E
De puurheid van tafels en stoelen
Charles Rochussen legde het dagelijks leven in 19e eeuw vast
lil
0
h
3
lü
0
2
j
Michael Kirkham:
de mens is een
noodzakelijk toeval
irootste
«entrum
2
DESTEM
PENDE KUNS
D2
Monografie
Interessante verzameling objecten in Kijkhuis in Oosterhout
Puurheid
V)
UJ
UJ
Ui
GO
511 Ciateta Cabriolet. leder m ht
-&ak, elek.stoet ete. '66
«S24S dm extra's W M- ftSSQi
-xche 928S, airco, ach,dak, iedei.-aW,
|l. 17" cup vign. etc. S3 I'm '98 v.g. fism
-"'ha 944 Turbo, leder, Targa, spoilers
«ie*, stoeten s? v*.fts.7&.
wh«944 WM. targadak, airco. ate.
'S3 tM '8 7 vjl ff&Hxtf
QTTUrbo, verlaagd, sportvtgn. w
'88T6S v.a, /10.St$0t«
tuit19 1.816V, 3*/5-drs> striping, éunreet
>ortvefgen etc. '92 m?16.9S3>
»uft19 Tl. LPG, radio, M.iak, cv
*94 v.*. ƒ13.550,-
hjS 19 striping, sunroof 5*dri
W91 v.t, ƒ7,250,-
raft 21 1JIE, 4-/5-drs, getint gals,UW3,
I «te. '91 V^./11.9S0,-
teft 21 sedan, 5-trak, MM, sch.dak etc,
'92 v.#. 11.350,-
ft Clio 1,90, M.iak, 3-/S-drs„ trekhaak etc
'93 t/m'95 v.». ƒ14.959..
suft Cfto 1,816V. sportvlgn., sunroof,
amen, sportatl, sfuutoek, etc.
*92 u«./19350,.
sift Safran«2.2 PN, 4 hoofóst., M.iak. staaf-
v. elek. ramen etc. W95 30,-
tauft lagumö.20 RT, stationwagon, M.iak.
I eietcraicên, cv op afst, stuutbek
"96 v.». ƒ34450,-
raft Ugynaf LP6, M.iak. stuprhek.. cv
glas etc. *94 va, ƒ23,950,-
J anmitt 19 J ,7 Bawdy i4tv.M.fak, shwr-
i CV, 4 ftoofdst., 4-drs etc.'94 v.a. ƒ15.950,-
wft Tw&jgo 3-dra, groan. fadtoom. etc
'95 v.«. ƒ10.350,.
620/, IPG, eieiraman, staurbefe,
etintgiasete. '95 v.«./2l,350,.
sv«? 414 St, M.fak, IPG, cv, stuorbsi.
famen, 18 klepper etc. "85 v.a.^6.&?ev-
i, cv, styyföekM.arfc
*89 v.*. ƒ6.950,-
ftiböa ClX 1.81, stutóbefc. elefc,ramen,
is, M.iak, cv «95 VA. 19.950,-
CorcfoöalS GIX, elek.ramen, cv, stgyrbét,
ilas, M.iak etc. *95 V3. ƒ20.950,-
u dusty dt2 4WD/Stf winner uftv
v;*.#L9S0,-;
J'uzuki Swift t.3 Spirit, kitalg string,
s etc. W94 y.a. /1B.950,-
-uzukl Swift 1.3, sedan, KLIalc, 18V, GIS int.
'94/95 V*./15.950,*
Suzuki Swift 1.3QI, <Sv. extra's
*91 v.*./1ÖJ50,.
iuzuki Swift 1.601,4 wd, ratfexass iM.vfSfi,
■"as, zeer mooi, moei u zie/V94 v.a16.950,-
kt Swift 1.3QI, cabriolet, sporfvlgrs., 5-fcafc,
uitv, «90 v*. ƒ13.950,-
Suzukl Swift 1.3 GT? 16V, spoSers, apottvtgmev,
IPS etc. -90 v.a/tt.309,-
Suzuki Vitara dlX cabrio, grijs ken!,, Suftoat,
tvign, M.iak, stuytiwfc., efek.ranwr etc.
