Uitstijgen boven de nietigheid
Meisje uit een verloren
generatie en haar 'raves'
Dion Delahaye komt met een opmerkelijk debuut
gingen in
et Berghs
'TsssassSi's
DE STEM
Is dat
niet leuk?
KINDER boeken
Vader drinkt, zoon
voelt zich schuldig
BOEKEN
D3
Zaligverklaring
Kern
ïf schilderen
Ontwikkeling
Eenzaamheid
(TOBER 1997 D2
42-Whistleren Holland(t/m
in 150 unieke hoeden (t/m 29
Farao's, Koninkrijken aan de
>.00 uur (t/m 1 feb)
|N
unsten - De Prinselijke Pel-
jlas van Polen in 1624-25) (t/m
t, thema stilte - di tot zo 10.00-
7.00 uur
ither another (Urban Space)
!(t/m 7 dec)
iSAU
sat 12 - Jan Vosters, Mathieu
luub Bruis/beelden - do t/m zo
8 - Dennis Happé/grafiek en
-18.00 uur (t/m 22 nov)
- Ton Mertens/schilderijen - wo
0 uur (t/m 31 okt)
ige - Inessa Pouhovskaga/etsen,
3-17.00 uur (t/m 25 okt)
Jen Hollander, Hans Waanders,
Sndré Geertse - di t/m zo 13.00-
|kt)
am (t/m 23 nov) - Re(f)use - Ten-
jgebruikt en gerecycled indus-
nov) - Dutch Posters 1960-1996
r 10.00-17.00 - za en zo 13.00-
ut 74 - Venetiaans Glas Het ge-
.00 uur (t/m 7 dec)
s/EN
Sleeping Beauty, hoogtepunten
i uur (t/m 23 nov)
Brussel-Parijs: artistieke dialoog
8-1914 - di tot ma 10.00-18.00
3AAL
t Berghs/beelden - di-zo -14.00-
DAM
s - Museumpark 18 - Bruce Nau-
j hands (t/m 27 okt) - Paul Beck-
:shout: 15 jaar Joep van Lieshout
[17 de eeuw - gebruiksvoorwerpen
olden: 'Youth is an art' (t/m 7 dec)
1550-1920, complete interieurs,
s van de Haagse School - di t/m za
HOUT
92 - Nico Bulder/wildschilder, Jean
t/m za 11.00-18.00 uur, zo 13.00-
JRG
irkestraat 96 - European Art Quilts
:o en 2e kerstdag U.QO-17.00 uur
fert Zandvliet: recente schilderijen -
- Giuseppe Penone (t/m 8 febr.)
11111
I D S
DINSDAG 21 OKTOBER 1997
Door Johan Diepstraten
Van de vijftig debuutromans
die er per jaar verschijnen, be
staat grofweg negentig pro
cent uit varianten op het be
staande. Doorgaans zijn ze ge
schreven in de stijl van een
stroming die in de mode is en
met een bekende thematiek.
Een uitzondering is Het na
tuurlijk verlangen van de Bre
dase schrijver Dion Delahaye.
Los van iedere modegril, wars
van wat commercieel in de
markt ligt en met een filosofi
sche diepgang die menigeen
afschrikt, werkt hij in alle rust
aan een indrukwekkend aan
tal boeken, waarvan het eerste
nu gepubliceerd is.
Vorig jaar werd Dion Delahaye in
deze krant geportretteerd als de
auteur van acht onuitgegeven
manuscripten. Inmiddels zijn dat
er meer geworden, want een ro
man schrijft hij in ongeveer vijf
weken met een gemiddelde van
12,13 pagina's per dag. Uit het
interview met Dirk Vellenga
bleek dat hij onder andere een
cyclus had geschreven van zes
boeken over een veertiende
eeuwse monnik. Op de vraag wat
daarvan de kern is, antwoordde
Delahaye: 'Het belangrijkste ele
ment is de geloofsbeleving. Ge
loof is de werkelijke intimiteit
van de mens, het is een fase ver
der dan de intimiteit van de emo
tionaliteit. Het is rijker, hoger.'
