Vakantie reizen
neen
Munshausen is een
'voorbeelddorp' in Luxemburg
Kritiek en humor sieren dikke wintersportgids
5 REIZEN
tLGEMEEN
D
Reumafonds (fy
E4
Spaarden
Luxe
Kerk
Stolp
Yeti-Sneeuwgidsen lopen over van informatie
Aanbiedingen KLM/Northwest
Mensenhaaien in Blijdorp
Visstekken Overijsselse Vecht
Uitwaaien in eigen land
Air UK en VLM vliegen samen
Verwennerij in Luxemburg
Skütsjemuseum in Friesland
Filmbeurs in Heerlen
Icht, auto en hotels
\EXICO 1260,-
ht en transfers
de NBBS Reiswinkels, NBBS Reis-
n of bij de reizenverkopende Rabo-
AA. MAAR DAN ANDERS.
rERSPORTVAKAI\ITIE
TOURS naar
SlTAUE/TSJECHIE v.a. 199
1 Midweek v.a. 249,-.
Ireis en skipas al v.a. 199,-
ft gids of kom langs op de
It 11 in Rotterdam.
10 ANVR/SGR zie RTL4 p.531
fabanthallen, Den Bosch
SKICLUB ONDERUIT,
in Jasna Slowakije, m. roy;
classbus, hotel HP, skile
70 km piste 595,-. Nieuwi
Turkije, vlucht 5* hotel VI
en skipas 999,-.
073-5112314
"Reizen en Recreatie"
Inl.: Tel.: 073-6125225
ong bent, kan je reuma
vas pas 13. Altijd vee'
met ballet. Nu mag 'lat
et geld helpt u mij 6,1
-e reumapatiënten. Graag!
Bank 70 70 70 848.
ZATERDAG 25 OKTOBER 1997
Boerendorp
n
een
r
De versterving van het nietige
Luxemburgse boerendorp
Munshausen is door actieve
orpelingen tot staan gebracht,
lij hebben de gemeenschapszin
iruggebracht en van het dorp
een trekpleister gemaakt.
Door Johan van Grinsven
Teil
Centrum van alle activiteiten in Munshausen is de 'Robbesscheier': de boerenschuur waar een museum en een café-restaurant in gevestigd zijn.
FOTO'S JOHAN VAN GRINSVEN
NAUTILUS SKIALPINE 9 dg
Skicarrousel Oostenrijk 375I
km. piste. Voor alle leeitij-J
den. Ook ski- en snow-l
boardkampen voor jeugd.l
Eigen skischool-luxe bus:
V.a. 675,- incl. halfl
pension. Info: 041 8-6328871
ÜREKRO REIZEN!! Spot-]
goedkope skivakanties perl
luxe bus en eigen auto naai]
Andorra, de Spaanse Pyre-|
neeën, Italië en ook héél
veel Oostenrijk. Extra voor-I
delige skipas/skiles/skihuui]
(bij boeking^ ""Alléén' rechtJ
streekse verkoop! Tevens
groepsreizen, m Info/gratis]
gids: Rekro Reizen, 010-j
4142233 (tot 22 u./lid SGF
SBS-6 Textpag. 531).
SKIËN in Andorra, Polen en
Tsjechië, app. 10 dgn. v.a.J
125,- p.p., hotel HP v.a]
396,- p.p. incl. bus, kof-]
fietafel bij terugkomst NL
extra diner bij vertrek, gratis
ski-bus. Kinderen gratis]
skipas, gratis kindercreclié
etc. Info/Folder: EURC
HOLIDAYS 077-3548884
Is de bekende Noord-
Luxemburgse toeristen
plaats Clervaux met dui
zend inwoners een dorp
wat is het zes kilome-
Iverderop gelegen nietige Munshausen dan?
staan maar 45 bewoonde huizen; huizen
van de verzakkingen, scheuren en rimpels
etvele lagen pleisterwerk en verf zijn wegge-
nuurd. Is dit een dorpje? Een gehucht?
Wie midden in Munshausen staat,
de kerk, is geneigd te kiezen voor de
[tte benaming.
'ai een gat, dat is niets waar voorheen iets
s. En dat doet Munshausen tegenwoordig te
de dorpelingen hebben namelijk enkele
i geleden samen besloten de sluipende te-
gang van het van oudsher boerendorpje te
ippen. Inmiddels geldt Munshausen zeifs als
mrbeelddorp' in Luxemburg.
