Vakantie reizen
Gebreken nekken 'Route op maat'
I
Wintersport in Berner Oberland biedt vele mogelijkheden
i
Om de paar
E4
Gebruikers ontevreden over routebeschrijvingen ANWB
yy
DE STEM
Skiën in Zwitserland.
Misschien niet zo populair
als het kanton Wallis, maar
ook zeker de moeite waard
is het Berner Oberland.
Een bezoek aan twee
ski-oorden aldaar:
Grindelwald en Adelboden.
Een keuze tussen James
Bond en Henny Huisman.
De klant een gedetailleerde
routebeschrijving bieden van
zijn eigen huisdeur tot de voor
tent op de Franse camping. Dat
beoogde de ANWB met haar
service 'Route op Maat'.
Dertigduizend mensen maakten
er gebruik van afgelopen zomer,
toch wordt deze service
gestaakt.
UJ
De digitale camera's
rukken op. Vooral
Kodak is vastbesloten
deze markt te veroveren
en komt daarom om de
paar maanden uit met
een nieuw, steeds
spectaculairder model.
De nieuwste is de
Kodak DC210. Meer
dan een miljoen pixels,
de mogelijkheid om
foto's op een lcd-
schermpje te bekijken,
nou ja, het gebruikelijke
en dat uitvoeriger dan
voorheen.
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1997
Door Eric Böhm
De trein en de hotels
van Kleine Scheidegg
met op de achtergrond
de Eiger, MÖnch en
Jungfrau.
FOTOC. SONDEREGGER
Tussen Mönch en Jungfrau
Je zou kunnen stellen dat het eigenlijk
niet uitmaakt welke bestemming je
voor je wintersportvakantie kiest.
Het draait toch allemaal om de kick van de
snelheid op de lange latten of op het snow
board. Skiën is lift in, lift uit en nauwelijks de
tijd hebben om de omgeving te bekijken.
Mensen die dat echt geloven, moeten hoogno
dig naar Grindelwald. In eerste instantie lijkt
skiën ook hier de zoveelste variatie op het
zelfde thema. De gondelbaan die ons naar
Mannlichen brengt, is inwisselbaar voor elke
andere lift in de Alpen.
Maar als we via een stuk of vier liften en af
dalingen een stuk dieper in het skigebied zijn
beland, zien we iets waar zelfs de meest ge-
routineerde skiër stil van wordt. Op dik 2000
meter hoogte en midden in het skigebied ligt
daar opeens een dorpje van rond de eeuwwis
seling, opgebouwd uit robuuste houten hotels
met grote balkons. We zijn in Kleine Scheide
gg. Dat we in de jaren negentig zijn, verraadt
eigenlijk alleen de aanwezigheid van een gro
te wigwam waarin het snelle snowboardvolk
zijn bier drinkt.
Trein
Tussen de hotels ligt het meest opmerkelijke
van dit bijzondere oord: een spoorwegstation,
compleet met perrons, stationsklok en con
ducteurs. Het is een bijna surrealistisch
schouwspel. Maar nee, het is geen grap en het
is ook geen filmdecor. De trein staat al klaar.
Bestemming: de Jungfraujoch, op 3454 meter
hoogte het hoogst gelegen treinstation van
Europa.
Die tocht is een verplicht nummer. De ski's
leggen we in een open wagon. Zelf nemen we
plaats in een van de ouderwetse met hout be
klede wagons. Onderweg klinkt door de luid
spreker in zes talen, waaronder Japans, de ge
schiedenis van de Jungfraubahn.
Het was de rijke spoorweg-pionier Adolf
Guyer-Zeller die eind vorige eeuw tijdens een
wandeling in het hooggebergte op het idee
kwam om het magnifieke gebied met een
spoorlijntje te ontsluiten. In een optimistische
bui berekende hij dat dat in zeven jaar gerea
liseerd kon worden. In werkelijkheid kostte
het zestien jaar zwoegen om het technische
hoogstandje in 1912 te voltooien.
