Suriname tussen vloek en hoop Migranten in een kansarme hoek van Europa Amatei Sympathiek boek over junkies [dËSTEM Cynthia McLeod beschrijft opstand op plantage Mariënburg KINDER boeken Utrechts B. de stem Les Murray liefdevol en visionair K E INI G I D 'Erge dingen' Onschuldig Vloek Wraak Brabants Cent DINSDAG 4 NOVEMBER 1997 D3| DoorJohan Diepstraten Haar succesvolle debuut Hoe duur was de suiker (1995) ba lanceert op het randje van de kitsch. De tweede roman, Ma Hochelle passée. Welkom El Dorado (1996) is een aaneen schakeling van emotionele opvliegers, geschreven in de stijl van de triviaalliteratuur. Niet overdadig sentimenteel en melodramatisch is de nieu we roman van Cynthia McLe od, Tweemaal Mariënburg. In deze derde roman heeft zij zich ingehouden en daarom is dit verhaal over een opstand op een suikerrietplantage rond de vorige eeuwwisseling des te aangrijpender. 'Historische romans bevatten doorgaans een hoeveelheid fictie en meestal een kleinere hoeveel heid waargebeurde feiten,' schrijft Cynthia McLeod in de inleiding. 'Hoewel het niet mo gelijk is om deze twee zaken in een verhouding ten opzichte van elkaar te plaatsen, kan ik wel 'Stellen dat Tweemaal Mariën burg afwijkt van wat gangbaar is omdat er in dit geval veel meer werkelijke feiten zijn dan er fic tie is. Juist daarom heb ik de vrijheid genomen de namen van niet-fictieve personen niet te veranderen. De uitspraken die zij in dit boek doen, zijn authen tiek.' Öm de historische roman te kun nen schrijven heeft Cynthia McLeod gebruik gemaakt van het volledige archief Mariënburg dat ruim 25.000 pagina's beslaat. Het is bekend dat er toentertijd 'erge dingen' zijn gebeurd en daarover gaat de roman. Zij se lecteerde de dramatische mo menten en reeg die aaneen tot éên wervelend verhaal. Maar bewust of onbewust deed zij meer. Net als in haar debuut over de Hollandse kolonisten in de periode 1765 tot 1779 geeft zij nu een tijdsbeeld. Uit het archief blijkt dat de leiding van Mariën burg en de directie van de Ne- derlandsche Handels-Maat schappij (tegenwoordig ABN- AMRÓ) geen enkele vorm van respect konden opbrengen voor de menselijke waardigheid van (Jfe arbeiders, voor hun cultuur en voor hun religie. Niet de 'erge dingen' zoemen in het hoofd van de lezer, maar de mentaliteit van de superieure intelligentie van het blanke ras. Waar dat toe heeft geleid, demonstreert Cynt hia McLeod _in Tweemaal Ma riënburg. Dat de roman niet alleen bestaat uit het klakkeloos navertellen van een historische gebeurtenis blijkt uit de keuze van het per spectief. Het is de onschuldige Cynthia McLeod dochter van de boekhouder van Mariënburg, de negenjarige Jetje Bergen, die om zich heen de din gen ziet gebeuren. Ze begrijpt niet waarom ze niet met de koelies om mag gaan - ze hebben luizen -, of wat haar gro te broer Paul doet met Shakun- tala die zich later verdrinkt in de rivier. De kleine Jetje heeft er natuurlijk geen idee van dat het broeit en gist op de kolonie, een gemeenschap van zo'n 12.000 mensen. De lezer heeft uit de beschrijvin gen opgemaakt hoe rigide de blanken denken en handelen. Zou Shakuntala zwanger zijn geweest en heeft ze daarom zelf moord gepleegd? Vader Bergen denkt er het zijne van: 'Zijn zoon was een normale jongen van vijf tien jaar met normale behoeften. Als er niemand anders voohan- den was, dan was het logisch dat hij voor zijn behoeften gebruikte wat binnen bereik was. Waarom was de jongen zo dom geweest om een koeliekind te pakken. Die koelies konden zo onredelijk gevoelig zijn op dit punt.' Jetje Bergen realiseert zich niet waarom Mavor, de directeur van de plantage, in mootjes wordt gehakt door een woedende me nigte koelies. Wat Jetje allemaal niet doorziet, is duidelijk voor de lezer. Voor de zoveelste keer werd het loon van de koelies verlaagd, omdat de wereldprijs van suiker