Het wad, de zeehond
en de boortorens
Herfstkrokussen moet je in de zomer kopen
Italiaans
Zeehondenstand op topniveau in bedreigde Waddenzee
Grote dino's luidden
hun eigen ondergang
in door vraatzucht
Muzikale Neanderthalers
Hormoongebruik in
overgang verhoogt
risico borstkanker
Omstreden arts Moermai
krijgt een eigen museufl
HKSrbloempittenen f
DE STEM
LIJF LEVEN
Gasboringen
Dodelijke omhelzing
Spektakel
Dh/.coritacten
Brieven
ondernummer
DE STEM
POSTBUS 3229
4800MB BREDA
Pleegouder
BE
Tel.
Prima bruinbrood
Prima witbrood
Tijgerbrood wit
Volkoren zonnebloem-
pittenbrood
Boerenbruinbrood
^èrënwitbrood
eerste koude persing
bevat weinig essenti'
waardoor de olie ho
en zeer geschikt is
om dagelijks in te ba
of te braden,
De zeehond, de ambas
sadeur van de Wadden
zee, maakt het uitste
kend. Sinds de oorlog
hebben er niet meer zo
veel rondgezwommen.
Neemt de zeehond in
zijn kielzog het hele
Waddengebied op sleep
touw? Dreigt er nog ge
vaar voor het pronkju
weel van de Nederlandse
natuur?
Door René van der Lee
Moet Lenie 't Hart, beheerster
van het befaamde zeehondenop
vangcentrum te Pieterburen, uit
gaan zien naar een andere be
trekking? De vraag is aan de or
de, want de zeehond, de 'ambas
sadeur van de Waddenzee',
maakt het uitstekend. Van uit
sterven is geen sprake meer: de
zeehond heeft de mens niet meer
nodig om te overleven.
In Denemarken krijgen de zieke
exemplaren een spuitje, in Ne
derland nog steeds een emmer vis
en een penicillinekuur. De zee
hond is, zo getuigen ook de enor
me bezoekersaantallen in Pieter
buren, het nationale knuffeldier
geworden. De tijden dat de over
heid premies uitloofde voor iede
re afgemaakte zeehond, liggen
ver achter ons.
Behalve knuffeldier is de zee
hond ook uitgegroeid tot de baro
meter voor het welvaren van het
Waddengebied, het pronkjuweel
van de Nederlandse natuur. Bete
kent dat, nu er een na-oorlogs
zeehondenrecord van 2020 stuks
is gemeld, dat de vlag uithangt op
Texel, Vlieland, Terschelling,
Ameland en Schiermonnikoog?
Voor de ingang van Ecomare, het
op Texel gevestigde centrum voor
wadden en de Noordzee, wappert
maar één vlag: die met het eigen
logo. Binnen bevestigt directeur
Jan Kuiper dat de zeehonden flo
reren, maar dat er voor het overi
ge weinig reden is om de polonai
se in te zetten. Want de schelp
dieren hebben het wél zwaar te
halen, schepen lekken nog dui
zenden keren per jaar olie in de
Waddenzee en in het water zit
weliswaar minder chemische
troep dan voorheen, maar al met
al is het nog steeds te veel.
Maar de grootste dreiging die het
Waddengebied boven het hoofd
hangt, zijn ook volgens Kuiper de
gasboringen waarvoor de Neder
landse Aardolie Maatschappij
een vergunning heeft gekregen.
De NAM vermoedt dat onder 'het
mooiste natuurgebied van West-
Europa' een slordige 200 miljard
kubieke meter aardgas zit. Het
zou de Nederlandse staat 20 mil
jard gulden op kunnen leveren.
Na felle discussies besloot de
Tweede Kamer in 1994 de NAM
toestemming te geven tot het
doen van proefboringen op
twaalf locaties.
Tot op heden heeft de NAM de
armen over elkaar moeten hou
den. De Waddenvereniging, ge
steund door andere milieu-orga
nisaties, stapte naar de rechter in
Leeuwarden. Die heeft inmiddels
vier vergunningen geschorst, om
dat de NAM en het ministerie van
Economische Zaken onvoldoende
garanties konden geven voor de
bescherming van het kwetsbare
Waddengebied. In december zal
blijken of de NAM in de herkan-
WOENSDAG 22 OKTOBER 1997 E3
Gasboringen in de Waddenzee: horizonvervuiling of een verantwoorde manier om de schatkist te vullenfoto martijn de jonge
Vorige week werden er negen zeehonden van Ecomare Texel uitgezet met een zender op hun hoofd om hun bewegingen te kunnen be
studeren. De zeehond is het nationale knuffeldier geworden. foto wfa
sing wél zal slagen. Over de vijfde
locatie, bij Ameland, loopt de
procedure nog, voor de resteren
de zeven locaties is de vergun
ning in de maak.