Daar wordt een schrijver ook niet
populair mee, was de eerste reac
tie toentertijd, maar wie Het na
tuurlijk verlangen heeft gelezen,
weet nu wel beter. Het is voor het
grootste gedeelte een bevlogen
roman over het leven van Werner
van Eichthal, een Duitse monnik
die door de pauselijke curie in
Avignon 35 jaar na zijn dood in
1342 zalig wordt verklaard. De
verwachting is dat hij het wel tot
heilige zal brengen.
Zo spottend wordt er in het eerste
deel van de roman gedacht door
bisschop Qttmar van Brunnerdie-•-«-Dion Delahaye
met de zaligverklaring wordt op-:: CD.I
gescheept. Wat moet hij met die grijze monniken -rondj vplgelin-
vatt Eichthal? Hij heèlt gen van Van EicftÖiafj maar die
mooie wonderen verricht, kramen veel onzin uit, omdat ze
wonderbaarlijke genezing hoegenaamd niets begrijpen van
staat niet op zijn conto. Er lopen de 'verheven gedachten' van hun
in zijn bisdom een aantal meester.
glBÏOOV Iiüto .iY fotd.re stem i johan van gurp
iïiu 34rsipljaiïriav ivudJ pG aji 1 ri 'tof-.
Het is :de Jsnecht van de bisschoip( Eichthal doopte zijn pij in water-,
Alcuinus, die zich nog iets herin
nert van de dood van de zaligver-
klaarde. De monnik liep in een
woud en stond plotseling in de
stad voor een brandend huis. Van
en redde drie kinderen uit de
vuurzee. Vervolgens stierf hij.
Het is het wonder van de ver
plaatsing, suggereert de knecht,
daar moet iets mee te doen zijn.
In dit eerste, nogal spectaculaire
en humoristisch geschreven deel,
volgt de lezer de lotgevallen van
de bisschop en zijn knecht die op
zoek gaan naar een relikwie. Eén
van de geredde kinderen, Hilde,
heeft de pij meegenomen naar het
klooster waar ze later intrad.
Voor de bisschop is de pij belang
rijk. 'Uit alle hoeken en gaten
zullen de relieken opduiken, we
zullen worden bedolven onder
honderden kleden, onder duizen
den rozenkransen die van de
broeder zijn geweest, sandalen,
gebedsboeken en ontelbare bot
splinters zullen boven water ko
men. Bergen met rommel. De on
dernemingszin van de mensen
kent geen grenzen. Je kunt erop
rekenen dat we het ene na het an
dere kleed aangeboden krijgen.'
De tocht naar het klooster waar
Hilde als zuster Clothilda ver
blijft, is prachtig beschreven. De
bisschop en zijn knecht worden
lastiggevallen door de grijze
monniken, ongedierte in hun
ogen, de meest afzichtelijke we
zens op de aardbodem. 'Ze waren
viezer dan een boerenknecht, op
dringeriger dan een wesp, verbe-
tener dan een gier, vasthouden
der dan een bloedzuiger.'
Dion Delahaye heeft ze gemodel
leerd naar monniken die zich
hebben onthecht van het wereld
se en zichzelf op een gruwelijke
manier pijnigen. De laatste stap
in hun onthechting is dat zij door
de medemensen veracht worden
en dat gegeven buit Delahaye
volledig uit.
Na het omvangrijke eerste deel
laat Dion Delahaye zijn bisschop
en knecht los en komt tot de kern
van zijn roman. Het natuurlijk
verlangen is volgens een regel op
de omslag 'geïnspireerd op het le
ven van de mysticus Meester
Eckhart'. Van dat leven is overi
gens al weinig bekend, maar
Dion Delahaye zet hoger in dan
de uitgever aangeeft. Wat Eck
hart heeft gezegd, is overgele
verd. De taak van de roman
schrijver was te achterhalen wat
hij heeft gedacht en hoe hij tot
zijn zienswijze is gekomen.
