Poëtisch headbangen voor gevorderden
Peer Wittenbols krijgt aanmoedigingsprijs voor 'Noordeloos'
D3
DESTEM
U I
I D
Dynamo
Within Temptation vecht strijd tussen goed en kwaad op het podium uit
Verleiden
Geliefd
DONDERDAG 23 OKTOBER 1997
AMSTERDAM
Stef Bos - De Onderstroom - Kleine Komedie - 20.00 uur (26 en 27 okt)
ROTTERDAM
Marco Borsato - Ahoy - 20.00 uur (23,24 en 25 okt)
Phil Collins - Ahoy - 20.00 uur (28 en 29 okt)
EINDHOVEN
Frans Bauer - Muziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur (26 en 27 okt)
DONDERDAG
BREDA S
Frans Bauer - Chassé Theater - 20.00 uur
EINDHOVEN
Isabel Bayón y Grupo - flamenco - Muziekcentrum Frits Philips -
20.15 uuR
ETTEN LEUR
Oh Johnny - muzikale hommage aan Johnny Jordaan - met o.a. Mar
jolein Sligte en Fred Florusse - De Nobelaer - 20.15 uur
VRIJDAG
BREDA
Intermezzo - Tour 97 - a-capella zang - Chassé Theater - 20.30 uur
EINDHOVEN
Laureaten Tromp muziekconcours - Muziekcentrum Frits Philips -
20.15 uur
Mylene d'Anjou - Platina - liedjesprogramma - Stadsschouwburg -
20.30 uur
UTRECHT
Lynyrd Skynyrd - Central Studios - 20.00 uur
BERGEN OP ZOOM
Die Zauberflöte - opera van Mozart - Opera van Szeged (Hongarije)
- Schouwburg de Maagd - 20.15 uur
ZATERDAG
BREDA
Raymond van het Groenewoud - en Fernando Lameirinhas - we
reldmuziek - Chassé Theater - 20.00 uur
Hermeto Pascoal - Brazilian jazz - Chassé Theater - 20.30 uur
EINDHOVEN
Die Zauberflöte - opera van Mozart - Opera van Szeged (Hongarije)
-Schouwburg-20.15 uur
Drums of the world - met Circle Percussion en Anumadutchi - Mu
ziekcentrum Frits Philips - 20.15 uur
ROTTERDAM
Voices of the world - Ensemble Tirana (Albanië) - polyfone zang - de
Doelen -20.15 uur
ROOSENDAAL
Harry Sacksioni - 30 jaar op het podium - Schouwburg de Kring -
20.00 uur
Opera Norma - Roosendaals Gemengd Koor - Schouwburg de Kring -
20.15 uuR
ZUNDERT
Sin Alley - gogo-punkband - cultureel centrum Van Gogh - 20.00 uur
ZONDAG
AMSTERDAM j
Die Zauberflöte - opera van Mozart - Opera van Szeged (Hongarije)
- RAI - 20.00 uur
Gershwin - door Robert Long, Greetje Kauffeld en Margriet Hermans
- concert t.b.v. het Aidsfonds - Balzaal Krasnapolsky -17.00 uur
ROTTERDAM
Luther Vandross - soul - Ahoy - 20.00 uur
MAANDAG
ROTTERDAM
André Hazes - Ahoy - 20.15 uur
MAASTRICHT
Die Zauberflöte - opera van Mozart - Opera van Szeged (Hongarije)
- Theater a/h Vrijthof - 20.15 uur
WOENSDAG
DEN HAAG
Die Zauberflöte - opera van Mozart - Opera van Szeged (Hongarije)
- Lucent Danstheater - 20.00 uur
iENDAAL
Volcano - The lost world - Air for-
3KTOBER 1997 D2
ert de nieuwe Engelse suc-
rman. Een onderhoudende
de lotgevallen van een
land in de jaren tachtig. Net
waite) naar Londen wil om
finale, dreigt er sluiting van
rouwelijke muzikant dient
ïodige opwinding. Ondanks
ier te beleven aan de levens-
rekkende solidariteit tussen
■ryone says I love you, is te-
e over een welvarende psy-
een in Parijs levende schrij-
door verkeerde keuzes in de
«1 jongere, getrouwde Julia
een duet langs de Seine met
;evooisde musicalromantiek
ïtig verweven met de geesti-
a in Breda)
over relaties en seks maken
e Amerikaanse komedie van
ver een dag uit het leven van
supermarkt. Morgenmiddag
Cinema Breda in het jonge-
Chassé Cinema in Breda is
Ie Rus Andrej Tarkovski uit
over een zieke man, die terug
der, vrouw en zoon en aan de
ijlen Tarkovski werd met zijn
films beschouwd als een van
et Unie-tijd.