Kies 102 mensen wonen er in Munshausen
[ie Luxemburgse Ardennen, vlakbij de Bel
ie grens. Dat aantal kent iedereen in het
I, Het is ook gemakkelijk bij te houden, af
eentje erbij of een ongelukkige eraf.
•oral boeren woonden er vroeger; boeren van
'lapje grond, paar koeien, karig be-
Twee behielden hun stiel en hebben nu
[s grond gekocht of gepacht en meer stuks
dan vroeger alle keuterboertjes van het
bij elkaar. De rest van de werkende
psbevolking zocht elders emplooi, meestal
I iuxemburg-Stad of de omgeving van de
'fdstad. In fabrieken, kantoren of de toeris-
f-industrie.
8fflen die niet verhuisden, kwamen alleen
thuis om er te slapen en energie op te doen
1 de volgende werkdag. Winkels verdwe-
1 Net als de kapper en de school. In het
ipscafé viel zo'n vijftien jaar geleden de tap
En daarmee verdween ook de mogelijk-
'i 'oor mensen elkaar te treffen, samen te
•ta, plezier en plannen te maken. Het leven
ziel sijpelden uit het dorp, de gemeen-
«pszin verdween. Het leek de ondergang
Jhet dorp, maar het werd uiteindelijk de
«ding ervan.
"paar jaar geleden kwamen enkele dorps-
wners bij elkaar met de bedoeling weer een
TO te scheppen. Een nieuw café. Het
'am er, in een oude schuur. Maar omdat de
hatiefnemers de smaak te pakken hadden,
la«en ze er ook een museum in, grotendeels
®]d aan de werktuigen waarmee de boeren
hun werk deden en aan het Ardense
ird. Waarom? Gewoon, omdat een paar
dpsbewoners van die paarden hun hobby
"u gemaakt. Ze gingen ook pruimenjam
ten verkopen.
Munshausen is inmiddels ook vermaard vanwege de pruimenjam die er wordt gemaakt.
Rechts Roger Thelen, secretaris van de vereniging die alle evenementen in Munshausen
organiseert.
Langzaam kwamen er steeds meer activiteiten:
cursussen landbewerken met paarden, mark
ten, demonstraties oude ambachten, muziek-
optredens. Sindsdien worden er ook in en rond
het dorp huifkartochtjes gemaakt met de Ar
dense trekpaarden (daarom liggen alle gebut
ste dorpswegen vol paardenstront). De vereni
ging kocht twaalf van deze krachtige knollen,
bakbeesten van zo'n dikke 750 kilogram. Ook
voor schoolklassen wordt er allerhande geor
ganiseerd. Zo kunnen kinderen meehelpen
aardappels rooien, want de vereniging heeft
ook de beschikking over vier hectaren land
bouwgrond.
Het café werd uiteindelijk een café-restaurant
en dat begon steeds beter te lopen. Het trok
spoedig mensen van heinde en verre. Toeristen,
maar ook Luxemburgers. Kom er nu op zon
dagmiddag en het is er afgeladen vol. Hele fa
milies zitten er aan lange "tafels in het ruime
eetgedeelte. De keukenbrigade en bediening
werken er als een Zwitsers uurwerk. Het lijkt
wel een boeren-Van der Valk.
Met overheidssubsidie en eigen inkomsten uit
dit café-restaurant heeft de vereniging twee
jaar geleden het pand waarin eens de dorps
school en het gemeentehuis waren onderge
bracht, piekfijn kunnen renoveren. Dat is nu
deels een luxe verblijfsaccommodatie voor
groepen en deels een nog luxueuzer vakantie
huisje voor maximaal vijf personen.
Achter het pand is een dorpsspeeltuintje aan
gelegd, met gloednieuwe speeltoestellen. Ook
van de inkomsten uit de eigen horeca. Ernaast
staat de behuizing van de vereniging, want de
wederopstanding van het dorp heeft zes be
taalde banen opgeleverd. En zes banen op een
totale bevolking van 102 mensen, oudjes en ba
by's inbegrepen, dat is niet mis.
De vereniging organiseert van maart tot eind
november zo veel mogelijk activiteiten. Haast
ieder weekeinde is er wat te doen in Munshau
sen en dat trekt volk. „Alleen al zo'n elfhon
derd schoolkinderen kwamen in klassever-
band bij ons kijken. En meewerken. Zo leren
ze spelenderwijs," vertelt Roger Thelen, secre
taris van de vereniging en een van de zes be
taalde krachten.
„Naast ons zessen proberen we onze eigen in
woners zo veel mogelijk in te schakelen. Bij
voorbeeld in de bediening in het restaurant.