Na een rit van een half uur door het binnenste
van de berg bereiken we het eindstation. Op
een met vlaggen versierd ondergronds perron
uit de trein. Dan een gangenstelsel in de rotsen;
met om de zoveel meter een blauwe stalen
schuifdeur heeft het wel iets weg van het
hoofdkwartier waarin de schurken in James
Bond-films zich plegen te verschuilen. Ook de
supersnelle lift die ons vervolgens naar het pa
noramaplateau omhoogschiet, past in die sfeer.
Boven aangekomen blijkt opeens welke hoog
te we bereikt hebben. Hijgend en met een licht
gevoel in het hoofd beklimmen we de laatste
traptreden naar het uitkijkplatform. Daar
staan we opeens tussen de majestueuze Mönch
(4099 meter) en Jungfrau (4158 meter). Tussen
de twee reuzen ligt - zover het oog reikt - de
ijsmassa van de Aletsch-gletsjer, met zijn 24
kilometer de langste gletsjer van Europa. Een
eenzame kraai is het enige levende wezen dat
zich in dit poollandschap vertoont. In het Pa
norama-restaurant bekijken we al het moois
onder het genokt van een voedzame Teigwaren-
pfanne nog eens op ons gemak.
We pakken de trein terug tot aan het station
Eigergletsjer. Daar begint een skitocht naar
Kleine Scheidegg. Dit is een absolute sensa
tie. Indrukken te over. Links de machtige top
pen en uitlopers van verschillende gletsjers,
rechts passeren we een kennel met blaffende
husky's en ondertussen wedeln we over een
schitterende piste met voldoende buckels om
ook de gevorderde skiër blij te houden. Na
een afzakkertje in de trendy wigwam gaat het
verder over een schitterende brede piste naar
het dal. Na een onvergetelijke skidag zijn we
weer in Grindelwald.
Het op 1034 meter hoogte gelegen dorp is een
vrij chique wintersportplaats die jarenlang de
vaste stek was van Juliana en Bernhard. De
eerste hotels werden in Grindelwald al rond
1900 gebouwd. Deze statige bouwwerken zijn
terug te vinden langs de hellende hoofdweg en
worden vandaag de dag afgewisseld met nieu
we appartementengebouwen. Er zijn relatief
veel winkels, restaurants en cafés. Het cen
trum biedt een levendige aanblik door het ko
men en gaan van treinreizigers.
Het station fungeert ook als opstapplaats
voor rodeltochten, ook als de zon al onder is.
De trein brengt de dapperen en hun sleetjes
naar het onder Kleine Scheidegg gelegen Al-
piglen. Met veel vallen en opstaan suizen de
waaghalzen de donkerte in. Onderweg een
pauze inlassen voor een kaasfondue bij res
taurant Brandegg is een aanrader.
Rodelen, carving, speciale snowboardpistes
en helikopterskiën. De Zwitsers halen alles
uit de kast om hun gasten te vermaken. De
i dat de toeristen toch wel kwamen, zijn
immers over.
De Zwitsers moesten de afgelopen jaren met
lede ogen toezien hoe ze terrein verloren aan
de andere Alpenlanden. Nieuwe activiteiten
en een betere service - het voltallige liften-
personeel in Grindelwald volgde vorig jaar
een curus genaamd Can I Help You - moeten
het tij keren. Nieuwste activiteit in het Zwit
serse oord: Zuid-Amerikaans wandelen met
echte lama's als lastdieren.
Henny Huisman
Een ski-oord met een heel andere sfeer is
Adelboden (1353 meter). In de drukke en ge
zellige dorpstraat zitten de plaatselijke oud
jes rond de pomp en komt zelfs af en toe een
paard en wagen langs.
Adelboden was al in de jaren zestig een popu
lair vakantieoord voor Nederlanders. Als we
ski's gaan huren bij de aan de hoofdstraat ge
legen sportzaak Oester begint de eigenaar in
rap Nederland tegen ons te praten. Trots
haalt hij een ingelijste foto van Henny Huis
man van de wand. „En ook die mensen van de
radio komen hier," roept hij, wijzend op een
foto van de RTL-coryfee Jeroen Pauw en
KRO-diva Manuela Kemp.
