Kleintje dat er wezen mag
Sant'Agata Bolognese levert elke dag een Lamborghini af
Vliegwiel kan flink
brandstof besparen
AUTO VERKEER
AUTONIEUWS KORT
Modernere Morgan op verzoek
Astra gaat naar Polen
Veiliger automatische autoruit
VW Polo Variant aantrekkelijk, maar met tekortkomingen
warenhuizen
|t. Gewild
Tractoren
1 op 4
100.000 BMW's Z3 gebouwd
Saab voert productie op
Motorbeurs in Leiden
Nieuwe BMW 3 in '98
VRIJDAG 21 NOVEMBER 1997
Morgan, het Britse automerk dat sinds 1936 exclusieve sportau
to's bouwt, levert de auto's voortaan desgewenst af met twee air
bags. Er is ook een roestvrijstalen veiligheidskooi in de carrosse
rie verwerkt. Het interieur is iets ruimer geworen en de stoelen
zijn lager geplaatst. Verder is het stuurwiel voortaan verstelbaar.
Morgan gebruikt voor zijn 4/4 model een 1.8 liter Ford, in de Plus
Four huist een 2.0 Rover-blok en de +8 kent een 3,9 of 4,6 liter
achtcilinder van Rover. De auto, gebouwd in het Engelse Malvern
Link, wordt nog steeds met de hand gemaakt en dat op zeer tra
ditionele wijze. De goedkoopste Morgan 4/4 kost 85.950,-. De
duurste is de +4: 112.700,-.
Opel gaat de huidige Astra vanaf eind volgend jaar bouwen in
Gilwice, in het zuiden van Polen. De fabriek kan er 70.000 per
jaar bouwen en de auto's zijn bestemd voor de Poolse en Midden-
Europese markt. In maart volgend jaar komt voor de rest van de
wereld een totaal nieuwe Astra op de markt.
Siemens heeft een nieuw systeem, waardoor automatisch sluiten
de autoruiten in een vroeg stadium stoppen wanneer ze bij sluiten
weerstand ondervinden. Sommige systemen signaleren al een
voorwerp of lichaamsdeel tussen ruit en sponning en stoppen
dan. Ze kunnen dan soms al schade aangericht hebben. Het nieu
we systeem van Siemens is zo gevoelig, dat zelfs een ballonnetje
heel blijft wanneer het tussen ruit en sponning gehouden wordt.
De kracht van de elektrisch sluitende ruit is nooit hoger dan 100
Newton, een norm die in Duitsland zelfs voorgeschreven is. Zodat
ook een kinderhand niet beklemd kan komen te zitten. Volgens
Siemens gaat de ruit, zodra weerstand herkend wordt, een stukje
omlaag of helemaal open, afhankelijk van de situatie.
Men van der Steen
Volkswagen praten ze over
1 Superangebot. En ze hebben
recht. Want wie nu naar de
*®kel spurt, kan een Polo Va-
kopen voor slechts 200 gul-
meer dan een Polo sedan
En dat is fraai. In Wolfs-
®S letten ze op de kleintjes.
"Wijk en figuurlijk. Want dit
™je mag er zijn.
'Polo Variant ziet er helemaal
"gekuit. En heeft een indruk
kend rijgedrag. Echt waar.
Plel als een sportauto. Een
Jne dan- Ook in bochten ge-
,aS de kleinste VW zich sterk.
■Mier van de kofferruimte.
I ®'e grote veerpoten nemen
ruimte in en bovendien is er
opstaande rand die het laden
ossen tamelijk lastig maakt,
ii er iets van gewicht in
et. Maar ja, bij de Seat Cordo-
'n januari als Vario op de
ii, üggen de zaken geen
vrs- De fabrieken kiezen
mi/, om. mef snelle stappen
ha 6 ziin' weinig ontwikke
len maken dus. En de
1 »ear rechtstreeks afleiden
Werdeurs versie.
CT* worden steeds ge-
tml i laadruimte schijnt
v de hoogste prioriteit te
■bi,moeten er vooral goed
en moseliikheden bieden
De Polo is
een com-
wat ruimer in zijn
al zijn de
beperkt.
bbp
De Polo Variant is een heel aardige compacte stationcar voor wie niet teveel ruimte verwacht.