v.a, ƒ21.500,-
Toyota MR2 Moms vign,, etek,iamen, cv,
roof, getint glas etc. 86 v.a ƒ8.986,
'oyota Ceiica Sfi, aportvlgn, A-sposer. cv, getint
w '91 v,a. 19.950,'
ota CarinaE 16 Xti 16V, MM, cv. IPG,
>ek. etc. -9$ v.a ƒ21.950,-
Toyota Coroflat .6i Xü i$v, 3-d«. M.tak, cv,
gefeft glas etc. 84 va 18.750,-
Toyota Corokal.SDXl, stationwagon, cv, getint
3, MM. trekhaak etc. 82 v.a, /13,^0,-
Toyota Corotlal .616V sportrStv. <Sv. extra's
'90 v.A 12.250,'
a SUt1eti,3i 16V, Friend m*.,
^extra's '92 V.A^4556,.
Toyota Supra 3.0t 24V, Turbo int., Mt opbes
88 va», 13,759,-
.Toyota Undcrulsergrils kent, brede vfgn,,
jurbek., turbofteset, Sulibat, Sversn.. trekhaak
'87 v.a 14850,-
Toyota Corotlal 6GTSI etetuamen, cv,
furbek., M.tak, get. g!a$ *94 v.a. f18.5fl0,-
O850 GIT 2.5120V. airco, eiek.ramrw,
|ak, cv, ipg etc '93 v.a ƒ24.969,
'Qlvo 480 BS/Tumo. arfco. apuhn, ov,
|iurbek. etc '87^*89 v,a. ƒ9.030,-
'olvo 340 LPG, M.tak, 4-drs etc.
'88/90 v.a ƒ5.950,-
Volvo 440 Gi, cv, 5-bak, sunroof etc
'89 Vm '93
Vkjlvo 44SGL getint ^as, stuurbsk., cv«tC
'93 v.A 13.768,-
Wofvo 446 1,&, M.tak, 4 ftooftfct.stuurbtó.
Jradiocass. etc. *94 va.'Ms250,-
Volvo 740 dieeet, 6 cil, radio, -w, irekhae^
•89 v. a ƒ8,950,-
VW Corrado G60, MJak. IM.vtgn., eM.ramfln.
'•h.dak, stuurbek. etc.'89 t/m '91 v, a ƒ17.950,
J: vw Golf 1.6 16D, M.iak, sportvtgn,
Ikhaak, sunroof etc, W89 v^. ƒ8.950,-
L'l VW Golf GTi 16V, Recaro kit, hek stoel
[t velgen etc, -68 v,a ƒ8.250,-
V Golf GL cabrio, NL auto, sportyign,
irtonderbr. '88 v.A 11.750,-
I VW Golf GTi 16V speoat dig. dashboard cv.
k,ramen etc. '90 v.a ƒ10.988,*
I VW Golf 1.6 CL. MJak, 3-drs. getint gias ate
*94 v.A ƒ20.950,-
VW Vento 1.6CL 2x aebag, IPG, cv,
iurbek. etc, '94 v.a, ƒ28.950,-
t VW Paasat 1 m a, MM cv, IPG. radio.
sak etc. '92 v.a. t4,960(-
V Paewt IPG, 5 cil., GL kit, 6-bak etc
■89
Ie VW Passat 1.8CL, cv, radio, MM getint glas.
raak etc. '90/92 v. a. ƒ12239,-
VW Passat 1.8 Variant, 2x airbag, cv,
l-lak, elek rama, LPG. full optm
•'94/95 v.a ƒ23.550.-
VW Scirocco GTt, Scala uitv., <gv. extra's
•89 w». ƒ11850,-
VW Poto G40 Coupé, BSSvign sportstuur,
g.lak, spoilers etc. '91 v.a. ƒ15.950.-
VW Jetta 1.6/, MM cv, Pacific utfv.
'90 v.A/12J08,'
VW delta 1 e eigenaar, div. «<ha's
•89 ƒ8850,-
Rtotor Yamaha F2R 600 z.g.a.n.
