér dan een tragische liefdesroman. Het gaat over schuld en bevrijding, over de angsten bij kinderen van kampslachtoffers, over normen en waarden van de huidige generatie. Het gaat, met andere woorden, over zo veel dat een gewone debu tant zich er gemakkelijk aan vertilt. Zo niet Jessica Durlacher. Het Geweten is een bewonderenswaar dig knap debuut. Dat kinderen kunnen lijden onder een kampverle den van hun ouders is bekend uit de boeken van Carl Friedman, Boudewijn Büch, Jeroen Brouwers, Adriaan van Dis en vele anderen. Het kampverle den van Gerard Durlacher is Mannenlager Birke- nau BHD, dat hij op zo'n bijzondere manier over leefde, zoals te lezen is in De zoektocht. Zijn invloed op de dochter is overweldigend. Het gedrag van Ed na Mauskopf doet denken aan kinderen die in iden tieke omstandigheden zijn opgegroeid: 'Ik was als de dood voor mijn vaders aanvallen van woede en tegelijkertijd was ik gevangen in een bijna onmen selijke loyaliteit en compassie waarmee ik hem te gen zijn eigen drift moest beschermen.' Angst en compassie, op deze tegenstrijdigheid is de relatie met de vader gebaseerd. In een enkel geval geeft Edna Mauskopf zich over aan de woede die bij haar leeftijd past. Maar meestal slaat ze dicht en jammert inwendig 'van woedend medelijden, met mezelf en met hem.' Naarmate ze langer op kamers woont, kan ze meer afstand nemen van het ouderlij ke huis. Totdat het bijna echt mis gaat. Dat gebeurt voorafgaande aan de jaarlijkse Ausch- witz-herdenking. In een openhartige bui vertelt Ed na haar ouders dat ze een venerische ziekte heeft opgelopen, waarop de vader woedend wordt en haar de toegang tot de herdenking ontzegt. Een 'wurgende agressie' welt bij Edna op. 'Auschwitz moet je zeker eerst verdienen,' krijst ze in de tele foon. 'Het enige dat me weerhield nu de hoorn erop te gooien en hen voor eeuwig te verstoten, was de spijt dat ik zo stom was geweest om hen in vertrou wen te nemen.' De druk van huis uit is groot. Als Edna Mauskopf Jessica Durlacher gaat studeren lijdt ze aan 'levenskramp'. Wat ze wil is verlossing: een leven vol zin, vrijheid en geluk. Dat denkt ze te vinden bij haar medestudent Sa muel tegen wie ze kinderlijk smachtend 'in vergeef se aanbidding' opkijkt. Al aan het begin van de ro man probeert ze zich op alle mogelijke manieren te bewijzen. Ze wijst Samuel terloops op het kampver leden van haar vader en realiseert zich dan wat ze FOTO KLAAS KOPPE doet: 'Ik had mezelf over mijn vaders rug interes sant zitten maken.' Wat ze op dat moment niet weet, is dat de vader van Samuel eveneens een kampver leden heeft waarover hij weigert te praten. Jessica Durlacher maakt in de roman duidelijk hoe verstik kend de invloed van de vader op Edna is. Voor Sa muel geldt hetzelfde. Edna probeert zich van haar vader los te maken, wat haar na ruim driehonderd pagina's eindelijk lukt. Voor het zover is heeft ze al le stadia van compassie meegemaakt. 'Zo kwam het geregeld voor dat ik in oude angsten om mijn vader terechtkwam,' laat Edna Mauskopf weten. 'Dat ik gek werd van mijn vaders dierbaar heid en panisch dagenlang achtereen oude dwang handelingen verrichtte om hem te beschermen te gen kwaad en onheil.' Samuel begrijpt maar niet dat Edna zich zoveel zorgen maakt. Vader Maus kopf, om hem maar even zo te noemen, heeft immers de oorlog overleefd, boeken geschreven en succes en erkenning gekregen. 