De NAM beschuldigt de Wadden
vereniging van 'grootscheepse
manipulaties', zegt woordvoerder
Frank Duut. „Wat het Neder
landse volk nooit wordt verteld is
dat wij al sinds 1986 op drie
plaatsen in het Waddengebied
gas winnen. Onafhankelijke on
derzoeken hebben uitgewezen
dat dat niet tot schadelijke effec
ten heeft geleid. Die selectieve
voorlichting irriteert ons, het is
schijnheilig. De milieubeweging
speelt in op het slechte imago van
de olie-industrie. Ze haalt het ou
de zwart-wit-beeld van stal: wij
zijn goed en de NAM is fout.
Maar wij vinden het Waddenge
bied óók mooi. Het gaat niet om
een keuze tussen economie en mi
lieu. Wij kunnen het gas winnen
zonder het gebied aan te tasten."
Voor de proefboringen in zee is
het volgens Duut noodzakelijk
om voor 'ten hoogste drie maan
den' een boorinstallatie te plaat
sen. „Als blijkt dat er inderdaad
gas zit, kunnen we het vanaf land
winnen. Geef ons voor elke loca
tie een winter en we zijn weer
weg."
De milieu-organisaties zijn voor
al bevreesd dat de bodem gaat
zakken als gevolg van het op
pompen van gas. Tal van plaatsen
waar vogels nu nog voedsel kun
nen vinden, zouden daardoor on
der water komen te staan, met al
le gevolgen vandien. Bovendien
vindt de Wadden vereniging de
kans op ongelukken te groot,
noemt ze de boortorens in de
Waddenzee 'geen gezicht' en
wijst ze op de geluidhinder die de
boringen met zich meebrengen.
„De unieke natuurwaarden van
het gebied worden in de waag
schaal gesteld voor het geldelijk
gewin," zegt Paul de Cock van de
50.000 leden tellende Wadden
vereniging.
De stelling van de NAM dat de
boringen van de laatste jaren
geen schade hebben aangericht,
noemt De Cock onbewezen. „Dat
hebben ze al meer geroepen,
maar die onderzoeken zijn nog
nooit boven tafel gekomen." De
PvdA zegt, bij monde van Ka
merlid Tineke Witteveen, terug te
willen komen op het eerder inge
nomen standpunt dat de gasbo
ringen 'onder voorwaarden' toe
gestaan zijn. In het verkiezings
programma zal de PvdA zich ook
uitspreken tegen de winning van
het Waddengas, belooft Witte
veen. „Beter ten halve gekeerd
dan ten hele gedwaald," ver
klaart Witteveen die opstelling.
„Een welvarend land als Neder
land móet voorzichtig omsprin
gen met zo'n gebied. Er is niks
mis mee om wetgeving bij te stel
len."
Ook D66 blijft tegen de gasborin
gen, maar volgens fractiespecia
list Marijke Augusteijn zijn er
'geen nieuwe ontwikkelingen' die
het mogelijk maken om de geno
men besluiten terug te draaien.
Verantwoordelijk minister Wij-
ers (ook D66) voelt daar ook hele
maal niets voor. „Voor een partij
die zich groen noemt, vind ik dat
een onthutsend standpunt," zegt
Paul de Cock. „Laat D66 de uit
spraken van de rechter eens op
vragen." Over de PvdA-omme-
zwaai is hij sceptisch.' „Het is
mooi, maar ik hoop dat ze deze
keer rechte knieën houden".
Want krachtige geformuleerde
principes uit verkiezingspro
gramma's willen bij de kabinets
formatie nogal eens boterzacht
blijken, bedoelt De Cock.
Ondertussen is er nóg een ont
wikkeling gaande die de pracht
en praal van het Waddengebied
bedreigt: het oprukkende toeris
me. Jaar in, jaar uit, trekken de
Nederlandse eilanden een paar
procent méér bezoekers. Vooral
de twee favoriete, Texel en Ter
schelling, dreigen zo ten prooi te
vallen aan een dodelijke omhel
zing. De Waddenvereniging
wordt niet moe ondernemers en
bestuurders te waarschuwen: pas
op dat de kip met de gouden eie
ren niet geslacht wordt.