Bij de presentatie van zijn roman
zei Delahaye: 'Het natuurlijk ver
langen is de afbeelding van de
reis die de hoofdpersoon Werner
van Eichthal maakt van de plaats
waar hij beseft dat de nietigheid
van de mens angstwekkend is tot
de plaats waar hij weet dat God
keld pakketje gelijkt. Die be-
teling en ambachtelijke beheer-
rg om steen op textiel te laten
iken komen we bij meer beelden
■gen. Dat aspect voert naar ae
pen van zijn werk. Piet Berghs
aakt een beeld dat zichzelf ver
tkt. Het beeld is het een en wü
het ander lijken. Dat is m ma-
Iriële zin, dat is ook mhoudehjk
5. We zien een mooi stuk Nam
steen dat ineens een uit de m
jrukt sleutelgat blijkt te verte:
£n. We zien een vrucht van nat
zacht en vooral heel tiJd®^
[e gedaante van dezelfde ra
en die geen bederf te dudj»
useft. geplaatst op een houten
pkkel in de vorm van eenhoorn.
1o betekenen de d111® at
lerghs altijd iets anders
,e zijn. Het is de wereld op h
op gezet. Het materiaal van ve
iuizenden jaren her, mj* moj
■an de aarde ontworsteld,
o dienstbaar gemakt aan d
laire bedoelingen van debew
Zo ontstaat een ander v
|iaal, op een manier die effl J
ne technische beheersing ^.1
Toot vakmanschap toonz iveI
iwaliteit overtreft de ®iv
sculpturale betekenis.
zien tot 4 november op dm
zondag van 2 tot 5 uur.
fotografen en filmers? *S<U be-
ratie vrijer dan ooit?
vrijd van het juk van d0,e
me-concept? Over deze en
vragen praten de s Woute,
Frieling, Servie J®"s|ech'outen e"
van Riessen, Marien te»"
Michael Kirkhani
Boor Marjan Mes
Met m'n gouwen aansteker stak
'J een Silk Cut op'. Het is een zin
üezo ongeveer op iedere pagina
terugkeert in de debuutroman
"orvem Callar, Kind van de ra
uw de jonge Schotse schrij-
Alan Warner. Ook andere
en de namen van rock
en housebands spelen
grote rol in de belevingswe-
van de de jonge titelheldin,
oor een groot deel is het zo'n hy-
Prealistische, fatalistische ver-
eJhng, waarin met name de
chotten de laatste tijd gespecia-
perd lijken te zijn. Trainspot-
mg was daarvan wel het meest
Wende voorbeeld.
e jeugdige hoofdpersoon Mor-
Ie®Morvy voor haar vrienden
Werkt al vanaf haar dertiende in
e supermarkt van een Schots
jPPlaatsje waar geestelijke
hnanciële armoede troef zijn.
drank, drugs en seks vor-
I, belangrijkste uitlaatklep
de jongeren in dit rauwe
J f ontmoeten elkaar in dis-
irtii nl.raP> waar de ouderen
am drinken en sterke verha-
vertellen.
feiten en uitspattingen
WMorvy en haar hartsvriendin
„,Jjfrden door de jonge,
vod, auteur met veel ge-
is °(0r, leefwereld van meis-
rt» arbeidersklasse be-
ven- Als het
3m1
Michae G3
toonstelling LlGrllw de dlS.
Beyerd de aanleiding
kunstig
[cussie is) en de Wv
Kees Meijer en Cam® f Erns
kei. Gespreksleider municati0
van Alphen, hoofd com 0eU
van museum Boijm
ningen.
Alan Warner
foto WAYNE WILSON
want
ware van bin-
Alan Warner
lelïiL ,?e eerste Pers°on en-
»Wj Morvy's amorele leef-
wordt daardoor direct en
"ttook Sn' niet zon(ler bu-
.y'^dimien liggen
*elwranri -f i™ deuk'' h°e"
ligt. 7P altijd op de loer
Zlcb enorm op en
Vriendjes
delen ze tot in het bed, of op al
die andere plaatsen waar de 'lief
de' zonder enige romantiek wordt
bedreven. Maar er is een geheim
dat Morvy niet met Lanna deelt;
de zelfmoord van haar vriend, die
ironisch Hij met een hoofdletter
wordt genoemd.