'Hij is niet zo zwak als jij hem maakt. Hou op jezelf voortdurend te straffen voor hem.' Uiterst gedetailleerd beschrijft Jessica Durlacher het gevoelsleven van Edna Mauskopf. Om haar va der te kunnen begrijpen schrijft de studente litera tuurtheorie een scriptie over de literaire principes en constanten in dagboeken van concentratiekamp gevangen. 'Overdag zat ik in het kamp, 's avonds gunde ik me vergetelheid in de witte wijn, en 's nachts zat ik in treinen zonder mijn familie of zaten zij in treinen en rende ik daarachteraan.' Edna Mauskopf - de naam is ontleend aan de be roemde Maus-strip van Art Spiegelman - ontwik kelt zich van een afhankelijk dom wicht tot een zelfverzekerde succesvolle journaliste. Precies te gengesteld daaraan verloopt het leven van Samuel. Nadat er een einde aan hun verhouding is gekomen en ze elkaar na jaren weer terugzien, blijkt er niet veel meer over te zijn van de zelfbewuste student die Samuel was. Dit proces vormt de hoofdmoot van de roman. Het Geweten is lang niet zo naar binnen gekeerd als de titel aangeeft. Jessica Durlacher bedient de lezer die van gebeurtenissen houdt. Vooral het laatste ge deelte, als Edna langzaam maar zeker haar eigen koers gaat varen, is wervelend. De lezer volgt dan de journaliste Edna die het voor elkaar krijgt een interview te maken met een oude schilder-schrijver in Frankrijk die niet weet dat het gesprek wordt op genomen. Later verleidt de kunstenaar haar, terwijl zij ziek van de drank op bed ligt. Wat hij niet weet is dat het bandje in de cassetterecorder nog loopt. Het interview is het begin van haar loopbaan in de journalistiek. Een tragische liefdesverhouding is in de literatuur misschien het meest beschreven onderwerp, afge kloven en voortdurend met dezelfde varianten her haald, maar Jessica Durlacher weet er toch een bij zondere draai aan te geven. Dat doet ze in eerste in stantie door Edna Mauskopf het loodzware verle den van haar vader mee te geven en haar ontwikke ling te spiegelen aan dat van Samuel. Bijzonder is het ook dat Jessica Durlacher de psychologische verhandelingen van Edna afzet tegen het gedrag van haar medestudente Flippa, een rivale op het liefdespad. De beschrijving van het studentenmi lieu is treffend. Deze elementen geven de roman het gewicht dat zo vaak in andere boeken ontbreekt. I Jessica Durlacher: 'Het Geweten'. Uitg. De Bezige Bij, prijs 39,50. Door Y.Né Obe Postma (1868-1963) dichtte altijd in het Fries. In Friesland is hij zeer bekend en geliefd, maar daarbuiten heeft zelfs de fervente poëzieliefhebber een beperkte in druk van deze dichter. Af en toe werden er gedichten van hem in een Nederlandse vertaling gepu bliceerd. In de bloemlezing Spie gel van de Friese poëzie (1994) was hij ruimer vertegenwoor digd, maar de eerste tweetalige bundel is pas nu uitgekomen. De ze bevat negenenvijftig gedichten van zijn hand: Van het Friese land en het Friese leven Fan it Fryske Ian en it Fryske libben. De vertaling is van Jabik Veenbaas. Obe Postma groeide op als boe renzoon in het Friese dorpje Cornwerd aan de Zuiderzee. Hij bezocht het gymnasium in Sneek en studeerde daarna wiskunde en natuurkunde in Amsterdam. Hij werd tenslotte