Gezeten voor zijn huis aan de
Door Romke van de Kaa
Bloembollen worden zelden in
pot gekweekt en dat leidt tot
frustratie: je ziet ze bloeien, maar
je kunt ze niet kopen, want op het
moment dat ze bloeien worden ze
niet verhandeld. Je ziet ze bloeien
in andermans tuin en je voelt je
als een aap die wordt gepest met
een banaan waar hij net niet bij
kan.
'Dat wil ik ook,' dacht ik toen ik
een week geleden eerrtuin be
zocht waarin honderden bloeien
de najaarskrokussen het gras
paars en lila kleurden? Maar ik
was te laat, want herfstbloeiende
krokussen worden in de zomer
verhandeld en zijn nu al lang niet
meer te koop. Na augustus kun je
INFORMATIE
Wie nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
tijdens kantooruren bellen naar:
076-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Lijf Leven,
postbus 3229,4800 MB Breda.
Eindredactie: René van der Velden.
ze niet meer bestellen. Volgend
jaar is er weer een nieuwe ronde
met nieuwe kansen; verstandige
mensen zouden nu al een aante
kening in hun agenda van vol
gend jaar maken - herfstkrokus
sen bestellen!- maar die disci
pline mis ik.
Als je erover nadenkt, dan komt
er bij tuinieren heel wat discipli
ne kijken: de zinnias moeten op
tijd gezaaid, de sla moet ver-
speend, de heg gesnoeid, de da
hlias gerooid, en ga zo maar door.
Even te lang gewacht met het
binnenhalen van dc kuipplanten,
en je bent de ooit van schoonmoe
der gekregen fuchsia kwijt. Deze
gedachten bekropen mij, terwijl
mijn ogen langs de bloeiende
herfstkrokussen dwaalden.
Voor veel mensen is dc bollentijd
voorbij op de dag dat de Keuken
hof dichtgaat, en weliswaar valt
het hoogtepunt van de bollentijd
in het voorjaar, maar toch zijn er
ook in juni, juli en augustus nog
genoeg bloeiende bloembollen. In
september luiden de herfstregens
zelfs weer een bescheiden ge
boortegolf van najaarsbloeiers in:
de herfsttijlozen, de herfst
bloeiende krokussen, en de tuin-
Krokussen: op het moment dat ze bloeien worden ze niet verhan
deld. foto romke van de kaa
cyclamen. Vaak zijn deze bolge
wassen afkomstig uit gebieden
met droge zomers en zachte, nat
te winters.
Uit Griekenland komt Galanthus
reginae-olgae, het najaars-
bloeiende sneeuwklokje, uit
Spanje en Marokko de najaars-
bloeiende narcis, Narcissus viri-
diflorus, met gifgroene bloemen,
en van Corsica en Sardini komt
Leucojum roseum, een plant die
je in het Nederlands 'herfst-
bloeiend lenteklokje' zou moeten
noemen. Dit zijn zeldzame plan
ten, deze laatste drie, die alleen
in een kas, en met veel getuttel in
leven kunnen worden gehouden.
Maar herfstbloeiende krokussen
doen het altijd en overal.
Er bestaan zo'n 35 verschillende
soorten, waarvan een goed gesor
teerde bollenhandel er misschien
een stuk of tien zal kunnen leve
ren. De andere 25 zijn zeldzaam
en alleen in Engeland verkrijg
baar, waar liefhebbers zonder
blikken of blozen 25 gulden voor
een knolletje ter grootte van een
erwt betalen.
De meest algemene, de best ver
krijgbare, de gemakkelijkste, en
misschien ook wel de mooiste
herfstkrokus is Crocus speciosus,
bloeiend in september en oktober
met lilablauwe bloemblaadjes,
dooraderd met donkerpaars.
Blauw bloeiende krokussen be
staan niet, maar Crocus speciosus
komt aardig in de buurt. De
bloemkleur vormt een opvallend
'kust van Vlieland onderbreekt
boswachter Gradus Lemmen zijn
betoog even voor een langsvlie-
gende lepelaar. „De boel is in be
weging," weet Lemmen. De oor
zaak: de provincie Friesland
heeft vastgesteld dat Vlieland
nog 480 extra bedden mag plaat
sen om de toeristen te laten over
nachten. „Ondernemers azen
daar natuurlijk op. Maar er is
niemand die hardop durft te dro
men over Ibiza-achtige ontwik
kelingen, met pretparken, disco's
en golfbanen. Daar zouden onge
twijfeld veel mensen op af ko
men, maar dan heb je het wel
over een totaal andere doelgroep.