De roman begint met de bloederi
ge maar spotziek beschreven ge
volgen van die daad. Op kerstmis
treft Morvy haar vriend in deplo
rabele toestand. 'Hij had met het
mes Zijn keel doorgesneden. Hij
had met de vleesbijl bijna Zijn
hand afgehakt. Hij kon geen be
zwaar maken dus stak ik een Silk
Cut op.'
In plaats van alarm te slaan, laat
Morvy het lijk in haar huis liggen
en gaat lekker de hort op met
Lanna. Ze bezuipen zich aan de
Southern Comfort en laten zich
samen pakken door een paar jon
gens. Het is ijzig koud en met een
kater komt Morvy bij Lanna's
grootmoeder terecht, die haar de
warmte geeft die ze mist, want
haar moeder is dood en ligt be
graven op het eiland tegenover de
kust. Over de dood van haar
vreemde vriend zwijgt ze ook
hier.
Ook tegen Rooie Hanna, haar
werkloze stiefvader, vertelt ze
niks. De dood van haar vriend zal
Morvy geen windeieren leggen,
want het meisje ontdekt niet al
leen dat hij bijna 7000 pond ach
ter heeft gelaten, maar ook het
manuscript van een roman op
floppy disc.
Het lijkt verbergt ze via een ka
trol op zolder en de roman stuurt
ze onder haar eigen naam op naar
een uitgeverij in Londen. Met het
geld van de bank trekt ze, dood
ziek van haar baantje in de su
permarkt, in haar eentje de
Schotse wildernis in voor een
korte kampeervakantie. En krijgt
van hartsvriendin Lanna, die
haar achterna komt, te horen dat
zij wat met Morvy's vriend heeft
gehad. Diens zelfmoord wordt
ook nu verzwegen.
Tijdens hun al eerder geplande
gezamenlijke vakantie naar het
zonnige zuiden mijden de twee
vriendinnen elkaar - na Lanna's
ontboezeming - als de pest. Mor
vy troost zich met een jonge En
gelse toerist en ontdekt de disco's
aan de kust waar raves worden
gehouden; discofeesten met drugs
en anonieme seks in het nachte
lijk duister.
Terug in Schotland treft ze niet
alleen het lijk van haar vriend in
verdere staat van ontbinding,
maar ook een brief van de uitge
verij, die 'haar' boek wil publice
ren. In Londen, waar de decaden
te uitgevers haar meteen meene
men naar allerlei obscene uit
gaansgelegenheden, eist ze
schaamteloos de haar in het
voortuitzicht gestelde onkosten
op. Om weer terug te keren naar
de badplaats in Zuid-Europa
waar ze de raue-catacomben be
zoekt. Daar zorgen hardcore,
synth-golven, ambientdrugs en
jongens voor vergetelheid.
Het kind van de raves blijkt niet
zijzelf te zijn, maar het kind dat
ze na dit avontuur verwacht. Ze
voelt het in haar buik als ze weer
terug is in het ijskoude, be
sneeuwde Schotland.
Alan Warners geruchtmakende
en soms macabere roman mengt
verschillende stijlen en genres
dooreen, van volks hyperrealis-
me, sociale aanklacht en schel
menroman tot en met Schotse
mythologie en lyrische natuurbe
schrijving. De jeugdige schrijver
heeft zich ongetwijfeld door al
lerlei actuele en oudere literaire
voorbeelden laten beinvloeden,
waardoor Morvern Callar, Kind
van de raves geen echt stijlvast
boek is geworden.
Verschillende verhaalaanzetten,
zoals Morvy's verhouding met
haar stiefvader en met haar
hartsvriendin, worden niet uitge
werkt, terwijl de thrillerachtige
kwestie van het verstopte lijk
evenmin wordt opgelost. Maar
Morvy's stem klinkt onthutsend
echt en authentiek. Ze wordt
meedogenloos neergezet als een
kind van haar tijd en de amorele,
uitzichtloze generatie twintigers
uit de verkommerde, Britse uit
hoeken.
Jonge lezers zullen ongetwijfeld
veel in dit boek herkennen en
wellicht ook het gebrek aan psy
chologische ontwikkeling niet
missen. Maar de loftuitingen ach
terop de flap gaan me toch echt
wat te ver. Volgens de krant
Scotland on Sunday heeft er
'sinds Camus nooit een stem van
de pagina's opgeklonken zo vol
facetten en nuances.' Zulke
grootse literatuur kan ik Alan
Warner debuutroman nu ook
weer niet vinden.