eepse, middeleeuwse avontu-
th, werd afgelopen weekeind
1997. Het is een spannende,
koningszoon bi de dertiende
jn vriendje op zoek gaat naar
eren is. Ze beleven spannende
ers te paard en ze moeten de
Eenoog. (Chassé Cinema Bre-
0 uur)
e to kill, een rechtbankdrama
oek van John Grisham over de
p de blanke verkrachters van
mactueel in Bergen op Zoom,
Life is sweet, een boeiende,
cret Lies), draait zondag bij
dagavond in Cinemactueel in
leldere als licht vervreemden-
se arbeidersfamilie.
OP ZOOM
ie - Lady en de vagebond - The lost
jngle
kill - di/Life is sweet
3-101 Dalmatiërs
EDA
1600
- Men in black
-Copland -
ing... jwtijy:,
.Ui
issed off - Everyone says I love you -
laar - De spiegel - Clerks
OES
- Nothing to lose
ULST
n powers - The lost world - Bean -
and - My best friends wedding - Air
the Jungle
lBURG
t friends wedding - Bean - Copland -
- George uit de jungle - Air force one
vruchten van de vrijere muzikale
sfeer. Een band met een eigen ge
zicht wordt nu weer op prijs ge
steld. Begin jaren negentig
maakte Robert Westerholt (22)
ook al gothic-metal met de groep
The Circle, maar kreeg weinig
respons. Dat de tijden zijn veran
derd blijkt uit het feit dat de
nieuwe groep Within Temptation
bijna onmiddellijk succes had.
Westerholt: „Ik ben vanaf mijn
veertiende al beïnvloed door
symfonische rock. Met The Circle
kregen we geen poot aan de
grond, maar sinds de oprichting
van Within Temptation vorig
jaar gaat het hard." Gitarist Mi-
chiel Papenhove: „Ik krijg er af
en toe nog de slappe lach van.
Onze eerste cassette werd meteen
demo van de maand in Aard
schok. Daarna kregen we een
platencontract bij DSFA-Re-
cords. De cd kreeg alleen lovende
recensies en vervolgens beland
den we na twee optredens al op
Dynamo Open Air. Dat is toch
niet normaal."
Robert Westerholt: „Op Dynamo
hebben we niet ons beste optre
den gegeven, maar we waren ook
zo enthousiast en blij. We zitten
bijna allemaal nog op school en
dan sta je plotseling op een
enorm podium voor tienduizend
man te spelen. In november gaan
we op tournee door Duitsland,
Zwitserland en Oostenrijk, maar
we laten ons niet gek maken. Of
we nu doorbreken of niet, we ma
ken allemaal onze opleiding af."
Within Temptation en Sinister Foot
wear (gothic-metal). Vrijdag 24 okto
ber. Poppodium Para, Van Coothplein
39 in Breda. Aanvang 21.30 uur. En
tree ƒ12,50. Voorverkoop tien gul
den.
Within Temptation en Pantheon. Za
terdag 25 oktober. Boho, Blokstallen
3 in Bergen op Zoom. Aanvang 21.30
uur. Entree tien gulden.
