Iedereen loopt weg met mobieltje
Protestants en katholiek beleggen
Fiat Brazilië moet
voor straf
natuurpark aanleggen
lig is
DE STEM
ECONOMIE
A7
Ericsson in Rijen: 'Brabant is de vierde Silicon Valley van Europa'
JroPaganda
Koersgrafiek
Elsevier
Varkens blijven
varkens
PTT Post naar
Newyorkse en
Amsterdamse beurs
ZATERDAG 18 OKTOBER 1997
b526168cs
izichtop en begeleidt
goede beheersing van de
Minimaal f 2967,- en maximaal
led rag strekt tot aanbeveling;
menstelling van het team
ucatie te bereiken onder
icht kortdurende [therapeutische]
egeleidend personeel met
>n Franse taal in woord en
samen te werken met andere
tvan de afdeling Medische Dienst
gshoofd.
ïer [013) 5326888.
lende tijden,
orkomen en de tijd
'erk? Stuur dan onder-
bijblijvende offerte of
Een slordige 65 miljoen
mobiele (zak)telefoons
gingen er vorig jaar we
reldwijd over de toon
bank. Volgend jaar moe
ten dat er 100 miljoen
zijn. Het klantenbestand
op het mobiele GSM-net
groeit met de snelheid
van 1 abonnee per se
conde Als marktleider
in mobiele netwerken
weet Ericsson met haar
toonaangevende 'denk
tank' in Rijen, dat 'soft-
ware-ontwikkelaars' de
frontsoldaten in de eco
nomische telecomoorlog
worden.
Door Heriny Zetteler
fan gedetineerden; bent
i; penitentiaire vakdiploma's zijn
hier vacatures betreft voor de
aris van minimaal f 2741en
leid worden gesteld de aankomende
aatsvervangend Directeur Unit x en
t deze groepen behoort wordt
fan het Justitieel Complex
'.ekering
_M/V
601810
Iedereen loopt vandaag de dag
weg met een mobieltje; de draad
loze flitsende zaktelefoon vero
vert razendsnel de wereld. Op el
ke straathoek, op pleinen, in
plantsoenen worden ze tegen de
oren van ijsberende bellers ge
drukt. Je hoort hun ongeduldige
bliepjes in bioscopen en theaters.
Wie niet permanent en overal be
reikbaar is telt blijkbaar niet
meer mee.
Vorig jaar gingen er wereldwijd
65 miljoen mobiele telefoons over
de toonbank. Dat zijn er volgens
Torjbjorn Nilsson, vice-president
van Ericssons divisie Strategi
sche Marktontwikkelingen in
Stockholm volgend jaar 100 mil
joen. Nilsson weet ook dat net na
de eeuwwisseling de 239 telecom-
operators overal ter wereld reeds
de 700 miljoenste abonnee zullen
strikken. Met een snelheid van 1
abonnee per seconde groeit het
klantenbestand op de GSM- net
werken tot het jaar 2000 naar een
j half miljard.
Hoewel maar tien procent van de
wereldbevolking over een vaste
telefoonverbinding beschikt en
tweederde van de wereldbevol
king nimmer een telefoon aan
raakt, gaat het om een markt,
waarvan zelfs de meest sombere
experts, weten, .dat die explosief
zal stijgen.
Met een marktaandeel van tien
procent in ons land, tegenover
veertig in Zweden kun je de mo
biele telefoon dus geen modegril
er noemen. Zegt Egbert Jan
Sol (41), die sinds begin dit jaar
als vice-president technology de
j scepter zwaait over de binnen het
concern toonaangevende 'denk-
ik' van Ericsson in Rijen.
Directeur Egbert Jan Sol van Ericsson in Rijen. „Hier wordt de strijd om de economische hegemonie gestreden."