De meeste ondernemers beseffen
echter dat je in de concurrentie
slag die gaande is, je iets moet
hebben om je te onderscheiden.
Zeker op Vlieland is dat het
kleinschalige en onbedorvene
karakter."
Het gros van de toeristen bezoekt
de Waddeneilanden nu in de zo
mermaanden. Boswachter Lem
men: „De ondernemers proberen
om het seizoen langer te maken.
Als dat zou lukken, krijg je wel
problemen. Want het voorjaar is
het broedseizoen en in het najaar
speelt de vogeltrek, dan kun je
geen hordes toeristen hebben die
allemaal gaan rondstruinen. Voor
de natuur is het het beste als ze
allemaal in juli en augustus ko
men".
Bij Ecomare, op Texel, vermaken
ook deze woensdagmiddag zich
weer tientallen bezoekers rond
om het zeehondenbassin. De zee
honden krijgen hun tweedage
lijkse portie vis en dat is voor de
toeristen een spektakel van de
eerste orde. En passant vertellen
de medewerkers een educatief
verhaaltje over het wel en wee
van de zeehonden. „Het is de be
langrijkste reden dat we door
gaan met de opvang van zieke en
zwakke zeehonden", zegt direc
teur Jan Kuiper. „Het argument
dat ze anders uitsterven gaat niet
meer op, dat gebruiken we ook
niet meer. Maar via die zeehon
den kunnen we mensen bereiken
met verhalen over de andere be
dreigingen waarmee het Wad
dengebied nog te maken heeft. En
het is echt niet zo dat we actief
met schepen op zoek gaan naar
elke zielige zeehond. Alleen als er
ergens een zwakke broeder is
aangespoeld, vangen we hem op."
De angst dat de zeehonden de
Waddenzee leeg eten, is volgens
Kuiper ongegrond. „Al zouden er
vijftien- of zestienduizend zijn,
dan zouden ze nog maar vier pro
cent van alle vis op eten. Er blijft
nog zat over.'
Grote angst voor een Benidormi-
sering van het Waddengebied
heeft Kuiper niet. „Al ziet het op
sommige plekken 's zomers wel
wit van de zeilboten. Maar ik be
speur toch bij steeds meer onder
nemers een kentering: ze beseffen
dat die natuur hun kapitaal is.
Het is niet zo dat ze alleen maar
méér willen. En als het toch uit
de hand dreigt te lopen, moet de
overheid maar zeggen: tot hier en
niet verder."
Voor de kade van Den Helder be
ziet een groep aalscholvers hoe de
veerboot van Texels Eigen
Stoomboot Onderneming zijn in
houd loost. Als het licht op groen
springt, rijdt een volgende
stroom auto's de buik van het
schip binnen. De zeehonden van
Ecomare lonken.
Amerikaanse onderzoekers heb
ben beweerd dat de langnekkige
dinosauriërs het uitsterven aan
zichzelf hebben te wijten door
grote delen van de Noord-Ameri-
kaanse bossen kaal te vreten.
Want daardoor kregen kleinere,
gehoornde dinosauriërs die zich
met struiken voedden de over
hand. Door het onderzoek komt
meer duidelijkheid in een histo
risch gat van 80 miljoen jaar.
Richard Cifelli, hoofdauteur van
het artikel in de Proceedings of
the National Academy of Scien
ces, beweert bovendien dat een
dinosaurussoort van Azië naar
Amerika is geëmigreerd en uit
eindelijk is geëvolueerd in Tyran
nosaurus rex.
„Dit is de eerste verlichte kamer
in een verder verduisterd huis,"
zo duidde Cifelli de betekenis van
de bevindingen, die een licht
werpen op de onbekende periode
tussen 145 miljoen jaar geleden
en 65 miljoen jaar geleden, vlak
voor het definitieve uitsterven
van de dinosauriërs.
Bij opgravingen in Emery Count»
in de Amerikaanse staat Utah
zijn sinds 1990 meer dan 6 000
fossielen aangetroffen die on®
veer 80 verschülende dièrsoorten
in kaart brachten. Ze waren on
geveer 100 miljoen jaar oud
De grote eetlust van de vroege
reusachtige dinosauriërs zorgde
voor een kaalslag van de Noord-
Amerikaanse bossen. Vervolgens
evolueerden de sauriërs in klei-
nere grazers, soms met horens
„Er was een dinosaurus met een
hoofd als een bowlingbal," aldus
Cifelli. „En er was er een met een
soort knuppelstaart," een staart
met een fors bot aan het uiteinde'
vermoedelijk om vijanden een af
rammeling te kunnen geven.