VRIJDAG
BREDA
Frank Groothof - Don Giovanni - kinderopera - Chassé Theater -
19.30 uur
Hattie Mc Daniels - theatergroep Seven Arts - Chassé Theater - 20.45
uur
OOSTERHOUT
Lebbis en Jansen - Overdrijf - cabaret - De Bussel - 20.15 uur
TILBURG
Bloeiende maagden - Muts - cabaret - Schouwburg - 20.30 uur
ZATERDAG
BREDA
Noordeloos - De Federatie - toneel - Chassé Theater - 20.45 uur
GEERTRUIDENBERG
Helmert Woudenberg - de Dood van Milarepa - toneel - cultureel
centrum De Schattelijn - 20.15 uur
ZONDAG
BREDA
Jungle Book - Opus One - dansvoorstelling voor kinderen vanaf 8
jaar - Chassé Theater -14.30 uur
Knuffel van Anne - door Virga Lipman - kindertheater - Chassé
Theater-15.00 uur
EINDHOVEN
O Vertigo - la Béte - dans - Stadsschouwburg - 20.15 uur
DINSDAG
EINDHOVEN
Loslopende vrouwen - met o.a. Kitty Courbois en Hans Cornelissen -
tragi-komedie - Stadsschouwburg - 20.15 uur
WOENSDAG
EINDHOVEN
De avonden - van Gerard Reve - door Het Vervolg - Stadsschouwburg
-20.15 uur
The Drowning of Mrs. Woolf - Josée Ruiter - toneelsolo - Stads
schouwburg - 20.30 uur
OOSTERHOUT
Loslopende vrouwen - met o.a. Kitty Courbois en Hans Cornelissen -
tragi-komedie - De Bussel - 20.15 uur
ROOSENDAAL
Bert Schuiling - Geen idee - solovoorstelling - Schouwburg de Kring
-20.00 uur
TILBURG
De Spaanse hoer - toneelvereniging Kabaal - Schouwburg - 20.15
- The English patient
it - Smilla's sense of snow
SSINGEN
it de Jungle - Air force one - The lost
3 - Volcano
"WERPEN
Zaal 1 14.30, 17.00, 20.00 en 22.30
ir Speed
2.30 uur Mimic
2.30 uur Air force one
2.30 uur The lost world
uit de Jungle (Ned. gesproken)
ie Jungle
2.30 uur The lost world
2.30 uur My best friends wedding
:2.30 uur Bean
22.30 uur Contact
lur Liar liar
e Willy 3
22.30 uur Scream
22.30 uur Con Air
1 Dalmatiërs
theory
22.30 uur Men in Black
dy and the tramp
nds wedding
ie
22.30 uur One night stand
22.30 uur Face/off
22.30 uur The lost world
22.30 uur The lost world
iorge uit de Jungle (Ned. gesprok
122.30 uur Volcano
Musters
üange overheersing door
machten, duivels en de
monen krijgt de macho muziek-
van de hardrockers de
jaren serieuze concurren-
een nieuwe stroming poë-
metalbands. Groepen als
Lost, Orphanage en
Temptation boekten op
Open Air veel succes
hun sferische metal. Within
is een groep die de
van agressieve grants en
gitaren combineert met
melodieuze vocalen van een
een uitverkochte Effenaar
Eindhoven stortte de jonge
Phic-metalgroep Within Temp-
ia'ion zich vorige week, als voor-
P'ogramma bij Orphanage, en-
1 "'"last en vol overgave op de
o-^elige' hardrock. „Het me-
•ffleholische spreekt ons erg
hu' r?e^ Pezt§e zanger-gita-
I t Robert Westerholt: „Onze
JMziek speelt zich af in een
I oomwereld. De boeken van
r len of een film als Brave
ert laten iets van die magie
'en,De Middeleeuwen zijn voor
dan ook een grote inspiratie-
die tijd werd de maat-
aPPij beheerst door de strijd
I het goede en het kwade.
m^htsstrijd kun je bij ons
'Phet podium terug zien."
J het optreden vertegen-
W i Sneven zanger de
krachten met zijn zware
L s en agressieve oerkreten.
L' Weet zich hierbij gesteund
icn r,ea,muur van gitaarakkoor-
I te?. lleflijke vocalen van zan
den tekstschrijfster Sharon
'w temPeren de woede-uit
eet h01 Van 'laar tegenspeler.
iewi?ar ^an§e zwarte haren en
'ende h Van schouders glij-
Is andjes van haar jurk is ze
een verleidelijke sirene, die
erin slaagt de duivelse krachten
te misleiden en in een melancho
lische stemming te brengen. Een
uit de synthesizer getoverd gre
goriaans monnikenkoor staat
haar hierbij terzijde.