Wereldwijd vechten drie con
cerns om de hegemonie in mobie-
le apparatuur: het Amerikaanse
Motorola, Nokia uit Finland en
Ericcson dat weliswaar om fis
caal technische redenen naar
I Amsterdam lonkt maar nog
'eds zijn hoofdzetel in Zweden
eft.
k concern is goed voor 20 pro
eent. Voor Ericsson betekent dat
een kwart van de totale groeps-
verkopen, die vorig jaar op 124,2
miljard Zweedse kronen (31 mil
jard gulden) uitkwam. Senior vi
ce-president Bedrijfsfinanciën
Johan Fant zet op het hoofdkan
toor van Ericsson in Stockholm
deze cijfers kracht bij door een
blik naar buiten te werpen. Daar
zijn rond de klok van negen reeds
horden driftig mobiel bellende
werkbijen op weg naar hun werk
plek.
Direct onder de giganten vechten
outsiders als Siemens en Philips
om een plekje. Het Duitse Sie
mens - op het gebied van telefo
nie met een jaaromzet van 20 mil
jard Duitse mark een van de
grootste bedrijven ter wereld -
denkt dit jaar vier miljoen draad
loze GSM-toestelIen te verkopen
en wil in de slag met Philips om
een plekje in de top drie. Philips
zelf denkt na een recente joint
venture met het Amerikaanse Lu
cent Technologies in één klap we
reldwijd marktleider in telefonie
te worden. Lucent komt voort uit
de Amerikaanse Telecomgigant
AT&T en is met name sterk als le
verancier van telefooncentrales,
het terrein waarop ook Ericsson
zich manifesteert.
Zo maakt in ons land bijna de
helft van alle telefoonaansluitin
gen gebruik van Ericsson-centra-
les, terwijl in ieder 'mobiel' ge
sprek, alsmede in de 06-centrales
en in de internationale centrales
de Zweden hier de hand hebben.
Koekeloeren
Kletsen en koekeloeren tegelijk
op het wereldwijde Internet. Te
lefoneren vanachter de computer.
Of mobiel telefoneren vanuit elke
uithoek van deze aardkloot, ter
wijl op het lcd-sehermpje op je
mobieltje meteen te zien is met
wie je praat.
De nieuwe baas van de Neder
landse afdeling Onderzoek en
Ontwikkeling van Ericsson in
Rijen, Egbert Jan Sol, is ervan
overtuigd, dat over enkele jaren
steeds meer mensen vooral ook
lokaal het Internet als kletsme-
dium gaan gebruiken. Naast In
ternet als informatiebron.
„Want gewone mensen willen ge
wone dingen doen, lekker kletsen
met elkaar. Daar hoef je de oce
aan niet voor over. Met een came
raatje boven de computer kun je
elkaar bovendien zien," aldus
Sol. Behalve software manager
bij Philips Electronics en consul
tant bij Origin was hij de laatste
zeven jaar als hoogleraar verbon
den aan de universiteit van Eind
hoven, waar zijn experimentele
colleges via Internet hem in 1996
de Academy Award bezorgden.
Sol: „De computer wordt van cal
culator communicator." Van 50
-miljoen Internetgebruikers nu
groeit die groep volgens zijn in
schatting naar een half miljard in
2000. Ook voor Ericsson als ont
wikkelaar van systemen een
enorme uitdaging. De computer,
de telecom en de multimedia-in-
dustrie zullen samensmelten tot
een nieuwe infoeomindustrie.
Binnenkort begroet Sol in Rijen
zijn 500ste werknemer. „Alleen
dit jaar al is het personeelsbe
stand hier met 100 mensen ge
groeid."
Sol noemt zijn ontwikkelaars in
Rijen en Enschede (ook 500 werk
nemers) 'de frontsoldaten in de
economische oorlogvoering naar
de 21ste eeuw'. „Hier werken we
achter de computer aan de
nieuwste software, hier wordt de
strijd om de economische hege
monie gestreden."
Ericsson is volgens Sol marktlei
der in mobiele netwerken gewor
den, mede omdat rond 1991 top
man Ramqvist toen al 22 procent
van de omzet in ontwikkeling
stopte. „Ramqvist kan nu melden
dat Ericsson al 24 kwartalen een
oplopende winst te zien geeft.