'95
ƒ8.500,-
M1taA58
een bloemetje
I I I I I
DINSDAG 4 NOVEMBER 1997
Persfotograaf met olieverf
Boor Angelique Spaninks
Een verhalenverteller was hij,
een chroniqueur van de veran
derende tijd waarin hij leefde,
een persfotograaf met olieverf
en doek, vurig bewonderd
door de jonge Vincent van
Gogh. De in 1814 in Rotterdam
geboren Charles Rochussen
stamde uit een vermogend
koopmansgeslacht en ontpop
te zich als gevierd kunstenaar.
Hij schilderde levendige land
schappen en genrestukken, vatte
hoogtepunten uit de vaderlandse
geschiedenis samen, tekende
boekillustraties voor alle beken
de schrijvers van die dagen, ont
wierp de eerste toneelaffiches en
naakte zich als bestuurder ver
dienstelijk in tal van culturele
verenigingen. Zijn familie en
kennissenkring behoorde tot de
vaste afnemers van zijn werk
evenals het koningshuis. Alles zat
hem mee en al voor hij aan de
Haagse Koninklijke Academie
afstudeerde stroomden de eerste
opdrachten bij hem binnen.
Toch is Rochussen inmiddels een
nagenoeg vergeten naam. Tra
gisch genoeg moest hij het failliet
van zijn kunstpraktijk in de na
dagen van zijn leven zelf meema
ken: links werd hij ingehaald
door het moderne medium foto
grafie en rechts door de 'nieuw-
lichtende' kunstenaars van de
Haagse School. Deze laatste kun
stenaars onderwierpen zich niet
langer aan de geldende eisen van
de kunstwereld zoals Rochussen
dat deed. Paardenrennen en re
gatta's, zondagse wandelingen en
muzikale soirees waar de gegoede
burgerij zich mee vermaakte in
teresseerden hen niet; ze trokken
er liever op uit om te schilderen
wat zij als ideale onderwerpen
zagen: dreigende wolkenluchten,
woeste baren, groene Hollandse
landschappen vol bonte koeien
en zwoegende boeren.
De Haagse opvatting van wat
tijdloze Kunst met een grote K
moest zijn, is de norm geworden,
Rochussens veelal zonnig-realis-
tische reportages van het dage-
Marlite Halbertsma bij een Schevenings strandlandschap met twee bomschuiten van Charles Rochussen.
FOTO CEES SPRUIJT
lijkse leven in de negentiende
eeuw worden sindsdien nauwe
lijks meer op hun historische,
laat staan artistieke waarde ge
schat. Ten onrechte, meent
kunsthistorica Marlite Halberts
ma, onder wier redactie onlangs
een rijk geïllustreerde monogra
fie over leven en werk van Char
les Rochussen verscheen. En om
Rochussen voor eens en altijd
weer in de analen van de Neder
landse beeldende kunst bij te
schrijven, brengen het
Apeldoornse Paleis Het Loo en
het Schielandshuis en de Ar
chiefwinkel in Rotterdam een
groot overzicht van zijn veelzijdi
ge werk.
Dat in de Rotterdamse Kunsthal
tegelijkertijd hoogtepunten uit
de Haagse School te zien zijn, is
toeval. „Maar het maakt een
evenwichtig begrip van beide to
taal verschillende opvattingen
over rol en taak van de kunst in
de negentiende eeuw wel makke
lijker", aldus Halbertsma.
In haar inleiding op het boek en
de tentoonstellingen plaatst Hal
bertsma Rochussen bewust te
midden van negentiende eeuwse
meesters als Ary Scheffer, Sir
Lawrence Alma Tadema en Ba
rend Cornells Koekkoek die de
afgelopen jaren plots enorm in de
belangstelling staan. Voor deze
oplevende interesse in de kunst
van de 19e eeuw heeft Halberts
ma een aantal verklaringen.