AMSTERDAM
Trijntje Cornells - Het Toneel - - Stadsschouwburg - 20.15 uur (t/m 26
okt) Jr
Joe, the musical - Carré (t/m 23 nov)
Arjan Ederveen - Fly away, revue - Nieuwe De La Mar Theater (t/m 6
dec)
ANTWERPEN
Don Juan - van Molière - door KNS - Bourlaschouwburg - wo t/m za
20.00 uur, zo/15.00 uur) (t/m 25 okt)
TILBURG
Paul van Vliet - Waar waren we gebleven - cabaret - Schouwburg -
20.15 uur (24 en 25 okt)
West Side Story - Nederlandse cast - musical - 20.15 uur (28 okt t/m 1
nov)
DONDERDAG
BREDA
Scapino Rotterdam - Nico - dans - Chassé Theater - 20.30 uur
EINDHOVEN
Gek van Liefde - met Rick Engelkes en Frederique Huydts - toneel -
Stadsschouwburg - 20.15 uur
OOSTERHOUT
Hamlet - Huis a/d Amstel - familievoorstelling - cultureel centrum De
Bussel-19.15 uur
TILBURG
Zinsbegoocheling - Toneelgroep Amsterdam - Schouwburg - 20.15
uur
Den Adel: „Within Temptation
gaat over de verleidingen waar
aan mensen dagelijks blootstaan.
Volgens mij is de mens van natu
re niet slecht, maar wordt hij
steeds verleid om dingen te doen
die niet goed zijn. Hoewel we in
Nederland toch weinig te klagen
hebben. Alles is zo goed geregeld,
dat al het avontuurlijke uit de sa
menleving verdwijnt. Om aan die
burgerlijke werkelijkheid te ont
komen kun je in een droomwe
reld vluchten. Dat is vooral lek
ker na een dag hard werken."
Gitarist Westerholt vult aan:
„Het centrale thema van onze cd
Enter gaat ook over het vluchten
naar een andere wereld." Den
Adel: „In mijn teksten probeer ik
echter duidelijk te maken, dat
een droomwereld ook tegenvalt.
Je moet juist terug naar het echte
leven en daar openstaan voor de
mooie dingen. De aarde is prach
tig, maar je moet wel goed kij
ken. Als ik in het bos loop en ik
zie de druppeltjes dauw op de
bladeren, dan kan ik daar intens
van genieten. Ik ben ook erg mi
lieubewust. Tot in het extreme.
Ik haal het labeltje van het thee
zakje om in de papierbak te gooi-
De poëtische uitstraling van de
band valt in goede aarde bij het
publiek. Hoewel de zaal op bijna
ieder nummer aan het stage-di-
ven, crowd-surfen en headban
gen slaat, overheerst in de mu
ziek toch het melodieuze en me
lancholische gevoel. Een paar
jaar geleden was het ondenkbaar
geweest om dit soort hardrock
mooi te vinden, maar sinds de
Engelse groep Paradise Lost er in
1994 mee doorbreekt, is er een
breed publiek voor.
Volgens de manager van Within
Temptation Bas Cappendijk is de
metal-scene nu ook geen subcul
tuur meer: „Een band als Metal-
lica hééft het genre wereldwijd
geliefd gemaakt. Het publiek
heeft een veel bredere muzikale
smaak gekregen, daarom ligt nu
de weg open voor sferische metal.
Er zit voor iedereen wel wat in.
De grunge van Nirvana heeft er
ook voor gezorgd dat de harde
muziek meer geaccepteerd werd.
Er kwamen zelfs keiharde num
mers van bijvoorbeeld Henry
Rollins in de hitparade."
Groepen als Orphanage en Wit
hin Temptation plukken de
Door Marjan Mes
In de zojuist bekroonde to
neelvoorstelling Noordeloos
proberen drie wanhopige men-
- een man, zijn aan kanker
lijdende vrouw en haar zus -
troost te vinden. Het is een
ernstige, maar ook heel leuke,
kleine tragedie van Peer Wit
tenbols, de vaste huisschrijver
van theatergroep De Federatie
uit Maastricht.
