DE STEM
Voor het eerst weer gewoon gelukkig
Voor de Stichting Incontinentie
wil niemand met collectebus op pad
E1
Actief
Onderwijs
Massages
Aan de Stegge Roosendaal l
bv, Roosendaal
Gemeente Eindhoven
Eindhoven
Ooms Accountants
Belastingadviseurs
Roosendaal
ABAB, Roosendaal
Expl.mij. Maas-Jacobs BV
Zundert
Bouwmaatschappij
Roosendaal BV,
Roosendaal
BDO CampsObers
Eindhoven
BDO CampsObers
Eindhoven
BDO CampsObers,
Eindhoven
Bakker Continental
Etten-Leur
Koenders advertising
design, Breda
Vipmedia Publishing
Services, Breda
Asselman Schilderwerken
BV, Halsteren
Expo Franchise, Breda
Van der Velde, Vught
Houben Advocaten, Breda
Houben Advocaten, Breda
Van Leeuwen Test Systems
BV, Etten-Leur
Asselbergs Klinkhamer
Advocaten, Etten-Leur
Memec Benelux, Eindhoven
Belgo-Fracors NV, Turnhout
(B)
Westenburg Assurantiën
BV, Breda
Merrem André de la Porte 1
BV, Zaltbommel
Steur Bouwbedrijf bv,
Heerle
Hogro Groep, Waalwijk
Hogro Groep, Waalwijk
Hogro Groep, Waalwijk
Hogro Groep, Waalwijk
Hog.ro Groep, Waalwijk
Autoschade
Midden-Brabant, Rijen
D-reizen Vakantiewinkels
Hoofddorp
Autoschadebedrijf
Hoppenbrouwers bv,
Bergen op Zoom
W.B. Bijl Polyester bv,
Fijnaart
R.K. Basisschool
"De Beiaard", Oosterhout
Martens Kunststoffen bv,
Oosterhout
Stichting Dorpshuis
"De Klip", Dorst
GPdWegvervoer, Tilburg
Zorgcentrum Oranjehaeve,
Breda
Regionale Scholen
gemeenschap ,,'t Rijkg",
Bergen op Zoom
erzoek Hogeschool West-Brabant,
Breda
Groeneveld Winkelbedr.,
Dordrecht
HO Wallebroek, Breda
Motel£ilze Rijen, Gilze,
Aldi BKiS^'Bred?1l,r'
Aldi BekiBV, Breda;
ts; i Basisschool 'DeNaefhof',
Zevenbergen
SGS EcoCare BV,
Spijkenisse
SGS EcoCare BV,
Spijkenisse
Leen Bakker BV,
Raamsdonksveer
De Stichting, Óostburg
Telfort, Amsterdam
Telfort, Amsterdam
Telfort, Amsterdam
Telfort, Amsterdam
Koninkl. Luchtm., Almere
Randstad automatiserings
diensten, Eindhoven
Belastingdienst, Nieuwegein
Primarkt, Roosendaal
Start, Roosendaal
Start, St. Willebrord
Start, Breda
Start, Roosendaal
Start, Oosterhout
Start, Oosterhout
Start, Roosendaal
Start, Roosendaal
Start, Roosendaal
Job Support
Job Support
Job Support
Job Support
Job Support
Job Support
Job Support
Tènce, Roosendaal
Tènce, Roosendaal
Tènce, Roosendaal
Tènce, Bergen op Zoom
Tènce, Bergen op Zoom
Tènce, Bergen op Zoom
Tènce, Bergen op Zoom
Ténce, Bergen op Zoom -
Tènce, Bergen op Zoom
Ténce, Bergen op Zoom
Oomen, Oosterhout
Oomen, Breda
Oomen, Dongen
Oomen, Tilburg
Oomen, Oss
Oomen
Oomen, Moerdijk
Oomen, Zundert
Oomen, Roosendaal
Oomen, Veghel
Oomen, Tilburg
Randstad, Breda
m/v
jrker
EAO-BA
Randstad, Breda
Randstad, Oudenbosch
Randstad, Breda
Randstad, Roosendaal
Randstad, Breda
Tempo-team, Klundert
Tempo-team, Zevenbergen
Tempo-team, Oosterhout
Tempo-team, Moerdijk
Manpower, Bergen op Z.