Cifelli verklaarde dat er miljoe
nen jaren lang een 'wapenwed
loop' aan de gang was tussen de
vleeseters en de planteneters. Die
evolutie leidde tot de Tyran
nosaurus rex, de 'grootste en ge
meenste' vleeseter op het Ameri
kaanse continent, aldus Cifelli
(ap)
NEANDERTHAL FLUTE
reconstructed front a bear bone could have played do-re-mi.
»Een reconstructie van de Neanderthalerfluit. Het donkere gt-l
deelte is het stuk van het bot dat de archeologen hebben tervgje-
vonden.
Door Martijn Hover
Zelf zullen ze er niet meer van
wakker liggen - ze zijn immers al
30.000 jaar uitgestorven - maar
de Neanderthalers blijven de we
tenschappelijke gemoederen be
zighouden. Hoewel onlangs met
behulp van DNA-onderzoek is
aangetoond dat ze slechts zijde
lings aan de moderne mens ver
want waren, begint de Neandert-
haalse reputatie steeds beter te
worden.
Zo raken steeds meer geleerden
ervan overtuigd dat de Neandert
halers typisch 'menselijke' trekjes
vertoonden zoals de neiging om
hun doden met enig ceremonieel
te begraven of om hun lichamen
te versieren met verf of tatoeages.
De Amerikaanse musicoloog Bob
Fink is er sinds kort van over
tuigd dat de Neanderthalers een
diatonisch deuntje op zijn tijd
ook wisten te waarderen.
Fink leidt dat af uit de vondst in
Slovenië van een meer dan 43.000
jaar oud stuk bot waar ronde ga
ten in zijn geboord. De enige
mensachtigen die rond die tijd in
het huidige Slovenië leefden, wa
ren Neanderthalers.
Volgens de archeologen die het
stuk bot hebben opgegraven, zit
ten de gaten 'precies op de goedt|
plek voor mensen om er hu;
gers op te plaatsen'. Fink merkte!
op een foto van de 'fluit' die 1
onder ogen kreeg, dat de s
tussen het eerste en het tweede enl
het tweede en het derde gat evenf
groot is, terwijl de afstand tusseaj
het derde en het vierde gat daar
precies de helft van is.
Volgens Fink wijst dat erop
de Neanderthalers een toonladder!
kenden die bestond uit een opeen-I
volging van hele en halve tonen,!
net zoals de 'diatonische' tooal
ladder van de Westerse muzielj
(de 'do-re-mi'-toonladdeij.
Zijn bevindingen zin overigen!
omstreden. Andere deskundige!
beweren dat je met vier van zultl
gaten allerlei toonladders kunjl
verzinnen.
En er blijft een groep wetenf
schappers die er nog altijd nij
van overtuigd zijn dat de c
capaciteiten van de Nei
Ier de onze benaderden. Zij bewej
ren, zolang ze het betreffende bi
niet met eigen ogen hebben gel
zien, dat de gaten ook best wl
door een knauwende carnivo^
gemaakt kunnen zijn. (Bro
Scientific American)
contrast met de knaloranje stam
per in het hart van iedere bloem.
Krokusbloemen hebben geen
bloemsteel - de kwetsbare
bloembuis komt direct uit de
grond - en als gevolg daarvan
zijn ze niet tegen zwaar weer be
stand. Storm, 'n regenbui, 'n
naaktslak die een klein hapje uit
de bloembuis neemt, en de herfst
krokus kapseist. Dit is op een
voudige wijze te voorkomen, door
najaarsbloeiende krokussen niet
in perken of borders, maar in het
gras te planten. De grassprieten
geven de bloemen voldoende
steun om overeind te blijven. En
Crocus speciosus is geschikt voor
verwildering in gras. Als de mui
zen de knollen niet ontdekken,
krijg je er ieder jaar meer van.
U moet wel opletten, na de grote
vakantie, want zodra de eerste
bloemen boven de grond komen,
meestal omstreeks 10 september,
moet u de grasmaaier wegbergen.
Nadat de krokussen zijn uitge
bloeid, kunt u desgewenst weer
maaien, want het blad van Cro
cus speciosus verschijnt pas in
het vroege voorjaar. Wees gerust
- u hoeft niet met een onge-
maaid gazon de winter in.