Meer door de vorm van de bak
dan de werkelijke ruimte. Want
er is toch 390 liter beschikbaar.
En als de achterbank weggeklapt
wordt is er ruimte voor wel 1250
liter. Nogmaals jammer dat dat
gat niet efficiënt is. Grote stuk
ken komen gauw in aanvaring
met de hoge tildrempel en de vo
lumineuze veerpoten die ver het
interieur in steken.
Maar toch: VW is toch een van de
eerste die een compacte station
car in Nederland aanbiedt. Dui
delijk afgeleid van de Polo sedan.
Rondrijden met de auto geeft he
lemaal geen idee met een dwerg
onderweg te zijn. Als je tenminste
de stoelen naar achter kunt
schuiven. Want met achterbank
zitters kan dat echt niet. Dan
FOTO MARC BOLSIUS
blijkt dat het passagierscompar
timent toch aan de korte kant is.
De schuifrail voor de stoelvers-
telling heeft trouwens maar een
beperkte lengte. De zit voorin is
ruimschoots en de auto heeft he
lemaal geen vervelende bijver-
Een autofabriek voor rijken
I Het Italiaanse Automobili Lamborghini maakt
I per jaar maar 250 auto's. En ze zijn allemaal
I van hetzelfde model: de Diablo, een duivel van
leen sportwagen. Voor het eerst sinds lange tijd
I maakt de fabriek weer (een beetje) winst. Dat
Ikan niet liggen aan de vier 'Lambo's' die per
rin Nederland worden verkocht.
DoorRien van der Steen
I Tommy Suharto steekt op de foto zijn duim op. De
I zoon van de baas van Indonesië hangt groot gepor
tretteerd in de camera del'presidente van Automo-
Ki Lamborghini in Sant'Agata Bolognese in de
t van het Italiaanse Modena. Een klein dorpje.
IEn een klein autofabriekje.
I Suharto? Wat doet die in Italië? „Nou, hij is de
vertelt Vittorio di Capua, algemeen direc-
Iteurbij Lamborghini. Suharto blijkt aan het hoofd
lie staan van een schatrijk consortium dat de Itali-
laise sportwagenbouwer overnam toen Chrysler er
■geen brood meer in zag. Tommy Suharto heeft ook
Itauis in Indonesië de belangrijkste vinger in de pap
lm de locale auto-industrie. In Italië heeft hij 80
Iprocent van de aandelen in handen. Van een auto-
Itaiwer die amper weet hoe hij het hoofd boven
pater dient te houden.
ilamborghini is in Nederland misschien wel be-
lroemder vanwege de tractoren dan de sportwagens.
Pant niemand die er ooit eentje ziet. Importeur is
°"""ing in De Bilt en die verkoopt er hooguit vier
■perjaar. „Een bedroevend resultaat," erkent direc-
I* Henk Rens van Hessing. „Met Rolls-Royce
het prima in Nederland. We doen er samen
met Bentley jaarlijks zo'n 20. Maar Lamborghini
wil niet zo."
Nou praat je met dit soort bolides over allerminst
kinderachtige bedragen. De goedkoopste Lam
borghini is de Diablo SV en die mag pas tussen de
schuifdeuren vandaan als er 534.000 pietermannen
over tafel geschoven zijn. Dat is inclusief twee ton
belasting inderdaad. De duurste 'Lambo' is de vier-
wielaangedreven Roadster voor iets meer dan
680.000 gulden.
Lamborghini werd na de oorlog opgericht door
Ferruccio Lamborghini. De man zag wel brood in
de honderden oude tanks, legertrucks en pantser
wagens die de Amerikanen en Duitsers na de oor
log in zijn land achtergelaten hadden. Er was een
schreeuwend gebrek aan landbouwmachines en
Lamborghini bouwde de voertuigen om voor ak
kerbouwers. Het werd een succes. En Ferruccio be
sloot bij Enzo Ferrari aan te kloppen voor de aan
schaf van een fraaie rode sportwagen. Ontevreden
over de rumoerige transmissie van de Ferrari belde
techneut Lamborghini opnieuw naar Enzo, maar
die had geen interesse in de kunsten van de Iand-
bouwspecialist. Waarop die nijdig uitriep zijn ei
gen sportauto in elkaar te gaan knutselen.