Manpower, Bergen opZ,
Manpower, Bergen opZ-
Manpower, Bergen op Z-
Manpower, Bergen op z.
Manpower, Breda
Manpower, Breda
Manpower, Roosendaal
Manpower, Bergen op Z.
Manpower, Bergen opz-
Manpower, Bergen op z
Manpower, Etten-Leur
Manpower, Breda
Manpower, Breda
Manpower, Bergen opz..
Vedior, Roosendaal
Vedior, Roosendaal
Vedior, Roosendaal
Vedior, Roosendaal
Vedior, Roosendaal
Vedior, Roosendaal
Vediro, Roosendaal
Content, Breda
Content, Breda
Content, Breda
Content, Breda
roonplaats naar: UitgeversmaatschaPP'l
de datum van de plaatsing, per
Lijt&leven
Stijgend aantal
WOENSDAG 26 NOVEMBER 1997
Nederlanders haalt de wc niet
Hij doet het staand, zij
gaat erbij zitten.
Anderhalf miljoen
landgenoten halen dat
niet én doen het
voortijdig in broek of
luier. Het leger
incontinenten groeit
gestaag: ouderdom komt
immers met gebreken.
De betrokkenen zwijgen
vol schaamte.
Door Hans Bos
Uiteindelijk draait het om ons
piasgedrag, onze toilethouding.
Mannen doen het staand en
vrouwen zittend. Vooral déér zit
'm de kneep. Door onze 'Engelse'
wc-potten kunnen de bekkenbo-
demspieren zich bij de dames
niet goed ontspannen, loopt de
blaas niet helemaal leeg en tas
ten urineweg-infecties toe. Een
hurk-toilet is uit pias-oogpunt
veel logischer.
In de Middeleeuwen lag dat alle
maal veel gemakkelijker: onder
het eten even de stoel achteruit,
broek naar beneden en daar
ging-ie dan. Van incontinentie
had niemand gehoord. Zwarte
mensen hebben er, opmerkelijk
genoeg, minder last van dan
blanke soortgenoten. Ze hebben,
om onnaspeurbare redenen, aan
merkelijk sterkere bekkenbo-
demspieren.
Aziaten losten hun problemen
met onvrijwiEige urinelozing op
door goed te oefenen. Na de be
valling gaf de bovenmodale Chi
nese man een ivoren ei aan zijn
echtgenote. Die bewaarde dat in
haar schede, een perfecte manier
om de spieren op sterkte te hou
den.
Plassen is een merkwaardige ac
tiviteit. De blaas is een spier die
'automatisch' voUoopt. Het on
bewuste zenuwstelsel, getraind
in onze vroege jeugd, voorkomt
voortijdige lozing. Als de blaas
tot op een zeker niveau is gevuld,
neemt het bewuste zenuwstelsel
het over. We weten dat we dan
een toilet op moeten zoeken, de
juiste houding aannemen en on-
#De moderne luier neemt met gemak een liter of twee op.
bekommerd kunnen uitwateren.
Vreemd: menigeen kan het niet
op een vreemd toilet of in aan
wezigheid van anderen.
Komt in het piasproces een kink
in de kabel, dan moet d'e arts
maar zien te achterhalen wat de
oorzaak is. Ga daar maar eens
aan staan. De meerderheid van
de mensen met ongewild urine-
verlies blijft nu eenmaal toch
denken dat het een onoplosbaar
probleem betreft dat onlosmake
lijk met het leven en het ouder
worden is verbonden.
Incontinentie is een ernstig pro
bleem. Naar schatting anderhalf
miljoen landgenoten hebben er
last van. Menigeen waagt zich
niet of nauwelijks meer buitens
huis, of volgt bekende routes
waarlangs een toilet is te vinden.
Slechts de helft van het totale
aantal gevaHen meldt zich bij
huisarts, thuiszorg of specialist.