„De eerste en meest triviale heeft
te maken met het museum als een
soort supermarkt. Ieder jaar weer
moet het publiek, de trouwe
klant, met iets nieuws verwend
worden, los van de bekende high
lights als Mondriaan, Rembrandt
en de Haagse School, die er iede
re tien jaar wel ergens doorheen
gejast worden. Niet dat die mees
ters niet meer interessant zijn,
maar het grote publiek kent ze
inmiddels wel zo'n beetje. De ne
gentiende eeuw biedt daarente
gen nog het nodige nieuws. Neem
een Alma Tadema of B.C. Koek
koek. Wie kende hun werk voor
de onlangs zo succesvolle presen
taties in het Van Goghmuseum en
het Dordrechts Museum? Het is
een eeuw lang amper te zien ge
weest. Dus is een overzicht van
dit soort 'vergeten' kunstenaars
voor nagenoeg iedereen een ont
dekking. Voeg daarbij de enorme
hoeveelheid werk die de negen
tiende eeuwers hebben nagelaten
en je begrijpt meteen ook de le
vendige handel in dat werk."
Buiten bovenstaand marketing-
argument is er volgens Halberts
ma ook nog een andere, meer
kunsthistorische verklaring voor
de toenemende belangstelling
van het grote publiek voor 'ande
re' dan de bekende meesters van
de kunst. „Het besef dat er niet
één kaarsrechte kunsthistorische
lijn van Delacroix via Courbet,
de impressionisten, Van Gogh en
Picasso naar Mondriaan en de
abstracte en conceptuele kunst
loopt, begint nu ook bij het grote
publiek door te dringen. Het idee
dat alle kunst vanaf 1820 in de
richting van de abstractie wijst,
is volledig achterhaald. De ab
stracte kunst is tegenwoordig
zelfs niet meer dan een stroming
naast de postmodernen, de Italia
nen en noem maar op wat voor
andere stromingen."
„En dan heb ik het nog niets eens
over de opkomst van nieuwe me
dia in de kunst, die ons nieuws
gierig maken naar oudere kun
stenaars en hun omgang met de
massamedia van hun tijd. Iedere
periode kent dus een heleboel ar
tistieke richtingen en praktijken
en de belangstelling voor de veel
zijdigheid van de negentiende
eeuw is tekenend voor de bredere
interesse in allerlei soorten
kunst. Natuurlijk vinden we de
Haagse School nog steeds prach
tig, maar dat wil niet zeggen dat
we Rochussen daarom maar dood
moeten zwijgen."
Halbertsma vergelijkt Rochus
sens werk bij voorkeur met dat
van een persfotograaf. „Negen
tiende eeuwers verwachtten van
hun kunstenaars vooral afbeel
dingen van de werkelijkheid,
geen allerindividueelste interpre
taties daarvan. Rochussen was
zo'n beeldproducent, een repor
tagemaker. Het ging hem meer
om het verhaal, het onderwerp
dan om het 'meesterlijke' experi
ment met de beeldmiddelen of de
persoonlijke toets."
Door een opmerkelijk spel waar
in hoofd- en bijzaken composito
risch gemanipuleerd werden,
wist hij zijn publiek, voorname
lijk rijke burgers, het gevoel te
geven alsof ze 'erbij' waren; aan
de waterkant of in Arti et Amici-
tiae tijdens de dameskunstbe
schouwing, bij de drukke handel
rondom twee bomschuiten op het
Scheveningse strand of naast de
brug waar dagelijks de stoomt
rein uit Rotterdam overheen den
derde.
„En het is opmerkelijk hoe pre
cies hij daarbij te werk ging", al
dus Halbertsma. „De plekken die
hij vastlegde zijn nu nog vrijwel
exact terug te vinden. Geen blik
semafleider ontglipt aan zijn oog.
Ieder uniform klopt, de opvallend
vele vlaggen en oranje wimpels
vertegenwoordigen het nieuwe
politiek elan van zijn tijd. En hij
laat zien dat rijkere burgers en
gewone vissers en boeren hele
maal niet zo gescheiden van el
kaar leefden als wij vaak denken.
Op zondag had iedereen vrij: de
burgerij wandelde en de arbeider
hing zijn hengels in de vaart."
Voeg daarbij het feit dat hij zich
als alom gerespecteerd kunste
naar sterk maakte voor het toen
nog minder in aanzien staande
theater - hij ontwierp vele affi
ches en kostuums en maakte een
schitterende serie litho's bij
Vondels Gijsbrecht van Aemstel -
en Rochussen kan zijn plaats in
de Nederlandse kunst niet langer
ontzegd worden.