leraar wiskunde aan de Rijks-HBS te Groningen en dat bleef hij tot aan zijn pen sionering. Ook wijdde hij zich aan de geschiedenis van de Friese landbouw. Wetenschap en poëzie waren de twee pijlers van Postmas bestaan. Hij begon pas gedichten te schrij ven in het jaar 1900. Zijn filosofie over leven en dood ontwikkelde hij in die jaren, dat hij intensieve studie maakte van filosofie en psychologie. Zijn gedichten zijn daarvan doordrongen. Zijn ge dachte was, dat hemel en aarde zich verenigen in het leven dat te gelijk de ziel is. Dat leven was voor Postma allereerst het leven op het Friese land. Het werd steeds meer zijn beeld voor de eeuwigheid. Hij mocht dan wetenschapper zijn, maar zijn gedichten schreef hij in sobere, onopgesmukte taal en hij ontleende zijn beelden al tijd aan het Friese boerenland en boerenerf. Soberheid en beschei denheid typeren de hele persoon van Postma. De lezer zal geen verheven woord bij hem aantref fen. Een mooi voorbeeld van zijn relativering is het volgende: Goethe maakte een reis naar Ita lië en Rilke naar Rusland, En als een ander mens kwamen zij te rug. Ik ben op mijn oude dag naar Harlingen geweest; Een ander mens kon ik niet worden, maar ik heb hoog op de bolwerk- tuin gestaan - Ik rook de teerlucht en ook iets van de zee - en helemaal dezelfde ben ik niet gebleven. Hij noemde zich simpelweg een man die de aarde heeft beleefd tijdens zijn aardereis. Hij hoopte dat zijn verzen af en toe een luis terend oor zouden treffen. Hij geeft zich aan wie tot het leven va gaatschreef hij. Want het hem wel om de mensen, beter zegd om hun zielen, die onderh! dagelijkse gezwoeg schuilging Daarmee voelde hij zich één. J Friese taal maakte dat hij A ongehinderd onder het volk li- begevenHij hoopte andere me, sen een weerklank te geven va, het sterke gevoel dat hij onder vond. Uit liefde voor de poëzie dichters als Rilke, Wordswortï Emily Dickinson en Slauerhot ontleende hij elementen uit werk. De poëzie van Posta niet eenduidig Fries te noemej Friesland werd een beeld een universele aarde en de Fries taal werd draagster voor univ», sele zieleroerselen. schreef: Maar zo onschuldig (e ik toch niet. Ik zie mijn goed aan en er is heel mat do voor mijn ogen geen stand la houden; Dan, denk niet it ik anders ben dan de dichters een groter taal; Als zij noem wat de dichter beroeren moet dat ook het wezen ran mij ziel heten. De Friese taal is een expressier taal met een heel eigen klankrijt dom. Die taal is de ziel van poëzie van Postma en mag da: om niet gemist worden: Al m der foech jout haw ik jimme tea: bewarje dat; en mei wat tink hin nei, dy't mannich dis syn leafde joech - Sa duorje mei de skiente dy't er wit (Al wat er pas geeft bood ik jij aan, Bewaar dat; en met ia liefde gedenk Een man, dient nig ding zijn liefde gaf - Zok als duren mag de schoonheid i hij won.) GELUK - Trof je 't land van jong verin gen 't Hoog geluk op aarde aan! Ver liet ik mijn dromen weida 'k Zag de hemel open gaan. - Maar je was een eenzaam zm ver Liefde ging aan je voorbij. Lichte aarde was mijn liefde Met haar hart sloeg dat van mij - Klein en schamel wasje leva En je kracht wel vroeg vergm. Maar op teerste adem bevend Heb ik Schoonheids stem te staan. - Als je heengaat, blijven ergtn Liefsten, troostrijk van je