De rest blijft doorklooien met
doekjes, maandverband of ande
re lapmiddelen.
Het leger incontinenten groeit.
Ouderdom komt met gebreken
en het niet kunnen ophouden
van plas of poep is er daar één
van. Veertig tot zestig procent
van de bewoners van bejaarden-
of verpleegtehuizen heeft last
van incontinentie en bij gebrek
aan voldoende verpleegkundige
zorg ligt de oplossing voor de
hand: twee keer per dag een
schone luier en opa X of oma Y
zit op rozen. De techniek staat
tegenwoordig voor niets: de mo
derne luier neemt met gemak een
liter of twee op. Nieuw op de
luiermarkt-voor-volwassenen is
het wasbare exemplaar. Goed
voor het milieu, maar je moet
nog wel in staat zijn de wasma
chine te bedienen. Uit zeer re
cent Belgisch onderzoek komt
naar voren dat ruim vijf procent
van de mannen van boven de
dertig en dik zestien procent van
deze vrouwen, last heeft van on-
vrijwiUig urineverlies. Van de
vrouwen boven de vijftig is zelfs
ruim twintig procent inconti
nent.
FOTO JEAN-PIERRE JANS
De producenten van luiers-voor-
volwassenen wrijven in hun han
den, Ze prijzen hun waren onbe
kommerd aan op radio en tv, ter
wijl de kosten door de zorgverze
keraars voUedig worden ver
goed.
Was menigeen tot voor kort nog
bevreesd om tussen apotheek en
huis te worden gesignaleerd met
een pak grote luiers, tegenwoor
dig worden ze gratis en in neu
trale verpakking thuisbezorgd,
opdat de buurvrouw niet te we
ten komt dat u het in uw broek
doet.
Naar schatting omvat alleen de
Nederlandse markt voor inconti-
nentie-materiaal al een kleine
half miljard gulden. Met recht
dat de overheid de groeiende
winsten van de vijf grootste leve
ranciers met lede ogen gadeslaat.
Probleem is dat niemand precies
weet waar de kip of het ei zich
bevindt. De luierberg kan wor
den verkleind door medisch han
delen, maar ook dat kost geld.
Niemand kan nog de vraag be
antwoorden of het goedkoper is
patiënten medisch te behandelen
of de luierberg ongecontroleerd
te laten uitdijen.
Prof. Ph. Van Kerrebroeck, kers
vers hoogleraar (neuro-)urologie
aan de Universiteit van Maast
richt: „Een luier is uiteindehjk
het failliet van de behandeling.
Alleen als andere mogelijkheden
(medicijnen, operatie, oefenin
gen) falen, vormt een luier een
aanvaardbaar alternatief. Een
luier is een kwestie van opvan
gen, niet van oplossen."
Het grootste probleem bij incon
tinentie is dat de meeste mensen
zich er voor schamen, zo beves
tigt Van Kerrebroeck. Niemand
blijkt zelfs bereid om voor de
Stichting Incontinentie met een
collectebus op pad te gaan, zo
erg is het.
Veel incontinenten verwachten,
zo zegt Van Kerrebroeck, dat de
dokter het probleem wel zal op
lossen. Hetzij door een operatie,
hetzij door het voorschrijven van
medicijnen.
Zelf hebben ze al zo lang met de
incontinentie geworsteld dat de
directe aanleiding uit het zicht is
verdwenen.
Dan hebben we het over stress,
zwangerschap, een verkeerde
houding, te weinig drinken of ga
zo maar door.
Incontinenten zijn globaal te
verdelen in twee groepen: men
sen met een structurele afwij
king en patiënten met een func
tiestoornis.
De eerste groep heeft last van
een verslappende bekkenbo-
demspier als gevolg van onder
meer zwangerschap, ouderdom
of verzakkende baarmoeder. De
tweede categorie heeft last van
een overactieve blaas, mogelijk
als gevolg van stress, ziekte van
Parkinson of zelfs een beginnen
de multiple sclerose.