Adelboden heeft drie kleinere skigebieden
met in totaal dertig liften. Silberenbühl, het
De dorpsstraat van Adelboden.
Door Johan van Grinsven
De ANWB staakt het project Route op
Maat. Ondanks dat zo'n dertigduizend
leden deze zomer gebruik maakten
van de persoonlijke routebeschrijving van de
r
eigen voordeur naar de Franse vakantiebe
stemming. De service wordt gestaakt omdat
er te veel fouten in de beschrijvingen zaten,
een euvel dat niet gemakkelijk is op te lossen.
Een test van zo'n ANWB-routebeschrijving
op maat bracht deze zomer al enkele fouten
aan het licht. Onduidelijkheid over de route
rond grote steden, afslagen die niet te vinden
waren en aanwijzingen die we maar niet te
genkwamen. Kritiek die door velen wordt ge
deeld, bevestigt ANWB-woordvoerder Hans
van der Schaaf desgevraagd.
Evaluatie
Duizenden gebruikers stuurden hun evalua
tieformulier terug naar de ANWB; slechts een
paar procent was volstrekt tevreden. Vier op
de tien mensen waren echt ontevreden en de
rest redelijk content, maar met kritische
kanttekeningen.
„Gezien het aantal aanvragers, moet je con
cluderen dat Route op Maat een succes is. Er
is blijkbaar behoefte aan zo'n service. Alleen
over de inhoud zijn onze klanten en ook wij
zelf niet tevreden. Het probleem zit 'm in de
digitale kaart die wij hebben gebruikt. Die
bleek niet goed genoeg. Er zaten allerlei fou
ten in. Een afslag bleek niet te bestaan, maar
een viaduct te zijn. Mensen werden door ste
den geloodst, terwijl dat niet de bedoeling
was. Kortom, gebruikers konden niet blind
varen op deze service, terwijl dat wel de be
doeling was."
De ANWB-directie heeft daarom onlangs be
sloten om dit project waaraan tweeëneenhalf
jaar gewerkt is, in de ijskast te zetten. Van der
Schaaf: „Alles staat of valt met het juiste di
gitale materiaal. Dat is voorlopig niet voor
handen. Of het ooit komt, is de vraag. Er zijn
maar twee bedrijven in Europa actief op dit
gebied. Zij zeggen dat het honderden miljoe
nen guldens kost om tot perfecte digitale
kaarten te komen en die ook nog eens nauw
gezet bij te houden. Dus zal het nog wel even
duren voor die kaarten er daadwerkelijk
zijn."
Van der Schaaf betreurt het staken van deze
service. Omdat er veel tijd en geld is ingesto
ken door de ANWB. Het routeboekje kostte
de leden 6,95 gulden, maar in werkelijkheid
lagen de productiekosten rond de 37 gulden
per stuk.
Opgeleukt
Op de uitvoering van het persoonlijke route
boekje was niét veel aan te merken: het was
handzaam en stond vol nuttige informatie
over heen- en terugreis.
Zaken als hoe lang is de route in kilometers
en tijd, kosten voor tolwegen en verwachte
Grindelwald (1034 meter); skigebied: 943 tot
2486 meter; 45 kilometer piste (inclusief Jung
frau Region 175 km) 26 afdalingen: 6 blauw, 16
rood, 4 zwart. 21 liften: 1 bergspoor, 2 kabine-
liften, 5 stoeltjesliften en 13 skleepliften. Snow-
boarden: voldoende. Après-ski: veel. Langlau-
floipen: 35 km. Wandelpaden: 80 km. Overig:
curling, ijsstokschieten, rodelen, schaatsen
Adelboden (1356 meter); skigebied 1356 tot
2400 meter, 63 kilometer piste, 40 afdalingen:
17 blauw, 16 rood, 7 zwart. 30 liften: 1 zweef-
baan, 3 kabineliften, 3 stoeltjesliften en 23
sleepliften. Snowboarden: goed. Après-ski:
veel. Loipen: 30 km. Wandelpaden: 40 km. Ove
rig: curling, rodelen, schaatsen.