I Alan Warner: 'Morvern Callar, kind
van de raves'. Uitg. De Arbeiderspers,
prijs 34.90.
de innerlijke noodzaak is.' Het is
geen geringe taak die Delahaye
zich heeft opgelegd.
In het tweede deel volgt hij het
spoor van Werner die naar Parijs
reist om daar zes jaar theologie te
gaan studeren. De colleges mogen
volgens Werner saai en langdra
dig zijn, de discussies met mede
studenten zijn levendig. Vooral in
dit deel van de roman wint de
theoloog en filosoof Delahaye het
van de romanschrijver. Hij put
uit de overgeleverde teksten van
Eckhart en probeert de ontwik
keling in zijn denken, ofwel van
zijn alter ego Werner van Eicht
hal, aan te geven.
De toon van de roman is volledig
anders geworden in dit tweede
deel, waarschijnlijk omdat Dion
Delahaye het heeft geschreven
vanuit zijn overtuiging dat het
werk van Eckhart van 'een uit
zonderlijke geestelijke en reli
gieuze diepte is' en behoort tot
'een van de meest ontzagwekken
de voortbrengselen in de geschie
denis van de christelijke wijsbe
geerte', zoals uit het notenappa
raat blijkt. De lezer wordt over
voerd met theologische disputen
en die hadden wel wat minder ge
mogen.
Maar in het derde en vierde deel
krijgt de romanschrijver het weer
voor het zeggen. Overtuigend is
het derde waarin Werner van
Eichthal, weer terug in zijn eigen
klooster, bevangen wordt door
'een galmende leegte en de ono
verkomelijke magerte van zijn
bestaan'.
In alle eenzaamheid werkt hij in
het scriptorium. Aan de jonge
broeder Ivo legt hij zijn Godsbe
grip uit, zijn vroomheid en zijn
pogingen om de genade in het in
zicht in God te ontvangen. In het
vierde deel verhaalt Delahaye
over de reis van de grijze monnik
Holldobler die bij de paus gaat
pleiten voor Werner van Eicht
hal. Dit sfeervolle slothoofdstuk
is weer geschreven door een rou
tinier, zo lijkt het.
Het natuurlijk verlangen is een
opmerkelijk debuut. Als deze ro
man de opmaat is voor wat ko
men gaat, dan heeft de Neder
landse literatuur er een bijzonde
re schrijver bij.
Dion Delahaye: 'Het natuurlijk verlan
gen'. Uitg. De Geus, prijs 49,90.
Door Y.Né
Bij de gedachte aan een dichter
komt niet gauw het beeld van een
ambtenaar naar voren. Het op
merken van bijzondere zaken en
het dienen van de algemene wor
den meestal gezien als onverenig
baar. En het leiden van een bur
gerlijk leven staat een ontmoeting
met de Muze al helemaal in de
weg. Of niet. De sinoloog Idema
schreef over beroemde Chinese
dichters, van wie de ambtelijke
baan de rust en basis verschafte
voor hun poëzie. Idema noemde
Anton Korteweg, die al tientallen
jaren directeur is van het Letter
kundig Museum in Den Haag,
zelfs de meest Chinese dichter van
Nederland.
In handen is de nieuwe en achtste
dichtbundel van Anton Korteweg.
Het is allereerst gelatenheid die
uit deze poëzie spreekt. Zijn eigen
woorden schetsen het best de
stemming die hier overheerst: het
gemoed bedroefd maar opgewekt
de geest. De ik-persoon is zich
zeer bewust van zijn vorderende
leeftijd en het lichamelijk verval
dat daarbij hoort. Routine in de
liefde en gedachten aan de dood
brengen hem tot een gesprek met
zichzelf. Bij Manets schilderij
Bellen blazende jongen schrijft
hij: Lost het geloof in je op, stopt
ook het heerlijke bidden. Ben je
niet langer verliefd: einde ver
rukkelijk gekus. Je praat daar
na nog maar wat, bij gebrek, met
jezelf.