Die morele plicht hebben we natuurlijk."
Naast het Plattelandsmuseum ter ere van het
echte Ardense trekpaard 'A Robbesscheier' -
'robbesscheier' is dialect voor boerenschuur
zonder woondeel - heeft het nietige dorpje
nog een tweede trekpleister: de kerk. Volgens
pastoor Henri Fellens is er al sinds 939 in
Munshausen een parochie. De kerk is wat ou
der; het oudste deel gaat terug tot de twaalfde
eeuw. Het is een voor deze streek typische
dorpskerk, de bouw is aangepast aan het wat
bonkige Ardennenklimaat. De kerk heeft wel
wat weg van een vesting. Het bouwwerk staat
temidden van grafzerken en zware marmeren
en granieten grafmonumenten en enkele fraaie
rijzige linden.
De kerk heeft een nederig schip, een hoog go
tisch koor, een slanke toren, een grafkapel van
de graven van Clervaux, oude fresco's bij de
vensters en een bewerkelijk barok altaar uit
1705, gemaakt in het Belgische 'Bastenaken.
Het is een contrast van jewelste: de rijkdom in
vormen, kleuren en stijlen in de kerk en het
boerse, kleine, wat rommelig aandoende dorp
er buiten.
Een 'groeigemeente' zal Munshausen nooit
meer worden. Maar de langzame versterving
van het dorp is wel tot staan gebracht. Sterker
nog, er is nieuw elan in het dorp. De ruggen
staan recht, de trots is terug. Door die bewon
derenswaardige betrokkenheid van de burgers
kon Munshausen een voorbeelddorp worden in
Luxemburg; een voorbeeld van wat dorpelin
gen zelf kunnen doen om hun plattelandsge
meente nieuw leven in te blazen.
En door die bekendheid van Munshausen we
ten mensen het plaatsje te vinden. Ze komen
voor de nostalgische uitstraling van het dorp,
voor het museum, het restaurant, de vele cul
turele evenementen of voor de traditionele,
jaarlijkse Hubertusmarkt (dit jaar op 9 novem
ber). Dan staan er kramen in alle straten van
het dorp. Thelen: „Vorig jaar kwamen er maar
liefst acht- tot tienduizend mensen op onze
Munzer Haupeschmaart af. Dat is toch fantas
tisch voor zo'n klein dorp."
Bijna zou een bezoeker gaan denken dat een
eens armzalig dorp hier onstuitbaar in de vaart
der volkeren omhooggestuwd wordt. Maar aan
het einde van een nazomerse zondagmiddag,
als de vele tientallen eetgasten en museumbe
zoekers verdwenen zijn en de paarden hun
laatste klossende ritje gemaakt hebben met de
huifkar, is de rust teruggekeerd. Een varken
gilt, een gans schraapt luidruchtig haar keel en
een duidelijk niet APK-gekeurde auto knettert
te hard door het dorp.
Dan valt opeens ook een witgepleisterde wo
ninggevel op, vanwege het blauwe bordje cabi
ne publique met eronder een telefoon-symbool.
Inderdaad, een telefooncel is er niet in Muns
hausen. Wie wil bellen en geen eigen telefoon
heeft, moet gewoon bij deze mededorpsbewo
ner binnenstappen. Dat daagt het besef: Muns
hausen, dat is een boerendorp onder een stolp.
Informatie over de Luxemburgse Ardennen: Luxem
burgs verkeersbureau, Nassaulaan 8, 2514 JS Den
Haag, telefoon 070-3649041
Tamelijk gehandicapten vaak de
Wij hopen weer op de steun
irbaatdank!
^Johan van Grinsven
beschrijft meer wintersportplaat-
n Jfelke andere gids ook.' Dat belooft
Mi-Sneeuwgids, opvolger van de vorig
verschenen Yeti SkiWijzer. Zowel be
iden bergdorpen als mondaine ski-oor-
•siHJn u'tvoerig beschreven in de twee Ye-
«en (in deel 1 staan Zwitserland,
njk en Italië en in deel 2 Oostenrijk,
panden Slovenië).
i*nderd Alpendorpen hebben een
lt(j ^vonden in de beide gidsen. Van elk
zijn relevante gegevens opgenomen
laJ F meer ski-mogelijkheden, snow-
it- en' «nglaufen, winterwandelen, ac-
I*'1®' bereikbaarheid, voorzienin-
or ™ideren en andere vertier ter plek-
Is^k351.1113^611 samenstellers veelvul-
ruik van vrolijke en duidelijke (ten
minste als je even de moeite neemt om er in
thuis te raken) pictogrammen, bijvoorbeeld
om de gemiddelde sneeuwval, aantal zonne-
uren en het gemiddelde prijspeil weer te ge
ven. Staat er bijvoorbeeld een champagne
glas bij de naam van een oord, dan weet de
lezer meteen: mondaine plaats.