Wittenbols (32) is een jongen uit
Bergen op Zoom, die na de to^
neelschool in Maastricht is blij
ven plakken en als schrijver deel
uitmaakt van een klein maar
hecht, inmiddels succesvol thea
tergezelschap. Met een eigen
speelstijl en taal - een mengeling
van banale clichés en vreemd ver
draaide zinnetjes - heeft De Fede
ratie een vaste plaats verworven
in het artistieke, kleine zalencir-
cuit.
De schrijver heeft zojuist voor
Woordeloos de Albert van Dal-
sum-prijs ontvangen, een aan
moedigingsprijs van 7500 gulden
van de Amsterdamse Raad voor
de Kunst. Al eerder had zijn stuk
veel succes op het Theaterfestival
en als 'Keuze' van de Schouw
burg Rotterdam.
„Die prijs komt goed van pas",
heaamt Wittenbols. „Als groep
leven we namelijk permanent in
armoede. Sommigen zeggen: wees
maar blij, weinig geld leidt eerder
tot inspiratie. Maar dat is natuur
lijk onzin. Het kost juist veel te
veel tijd en energie als je voortdu
rend politiek moet lobbyen.
„De directe aanleiding om Woor
deloos te schrijven", vertelt de
auteur, „was de plotselinge, ern
stige ziekte van de moeder van
een goede vriend. De totaal ab
rupte manier waarop haar leven
op de helling ging en de volslagen
onverwachte wetenschap snel te
zullen sterven; daar kon ik niet
omheen. Iedereen in Nederland
kent wel iemand die zoiets is
overkomen en ik wil over herken
bare dingen schrijven. Ik heb een
grote weerzin tegen verzonnen
onderwerpen of luxe-problemen
op het toneel. Toneel moet over
oJuul Vrijdag als de vrouw met kanker in de bekroonde tragi-komedie 'Noordeloos' van Peer Wittenbols bij De Federatie. Een van de
successen op het laatste Theaterfestival. foto john lambrichts
het succes aan een reprise begon
nen, die morgen in Roosendaal en
zaterdagavond in Breda is te zien
in de serie Nieuwe Theaterma
kers. Met sober, lichtvoetig en
soms bijna achteloos spel van
Juul Vrijdag als Lux, de vrouw
met kanker, Han Römer als haar
man Mon en gastactrice Joke
Tjalsma als schoonzus Ama.
Vooral mooi is de manier waarop
Juul Vrijdag de zieke vrouw zon
der enige overdrijving speelt:
hunkerend naar een teken van
liefde en later met nuchtere be
rusting.
„Het toneelpubliek was in het be
gin nog wel eens kopschuw", ver
telt Peer Wittenbols, „omdat ze
meenden dat ze bij ons zware kost
zouden krijgen opgediend. Maar
mensen gaan en niet de grappige kant van
zoals tegenwoordig zo vaak.igfe,», <3bMna.tischesifajatie zien. Als
beurt." Noordeloos is vanwege .ipapjysësn erge dipgaj,jiverJr(|men,
proberen ze toch altijd om het da
gelijkse leven gewoon door te la
ten gaan. Uit zelfbescherming."
„Ik vergelijk het graag met als je
iemand op z'n bek ziet vallen.
Dan moet iedereen toch wel even
lachen. Het is een soort ontsnap
ping uit een pijnlijke situatie. In
hun dagelijkse strijd om het be
staan zijn mensen voortdurend
bezig om het dragelijk te houden.
Elke minuut van de dag moet je
immers door; dat begint al bij het
opstaan. Je moet je aankleden en
daarna is de dag gevuld met hon
derden dingen, die onvermijdelijk
zijn."
„Elke dag opnieuw moet het le
ven geleefd worden en dat is een
heel geploeter. Daarom moet het
zoveel mogelijk leuk blijven. Dat
is ook zeer Brabants. Zo gaat het
toe in Brabantsehuisgezinnen.
En altijd.yzprdt er gedroomd over
mooier, beter, meer en grootser.
Daar schrijf ik mijn stukken over,
over gewone mensen met dro
men."