I 'Charles Rochussen, een veelzijdig
kunstenaar' is nog t/m 18 januari te
zien in Het Schielandshuis, Korte
Hoogstraat 31, en de Archiefwinkel,
Coolsingel 91, beide in Rotterdam.
Ook in Paleis Het Loo, Amersfoortse-
weg in Apeldoorn staat het werk van
Dchu
Rochussen centraal.
Door Frits de Coninck
De tentoonstelling in 't Kijkhuis
in Oosterhout is zonder concept,
zonder binding, zonder samen
hang. In een naar verhouding
kleine ruimte hangen de muren
rol en is de vloer in beslag geno
men door een keur aan tafels die
opgesteld staan als de banken in
een schoollokaal. Het is zo'n plek
waar je na binnenkomst met de
ogen knippert en niet weet waar
je het eerst naar zou moeten kij
ken.
Een dwingende, richting gevende
structuur is er inderdaad niet.
Maar wat er wel is, dat is een bon
te verzameling kunstobjecten die
om eigen redenen op zijn minst
interessant zijn. Interessant in elk
geval om goed te bekijken. En wie
dat doet, ontdekt dat er steeds
meer te zien valt en dat hier een
aantal goede en belangrijke din
gen staan en hangen. In 'i Kijk
huis, een ruimte verbonden met
de Kunstuitleen, regeert het indi
viduele object, zonder dwang van
een achter het bureau bedacht
concept. Kijken is het enige wat je
daar kunt doen.
Ele organisator, Alexander Vos,
hoofd van de Kunstuitleen, is be
gonnen met een aantal bijzondere
ontwerpen van tafels die in een
strakke opstelling op de vloer ge-
zet zijn. Je zou dat de structuur
van de tentoonstelling kunnen
noemen. Het is in ieder geval zo
dat die opstelling aan de vlakke,
kleurloze ruimte een karakter
geeft van veelzijdigheid en identi
ek. Het zijn tafels die bestaan op
het snijpunt van kunstobject en
gebruiksvoorwerp. De indruk
wekkendste zijn toch de meubels
ie het dichtst bij hun oorspron
kelijke functie blijven, die de tafel
lus blijven beschouwen als een
e ementair gebruiksvoorwerp dat
m ,het middelpunt van het leven
"i huis staat.
7af el staat voor voedsel en sociale
verbinding en vanuit die basale
uitgangspunten heeft de benedic
tijner monnik en architectuur
theoreticus Dom van der Laan
zijn tafels, banken en stoelen ont
worpen. Het zijn monumentale,
Romaanse meubels, van stevige
planken, met bouten zichtbaar
aan elkaar verklonken, in een
voudige, heldere kleuren geschil
derd. In de opvatting van Van der
Laan is zitten een handeling die
zo puur mogelijk moet worden
vorm gegeven, wat dus betekent
afzien van enig comfort en versie
ring. Zo blijven ze dichtbij hun
bron, dat wil zeggen de bron van
Van der Laan: de refter van het
benedictijner klooster.
De ontwerpen van de jonge Ri
chard Hutten zijn uiteraard an
ders van inspiratie, uitstraling en
materiaal, maar een zekere puur
heid hebben ze gemeen met de
meubels van Van der Laan. Hut
ten definieert zijn tafels en stoe
len met een vergelijkbare een
voud. Zijn materiaal is multiplex
hout, ongeschilderd. De vormen
zijn strak en recht waar mogelijk,
net voldoende -comfortabel waar
nodig. Een scherpe, strakke tafel
en stoelen waarvan de rug in de
vorm van een lichte ronding de
anatomie van het menselijk li
chaam volgt.
Wellicht zijn de meubels van Hut
ten iets minder indrukwekkend
en theoretisch dan die van Dom
van der Laan, maar juist daar
door ook iets meer op menselijk
gemak toegesneden. Heel bijzon
der is zijn Tafel-Stoel: de con
structie van een stoel met daarin,
in plaats van de zitting, een losse,
kleine tafel. Dat is een mooie for
mulering van twee meubels in
één, die voert naar het meubel als
kunstobject. Dat zijn vrijwel alle
andere tafels en stoelen in 't Kijk
huis. Soms in een bonte overdaad
waar van alles aan te zien valt,
maar dan wel in het perspectief
Tafel van Moniek van Rooij
van design en decoratie en dat is
ver af van het primaire gebruik-
smeubel.