Met sardonisch plezier begint hij
een gedicht met Wat dacht je van
het crematorium in Nieuwegein,
vlak naast een sporthal met de
naam De Voltreffer, is dat niet
leuk? En weet je dat er bus
sen in Den Haag waarop dat je
niet met haar praten kan(...). Er is
geen geheim meer voor de eigen
tijdse mens, dus gaat het om de
formulering en het verband, lijkt
Korteweg te willen zeggen. Vroe
ger gaven de seizoenen het ver
strijken van de tijd aan.
Strijd en verval komen nu schrij
nender tot uiting in het dagelijk
se, steeds hetzelfde gejacht van de
mensen, ongeacht de seizoenen.
Tegenover de doelloze verganke
lijkheid kan de dichter alleen zijn
taal stellen. Het is een taal in gela
tenheid, maar zij biedt hem vol
doende opties voor verzoening en
plezier. Een vrachtwagen van
Domomelk met aanprijzingstekst
is een aanleiding: met op de frisse
flanken het bericht dat, ingang
heden, eindelijk het verschil tus
sen houdbaar en lekker is verdwe
nen wij, jij, jij en ik, we mogen
ons elkaar weer laten smaken.
Hij kan er zich echter niet toe
aanzetten om naar zijn geliefde te
fietsen.
Een woordspel wordt ook ge
bruikt in geval van ontoereikend
heid van taal en getuigenis. Het
gedicht Multiple Choice gaat over
een vrouw die zich in 1974 voor
een trein wierp. Anton Korteweg
geeft er blijk van over een subtiel
vermogen te beschikken gebeur
tenis en taal in balans te brengen.
Hij is zich uitermate bewust van
de effecten van woorden. De ge
tuigenissen van arbeiders die op
dat moment in de buurt waren,
zijn zeer uiteenlopend. Anton
Korteweg brengt ze onder in een
stukje proza met multiple choice.
Het is een klein document dat
ontroert. Eén woord dat fout is of
te veel maakt er een banale grap
van of een flauw raadsel, beseft
hij.
Anton Korteweg concentreert
zich op een zuivere vertaling van
een moment in het echte leven.
Als de lezer dit eenmaal in de ga
ten heeft, krijgt deze poëzie veel
meer waarde dan zij in eerste in
stantie lijkt te bezitten. Niet voor
niets komt het woord cliché een
aantal keren voor. Alleen een
zorgvuldige formulering kan een
dagelijkse gewoonte uit haar
cliché tillen en die gewoonte of
waarneming weer zichtbaar ma
ken op een manier die haar op
nieuw een gevoelswaarde geeft.
DE TUNNELMAN
Fiets ik langs, ziet er zo leuk er
steeds uit
op de wand naast de man die z'n
pik
als een ram, en de rokende dino.
Kijk ik goed, fiets ik langs, denk
ik toch,
't is hem echt, heeft een steek en
een zeis,
wij zijn niets, wat wij zoeken is al
les,
en hoe krijg ik het ooit voor elkaar
dat z'n zeis tot een finishvlag
wordt,
fiets ik langs, hij de man aan de
meet
die wie is er al afvlagt en klokt
en''m)ij"Ujvt<tgt m klokt,"fietsHk
■'■langs, 1 ••-'
dat hij zwaait en ik reecPHt&iig
uit,
want ik was er, ik ben er, ik was
er.
Anton Korteweg: 'In handen'.
Uitg. Meulenhoff, prijs 34,90.
Door Muriel Boll
De gekte van Mees Santing van
Klaas van Assen gaat om ouders
en kinderen. Hoe de onderlinge
verhouding door liegen onder
mijnd kan worden en hoe een
zaam je kunt worden als je de
waarheid niet mag vertellen. In
dit geval gaat hem om Mees en
zijn vader die doet alsof zijn alco
holverslaving niet meer is dan een
probleempje dat hij heus wel even
zelf kan oplossen. Dat verandert
als hij Simon aanrijdt: omdat eer
dere waarschuwingen kennelijk
niet hadden geholpen, moet hij
voor anderhalve maand de gevan
genis in.