was gedaald. Het bevoegd gezag kan alleen met harde hand de opstand onderdrukken: 16 doden en veertig gewonden. De slacht offers worden in een massagraf gedumpt met twee lagen onge bluste kalk. Respect voor de do den en de nabestaanden bestond in die jaren ook al niet. Heel fraai neemt de roman na deze voorvallen een wending. Cynthia McLeod volgt het leven van Jetje op de plantage en later hoe zij opgroeit bij haar tante. Er gebeuren mysterieuze ongeluk ken. Wraak van de geesten van de onschuldige slachtoffers? Het zal wel bijgeloof zijn, maar Cynthia McLeod houdt de ande re mogelijkheid open. Vanzelfsprekend zijn er econo mische oorzaken aan te geven dat er op de suikerplantage te genwoordig geen korreltje meer wordt geproduceerd. Suriname, het eens zo rijke suikerland, is voor het eigen gebruik zelfs vol ledig afhankelijk van Guyana. De suggestie dat er een vloek op Mariënburg rust, is het thema van het tweede deel van de ro man. Jetje Bergen, inmiddels ge trouwd met een arts, keert terug naar de plantage omdat haar man daar een aanstelling heeft gekregen. De ongelukken in deze periode mogen met recht bizar genoemd worden. Als ze niet werkelijk waren gebeurd, zou je wensen dat de fantasie van Cynthia McLeod door een eindredacteur ingetoomd was. Maar ze heeft niets verzonnen. Om het werke- DoorGuuz Hoogaerts Als je Johan Dirkx heet en je de buutroman Mijnland gaat over allochtone jongeren in Maasme- chelen, dan probeer je de lezer echt in het verhaal te trekken. Dan gebruik je de jij-vorm. Dan opent je boek met de zinnen: „Als je zestien bent en Giovanni Fucciardi heet en papierenbelg bent, dan zeg je als ze naar je na tionaliteit vragen: - Ik ben Belg. Je laat een pauze vallen, je weet i precies hoe lang: - Papierenbelg. En je vergeet niet je zwaar rol lende rr extra dik aan te zetten." Als je Johan Dirkx heet, en ze vragen naar de reden waarom je die vorm gebruikt, dan zeg je dat je dat hebt gedaan om de lezer in de huid van een migrant te laten kruipen. Jïn tegenstelling tot in Neder land zijn hier geen tweede-gene ratiejongeren die boeken schrij ven. Ik had er wel schrik van dat ik af en toe te generaliserend zou zijn over migranten, maar mijn Italiaanse vrienden verzekerden me na lezing van het tegendeel. Hier in Maasmechelen en omge ving hebben migranten het vrij goed, maar er zijn achterlijke boerendorpen waar ze een bui tenlander identificeren met de crapuleuze wijken in Brussel en Antwerpen. Ik hoop dat mijn boek ze op andere gedachten brengt. Mijnland is 'de eerste poging tot een roman' van Dirkx. Hij stu deerde filmwetenschappen in Brussel, was regie-assistent bij Daens en het door VTM uitge zonden drama Ons Geluk. Die filmachtergrond blijkt duidelijk De debuterende, Belgische auteur Johan Dirkx bij de vervallen mijngebouwen van Maasmechelen. FOTO JEAN-PIERRE JANS in het boek, dat snelheid krijgt vanwege de vele dialogen en de treffende locatiebeschrijvingen, die lijken op regie-aanwijzingen. Het verfilmen van Mijnland zou Johan het liefst zelf doen. „In neo-realistische stijl, met onbe kende, jonge acteurs die zich goed kunnen inleven in hun rol." Maar als een buitenlandse studio Mijnland op het witte doek wil brengen, dan het liefst met Lars von Trier op de regisseursstoel. „Breaking the Waves is een on gelooflijk goede film, hoewel het sentiment er vanaf druipt. Maar omdat er zo goed in wordt geac teerd, stoort dat helemaal niet." Dirkx' roman gaat over een groepje Belgische en migranten jongeren in het Maasmechelen van 1987. Af en toe waaien de stofwolken van de dan woedende mijnsta king door het boek, maar Gio vanni, Mohammed, Luca, Sabri- na, Patrick, Anneke hebben an dere zorgen. Seks, drugs, Prince, snelle auto's, verre vakanties, bier, mooie kleren, dat houdt hen bezig. „Gemakkelijk om over mijn eigen jeugdervaringen te schrijven? Ik