Aan de muren daaromheen han
gen schilderijen en werken op pa
pier die in de meeste gevallen ei
genlijk helemaal niks met elkaar
te maken hebben. Op één, niet on
belangrijk ding na: dat ze geko
zen zijn om hun individuele kwa
liteit door een organisator met
een individuele smaak. Als de
verscheidenheid maar veelkleurig
genoeg is en de bedoelingen van
de losse werken maar voldoende
verschillende kanten uitvliegen,
dan doet het er niet meer toe in
welk verband de dingen gepre
senteerd worden. Dan wordt de
afwezigheid van een concept zelfs
iets prettigs, dan is het kijken
Q
2
1
voor even bevrijd van betekenis
sen die van buitenaf zijn opge
legd.
Voor een keer heeft zo'n uitstal
ling iets zuiverends. Het is boven
dien altijd nog zo dat schilderijen
en tekeningen die echt iets bete
kenen, zichzelf altijd overeind
houden. Van de Bredase Franca
Beijers hangt er een groot schil
derij op papier, het portret van
een ruimte. Vlak ernaast twee
kleine tekeningen met kleurpot
lood van Geertjan van Oostende,
subtiele schetsen van een binnen
ruimte. Het is aardig dat juist die
werken naast elkaar hangen, om
dat ze een vergelijking opleveren
die de kern raakt van hun beider
werk.
De ruimte van Franca Beijers is
door de montagetechniek gelaagd
en zuiver schilderkunstig. Door
perspectieflijnen ontstaat in die
warreling van kleur en vorm de
suggestie van ruimtelijkheid, en
dat is iets anders dan de schilde
ring van een bestaande, concrete
ruimte. Mede door het grote for
maat heb je het gevoel in die ge
schilderde wereld te kunnen stap
pen en tegelijk ook buiten gehou
den te worden. Van Oostende te
kent uiterst zorgvuldig en gede
tailleerd de afbeelding van een
binnenruimte, een subtiel plaatje
met de schijn van intimiteit. Maar
omdat je als kijker altijd op af
stand gehouden wordt, ontstaat
nergens dat gevoel van een per
soonlijke ruimte. Wat in het la
waai van deze zaal in het bijzon
der opvalt is de stilte in het pad
denstoelenschilderij van Reinoud
van Vught (die vrijdag de Philip
Morrisprijs krijgt) en in de bloem-
fragmenten van Anke Roder.
Galerie 't Kijkhuis, Heuvel 23a, Ooster
hout. De tentoonstelling van tafels,
bladen, stoelen en doeken duurt tot
10 november en is te zien dinsdag t/m
vrijdag van 10 tot 12 en van 14 tot 17
uur. Vrijdagavond bovendien van 19
tot 21 uur. Op zondag is de tentoon
stellingsruimte open van 14 tot 17
uur.