Verder geven pistekaarten een redelijke in
druk van de ligging van het gebied. Ook niet
onbelangrijk voor sommigen: de gids geeft
ook aan welke nationaliteiten veelal in een
dorp vertoeven en wat voor gasten er komen
(bijvoorbeeld veel of weinig families met
kinderen).
De samenstellers van de Yeti-gids wilden
voorkomen dat de gids alleen gebruikt kan
worden bij het voorbereiden van een winter
sportreis, bijvoorbeeld bij de keuze voor een
skigebied.
Daarom is een selectie van hotels, restau
rants en uitgaansgelegenheden opgenomen,
staan bezienswaardigheden en bijzondere
activiteiten in een dorp vermeld. Ook wor
den ideeën voor excursies in de omgeving ge
noemd en zijn grote steden in de nabijheid
(binnen een uur rijden) van een wintersport
oord apart beschreven.
Maar de dikke Yeti-Sneeuwgidsen zijn niet
alleen praktisch en duidelijk vormgegeven;
de samenstellers schuwen ook kritiek niet.
Zo worden van alle plaatsen niet alleen de
pluspunten gegeven, maar ook de minpun
ten. Die kunnen verrassend zijn. Naast 'nau
welijks zwarte pistes' en 'skigebied is wat
eentonig' is over de Zwitserse wintersport
plaats Arosa ook te lezen: 'Niet bevorderlijk
voor de slanke lijn'. Dit vanwege de vele uit
stekende restaurants in het dorp. Of over het
Franse Megève: 'voor de snob en de chique'
en; 'sneeuwzekerheid laat te wensen over'.
Gewoon zeggen waar het op staat (natuur
lijk zijn die waarnemingen deels subjectief),
dat is nog eens andere koek dan de jubeltaai
die sommige reisorganisaties en verkeersbu
reaus hun klanten voorschotelen. De gehan
teerde toon in de gidsen is aangenaam luch
tig èn scherp tegelijk.
Over hetzelfde Arosa: 'lange tijd was Arosa
twee keer niks'.
De Yeti-gidsen zijn volgens de uitgever ge
maakt door 'vijf ervaren wintersporters en
102 lokale correspondenten'. Een kritische
reisgids vol humor, dat is een weldaad.
Thuis, ter oriëntatie op een wintersportreis,
of ter plekke.
Yeti Sneeuwgids Deel 1 (Zwitserland, Frankrijk,
Italië) ISBN 9075907060, prijs 57,50 gulden. Deel
2 (Oostenrijk, Duitsland, Slovenië), ISBN
9075907052, prijs 47,50 gulden. Uitgever is Bos
Co.
metrehn WA Hirumpoftpiaarscr! w»
in'wctoM'lf* cd
Uouh. chdflM.t MpfVtiYrmoiïtGI
Je rewöiiriifrn en tJiakn
iiparnj en
to
nik w intenpomn en
KLM en Northwest Airlines zeggen dat
de onlangs aangehaalde banden tussen
beide luchtvaartbedrijven de reden is
om te komen met enkele goedkope
vliegtarieven.
Die kortingen passen in de bekende
'Zwaanzinnige aanbiedingen' van
KLM, alleen heten ze nu 'Simply Swan-
sational', vanwege de inbreng van de
Amerikaanse partner.
Voor 749 gulden kunnen passagiers al
een retourticket boeken naar Boston,
Chicago, New York en Washington. Las
Vegas kost 949 gulden en voor 1399 gul
den brengen beide vliegmaatschappijen
hun klanten naar Honolulu. De kortin
gen - 100 tot 400 gulden onder het nor
male tarief - gelden voor de periode
van 1 oktober tot en met 31 maart 1998.
Voor de drukke kerstperiode (13 tot en
met 25 december) gelden de aanbiedin
gen niet. Ook voor Canada gelden enke
le goedkope tarieven.
Voorwaarden zijn onder meer dat er
minstens een zaterdagnacht in het ver
blijf zit en dat het verblijf niet langer
dan een maand duurt.