zie het meer als de uitkomst van jarenlange re search." Johan komt hier graag, hij houdt van zijn geboortegrond. „Hoe wel ik me, toen ik studeerde in Brussel, natuurlijk wel postpu- beraal tegen mijn afkomst heb afgezet. Maar de mix van de ge- dweëe Limburgse mentaliteit en het licht ontvlambare van de ex- mijnwerkers uit Italië en Spanje, dat vind je nergens anders dan FOTO CHRIS VAN HOUTS lijkheidsgehalte te benadrukken laat Cynthia McLeod aan het einde van de roman de klein dochter van Jetje Bergen in de zomer van 1996 een bezoek bren gen aan de plantage. Ze vindt het graf van de vermoorde Mavor, maar ook van zijn twee opvol gers die op zo'n vreemde manier aan hun einde kwamen. De plan tage wordt bewaakt, maar daar is eigenlijk geen enkele reden voor omdat Mariënburg tegen woordig een spookstad is gewor den. Het massagraf is niet meer te vinden en opgegaan in het tropi sche regenwoud, zoals er van de vele plantages nauwelijks iets over is. 'Misschien is dit de wraak van alle massagraven en massa's graven; misschien moet alles eerst worden wat het vroe ger was: tropisch regenwoud. Mogelijk zullen we vanuit die oersituatie kunnen werken aan een nieuw land voor een nieuw volk,' bedenkt de kleindochter. Het klinkt als de boodschap van Cynthia McLeod zelf. Een eeuw geleden werd Suriname bevolkt door slavenkinderen en koelies uit China, Brits-Indië en Java. Maar kijk eens wat we in een eeuw hebben bereikt, beweert ze. 'In het hedendaagse Surina me is gelukkig plaats voor alle etnische groeperingen, alle gods diensten en alle culturen. We le ven niet naast elkaar maar met elkaar. Dit is een geestelijke rijkdom die ook vandaag in veel gebieden in de wereld niet denk baar is.' Vanuit deze opvallend positieve filosofie- schrijft Cynthia McLe od haar historische romans. Vol gens de huidige literaire maat staven is haar werkwijze niet echt opzienbarend, maar ze kan wel verhalen vertellen. Ontroe rende, aangrijpende en schok kende verhalen. Ooit is het in de literatuur daarmee begonnen. Cynthia McLeod: 'Tweemaal Mariën burg'. Uitg. Conserve, prijs 39,95. Door Y. Né Poëzie is niet alleen iets dat door dichters wordt gerealiseerd. Poëzie is de grondslag van het menselijk denken, onlosmakelijk met de menselijke natuur ver bonden. Dit is de overtuiging van de Australische dichter Les Murray (1938). Voor het eerst is nu een Nederlandse vertaling verschenen van een keuze uit zijn werk onder de titel De sla- bonenpreek. Les Murray wordt in één adem genoemd met dee dichters Joseph Brodsky, Derek Walcott en Seamus Heaney. Maarten Elzinga maakte een prachtige vertaling. Hij stelde een bloemlezing samen in over leg met de dichter. Het valt on middellijk op: deze dichter. Les Murray, is niet bang voor over vloedige taal en overvloedige beelden. Grote beweeglijkheid kenmerkt zijn poëzie. Zijn waar neming gaat naadloos over in verbeelding met een bewuste aanschouwing van de problemen van onze tijd. Religieus noemt hij elke goede poëzie: Religies zijn gedichten. Ze vere nigen ons daglicht-ik en onze dromende ziel, ze brengen onze emoties, instinct, adem en aan geboren gebaren II bij elkaar in het enige hele denken: poëzie. Niets is gezegd voor het uitge- droomd werd in woorden en niets is waar wat alleen maar in woorden verschijnt. En zegt hij in hetzelfde gedicht: Poëzie en religiehet is dezelfde spiegel: als het beweeglijk is en flonkert, noemen we het poëzie, II en religie, als de kern is veran kerd. Zo is God de in elke reli gie opgevangen poëzie opge vangen - niet gevangen - als in een spiegel die hij opriep door in de wereld te zijn wat poëzie is in het gedicht; een wet tegen afbakeningen. Murray groeide op in kleine ge meenschap op het platteland in Australië als kind van hardwer kende ouders met wortels in Schotland. In zijn studententijd was dit provinciale