Informatie: Zwitserland Toerisme, Koningsplein
Mp>TDil7 -BB Amsterdam,-'telefoon: 020-
6222033.
grootste gebied, bereiken we per gondelbaan.
De snelle gondel brengt ons naar het zonnige
Silberenbühl en de toppen Luegli (2138 me
ter) en Laveygrat (2200 meter). Over niet al
te moeilijke pistes doorkruisen we het gebied.
We ontdekken dat het ook zijn eigen snow-
boardschool heeft en verder een snowboard-
park met half-pipe, springschans, enzovoort.
Lamsvlees
Aan het eind van de middag laten we de gon
delbaan links liggen en maken een prachtige
afdaling naar het dal. Tussen boerenschuren
door en langs de beek is het mooi skiën. On
deraan de berg vinden we restaurant Aebi, al
sinds 1698 een begrip in Abelboden. Speciali
teit van het huis is lamsvlees van de grill. Ter
wijl het eten wordt bereid, kunnen de gasten
zich vermaken met een potje spijker-slaan.
De volgende dag verkennen we het kleinere,
maar sfeervollere skigebied Engstligenalp.
Het ligt in een hooggelegen kom die via een
gondelbaan te bereiken is. De hoogvlakte is
een ideaal oord voor langlaufers. Die kunnen
er van november tot april terecht.
Voor skiërs biedt Engstligenalp drie sleeplif
ten waarmee Dossen (2400 meter) kan worden
bereikt. Het is hier meestal vrij rustig zodat
we in hoog tempo de schitterende zwarte en
rode afdaling kunnen doen.
Om vier uur gaan de skiliften helaas dicht. De
gene die dan nog van de bergen wil genieten,
kan iets nieuws proberen: overnachten in een
iglo. Het is zo apart dat ze het in het trendy
Grindelwald nog niet bedacht hebben. Ja, ook
Adelboden doet aan innovatie. Wie zei er ook al
weer dat het niet uitmaakt waar je gaat skiën?
Griekenland op het web
Vakantiegangers die een zwak hcbbe
voor Griekenland én de digitale snelJ1
op kunnen met hun computer, kunne?
nu ook terecht bij diverse websites D
Griekse Nationale Organisatie voor Toe'
risme is te vinden op http://www.vaca
tion.forthnet.gr/gnto.html, Het Ministe
rie van Cultuur geeft informatie ove-
musea en bezienswaardigheden via |g
tp://www.culture.gr. Kreta is digit;
belicht op http://www.interkriti.org/'
Zimbabwe in Tervuren
De culturele rijkdom van het Afrikaai
Zimbabwe is breed uitgemeten in 2
expositie in het Koninklijk Museum vu
Tervuren, België. De tentoonstelling val;
uiteen in twee onderdelen: heden en vc;.
leden van het Afrikaanse land. Musea ij
de hele wereld hebben spullen in bruit,
leen gegeven voor deze expositie. Hj
museum aan de Leuvensesteenweg isvaj
dinsdag tot en met vrijdag open vu
10.00 tot 17.00 uur. Informatie 00-32.)
7695708.
Arrangementen Bilderberg
De 22 Nederlandse Bilderberg Hotel
hebben samen de brochure 'Hartvenvu.
mende Herfst- en Winterarrangementet
uitgebracht. Culturele arrangementen!
grote steden staan er in, maar bijvoor,
beeld ook een Weiland- en Eiland-arr®
gement.
Dit combineert een verblijf in de Fries
hoofdstad met een bezoek aan een Wai
deneiland. De prijzen voor deze mes.
daagse verblijven beginnen bij 160 gul
den. Informatie via 0317-318319.
Brochure over Hurtigruten
'Hurtigruten, de mooiste zeereis' heet
nieuwe brochure over de bootreis diegt
maakt wordt langs de Noorse kust.
re dag, het hele jaar door, vertrekt ui
Bergen een van de elf Hurtigrute-sdn
pen voor een reis van 2500 zeemijh
langs de Noorse fjordenkust. Onderws
worden 34 havens aangedaan, variëren:
van kleine visserplaatsen op de Lofotei
tot steden als Trondheim en Hammers-
fest. Tijdens de twaalfdaagse reis over
schrijden de boten de Poolcirkel et
passeeren ze de Noordkaap. Een brochu
re over deze bijzondere zeereis is aan te
vragen bij Norske Turist Service, Post
bus 456, 2100 AL Heemstede.