En zo gebeurde. In 1963 ontstond Automobili Lam
borghini. Peperdure, exuberant vormgegeven
sportwagens in piepkleine series. De landbouw-
tractorenfabriek staat nog altijd pal naast de hal
len van Lamborghini in Sant'Agata Bolognese,
maar heeft daar zakelijk intussen niets meer mee
van doen.
In 1975 raakte Lamborghini in ernstige financiële
moeilijkheden. De failliete onderneming werd
overgenomen door de Zwitserse broers Memral, die
tot 1986 het hoofd net boven hielden. Tot 1993 was
de fabriek in handen van het Amerikaanse Chrys
ler, waarna Suharto besloot in Italië neer te strij
ken. Lamborghini had zich begin jaren zeventig al
teruggetrokken om zich in de buurt van Perugia
met een eigen wijngaard te gaan bezighouden. En
kele jaren geleden overleed hij op 76-jarige leeftijd.
Het sportwagenmerk met het vignet van de stier
maakt momenteel 250 Diablo's per jaar, ongeveer
1,2 exemplaren per werkdag. Vorig jaar leed de on
derneming nog 30 miljoen gulden verlies. Sinds het
aantreden van Vittiorio di Capua in september vo
rig jaar, ex-Fiat en ex-Ducati/Cagiva, wordt er
weer een bescheiden winst geboek.t. Er zijn mana
gers ontslagen en er is een vierdaagse werkweek in
gevoerd. „Het probleem van een merk als Lam
borghini is dat er over de hele wereld maar circa
duizend van dit soort sportauto's worden verkocht.
We maken ook gigantische scheepsmotoren voor de
racerij op het water. We hebben een enorme re
search en development-afdeling en die zou voor
meer ondernemingen kunnen werken. Wij maken
remsystemen die tot de beste behoren. Een nieuw
business-plan voorziet in nieuwe investeringen en
de productie van een Super Diablo, die op de ko
mende autoshow van Genève te zien is. Daarna
komt een Baby-Diablo, met een Audi V8 aan boord.
Het wordt de Miura voor de volgende eeuw, die cir
ca 100.000 dollar zal kosten. Er moeten er minstens
2000 per jaar van gemaakt worden", aldus direc
teur di Capua. Lamborghini ziet Ferrari nog steeds
als enige concurrent. Op het fabrieksterrein in
Sant'Agata staat een safe waar kant-en-klare au
to's opgeslagen zijn. Perschef Alberto Armaroli
toont er eentje met een kenteken van de Bahama's.
„De eigenaar belt ons wel eens op. Of we de auto
naar de haven van Genua brengen. Want daar komt
hij dan en dan aan met zijn jacht. Dan rijdt hij er
wat mee rond en laat hem hier terugbrengen." Een
wereldje waarin alleen de puissant rijken zich
thuisvoelen. In Italië worden slechts zeven Lam
bo's per jaar verkocht. In Japan vijftig en in Duits
land zeventig. De auto heeft een heus chassis van
gelaste stalen pijp en een carrosserie van alumini
um. „Dit is de markt van het geld. Mensen willen
geen auto. Ze willen een rijdend schilderij," zegt
directeur Di Capua.
Buiten wacht testrijder Luigi Moccia met een Dia
blo Roadster. Achter de twee stoelen ligt een knoert
van een V12 te grommen. Inhoud 5,7 liter, 530 pk
en een koppel van 607 Newtonmeter. Wie wil, kan
er 335 km/h mee rijden. Van 0 tot 100 kilometer
duurt nét iets langer dan vier seconden. Verbruik
1:4. Geen auto voor u en mij. Bovendien ziet hij er
wel érg agressief uit.
Maar wel leuk, dat ritje. De testrijder vliegt de
openbare weg op. Smalle dorps weggetjes, maar de
snelheidsmeternaald vliegt al snel naar 230, 240.
'Eh, politie?'