Vrouwen in de overgang die
langdurig hormonen gebruiken
hebben 35 procent meer kans op
borstkanker. Het risico neemt
toe naarmate er langer hormonen
zijn gebruikt.
Als vrouwen met hormonen stop
pen, neemt de kans weer af. Na
vijf jaar is verhoogde risico niet
meer aanwezig.
Dit blijkt uit een wereldwijd on
derzoek door een internationale
werkgroep, waarvan de afdeling
epidemiologie van het Neder
lands Kanker Instituut deel uit
maakt. De resultaten zijn gepu
bliceerd in het Britse medische
tijdschrift The Lancet. In totaal
zijn ruim 160.000 vrouwen on
derzocht.
,Het verhoogde risico komt voor
bij vrouwen die meer dan vijf
jaar hormonen gebruiken. De ef
fecten zijn niet afhankelijk van
het type hormoon. Vooral „4
wen met een laag of nor®!
lichaamsgewicht lopen een
tere kans op kanker (52 procenl
Bij vrouwen met overgewkMJ
slechts in twee procent spir
van een grotere kans.
Het gebruik van horiwj
wordt voorgeschreven bij0
wen die ernstige overgai
klachten hebben. Met honw'j
kunnen ook osteoporose entoj
en vaatziekten worden voo'ï
men. Om deze redenen on«aj
gen momenteel in Nedff'4
193.000 vrouwen zogehetenn«
moonsuppletie, van wie Wf
procent de hormonen tweejj
of langer gebruikt. Lange'
bruik is in Nederland vrij®|
zaam, maar vertoont wel e®J
gende trend, aldus de onde
kers dr. M. Rookus en dr.
Leeuwen, (anp)
LaiL.
Contact?;
Als U wilt reageren op ad
vertenties met brieven on
der nummer gelieve U
linksboven op uw envelop
duidelijk het briefnummer
uit de advertentie te
vermelden en uw brief
(gefrankeerd) alsvolgt te
adresseren:
(NIET AAN ONS
ANTWOORDNUMMER IVM
AUTOMATISCHE
OPENING VAN
ANTWOORDNR. POST!)
De letter voor het brief
nummer geeft aan in welk
gebiSd de adverteerder
woont:
L=Limburg/
BU=Oost-Brabant/
G=Gefderland/
s=Stem-Brab. Nieuwsblad
Indien U Foto's e.d. wenst
terug te ontvangen van de
adverteerder, is het
verstandig een aan Uzelf
gerichte en gefrankeerde
envelop bij uw
reactie te voegen.
Mondrr
lippen
op/neei
0906.9L
koopst<
passen
meneer
Lesbi b
eikaars
kaa;c
ALï
HEF
VERf
Neem contact op met
de Voorziening voor
Pleegzorq en vraad
haarde
informatie-brachuré.
076 - 522 29 00
0164 - 27 48 00
Gewoon doen!
Vrij enti
Holl. bic
Di
Bel 06
■Leuke
ma-vrij
Putsewef
Meisjes M
gesneden, 800 qr.
gesneden, 800 gr.
echter ook omstreden,
in de oorlog nauw
sers zou hebben sarnei.„
Vlak voor zijn dood kwam
opnieuw in opspraak wegc
anti-semitische opvatting
hij in 1956 opschreef 111:1^
De wedergeboorte van
KTboek beschreef^
het jodendom 'als kan»
dat is doorgedrongen w
ken van de aarde'.
Het Moerman-huis wor
tober officieel geDP®1, -
seum wordt beheerd
stichting, (anp)
gesneden, 800 gr.
wlkorènmeelsoorten,
O't geeft het brood AA
ffojparte smaak, 800 gr. liOif
gesneden, 800 gr.
gesneden, 800 gr.
De omstreden Vlaardingse huis
arts Moerman krijgt een museum
in zijn voormalige woonplaats. In
het museum zijn onder meer de
privé- en praktijkruimten van de
arts die bekend werd door zijn al
ternatieve kanker-therapie.
De in 1988 op 95-jarige leeftijd
overleden arts woonde in het
naar hem vernoemde 'Moerman
huis' op het landgoed Hoogstad.
Hij kreeg landelijke bekendheid
met het door hem ontwikkelde
Moerman-dieet, dat volgens hem
kanker kon bestrijden en zelfs
genezen.
Moerman was in zijn woonplaats