Madeira: van A tot Z
De nieuwste reisgids in de bekende se-
rie van Allert de Lange 'reisinformatie
gvan A tot Z', gaat over het Portugese
vulkaaneiland Madeira. De gidsen m
gggdeze reeks zijn praktisch, compact en
niet duur. Maderia kost 15;95 gulden.
benzineverbruik kwamen aan bod. Verder
was het boekje 'opgeleukt' met foto's, spelle
tjes, toeristische informatie en de onvermij
delijke reclame voor de eigen ANWB-winkel.
Van der Schaaf: „Maar die gelikte uitvoering
schroefde wel het verwachtingspatroon van
mensen erg op. En dat konden we niet waar
maken."
Ondanks het falen van Route op Maat blijft
de ANWB deze persoonlijke dienstverlening
als voorbode van een nieuwe generatie dien
sten beschouwen. „Moderne technieken ma
ken het mogelijk om mensen persoonlijk van
dienst te zijn", aldus Van der Schaaf. „Zo
denken we er over om mensen die een auto
willen kopen een maatadvies te geven. Kun
nen ze bijvoorbeeld aangeven hoeveel trek
kracht gewenst is, hoe ruim de auto moet zijn,
noem maar op."
Daarnaast sluit hij niet uit dat er volgend jaar
toch weer een persoonlijke route verkrijgbaar
is bij de ANWB. „Maar dan minder uitge
breid. Mogelijk kunnen mensen dan aan de
balie de gewenste rijroute krijgen. Gewoon
simpel uitgeprint, in zwart-wit. Die beschei
dener werkwijze wekt minder verwachtingen
en daardoor zullen mensen minder teleurge
steld zijn als een routebeschrijving een keer
tje faalt."
Interhome: ook huizen in VS
Interhome, verhuurder van vakantie
woningen, begeeft zich op de Ameri-
l kaanse markt. De organisatie heeft ge
kozen voor huizen in de staat Florida.
Daar zijn appartementen, villa's en
bungalows te huur. Daarnaast is er een
VIP-aanbod, huizen met zaken als ver
warmd zwembad, jacuzzi, tennisbaan
en dergelijke. De accommodaties zijn
te vinden in plaatsen als Miami, Fort
Lauderdale, Sanibel Island, Key Wesl
en Orlando. In samenwerking met Ho-
i telplan biedt Interhome ook de
i lijkheid om een vlucht en huurauto tt
i reserveren. Het Amerika-prograiffl»
is te vinden in de nieuwe catalogus In-
terhome-Florida 1998, die bij de reisbu
reaus ligt. Informatie ook via
5556300.
I
KLM vliegt naar Philadelphia
Luchtvaartmaatschappij KLM voegt
veertiende Amerikaanse bestemming t«
aan haar routenetwerk: Philadelphia.!
dagelijkse dienst op de stad in de oost)
lijke staat Pennsylvania wordt gevloge
door KLM en haar Amerikaanse partes
Northwest Airlines. De ingangsdat!
van de nieuwe bestemming is 1 mei 191
Met deze nieuwe Amerikaanse bestel
ming komt het aantal retourvlucht
van KLM en Northwest tussen Eurof
en Noord-Amerika volgende zomer
zo'n tweehonderd per week. Eerder!
jaar maakten de beide vliegondernei®
gen al bekend dat zij op 5 april 1998 s
men een dagelijkse vlucht starten tusse
Schiphol en Seattle in de staat Washiri
ton.
Martinair ook naar Vancouver
Luchtvaartmaatschappij Martin
neemt komende zomer de Canadese sti
Vancouver in British Columbia op
haar vluchtprogramma. De dienst w®
twee keer per week uitgevoerd,
woensdag en vrijdag. Vancouver is vo
Martinair de vierde bestemming in
nada, na Toronto, Edmonton en Calg
Op - verzoek van cruisemaatschappS
vliegt de maatschappij vanaf 19 jan®
twee in plaats van een keer per week)
San Juan. Deze hoofdstad van Puerto!
co is een gekende cruisehaven in het C
ribisch gebied.