„Mwah," grinnikt de testpiloot, Sono amici, dat
zijn vrienden." Elke auto die de assemblagehal uit
komt, wordt zo getest. Een paar kilometer verder
worden Ferrari's gebouwd. Maar die hebben een
testcircuit. Lamborghini heeft zoiets nooit kunnen
betalen. De inwoners van Sant'Agatha zijn er aan
gewend. Ze kijken nog wel op als een paar meter
van hun huizen een rode, grijze of zwarte Diablo
voorbij schicht. In Nederland zou allang het leger
gebeld zijn. Of minstens de politie. Maar Italianen
houden van auto's. Vooral van die snelle.
De nieuwe 3-serie van BMW verschijnt in mei volgend jaar.
In Spartanburg in de Amerikaanse staat South Carolina is de
100.000e roadster Z3 van BMW geproduceerd. De productie
kwam eind 1995 op gang. De auto kreeg enige bekendheid omdat
James Bond hem gebruikte in de film Golden Eye. Volgens BMW
is de vraag naar de open tweezitter veel groter dan verwacht. Al
leen al in de VS zijn er ruim 31.500 van verkocht. In Nederland
1100.
Saab voert de productie in Zweden sterk op. Dat heeft dit jaar
duizend nieuwe banen opgeleverd en volgend jaar worden er
weer 600 nieuwe productiemedewerkers aangenomen. Volgens de
autofabrikant, onderdeel van General Motors, is de vraag naar
het nieuwe model 9-5 erg groot. De auto is sinds vorige maand in
de verkoop en er zijn al meer dan 15.000 orders geplaatst. Vol
gend jaar wordt de auto ook in de VS verkocht en Saab verwacht
dat de productie dan sterk omhoog moet.
Saab heeft jarenlang nog geen 100.000 auto's per jaar geprodu
ceerd. Om het hoofd boven water te houden moeten de verkopen,
en dus de productieaantallen, omhoog.
In Leiden wordt dit weekeinde de Hollandse Motorbeurs gehou
den. In de Groenoordhallen staan nieuwe en gebruikte motoren
en stands met accessoires en o.a. kleding. Er zijn ook enkele
shows en behendigheidsdemonstraties. De beurs is vandaag open
tussen 18.00 en 22.00 uur, zaterdag tussen 10.00 en 22.00 uur en
zondag van 10.00 tot 18.00 uur. Volwassenen betalen 15 gulden
entree.
BMW komt in mei 1998 met de opvolger van de huidige 3-serie.
Het wordt de sedan, die later uitbreiding krijgt met een coupé,
een cabrio, een stationcar (touring) en een nieuwe Compact. De
huidige 3-serie dateert van 1990.
BMW heeft succes met de middenklasser die 3 genoemd wordt.
De auto borduurde in 1975 voort op de 1600-2, die voor BMW een
nieuwe klasse belichaamde: compact en sportief. In 1975,1982 en
1990 verschenen de opvolgers.
Het nieuwe model is iets groter dan het huidige en komt optisch
tamelijk in de buurt van de huidige 5-serie van hetzelfde merk.
De nieuwe 3 krijgt technische uitrustingsdetails die tot nu toe
uitsluitend aan de duurdere modellen waren voorbehouden, al
dus BMW.
schijnselen die kleine auto's soms
onaangenaam maken. De foto
graaf die een uurtje met de Polo
onderweg was, keerde enthou
siast terug. Hij is 1.90 meter lang
en verklaarde het idee te hebben
met een veel grotere auto op pad
te zijn geweest. Nu heeft hij wei
nig kijk op auto's, maar hij toon
de zich niettemin onder de in
druk van de verrichtingen van de
1.4 liter motor.
De motor - dit exemplaar had een
1.4 liter op benzine - kent een ui
termate vrolijk karakter. En
stuwt de auto geweldig vlot
voort. De top is met 155 kilome
ter niet indrukwekkend, maar
ach. De motor maakt graag veel
toeren en is dan enigszins luid
ruchtig. Maar verder heel prettig
in de omgang. Ook door de korte
overbrengingsverhoudingen.
Standaard is de kleinste Variant
die VW kent uitgerust met elek
tronische wegrijbeveiliging, inte-
rieurluchtfilter, warmtewerend
glas, dakantenne, stuurbekrach
tiging en bagageruimafdekking.