karakter nu net datgene waarvan de acade mische intelligentia zich pro beerde te ontdoen. Het landelij ke blijft altijd een rol spelen in het werk van Murray. Ook hij werpt een anker uit naar het Amerikaans-Europese moder nisme in zijn poëzie en hij zoekt voortdurend de stedelijke cul tuur op. Toch streeft hij aller eerst naar een synthese tussen beide cultuurvormen. Buiten het wakkere bewustzijn, noemt Murray de menselijke in tuïtieve kant, het zogenaamde droomleven. Hierin klinkt de traditie door van de Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van Australië. Hun rituelen waarborgen de continuïteit van de voorouders in dieren, planten en plekken in het landschan Voorts noemt Murray de licha melijke kant van de poëzie, dit de klanken en ritmes, de aderi omzet in een soort inwendift dans. De dans verbindt de mens pas wezenlijk met de wereld van dt ideeën. En wel zonder dat dit bloedoffers vraagt! Waarom gt. dichten schrijven, vraagt hij zich af, wel, om het bijschaven ach. teraf, facetten van een werk. woord slijpend, voordat de trance wegebt. Om voortdurenj je eigen verstand te boven ti gaan. Omdat je je er niet «oor hoeft op te werken en de amen te verraden. Om een soort roem die niet aan je vreet. Het volledig wakker zijn is een illusie, mensen zouden dit niet eens verdragen. Het gaat er wel om wakker te ademen in een droomritme, diep verbonden zich inlevend in al het bestaan de. Daarom bevat dit oeuvre zo veel gedichten die als van bin nenuit dieren en planten be schrijven. Inventief en humorvol portretteert hij een dier als de emoe. Murray spreekt deze veder- zwaaiende, gecomprimeerde ka meel aan met: Toen je de hand van de evolutie kreeg aangereikt vrat je hem op, dat is denk ik jouw verhaal. Wijsvinger a duim steken uit je gezicht maar de wegende handpalm zit binnen in je en verzamelt er flessendoppen, spijkers, nat ce ment dat je fameus verzwelgt:/ je rondreizende binnensmondse show, je seriële privémuseum. Les Murray tovert een panora misch beeld voor ons: een veü dat geheel voorgrond is en tege lijk geheel achtergrond als een schilderij van gelijkheid. Eet oneindig gedetailleerde uitge strektheid zoals Gods aan dacht. Waar niets door perspec tief wordt verkleind. Deze unie ke dichter is een visionair en wijsgerig taalkunstenaar, die zijn maatschappijkritiek en ver beelding tezamen ontwikkelt binnen een gedicht. Murray schrijft liefdevolle odes en laat niet na zijn rechtermiddelvinger op te steken naar de dood en iets milder, naar het leven. Les Murray: 'De slabonenpreek', sa menstelling, vertaling en nawoord Maarten Elzinga. Uitg. Meulenhoff, prijs 25,- hier. En juist die mix vind ik heerlijk. Het mediterrane over heerst soms zo erg, dat je in de zomer het gevoel krijgt dat je he lemaal niet naar Italië hoeft." Tussen de vrijpartijen, joints, gestolen auto's, ruzies en de weemoed beschrijft Dirkx ook op haast nonchalante wijze de lotgevallen van de mijnwerkers. „Net als de hoofdpersonen uit het boek had ik destijds ook nauwelijks in de gaten wat voor invloed die mijnstakingen had den op de arbeiders en hun ge zinnen. Omdat het geld opraak te, werd mijn vader noodge dwongen een stakingsbreker, een rat. Die kilometers omfietste om omgezien op het terrein te komen. Die na een dag hard wer ken ook nog eens moest opblij ven, om ons huis te bewaken. De woningen van ratten werden na melijk door stakers 's nachts be klad." „In het boek beschrijf ik een scè ne waarin stakers stoppen voor het huis van de vader van Gio vanni, ook een rat. Die direct al le lichten in huis aandoet, om te laten zien dat er wordt gewaakt. De stakers rijden door. Zo ging het ook bij ons." Het boek heeft een socialere on dertoon gekregen dan Dirkx had gedacht. „Na de mijnsluitingen is er geen zak gebeurd. Deze hoek behoort tot een van de kansarmste regio's van Europa. Wat