AMSTERDAM
Rijksmuseum Stadhouderskade 42 - Whistier en Holland (t/m 9 nov) -
Chapeau, chapeaux! - collectie van 150 unieke hoeden (t/m 29 maart)
- dagelijks van 10.00-17.00 uur
De Nieuwe Kerk De Dam - De Zwarte Farao's, koninkrijken aan de
Nijl - dagelijks 10.00-18.00 uur, do tot 22.00 uur (t/m 1 feb)
ANTWERPEN
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten - De Prinselijke Pel
grimstocht, Europatocht van Prins Ladislas van Polen in 1624-25 (t/m
13 dec) - Trance Dance: 25 eeuwen kunst, thema stilte - di tot zo 10.00-
17.00 uur (tot 30 nov)- di t/m zo 10.00-17.00 uur
Lokaal 01 - Verbrande Entrepotstraat 9 - Walter van Broekhuizen - All
of a sudden, part one do, vr&za 13.00-17.00 uur (t/m 6 dec)
BAARLE NASSAU
Galerie De Verbeelding Klokkenstraat 12 - Jan Vosters, Mathieu
Berden/schilderijen - Annet Gaaikema, Huub Bruis/beelden - do t/m zo
13.00-17.00 uur (t/m 9 nov)
BERGEN OP ZOOM
Markiezenhof - Steenbergsestraat 8 - Peter van Straaten - overzicht
stentoonstelling (t/m 10 jan) - Vrouwenvreugde, schilderijen van Jen
ny van Herwijnen (t/m 6 dec) - za en zo 14,00-17.00 uur
Kunstkader - Antwerpsestraat 27 - Scructa, hedendaags klassiek - Ma
ria Glandorf: beelden in brons - Peter Oosterbos: grafiek - vr/14.00-
17.00 uur (t/m 9 nov)
BREDA
Chassé Galerie - Claudius Prinsenlaan 8 - Dennis Happé/grafiek en
Phoebe Maas/fotowerk - ma t/m za 13.00-18.00 uur (t/m 22 nov)
Lokaal 01 - Kloosterlaan 138 - Diederik Klomberg, Ellen Augustynen
en Arie Huisman exposeren met werk - do, vr, za&zo 13.00-17.00 uur
(t/m 6 dec)
De Beyerd Boschstraat 22 - Lightning 3 - Michel Kirkham (t/m 23 nov)
- Re(f)use, tentoonstelling van voorwerpen van hergebruikt en gere
cycled industrieel en natuurlijk materiaal (t/m 30 nov) - Dutch Posters
1960-1996 (t/m 30 nov) - di t/m vr 10.00-17.00 uur - za en zo 13.00-
17.00 uur
Galerie Ginneken - Ginnekenweg 287 - Schilderijen/Sikko Mulder,
Angèle von Brixen und Montzel Frans Erkelens, beelden uit Zimbab
we - do t/m zo 13.00-17.00 uur (t/m 23 nov)
DEN HAAG
Museum Het Paleis - Lange Voorhout 74 - Venetiaans GlasI Het ge
heim van Murano - di t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 7 dec)
EINDHOVEN
Van AbbeMuseum - Vonderweg 1 - Sleeping Beauty, hoogtepunten
uit de collectie - di t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 23 nov)
GENT
Museum voor schone kunsten - Brussel-Parijs: artistieke dialoog
tussen België en Frankrijk periode 1848-1914 - di tot ma 10.00-18.00
uur (t/m 15 dec)
'S HERTOGENBOSCH
Noordbrabants Museum - Verwerstraat 41 - Brabant in het Brand
punt - fotografie (t/m 30 nov) - La Gare, de oude en nieuwe spoorzo-
ne - art-impressions, audiovisuals, foto- en filmmateriaal, historische
voorwerpen, maquettes en ontwerptekeningen (t/m 30 nov) - Pop in
beeld - (t/m 28 juni '98)
OOSTERHOUT
Galerie 't Kijkhuis - Heuvel 23 A - Tafels, bladen, stoelen, doeken -
tentoonstelling over interieur, vormgeving en beeldende kunst - di
t/m vr 10.00-12.00 uur en 14.00-17.00 uurvr 19.00-21.00 uur zo 14.00-
17.00 uur (t/m 9 nov)
ROOSENDAAL
Tongerlohuys - Molenstraat 2 - Piet Berghs/beelden - di-zo -14.00-
17.00 uur (t/m 3 nov)
ROTTERDAM
Museum Boymans van Beuningen - Museumpark 18 - Paul Beek
man (t/m 8 mrt 98)- Atelier van Lieshout: 15 jaar Joep van Lieshout (t/m
16 nov) - Daan van Golden: 'Youth is an art' (t/m 7 dec) - Leven in Stijl,
ornamentengrafiek 1550-1920, complete interieurs, kant-en-klare ge
bouwen (t/m 7 dec)
Kunsthal Westzeedijk 341 - De Haagse School - dit/m za 11-17 uur, zo
12-17 uur (t/m 18 jan)
Het Schielandhuis Korte Hoogstraat 31 - Charles Rochussen (1814-
1894) - di t/m vrij 10-17 uur, za, zo en feestdagen 11-17 uur (t/m 18
jan.)