Simon komt voor nog langere tijd
in het ziekenhuis terecht. Mees
gaat maar een keer bij zijn vader
op bezoek in de gevangenis. Hij
kan het niet verdragen dat die
luchtig blijft praten over het on
geluk en dat hij niet aan Simon
wil schrijven dat het hem spijt.
Bovendien zit het hem dwars dat
zijn vader zich niets van Mees
aantrok toen die hem wilde tegen
houden. Hij voelt zich plaatsver
vangend schuldig en daarom gaat
hij Simon opzoeken in het zieken
huis onder het voorwendsel dat hij
iets in de schoolkrant moet schrij
ven over kinderen in het zieken
huis.
Simon vertelt over zijn ongeluk,
over de zuipschuit die hem heeft
aangereden. Mees durft niet te
zeggen dat het zijn vader was. Hij
stopt zijn schaamte weg in het
vertellen van verhalen, waar hij
heel goed in is. Over een van die
verhalen, De ramp van Modder
gat, wil hij zelfs een spreekbeurt
houden. In 1883 verging een vloot
van 22 schepen en daarbij kwa
men 83 van de 109 vissers om. Een
van hen was Aatze, een jongen
van 14 jaar die tegen zijn zin door
zijn vader gedwongen wordt als
plaatsvervanger mee te varen,
omdat een bemanningslid zich
ziek had afgemeld. Ziek, of had hij
teveel jenever gedronken?
Was het erger dat de schipper zijn
zoon dwong mee te gaan of dat ie-
.1
Tekening van Annemarie van Haeringen op de voorkant van 'De
gekte van Mees Santing'.
mand had gelogen. De schipper
wilde heus niet dat zijn zoon ver
dronk, als hij had geweten dat het
alleen een kwestie van teveel jene
ver was, zou hij de 'zieke' wel aan
boord hebben genomen. Wat was
erger? Dat de schipper zijn zoon
dwong mee te gaan of het liegen
met alle gevolgen daarvan? De
schipper moest wel beslissingen
nemen, maar liegen hoefde niet.
Daarom vindt Simon dat laatste
erger.
Mees komt er niet goed uit en be
denkt een ander einde voor het
verhaal, waarbij Aatze door zijn
vader gered wordt. Dit verhaal
sluit mooi aan bij de situatie
waarin Mees en Simon zich bevin
den. En bij iets dat Mees in het be
gin van het boek op de televisie
ziet. Om maar met een filmpje op
de tv te komen, bleven ouders van
dichtbij het gezicht filmen van
hun peuter die op de harde grond
gaat vallen. Hij kan niet begrijpen
dat ze bleven filmen in plaats van
in te grijpen.
Intussen weet Simon nog steeds
niet wie Mees is. Die komt daar
door zo klem te zitten en voelt zich
zo alleen dat hij doordraait; hij
kegelt een hele toren flessen om in
een slijterij en bewerkt zijn vaders
auto met een hamer. Van zijn opa
leert Mees dat het er in het leven
op aankomt, dat je iets kunt geven
en met iemand kunt praten en
daarvoor heb je alleen maar ap
pels en theezakjes nodig.
Het boek boeit je doordat het zo
knap in elkaar zit. Van Assen
neemt soms een sprong in de tijd:
naar het verre verleden of naar
nog niet zo lang geleden, toch
heeft alles direct te maken met
wat Mees voelt. Samen vormen
die voorvallen een soort keurslijf
waardoor het verhaal wel moet
gaan zoals het gaat. En je voelt
hoe Mees daardoor steeds minder
vat krijgt op de gebeurtenissen.
Nog net op tijd leert hij dat het
dan zaak is om te ontdekken wat
je zelf wil.
De woedeaanval van Mees en de
kalmte daarna worden zonder
heftige emoties beschreven, maar
je voelt hoe met de flessen, ook de
droom van Mees aan diggelen
gaat, de droom over het schip dat
zijn vader zou kopen en waarop ze
samen zouden varen.
Klaas van Assen: 'De gekte van Mees
Santing'. Uitg. Querido, prijs 22,90,
vanaf 10 jaar.