Peer Wittenbols, die al vijf stuk
ken schreef voor De Federatie
heeft Noordeloos op het lijf van
de acteurs geschreven. Lux (Jules
Vrijdag) voelt zich al een tijd niet
lekker. Ze blijkt ongeneeslijk ziek
te zijn en moet naar het zieken
huis. Haar man Mon (Han Rö
mer), gesteld op zekerheid en vas
te regelmaat, staat er nu alleen
voor. Op aanraden van zijn vrouw
trekt haar alleenstaande zus Ama
(Joke Tjalsma) bij hem in.
Mon en Ama worden steeds meer
naar elkaar toegedreven, meer uit
eenzaamheid en leegte dan door
liefde of begeerte. De steeds zie
ker wordende Lux heeft ër wel
een vermoeden van, maar wil de
waarheid lièver niet weten. On
dertussen drijft het echtpaar
steeds verder uit elkaar. Hoe lelij
ker en ellendiger Lux wordt des
te minder kan Mon van haar hou
den.
Peer Wittenbols: „Als ik schrijf,
zie ik de acteurs voor me en hoor
ik ze de tekst zeggen. Er zit dan
ook altijd iets biografisch in hun
rollen. Na al die jaren ken je ze
ontzettend goed. Soms gebruik je
dat, maar soms probeer je ze juist
een tekst in de mond te leggen,
die iets heel nieuws van hen ver
langt. Zo blijf je elkaar uitda
gen."
„We hebben als groep inmiddels
een soort gezamenlijkheid gevon
den die vruchtbaar blijkt te wer
ken. Dat heb ik ook tegen op gele
genheidsproducties; dat je toeval-
lige_ combinaties van acteurs
krijgt, die niks met elkaar heb
ben. Jaien werken aan een stijl en
een oeuvre; dat is voor mij het
mooiste dat er is."
Noordeloos is een kleinschalig
stuk over kanker, maar meer nog
over de gevolgen: angst, ontken
ning en verzwijgen. En daardoor
eenzaamheid. Het zijn terugke
rend thema's in de tragi-komi-
sche stukken van Peer Wittebols.
In de korte zinnen met hun snelle,
bizarre wendingen zit humor,
maar het schrijnt ook. De familie
ellende is vermengd met een aan
doenlijke blijmoedigheid.
Misschien heeft dat laatste ook te
maken met Wittenbols' Bergse af
komst en zuidelijke levensgevoel.
„Ik ben op mijn negentiende naar
de toneelschool in Maastricht ge
gaan en heb daar Rob Ligthert,
onze vaste regisseur, ontmoet. We
wilden een eigen groepje en vroe
gen ons af of we naar Amsterdam
moesten. We zijn in Maastricht
gebleven. Ik ben het zuiden zeer
trouw. Het is prettig om hier te
wonen, rustig. En je kunt je er be
ter concentreren als je zelf toneel
aan het maken bent dan in Am
sterdam."
Elk jaar keert Peer Wittenbols
ook terug naar Bergen om Zoom
om er met zijn vijf broers en zus
ters carnaval te vieren. „Bergen
op Zoom is met carnaval een top-
stad en een eeuwig durende inspi
ratiebron", vindt hij. „De humor
en de code van het Bergse carna
val zijn al zo ontzettend oud. En
toch vind je daar in 1997 nog van
alles van terug. Over die levende
traditie kan ik enorm lyrisch
doen."
Het toneelbeeld van Noordeloos
is ontworpen door Matt Vermeu
len, een van de drie vaste vormge
vers van De Federatie. Het ziet er
bedriegelijk eenvoudig uit: een
grote parketvloer waaruit een
klein houten huisje omhoog komt,
een Yuca-plant, een tafel en wat
stoelen. Het straalt tegelijkertijd
warmte en eenzaamheid uit. De
titel van het stuk slaat op het
dorpje Noordeloos aan de snel
weg van Utrecht naar het zuiden.
„Een perfect titel voor mijn nieu
we stuk, dacht ik toen ik er een
keer langs reed", aldus Witten
bols.
I 'Noordeloos' van Peer
morgenavond te zien in De
Roosendaal en
het Chassé Theater in
De gothic-metal van Within Temptation is komend weekend te zien in Breda en Bergen op Zoom.