Niet voor niets is de beurswaarde
in diezelfde jaren van 5 miljard
guTden naar 80 miljard gulden ge-
stegen."
Vierde 'Valley'
Volgens Sol is Brabant ontbe-
twist dé hightech provincie van
ons land. Anderhalf procent van
de beroepsbevolking houdt zich
hier bezig met 'ontwikkeling en
onderzoek'. Volgens hem mag het
gebied tussen Breda en Venlo zich
na München, Parijs en Karlsruhe
de vierde 'Silicon Valley' van Eu
ropa noemen.
„We liggen hier weliswaar mid
den in de weilanden tussen Delft
en Eindhoven, maar we zijn wel
de beste softwareclub van Neder
land, durf ik te zeggen. Onze
vooraanstaande plaats binnen de
Ericsson-stal dankt Rijen aan de
Amerikaanse CMM norm (het zo-
foto ton toemen
genaamde Capability Maturity
Model). Op deze vijf niveaus tel
lende schaal was Rijen december
1995 tot 3 doorgedrongen. „Wij
waren destijds de enigen in Euro
pa, nu hebben ongeveer 20 bedrij
ven dat niveau. En volgend jaar
pakken we vier. Daarom mogen
we van Stockholm ook groeien."
De stichter van het cqncprn Lars
Magnus Ericsson kon een goeie
eeuw geleden in 1876 absoluut
niet bevroeden dat zijn reparatie7l
werkplaatsje in Stockholm ooit
zou uitgroeien tot 's werelds
grootste toeleverancier in tele-
communicatie-apparatuur. Met
een omzet die dit jaar wereldwijd
rond de 40 miljard gulden moet
uitkomen en een netto winst van
rond de 2,5 miljard gulden.
„Het gaat allemaal om communi
catie tussen mensen. De rest is
technologie." Zijn boodschap
voor de ruim 90.000 werknemers
(waarvan 2000 in Nederland) in
de 130 landen waar Ericsson aan
wezig is: 'zorg dat mensen nog
makkelijker met elkaar kunnen
communiceren, door de technolo
gie die daarvoor nodig is net een
beetje beter dan de concurrentie
in de vingers te houden.'
I
VOOR zover je in het christelijke ge-
kof van een richtingenstrijd kunt
spreken, gaat dat bij het beleggen ook
op Er zijn bijbelvaste, fundamentele
beleggers en beleggers die zich niet
verdiepen in de vraag waarom en de
Versbewegingen blijmoedig accepte
ren.
Ie hebt twee soorten van beleggers in
aandelen: fundamentele en technische
beleggers. Ze heten zo omdat de eerste
soort zich baseert zich op zogeheten
fundamentele, en de andere op techni
sche analyse. De twee verhouden zich
«n beetje tot elkaar als protestanten
tot katholieken. Ze zijn beiden gelovig
streven naar een plekje in het para-
ffljs, maar volgen geheel verschillende
Methoden om te bepalen wat ervoor
nodig is om daar te geraken,
ndeze vergelijking is de fundamente-
e belegger de protestant die gelooft
at alle waarheid gevonden kan wor-
en in de schrift (jaarverslagen, be-
rijfstak-analyses, macro - economi-
raPPortages). De technische be-
Sger is uitgesproken de katholiek.