nog niet wil niet zeggen dat het hier een trieste boel is, men is hier genoeg mediterraan om daar geen probleem van te ma ken." I Johan Dirkx: 'Mijnland'. Uitg. De Ar beiderspers, prijs 27,50 Door Muriel Boll In een jeugdboek waarin drugs een hoofdrol spelen, zit vaak een veroordelende ondertoon, of een begrijpende omdat de hoofdper soon vreselijk zielig is. Logisch, het is geen onderwerp waar je een vrijblijvend verhaal over kunt schrijven. Meivin Burgess is met zijn Jun kies niet in die val gelopen. Zijn verhaal over een groep jongeren die min of meer aan drugs ver slaafd zijn, zit zo in elkaar dat het lijkt alsof de jongeren zelf aan het woord zijn. Zij zijn het dus zelf die oordelen of veroor delen. Geen van hen neemt daarbij een blad voor de mond. Burgess ge bruikt echt de taal van die jon geren, bovendien kan hij de ge- dachtengang van jongeren uit stekend volgen en daardoor is Junkies zonder meer een bijzon der fascinerend boek geworden. Hoofdpersonen zijn Gemma en Teer. Die laatste heet eigenlijk David, maar Gemma noemt hem zo, omdat hij het zo vaak heeft over roken en de teer die in je longen achterblijft. Teer wordt geregeld mishandeld door zijn drinkende vader. Teer loopt van huis weg. Daarover voelt hij zich vreselijk schuldig, omdat hij weet dat nu zijn moeder in zijn plaats geslagen wordt. Teer is verliefd op Gemma. Hij wil kunstschilder worden tegen de zin van zijn vader. Een reusach tige stralende paardebloem wil hij schilderen, en die ophangen aan de muur van zijn kamertje in het kraakpand. Voor Gemma, als ze komt. Gemma is pas veertien; haar ou ders denken dat Teer de ruzies zelf uitlokt. Teers vader is im mers leraar! 'Je kunt zien hoe de hersens van mijn vader werken', zegt Gemma. 'Leraar goed. Slechte relatie met Teer Teers schuld.' Gemma weet dat haar ouders veel van haar houden, maar ze zijn, juist daarom, streng. Te streng vindt Gemma. Ze wordt bijna 'bewaakt', omdat haar ouders niet willen dat ze met Teer omgaat. Ze besluit naar Teer te gaan. Eigenlijk, maar dat is geheim wil ze niet zo lang wegblijven, een paar weken, misschien een maand. Gemma vindt Teer aardig en zielig, ze is niet verliefd op hem. Gemma: 'Hij is de jongen die je zou uit kiezen om verliefd op te worden. Maar ik val natuurlijk voor een of andere lui met oorringen en een harde stem. Zul je altijd zien.' Zo gaat het dan ook en het leven van Gemma en Teer wordt daar door veel ingewikkelder dan voorzien. Eerst worden ze opge vangen door Richard en Vonny, anarchisten die de maatschappij willen verbeteren. Die wereld van politieke idealen spreekt hen aan; dat hasj en kleine dief stallen erbij horen om te overle ven, nemen ze op de koop toe. Later leren ze Lily en Rob ken nen. Het gevoel van vrijheid dat die twee uitstralen, is zo aantrekke lijk dat ze gaan samenwonen. Dat Lily af en toe heroine ge bruikt, a la bonheur, dat ze te maken hebben met echte junks hebben ze niet in de gaten. Wat voor de hand ligt, gebeurt. Flar be- al Teer en Gemma gaan ste meer drugs gebruiken. Geen probleem, ze kunnen stoppen wanneer ze dat willen. Zegf ze. Maar van anderen hoor je dat Gemma zelfs prostituee wordt en Teer regelrecht steelt en la geven ze dat zelf ook toe. Burgess heeft zijn boek zo f construeerd dat in elk hoofdstuk een persoon aan het woord is. Die vertelt niet alleen hoe heter op dat moment voor staat, maar ook hoe het intussen gegaan is en wat hij of zij van plan is. Op die manier krijgt het verhaal, dat over een periode van vier jaar gaat, een vlot tempo, terwijl er toch geen blinde vlekken ont staan. Burgess laat niet alleen Gemma en Teer hun verhaalver- tellen, ook hun vrienden en hffl ouders komen aan de beurt. Het hele verhaal wordt als een calei doscoop elke keer een stukje ge kanteld. Elke keer zie je een an der stukje waarheid. Uiteinde lijk vallen de