Expositie over jongensdroom
Piloot worden is voor velen een jongs
droom. De Koninklijke Luchtm®
maakt bij haar personeelswerving al
ren dankbaar gebruik van die fascins
voor de luchtvaart. In het Mil®
Luchtvaart Museum in Soesterberg Is
zien hoe, want daar is tot met 31 ml
de expositie 'Jongeman, denk er 'ns o'
na' te bekijken.
Daarin staat de personeelswerving
de Koninklijke Luchtmacht tussen 1'
en 1997 centraal. De expositie toont
der meer oude: posters, filmfragment
en brochures.
Het Militaire Luchtvaart Museum aai)
Kampweg in Soesterberg is van dinsh
tot en met vrijdag open van 10.""'
16.30 uur en op zondag van 12.
16.30 uur. Het museum is op maandag
zaterdag, op beide kerstdagen en nie®
jaarsdag gesloten. Informatie: 031
353815.
Door Jannie Benedictus
Simon Wisselink (17) uit Zelhem
heeft samen met een even oude
scholier uit India en een scholier
uit de Verenigde Staten de
hoofdprijs gewonnen van het
ThinkQuest-project, een interna
tionale wedstrijd voor het maken
van educatieve websites.
Hun meer dan vierhonderd pagi
na's tellende plaats op het Inter
net over de Himalaya werd door
de internationale jury de beste
gevonden van de 37 websites die
tot de finale waren doorgedron-
Digit
Door Jan Koesen
Omdat ik in het verleden al di
verse van dit soort digitale came
ra's heb besproken, volsta ik met
de conclusie dat het een mooi
ding is, maar dat je voor die dik
ke 2500 gulden die de DC210
kost, een uitmuntende klassieke
kleinbeeldcamera met diverse
lenzen plus een eerste klas scan
ner kunt kopen. Want de DC210
is een computeraal wondertje,
maar hoort fotografisch nog
steeds thuis in lagere regionen.
Op het scherm zijn de resultaten
prima, maar een uitvergroting
tot schilderijformaat laat de
techniek nog niet toe. Over twee,
drie jaar zal het getij wel keren.
Dan zullen de kleinbeeldcame-
ra's toch geleidelijk aan vervan
gen worden door digitale.
Een heel andere weg wordt door
een andere camerareus bena
derd'. Nikon. De Coolpix 100
(kleine 1000 gulden) is met niets
te vergelijken. Stel u voor: het
Help de Casema mee over de brug. Ik
heb niets van ze vernomen, maar ik
had vorige week zelf een beetje be
ter uit mijn doppen moeten kijken
toen ik aan Casema vroeg waarom ze
zo'n koudwatervrees demonstreer
den ten aanzien van het leveren van
internet via de kabel. Immers, was de
kern van mijn betoog, de respectie
velijke Casema's hebben inmiddels in
zowat alle plaatsen in Nederland de
belangrijkste slagaders door dikke
glasvezelkabels vervangen, dus waar
blijft nou die internetaansluiting?
Een dag later, maar toen was deze
pagina al weg, zag ik dat Casema on
dermeer op de eigen website een on
derzoek gestart is naar de mate
waarin wij naar internet via de kabel
snakken. Overigens wezen verschil
lende lezers me er de afgelopen
week ook nog een keer op, en of ik
er nog maar iets over wilde schrijven,
want hoemeer zielen, hoe meer
vreugd, en hoe meer vaart Casema
achter zijn internetplannen zet.
Dat geven ze zelf ook toe. 'Met plan
ning voor de introductie van internet
yia de kabel', zo schrijft Casema op
internet, 'willen we graag rekening
houden met de belangstelling vanuit
de markt. Met andere woorden: hoe
meer reacties we uit een bepaalde
gemeente ontvangen, hoe groter de
kans dat internet via de kabel in die
gemeente snel gerealiseerd wordt.
Bovendien zullen degenen die aan
onze enquête hebben meegewerkt