Maar centrale vergrendeling kon
er niet af. Minpuntje. Nogmaals,
ze letten in Wolfsburg op de
kleintjes.
Polo 1.4 benzinemotor 44kW/60 pk;
max. koppel 116 Nm bij 2800-3600
t/m; basisprijs 28.680,-: meerkosten
pareleffect lak 865,-, in hoogte ver
stelbare stoelen/gedeeld neerklapba-
re achterbank en twee hoofdsteunen
achter ('comfortpakket') 805,-: dak
rails 1050,-; twee airbags 995,-; to
tale prijs exci. rijklaarmaicen 32.395,-
Variant 1.6/75 pk 29.595,-, 1.9
SDI/64 pk) 32.695,-. Gewicht: 1185
kg: laadvermogen 385 kg. Aanhang-
gewicht (geremd) 1000 kg; rijklaar-
maakkosten: 730,-.
Onderzoekers van de TU Eindho
ven en Van Doornes Transmissie
(VDT) hebben een automotor ge
presenteerd die minder schadelij
ke uitlaatgassen produceert en
waarmee minstens 20 procent
brandstof bespaard kan worden.
Dat kan dank zij een kunststof
vliegwiel dat met het CVT-trans-
missiesysteem (schakelbanden)
van VDT is verbonden met de mo
tor en dat alle energie die de mo
tor in het stadsverkeer verspilt -
vooral met optrekken en afrem
men - opvangt en weer teruggeeft.
Bijzonder is dat de onderzoekers
erin zijn geslaagd met het gebruik
van glasvezelepoxy een handzaam
vliegwiel te ontwerpen (36 cm
doorsnee, 20 kg zwaar), waarvoor
onder de motorkap alle ruimte is.
In studies naar vliegwielprocédés
was de omvang van het wiel
meestal een onoverkomelijk pro
bleem.
In de proefopstelling op de TUE
werkt het systeem volgens coördi
nator R. van der Graaf, maar over
enkele maanden hopen de onder
zoekers hun hybride-motor in de
praktijk te kunnen beproeven. Fa
brikanten zijn erg geïnteresseerd
in wat we doen, zegt Van der
Graaf, maar wachten toch even de
testresultaten af. Volgens Van der
Graaf zal de auto in de stad
hoofdzakelijk op de energie van
het vliegwiel lopen en is de motor
maar af en toe nodig. Met de ener-
gievoorraad van het vliegwiel zijn
flitsende acceleraties mogelijk.
Vervolgens hoor je als bestuurder
zo om de 45 seconden de motor
aanslaan. Tien seconden later be
schikt het vliegwiel weer over vol
doende energie om de aandrijving
over te nemen. Het systeem werkt
volgens Van der Graaf tot zo'n 80
km/u. Voor de CVT-banden is dan
de grens bereikt.
„Voorlopig zullen de kosten om
hogere snelheden mogelijk te ma
ken niet opwegen tegen de bespa
ringen, maar daar willen we ver
der onderzoek naar doen. Want
hoe groter het voertuig en hoe
meer er opgetrokken en afgeremd
moet worden, hoe geschikter dit
systeem. Ook voor bussen en
vrachtauto's zou het ideaal zijn,
maar in vrachtauto's komt een au
tomatische transmissie nog nau
welijks voor en het is niet waar
schijnlijk dat VDT alleen voor
bussen een rendabele schakelban-
denproductie kan opzetten," al
dus Van der Graaf.
De kracht van het systeem is vol
gens Van der Graaf dat met be
trekkelijk weinig inspanning een
bestaand systeem is verbeterd.
„Daarmee hebben we nog altijd
een ruime voorsprong op de elek
trische auto. Daarnaast zullen de
energieprijzen blijven stijgen, wat
onze marktkansen alleen maar zal
vergroten.
In het project is tot nu toe zes mil
joen gulden geïnvesteerd. Het
vliegwielsysteem zal een auto vol
gens Van der Graaf maximaal
1500 gulden duurder maken.
ilamborghini heeft nog maar één model, de Diablo, t
Hein enkele versies gemaakt wordt. Dit is de Road
ster. Dakje open, maar wel 530 pk.