Door Ronald Peters
Eigenlijk herinneren alleen een klei-
ne, tussen de bomen verscholen, be-
pafplaats en de kapel eraan dat
herstellingsoord Daidalos kort gele
den nog het klooster Area Pacis was.
De laatste zusters Benedictessen, van
de orde van het eeuwigdurend gebed,
zijn verdwenen. Wat bleef was de
rust van het landgoed aan de rand
van Driebergen.
Herstelcentrum Daidalos is de nieuwe
"aam die het klooster gekregen heeft. Nu
Moeld als toevluchtsoord voor 'de ver-
daardoor misschien wat eerder de nei
ging heeft om langere tijd aan zichzelf
voorbij te lopen'.
In principe duurt een verblijf in Daida
los een week of zes. Dat kost dan ruim
achtduizend gulden, een bedrag dat door
enkele verzekeraars (deels) vergoed
wordt. „Mensen beginnen hier heel rus
tig. Niet direct praten, maar heel simpel.
Een blok klei en daar de hele ochtend
mee bezig zijn. Je ziet mensen dan soms
voor het eerst sinds jaren weer eens ge
woon gelukkig zijn."
Na het letterlijk in beweging komen, vol
gen er wel de nodige gesprekken waarin
,het leven soms een heel andere wending
-lean krijgen. „Sommige mensen gaan met
®°®He mens' die met schilderen, kleien, t: hele andere ideeën over zichzelf en hun
;i-( werk uiteindelijk weer aan de slag, an-
houtbewerken en andere creatieve acti-
"teiten, maar ook met gesprekstherapie,
®eer richting en zin aan zijn leven pro
beert te geven.
Daidalos werd opgezet door arts en psy
chotherapeute Lieneke MoU van Cha-
rante, pedagoge Iris Becht en kunstenaar
an Becht. Zij vonden in het klooster de
Me plek om een ou(j j(jeaai te verwe
zenlijken: iets doen voor slachtoffers van
urnout, voor werknemers die bij hun
°°r stress veroorzaakte problemen
jheer hulp nodig hebben dan de klassieke
almeringsmiddelen en de even klassie-
e tip 'doe jij het maar eens een tijdje
"at rustiger aan'.
.isneke M°U van Charante van Daidalos
denkt
er vooral te zijn voor een groep
UljAl V/Ui VVIi gA VV^/
ensen die 'eigenlijk heel actief is en
deren besluiten niet meer naar hun oude
baas terug te gaan."
Met de groei van het aantal zieken door
stress én met de groeiende aandacht die
er voor het probleem is, is Daidalos er
één van een groeiend aantal initiatieven
op een nieuwe markt.
Bedrijven en verzekeraars zijn steeds va
ker bereid geld te steken in het hersteüen
van een kwaal die, zo wordt steeds dui
delijker, tot hoge maatschappelijke kos
ten leidt.
Meer geld betekent een groeiende markt.
Van Riaggs die met een cursus stresshan
tering komen, van fitnesscentra die zich
richten op de gestresste werknemer.
Maar ook van bedrijven als Equüibre in
Zeist, dat met een bus voor komt rijden
om werknemers massages te bieden, van
het Arnhemse Movi Mente, dat onlangs
startte met massages 'achter het bureau'.
En voor wie zich daarbij nog niet thuis
voelt zijn er nog mogelijkheden te over.
Van meditatiecursussen tot de wekelijk
se gesprekken met de 'klassieke' psycho
loog.
De Industriebond FNV liet een compu
terprogramma ontwikkelen waarmee
werknemers zelf de werkdruk op hun af
deling in kaart kunnen brengen om
bronnen van stress op te sporen, Wim
van Veelen van de Industriebond denkt
dat ondernemingsraden en kaderleden
van de bonden met het programma han
den en voeten kunnen geven aan een on
derwerp 'waar vooral veel over gepraat
wordt'.