bloei Als dit eigen leven bloeide Naar zijn aard, dan is het goei I Obe Postma: 'Van het Friese land et het Friese leven'/'Fan it Fryske lanen Fryske libben', vert. Jabik Veenbaai Uitg. Meulenhoff, prijs 39,90 Door René van der Lee Op zijn allereerste schooldag maakt Abel Herzberg, dan vijf jaar oud, voor het eerst kennis met het antisemitisme. Op weg naar huis wordt hij opgewacht door 'een stel knapen', die om hem heen gaan staan en een lied je aanheffen: Een twee drie en de jood in de pot fijngestampt en het deksel erop en toen de jood op tafel kwam zaten er gebraden korstjes aan. Het is dan september 1899 en het voorval maakt diepe indruk op de kleine Abel. Dertig jaar later ko men zijn kinderen thuis met soortgelijke verhalen, allemaal opgetekend in Amsterdam, 'de meest tolerante stad ter wereld'. „Hoeveel is er nodig om van zul ke jongens fanatieke vijanden te maken?", is de vraag die Herz berg, inmiddels advocaat, stelt. Het is, zo betoogt Arie Kuiper in de onlangs verschenen biografie Een wijze ging voorbij, Abel Her zberg ten voeten uit. Een leven lang, van 1893 tot aan zijn dood in 1989, was de joodse schrijver op zoek naar het antwoord op die éne vraag: waarom gedragen mensen zich, zo nu en dan, als beesten? Zelfs als Herzberg, samen met zijn vrouw Thea, de gruwelen van het concentratiekamp Bergen- Belsen heeft overleefd, blijft hij speuren naar een verklaring voor de onbevattelijke misdaden van de nazi's. „Nee, de opvatting van de Italiaanse jood Primo Levi, een overlevende van Auschwitz, 'dat het begrijpen van kampbeu len gelijk staat aan het vergeven van hun misdaden', was niet de opvatting van Abel Herzberg", schrijft Kuiper, oud-hoofdredac teur van weekblad De Tijd, droogjes. In 1961 vraagt de Volkskrant hem of hij het proces tegen de in Argentinië opgepakte Adolf Eichmann wil verslaan. Herz berg, inmiddels een gevierd schrijver, aarzelt geen moment: het is voor hem een unieke kans r Abel Herzberg om het antwoord op zijn levens vraag te vinden. In zijn Kroniek der Jodenvervolging had hij Eichmann 'de volmaakte vrucht van Hitiers pedagogie' genoemd. Een uitspraak van de 'bureau moordenaar' moest die bewering staven: „Ik zal lachend in het graf springen, want de idee vijf mil joen menselijke levens op mijn geweten te hebben is voor mij de bron ener buitengewone voldoe ning". Herzberg, die in Bergen-Belsen ooit zelf zijn pet moest afnemen voor Eichmann, wilde ook deze nazi begrijpen, niet alleen ver oordelen. Hij zag hem als 'een slachtoffer van het nazi-systeem, van de onbarmhartig razende machinerie van de haat'. Het hoofdprobleem is niet dat er mis dadigers zijn, 'maar dat de nor male mens, die geen misdadige aanleg heeft, een misdadiger kan worden'. Ook Eichmann, die uiteindelijk werd opgehangen, beschreef hij als 'een doodgewone vent'. „Een handelsreiziger in olie en vetten, die nooit van zijn leven een kip kwaad had gedaan, die, als hij in Amerika was geweest, een ideale hotelportier zou zijn geweest die het hele spoorboekje uit zijn hoofd kent en precies weet waar de post voor de mensen... en het kamermeisje van tijd tot tijd in de billen knijpt, nou ja, dat komt in de beste families voor." In zijn vuistdikke biografie schetst Kuiper Herzberg als een grootmoedig intellectueel, met veel talent