Vier zogenaamde Atlantische mensen-
haaien zijn sinds kort te bekijken in
Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. De
beesten zijn gevangen door medewer
kers van het National Aquarium in het
Amerikaanse Baltimore. De nu nog jon
ge dieren krijgen over enkele jaren hun
stek in het reusachtige haaienaquarium
van het nieuwe Oceanium. Als alles vol
gens plan verloopt, wordt dat in 1999
geopend; de eerste paal voor het Oce
anium wordt op 11 november geslagen.
Nu zijn de haaitjes ondergebracht in het
zeewaterbassin in de Amazonehal. Ze
zijn nu nog een half meter groot, maar
worden zo'n tweeëneenhalve meter
lang.
De mooiste visstekken aan de Overijs
selse Vecht zijn gebundeld in een bro
chure van de VVV Overijssels Vechtdal.
Volgens ingewijden is deze regenrivier
zo interessant voor vissers omdat er
zo'n veertig verschillende soorten vis
sen in zwemmen. Op de gedetailleerde
kaart zijn tweeëntwintig locaties inge
tekend. Per stek wordt beschreven hoe
een visser er kan komen, of er parkeer
plaats aanwezig is en wat het adres is.
Een week vergunning is voor 25 gul-
den te koop bij de VW's van Dalfsen,
SOmmen, Hardenberg en Zwolle. De
brochure kost er 2,50 gulden.
Hl Het jongste nummer van de Consu-
mentenreisgids staat in het teken van
JJ5J1 'uitwaaien in eigen land'. In deze
kwartaaluitgave van de Consumen-
I tenbond staan artikelen over onder
wl meer Zuid-Limburg, Den Haag, de
j"^ Achterhoek, Maastricht, Amsterdam,
|JJ de Waddeneilanden, Groningen-Stad,
Rotterdam en Drenthe. Het blad moet
het vooral hebben van praktische in-
formatie en tips voor een dagje of
weekendje weg.
|J]t Voor leden van de Consumentenbond
O kost een abonnement op de Consu
mentenreisgids 33,50 gulden per jaar.
Losse nummers bestellen kan via:
■Ei 070-4454900.
De Britse lijndienstmaatschappij Air
UK en de Vlaamse vliegonderneming
VLM gaan samenwerken op de route
tussen Rotterdam en Londen City Air-
port. Met ingang van 27 oktober vliegen
de bedrijven samen vijf keer per werk
dag op en neer tussen beide steden. De
twee zijn gaan samenwerken omdat Air
UK de eigen vluchten op deze route niet
rendabel kon krijgen.
VLM vliegt sinds kort ook twee keer per
dag van Rotterdam naar München. Dat
gebeurt in samenwerking met Lufthan
sa.
'Laat u even verwennen' is de titel van
een onlangs verschenen brochure van
het Nationaal Luxemburgs Verkeersbu
reau. Daarin staan voordelige (week-
end)arrangementen in het Groothertog
dom; ze zijn te boeken vanaf deze herfst
tot de zomer van 1998. Het aanbod is in
gedeeld naar regio. Bij elk arrangement
staat rond welk 'thema' het arrange
ment is opgebouwd, bijvoorbeeld
gastronomie, cultuur, ecologie of rust.
De brochure is gratis aan te vragen bij
het Luxemburgs verkeersbureau in Den
Haag, Nassaulaan 8, 2514 JS Den Haag,
telefoon 070-3649041.
In het Friese plaatsje Eernewoude opent
volgende zomer een skütsjemuseum.
Daarvoor wordt in dit watersportdorp
een houten werf tot een bezoekerscen
trum verbouwd. Daar kunnen bezoe
kers meer te weten komen over de
skütsjegeschiedenis. Ook is het moge
lijk een vaartochtje op een ouderwets
skütsje te maken. Het museum is een
particulier initiatief.
Voor het vijfde achtereenvolgende jaar
wordt, zondag van 10.00 tot 17.00 uur,
in de schouwburg van Heerlen de Inter
nationale Film- en Videobeurs gehou
den. Science fiction en nostalgie zijn de
twee thema's van dit jaar. Ruim hon
derd exposanten uit diverse Europese
landen zijn met stands aanwezig op de
beurs. Bezoekers vinden er onder meer
filmposters, foto's, handtekeningen van
filmsterren, boeken, tijdschriften, vi
deo's, speelgoed, stripboeken en film
muziek.
De organisatie is ook dit jaar in handen
van het verzamelaarscollectief Sonop-
romotion en het Laurel Hardy Ge
nootschap 'Them Thar Hills'.