stukjes op hun plaats, als de hele groep pro beert af te kicken. Dan blijkt hoe ze elkaar voor de gek hebben ge houden en wie sterker is dan de drugs. Junkies is een indrukwekkend en een sympathiek boek, je voelt dat het met een zekere liefde ge schreven is. In Engeland werd het bekroond met de Carnegie Medal en de Guardian Fiction Prize 1997 bekroond. I Meivin Burgess: 'Junkies'. Uitg. Got- tmer, prijs 27,50 Boor Hans Rooseboom Muziek kan ons hevig roeren. Hoe dat werkt weell geen mens. Muziek kan one in tranen doen uitbarsten kan ons doen smachten kan ons troosten en verzoe nen, kan ons intense ver langen naar een onsterfe lijke geliefde opwekken Huilen en dromen, muzietf kan het allemaal in on:1 aanstichten. Hoe? De Duitse schrijver Helmu! Krausser weet het antwoord. TT; heeft de roman Melodieën schreven over de magische wer] king van de muziek. Dat boef! verscheen vorig jaar in een Nel derlandse vertaling en die verta' ling heeft geleid tot het concer dat op vrijdag 7 november ii Breda die mysterieuze werkin; zal illustreren. „Het boek Melodieën gaat ovel de middeleeuwse Italiaanse al chemist Castiglio, die op zoe gaat naar de essentie van de mu ziek," zegt dirigent Jos van Veld hoven, de verantwoordelijk! man voor het concert, én voor d cd die bij dezelfde gelegenhei wordt aangeboden. Jos van Veldhoven, bekend artistiek leider van de NederJ landse Bachvereniging, werd gel grepen door dat boek. „Hoewa het allemaal fictie is, verzonnel door de schrijver Helmut Kraus ser, probeert het boek serieJ antwoord te geven op de vraaj wat maakt ons droevig in md ziek, wat maakt ons blij? Dl schrijver heeft zijn huiswer| goed gedaan, dat blijkt wel. het boek besluit de middeleeuw se alchemist Castiglio om alle b< staande muziek te gaan bestude ren en analyseren, tot de Grieki oudheid toe. Hij wil de magiscl kracht van de muziek te pakke krijgen." Geheim Het idee van Castiglio is dat er i al die miljoenen muziekstukke een geheim ingrediënt zit, die c muziek een bovenmenseliji kracht geeft. Van Veldhove „De alchemist weet een sponsi te vinden voor een jarenlang pri ject, een systematisch onderzoe Een voorbeeld: een van de oe melodieën moet betrekking hel ben op de liefde. Welk ingredië zou dat zijn? Daarvoor nodigt I een verliefd boerenstelletje u Die worden in een kamertje o gesloten. Hun wordt beloofd d ze geld krijgen wanneer ze ni Door Marjan Mes Amateurtheater is nog altijc beuren. Artistiek en inhoud rijk ervaren dan als 'sociaal klucht staan ook nog altijd schappen. Die spelen op de ban en veel minder buiten steeds vaker voorkomt. He1 wat ook tot uitdrukking koi gezelschappen tegenwoord ductie. Dit zijn enkele uitkomsten een enquête van het Centr voor Amateurkunst Noord-B. bant onder 195 Brabantse tonq gezelschappen. De resulta zijn hoofdzakelijk bedoeld het eigen beleid verder te kum ontwikkelen, terwijl de uitkc sten ook dienstig zijn voor sul diegevers, waaronder gemeent Daarnaast zijn de gegev bruikbaar als databank, hoe in beperkte mate, omdat nog de helft van de in totaal 4231 bantse groepen reageerde. Vooral de theaterconsulent, bij veel toneelgroepen onbek blijkt te zijn, kan zijn voor< doen met deze nieuwe docum tatie vol cijfers en percenta Het onderzoek werd uitgewi door Pepijn Prins, stagiaire het Moller Instituut en thea consulent Marcel Schmeits. Streekfunctie Naar schatting 400.000 van alle leeftijden bezoeken j« lijks in de provincie Noord-H bant een amateurvborstellingl een gemiddeld aantal bezoef van 177 per voorstelling, weg de meeste bezoekers het openluchttheater, d volgen de zaalproducties i kinderen en de avondvulla zaalproducties. De helft van| publiek bezoekt ook amatf theater elders en elf procent ook naar beroepstheater. De streekfunctie van het r Ve t da;

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1997 | | pagina 22