voor ruziemaken en weinig voor rancune. Van jongsaf aan zet hij zich in voor 'de joodse zaak'. In 1934 wordt hij ook voor zitter van de Nederlandse Zionis ten Bond en ijvert hij in het spoor van mannen als Theodor Herzl en Chaim Weizmann voor de oprich ting van de joodse staat Israël. De milde, genuanceerde opvat tingen van Herberg oogsten voor al bewondering bij niet-joden. Binnen de joodse gemeenschap (of wat daar van over is na de oorlog) fungeren zijn publicaties voornamelijk als splijtzwam. Herzberg wordt verweten dat hij té mild is; De Joodse Wachter, het orgaan van de Nederlandse Zio nisten Bond, weigert zelfs een re censie te schrijven van Amor Fa- ti, het verslag van Herzbergs be levenissen in Bergen-Belsen. Herzberg laat zich de mond niet snoeren en bepleit later ook hartstochtelijk de vrijlating van de Drie (en later de Twee) van Breda. De meeste weerstand roept hij op met zijn verdediging van Abraham Asscher en David Cohen, oud-voorzitters van de Joodse Raad, die na het uitbreken van de oorlog op gezag van de na zi's moest worden opgericht. 'Om erger te voorkomen' waren As scher en Cohen de Duitsers ter wille geweest, een opstelling waarover historici als Jacques Presser en (in mindere mate) dr. Lou de Jong later een vernieti gend oordeel velden. Herzberg vond die veroordeling te makke lijk en kon tot aan zijn dood woe dend reageren als Asscher en Co- hen werden aangevallen. Als overtuigd zionist bleef Herz berg (de deportatie - via Barne- veld en Westerbork - naar Ber gen-Belsen uitgezonderd) zijn le ven lang in Amsterdam wonen. Vreemd, zo begreep hij ook zelf. In 1949 ging hij zich oriënteren in Israël, waar zijn kinderen Ab en Esther toen al woonden (alleen de jongste Judith bleef bij haar ou ders). Amper een maand later was hij de koning te rijk dat hij weer terug kon. „Het is hier stijl loos, bekrompen, klein, klein geestig, lelijk, lelijk, lelijk. Het is hier een rotzooi", schreef hij zijn vrouw. De schrijver Herzberg werd na de oorlog bedolven onder de lauwer kransen. In 1974 kreeg hij ook de prestigieuze P.C. Hooftprijs. In zijn dankwoord vertelde hij het verhaal van een vrouw in Bergen- Belsen die, terwijl zij 'in een waarlijk onbeschrijfelijke chaos van lompen, vodden en vuil lag te sterven, de laatste minuten van haar leven niet vulde met haat, maar met het lezen van Spinoza'. Haat of rancune kende ook Herz berg niet, hoewel hij er alle reden toe had. De biografie van Kuiper is dan ook een indrukwekkend monument voor een monumenta le schrijver. I Arie Kuiper: 'Een wijze ging voorbij, het leven van Abel J. Herzberg'. Uitg. Querido, prijs 75 Door Muriel Boll Om de Sint een handje te helpen heb ik een stapel boeken uitge zocht die uitstekend passen in kleine schoenen. De peuter die Nou ben je thuis, Bobbie! van Richard Edwards in zijn schoen vindt, zal met rode oortjes luisteren naar het verhaal over Matthijs en zijn knuffel. Een knuffel is toch een van de belang rijkste dingen in het leven van een peuter, en elke opvoeder heeft weieens het drama meege maakt als de versleten, maar o zo geliefde lap of pop zoek is. Pren tenboeken als Knuffel van Shir ley Hughes en Monkie van Dieter Schubert zijn juist vanwege dat thema nog steeds populair. In Nou ben je thuis, Bobbie! zijn Matthijs en Bobbie