„In het programma richten we ons voor
al op factoren die op te lossen zijn. Denk
aan planning van werk, invloed van lei
dinggevenden, automatisering, oplei
ding, verstoringen in de productie en
veranderingen in de organisatie." Van
Veelen denkt dat werkdruk en de gevol
gen daarvan de komende cao-onderhan
delingen hoog op de prioriteitenlijst van
de vakbonden staan.
In het onderwijs is stress al langer een
belangrijk onderwerp. Hier wordt het -
net als in andere dienstverlenende be
roepen waarin contact met mensen cen
traal staat - meestal burnout genoemd.
Afgebrand zijn, moe van het voortdu
rend energie steken in andere mensen -
leerlingen, of patiënten - zonder daar
naar je eigen idee voldoende voor terug
te krijgen. Het gevolg: symptomen van
stress (vermoeidheid, geprikkeld zijn,
hoofdpijn, lage rugpijn, slecht slapen),
vervolgens ziekte en daarop vaak afkeu
ring. Psychotherapeut Peter Bonthont
van het Landelijk Centrum Stressmana-
gement - voortgekomen uit de onder
wijswereld - denkt dat zestig tot zeven
tig procent van het aantal afkeuringen in
het onderwijs het gevolg is van stress.
Bonthont richt zich bij de hulp aan leer
krachten en werknemers in de gezond
heidszorg, waarvoor het centrum tegen
woordig ook actief is, vooral op het ver
groten van inzicht in het eigen gedrag en
in het veranderen daarvan. „Dat gaat sa
men.
Als mensen vaardiger worden, wordt ook
hun inzicht groter. Dan leer je anders
met leerlingen omgaan en dan weet je
dat dat ook tot gevolg heeft dat leerlin
gen veranderen." Krijg maar eens in de
gaten wat voor effect het heeft als je als
leerkracht met gebogen schouders en
met je ogen naar de grond gericht een
klas binnenkomt."
Bonthont ziet dat de aandacht voor
stress en burnout de afgelopen jaren tot
een groter begrip en een grotere bereid
heid bij werkgevers heeft geleid om wat
aan het probleem te doen. „Drie jaar ge
leden was het nog: ga jij maar eens rustig
drie maanden thuis zitten." Tegenwoor
dig traint hij ook persneelsmanagers in
het herkennen van stresssymptomen.
Enkele maanden geleden vergaderde in
Noorwegen het International Forum for
Organizational Health (IFOH), een aan
tal jaren geleden opgezet door een groep
grote bedrijven met op het moment als
voorzitter de Nederlandse arts Maurice
Valk.
Valk zou het liefst een greenlabel, een
keurmerk, zien voor ondernemingen die
op een goede, gezonde manier met hun
personeel omgaan. „Scheppen bedrijven
de juiste voorwaarden voor hun werkne
mers om optimaal te kunnen functione
ren?" Met die vraag wil het IFOH inter
nationaal, maar vooral ook in Neder
land, naar voorbeeldbedrijven zoeken
om tot oplossingen te komen die verder
gaan dan het individueel helpen van
werknemers.
„Een keurmerk voor 'duurzaam onder
nemen'. Niet opgezet met regels vanuit
de overheid, maar vanuit een onderlinge
samenwerking van deskundigen en be
drijven om te komen tot een geïntegreer
de aanpak die je in een hele onderneming
terug kan vinden."
De Valk: „Daarnaast moet er veel aan
dacht zijn voor ethiek, voor de sociale
kant van het bedrijfsleven, want ook dat
is bij dit onderwerp van groot belang.
Met de komst van een nieuwe generatie
managers krijg je jonge mensen die zijn
opgegroeid in een tijd waarin vooral de
carrière centraal stond. Waar begrippen
als 'hebben' en 'doen' de hoofdrol spelen.
Houd je dat niet in de gaten, dan loop je
het risico dat het 'sociale hart' in bedrij
ven 'sociaal hard' wordt. En dat moet je
natuurlijk te aEen tijde voorkomen."
Dit is de derde en laatste aflevering van een se
rie over stress. De vorige twee stonden in de
krant van 12 en 19 november.
Eigentijdse initiatieven gaan met massages, klei en verfde stress
te lijf. FOTO DO VISSER