ULVENHOUT
Galerie De Pekhoeve - Dorpstraat 92 - Nico Bulder/toildschilder, Jean
Delcourt/sculpteur en fondeur - do t/m za 11.00-18.00 uur, zo 13.00-
17.00 uur (t/m 9 nov)
TILBURG
Nederlands Textielmuseum - Goirkestraat 96 - European Art Quilts
- di t/m vr 10.00-17.00 uur, za en zo en 2e kerstdag 12.00-17.00 uur
(t/m 18 jan)
De Pont - Wilhelminapark 1 - Robert Zandvliet: recente schilderijen -
di t/m zo 11.00-17.00 uur (t/m 4 jan) - Giuseppe Penone, beelden en te
keningen (tot 8 febr.)
Door Frits de Coninck
Op de zolder van De Beyerd in
Breda ruikt het naar schilderijen.
De kleine bovenzaal is helemaal
vrijgemaakt om het schilderen
van Michael Kirkham alle ruimte
te geven. Zijn schilderijen gaan
daar ook over: over kleur, over
licht, over schilderen kortom. De
mensen die zo voor het oog op zijn
grote doeken te zien zijn, zijn bij
komstigheden in de wereld die hij
schildert.
Daarom heb je ook nergens het
idee dat het een fragment uit een
bestaande wereld is dat we zien.
Des te groter is de nadruk die het
schilderij als medium opeist. Mi
chael Kirkham schildert het ikicht
in een huid van kleur en verf en
alles wat op zijn doeken aan con
crete, herkenbare vorm verder fi
gureert, lijkt in dienst te staan van
dat licht. De mens is een noodza
kelijk toeval.
Op elk doek is een mens te zien.
Om het nauwkeuriger aan te dui
den: de gestalte van een mens, een
vorm die met opzet wezenloos en
stijf vast in het beeld gespijkerd
staat. De mens onder de kwast
van Michael Kirkham (Blackpool,
1971) is een ledenpop, een pop die
gebruikt wordt om mensen na te
bootsen, zoiets als een decorstuk
in een toneelvoorstelling. Vlees en
bloed zijn verdampt, opgegaan in
de verf. Wat blijft is een houterige,
nadrukkelijke vorm die dient om
het abstracte licht te materialise
ren en te benadrukken.
Elk doek toont een menselijke ge
daante en op elk doek in dienst
van de schilder, op eigen wijze,
dat zeker. In Glorious Day is de
menselijke vorm een weerstand in
de baaierd van geel licht. Een licht
dat te licht zou zijn om waar te ne
men als die mens daar niet mid
denin het beeld zou staan. In Re
uen/, dat een gestalte toont die op
de rug ligt, is de mens afgezet te
gen de kleur: blauw tegen groen,
en wie daar ligt, doet er niet meer
toe.
In Night light zijn het lichtcon-
touren die de vorm van het li
chaam ontworstelen aan het don
ker, waar het op andere doeken
schaduwlijnen zijn die de mens en
aanwezigheid geven in het schil
derij. Je zou het primaat kunnen
leggen bij het licht dat mogelijk
maakt dat wij waarnemen; je zou
van de geschilderde menselijke
vorm uit kunnen gaan die ons het
licht en de kleur laat zien. De
waarheid ligt daarachter. Michael
Kirkham gebruikt kleur, vorm en
licht om datgene te bereiken wat
een schilderij uiteindelijk altijd is:
een abstractie. Met de presentatie
van het werk van Michael Kirk
ham (negen olieverfschilderijen
op doek en een aantal kleine
schetsjes op papier) is De Beyerd
aan een buitengewoon interessan
te reeks bezig. De titel van die
reeks is Lightning. Ze is bedoeld
om in de kleine ruimte, nog enigs
zins beschut tegen het volle licht
van de publiciteit, werk te laten
zien van talentvolle, jonge kunste
naars. Na William Spealanan en
Mark Outjers is dit aflevering drie
van een tentoonstellingsreeks die
talent toont. Het lijkt een vorm
van artistieke scouting die De
Beyerd verricht. Bescheiden en
open, en toch in een context die
betekenis geeft aan beeldend
werk dat nog rijpt. Kennelijk gaan
deze talenten aan de galeries
voorbij.
'Lightning 3' duurt tot 24 november.
De Beyerd, Boschstraat 22, Breda. Al
leen op maandag gesloten.