altijd samen. Ze doen samen boodschappen en liggen dicht tegen elkaar aan in hetzelfde bed. Maar Matthijs wordt groter. Hij begint Bobbie te vergeten en op een dag blijft de speelgoedhond alleen achter op de oever van de rivier. Het wordt donker, uilen roepen 'oe-hoe' in de boomtoppen en een vos komt even aan hem snuffelen, dan be gint het te regenen. De rivier stroomt het land op en sleept Bobbie mee. Eerst vindt hij het drijven wel fijn, maar op den duur wordt hij zo nat dat alleen zijn kop nog boven het water uis- teekt. Maaike is net bezig blade ren uit de rivier te scheppen als Bobbie aan komt drijven. Een echte waterhond! Bobbie wordt voor de open haard gelegd en 's avonds valt Maaike in slaap met Bobbie in haar armen. De sfeervolle tekeningen van Sophy Williams zijn paginagroot en prachtig van kleur, met Mo- net-klaprozen in de middagzon en wazige koeiekoppen in het eerste morgenlicht. Lief is ook het verhaal De Maan van Mol van Susan Varley met te keningen van Hiawyn Oram, waarin Kleine Mol dingen ziet die niemand anders ziet: Dingen Die Zich Heel Geheimzinnig Voortbewegen en Dikke Knoesti- 'Twee vingers in je neus': tekening van Janneke Derwig ge Armen met Lange Zwierige Vingers, maar het wonderlijkste is toch wel dat hij de Maan in de rivier ziet. Dat moet hij de andere bosbewoners maar eens laten zien. Helaas, de maan blijft weg en Uil schrijft hem een blinddoek voor omdat hij te goed ziet. Net op tijd gooit Kleine Mol de blind doek weg en waarschuwt de an deren voor een gevaarlijke vos. Nog een keer krijgt hij de kans en dit keer is het geluk met Kleine Mol: de maan staat in de rivier. Over het beertje Bartolomeus maakte Virginia Miller eerder al Kom op!, Potverdrie en Ba naar bed. Haar nieuwste boek over Ba heet Voorzichtig!. Bartolomeus krijgt een poesje waar hij voor zichtig mee moet doen, want het poesje is nog heel klein. Ba gaat met haar rijden in zijn wagentje, zet als verrassing de sproeier aan en speelt op zijn trommel om haar op te vrolijken. Dat pakt verkeerd uit, de poes loopt weg. Verdrietig kruipt Ba in zijn ge heime schuilplaats, en wie vindt hij daar? Heel, heel voorzichtig legt Ba het poesje op zijn schoot dat zachtjes begint te spinnen. Op een grasgroene dag van Em ma Chicester Clark is een tel boek. Op de vrolijk gekleurde te keningen zie je een meisje zitten. Ze krijgt bezoek van twee maki's, drie eksters, vier vosjes, enzo voort. Het is een vrolijke boel, er komen zes poedels met schalen eten van de afhaalchinees, zeven beren die het bos meubileren. Plotseling verschijnen er tien krokodillen, de andere dieren zie je ineens niet meer. Verrassing, de krokodillen komen de verjaar dag van het meisje vieren en op de laatste bladzij is iedereen fees telijk herenigd. Ook Twee vingers in je neus het tweede boek van Janneke Derwig is een telboek. Voor haar eerste boek kreeg Derwig meteen een Vlag en Wimpel. Het nieuwste is nog mooier; de lijntjes zijn fijner en strakker, en er is een zweem pje meer kleur gebruikt. Derwig tekent een olifant, twee vingers in je neus, drie mensen op de wip, een prinses met negen erwtjes, veertien bootjes van papier, tot en met twintig pinda's aan een draadje. Daarna stapt ze over op tientallen: dertig mieren in een fles, vijftig rode ootjes, honderd keuteltjes in de lucht. Derwig te kent haar plaatjes met een fijn zinnige humor. Ze hebben het formaat van een langgerekte rechthoek en die ruimte is met groot gevoel voor evenwicht en harmonie ingevuld. Het boekje ziet er prachtig uit. Na het Kleuterwoorden van Nan nie Kuiper en Philip Hopman zijn nu ook het Herfstwoordenboek en het Winterwoordenboek versche nen. Het zijn eigenlijk voorlees boeken, waarin Maarten en Sofie in stukjes van een paar regels tekst van alles beleven tijdens i vier seizoenen. Elk verhaaltje t lustreert de betekenis van woord. Kinderen die zelf al beetje kunnen lezen, zullen f nieten van De kat en de adeln van Hans Hagen. In korte zinne en simpele woorden vertelt H» gen over Farid die overal zwarte kat ontdekt. In de bus» zijn vader waarin hij kaartjs verkoopt, op de markt, tussen: dansers op het plein. Farid tót hem niet te pakken, het diervc dwijnt steeds. Net als Fa« moeder trouwens... Hagen maar weinig woorden nodig» je in een volgepakte Pakistan® bus mee te laten reizen en# Farid een bezoek aan de rnoste te brengen. Een mooi en intrif rend verhaal. Ridders, is een schatkist in bod vorm met een geheime la erin. I' inhoud bestaat uit een eeuws spel, een glas in lood-i omin te kleuren, een bouw van een kasteel om in' kaar te zetten, ridders, wap(' schilden, een ganzenveer, zege- ring en stempels. Roald Dih> schatkamer is een bundel meer dan 400 bladzijden die staan met verhalen en korte» mans, brieven waarvan som®1 ge niet eerder gepubliceerd ai- Het boek bestaat uit vier afde» gen: Dieren, Tovenarij, Fa®» vriend en vijand, en GewicW Zaken. De illustraties zijn voornamelijk van Quentin Bis» maar ook anderen. Richard Edwards er Sophy Willi*. 'Nou ben je thuis, Bobbie!' Uitg.01 tofoor, prijs 24,90 Susan Varley en Hiawyn Oram: De Maan van Mol'. Uitg. Altamira Virginia Miller: 'Voorzichtig!' Uitg koon, prijs 22,95 Emma Chicester Clark: 'Op een gr®' groene dag'. Uitg. Leopold, prijs/® Janneke Derwig: 'Twee vingers®]' neus'. Uitg. Van Holkema enWa®1 orf, prijs 24,90 Nannie Kuiper en Philip Hopman: 'Herfstwoordenboek', 'Winter»®»,, denboek'. Uitg. Piramide prijs/" Al deze boeken vanaf 4 jaar. Hans Hagen: 'De kat en de adelaar Uitg. Van Goor, prijs 23,60, yanaJM 'Ridders'. Uitg. Piramide, prijs/4,' 'Roald Dahl's schatkamer'. Uitg '0 tein, prijs 69,50 NEDERLAND 1 07,00 Journaal 07 05 Get the Picture (herh) 07 29 Ontbijt-TV, actueel ochtendmaga zine 09,00 Journaal 0909 De ochtenden !002 Voor elkaar! (herh) 10,53 Dokument: In vuur en vlam (herh) 11,35 Jos op 1 (herh) 12.26 PP: Uitzending Unie 55+ 1513 Wydiffe, politieserie (herh) 16.05 Jos op 1, middagmagazine 16.58 Alles kits, kindermagazine met Ratjetoe; 17.24 Genie from down under; 17.49 Dag Sinterklaas 18.07 Growing Pains, comedy 18.37 Get the Picture 19.06 De rijdende rechter 19.52 PP: Uitzending RPF 20.00 Journaal 20.24 Netwerk, actualiteitenrubriek 20,57 Weeroverzicht 21,03 Terug naar Oosterdonk, serie 22,02 Vinger aan de pols, serie over de medische en ethische dilemma's die aan het krijgen van een kind voorafgaan 22.42 Morgen wordt alles beter, docu mentaire over heroïnegebruikers 23.28 The Untouchables, misdaadserie (herh, tot 00.14) NEDERLAND 2 09.00 Zie ginds komt geen stoom boot. Af I. 1-2 09.30 Zig Zag: Leven in de zestiende eeuw:'1566 (tot 19.50) 10.00 Dossier geschiedenis: Het drama van Lidice (tot 10.20) 10.30 Skiednis: Eise Eisinga (tot 10.50) 11.15 ledereen kan schaken 11.30 Franse literatuur: Candide, Vol taire 12.00 Agrarisch journaal 12.15 Onder de hamer (herh) 12.45 Agrarisch journaal (herh) 13.00 Journaal 13.05 NL-TV (herh) 13.20 Ingang Oost (herh) 13.45 Clips 13.59 Het vragenuurtje in de Tweede Kamer 15.00 Spreekuur 16.00 Journaal 16.08 Coco Jappe, animatieserie 16.30 Fünf Freunde, jeugdserie 16.55 Wild Horizons 2 - The Forgotten Sun Bear, documentaire over de honingbeer 17.29 2Vandaag, actualiteiten met om 17.30 en 18.00 Journaal; 18.43 Sportjournaal en vanaf 18.51 Hoofdpunten uit het nieuws ge volgd door het weer 19.00 Jong: Occultisme 19.30 Monkeys in the Mist, documen taireserie over de vreemde roep van de zwart-witte franjeapen 20,15 Het ziekenhuis, medische serie waarin het accent ligt op 'de mens achter diens ziekte' 20.45 Man/Vrouw: Nog zes maanden te leven 21.25 Tijdsein, actualiteitenrubriek 21,55 Wereld van verschil, serie over de Bergrede 22.30 BV2, businessmagazine 23.00 Studio NOS met ca. 23.30 Jour naal 23.35 Nederlands fabrikaat (tot 00.05) BELGIË FRANS 1 17.25 The Streets of San Francisco, mis daadserie 18.30 Régions soir 18.50 Cartes sur table, magazine 19.05 Fidèles au poste, spelletje 19.30 Nieuws 20.10 Forts en tête, spelletje 21.20 Pulsations, gezondheidsma gazine 22.25 TéLéCiNéMa, magazine over tv en film 23.20 Courants d'art 23.55 Laat ste nieuws BELGIË FRANS 2 16.55 lei bla bla, kindermagazine 18.55 Régions soir 19.15 Gourmandises, culinair magazine 19.30 Nieuws 20.05 High Inci dent II, serie 20.50 L'Asie mythique, docu mentaire-serie 21.45 Cheval magazine 22.10 Laatste nieuws 22.35 High incident II, serie 23.20 Cartes sur table, magazine (tot 23.35) DUITSLAND 1 11.00 Sportschau live/voetbal: Wereldbe ker-finale in Tokyo: Borussia Dortmund- Cruzeiro Belo Horizonte 13.45 Plusminus- News 14.00 Tagesschau 14.03 WunschBox 15.00 Tagesschau 15.15 Abenteuer Wild- nis, serie 16.00 Fliege, talkshow 17.00 Ta gesschau 17.15 Brisant, boulevardmagazi ne 17,55 Verbotene Liebe, serie 18.25 Ma- rienhof, serie 18.55 Einsatz Hamburg Süd, serie 20.00 Tagesschau 20.15 Liebling Kreuzberg, serie 21.05 Pleiten, Pech und Pannen 21.35 Sportschau Extra, nabe schouwing Wereldbeker finale: Borussia Dortmund-Cruzeiro Belo Horizonte 22.05 Plusminus, economisch magazine 22.30 Ta- gesthemen 23.00 Boulevard Bio, talkshow 24.00 Nurses, comedy 00.25 Nachtmaga- zin 00.45 My Lover, My Son, speelfilm DUITSLAND 2 12.40 Lander-Report 12,55 Presseschau 13-00 Mittagsmagazin met Heute 13.45 Die Biene Maja, tekenfilmserie 14.10 Sp- 'echstunde bei Dr. Frankenstein, jeugdse- rie 14-22 Logo, jeugdjournaal 14.30 PUR, longerenmagazine 14.55 Theos Geburt- stagsecke 15.00 Heute 15.05 Gesundheitl, medisch magazine 15.25 Geniessen auf gut deutsch, culinair magazine 15.55 Das Traumschiff, serie 17.00 Heute 17.10 Sport Extra/Tennis: Masters of Champions vanuit Frankfurt, voorstelling finalisten en loting 17.20 Hallo Deutschland, magazine 17.45 Leute heute, magazine 18.00 Unser Lehrer Doktor Specht, serie 19.00 Heute 19.25 Girl Friends - Freundschaft mit Herz, serie 20.15 Naturzeit, documentaire-serie 21.00

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 22