1 verbaast zich niet over wonderen
n baseert zich op tekens en symbolen
't jn de koersgrafiek (ook chart
i en)van een onderneming leest,
ut u 8en katholiek zich niet afvraagt
viana wel echt aan de kinderen in
Jma,ls verschenen - het feit dat zo
mp., ,oviëen erdoor in beweging ko-
hk„uS Senoeg z° heeft de tech-
u e belegger volkomen vrede met
j. pPron§ zonder aanwijsbare re
ep °°k van een slecht bericht over
i,„ jf krijgt hij geen buikpijn zo-
e koers blijft staan als een huis.
tuurbïk am1ntele belegger gelooft na-
DtntJ* 1 'n wonderen. Hij is de
2ai an die net zo lang onderzoek
"uurvlir-? k0wezen is dat een zwerm
z«Hden°TO I°0r het biizondere effect
hebban ze met eikaar gemeen
lantnn 'S ®een van beiden kan
Vder t? s,uccesvoller te zijn dan de
e fundamentele belegger pro
beert zich een beeld te vormen van hoe
het werkelijk met het bedrijf gaat. Hij
probeert door de propaganda van de
onderneming heen te prikken en on
derzoekt of ze echt goeie producten
hebben, of er voldoende vraag in de
markt is, en of ze niet te veel geld ver
spillen aan projecten die niks opleve
ren. Ook poogt hij te beoordelen of de
directie capabel is.
Dit is het soort analyse dat de re-
search-afdelingen van grote banken en
effectenmakelaars doen. De rapporten
die de analisten schrijven vinden gre
tig aftrek onder grote institutionele
beleggers, altijd op zoek naar nieuwe
inzichten over genoteerde bedrijven.
De bank die de beste analyses maakt,
mag meestal ook de koop- of ver
kooporders uitvoeren waar die banken
het geld mee verdienen. Overigens vin
den uittreksels daarvan ook wel hun
weg naar particulieren. Het blad Ups
and Downs dat de Rabobank zijn be
leggende klanten toestuurt, is er een
voorbeeld van.
In de technische analyse zijn feiten
over de onderneming onbelangrijk. De
technische belegger kijkt alleen naar
hoe de koersgrafiek van een fonds zich
beweegt. Daar probeert hij patronen in
te herkennen die hij eerder gezien
heeft. Als hij de toppen in een koers
grafiek via een lijn met elkaar verbindt
en hetzelfde doet met de dalen, krijgt
hij een zogenaamd trendkanaal. Een
stijgende lijn duidt op groeiend ver
trouwen. Een kanaal dat breder wordt,
duidt erop dat meningen over het be
drijf steeds meer uiteen lopen. Een
smaller kanaal betekent dat er consen
sus ontstaat over de waarde van een
aandeel.
Een in het verleden bereikt topniveau
in de koers noemt de technisch analist
weerstandhet niveau waar een daling
eerder tot staan kwam, heet steun. En
de kunst is natuurlijk om te bepalen
waar een omslagpunt in een trend gaat
optreden, want dat levert waarschijn
lijk een koop-oi een verkoopsignaal
op. Eigenlijk gaat het de technische
beleggers erom de psychologie van de
markt te ontrafelen. Hij wil slechts
surfen op de koersgolven die ontstaan
door de afwisseling van angst en over
moed bij beleggers. De fundamentele
belegger denkt dat het mogelijk is te
berekenen wat de werkelijke waarde
van een bepaald aandeel zou moeten
zijn, gezien de cijfers van de onderne
ming, de macro-economische gegevens
en door vergelijkingen te maken met
andere beleggingsvormen.
De waarde die hij zo bepaalt, zet hij
naast de feitelijke koers. Is die laatste
lager (daar kunnen heel goed psycho
logische oorzaken achter zitten, maar
die interesseren hem niet), dan noemt
hij dat aandeel koopwaardig. Hij gaat
er namelijk van uit dat de markt uit
eindelijk naar die werkelijke waarde
zal tenderen. In feite poogt hij dus te
profiteren van de inschattingsfouten
van andere beleggers.
Wat deze twee typen van beleggers
doen, zal de meeste beleggers bekend
voorkomen. Iedereen snapt dat als
Elsevier en Wolters Kluwer fuseren, er
waarschijnlijk kosten gedeeld en dus
bespaard kunnen worden. Wie daaruit
concludeert dat dit de aandelen koop
waardiger maakt, redeneert funda
menteel. Wie na een scherpe koerstij-
ging van Elsevier van 28 tot 33 gulden
zag dat de stijging op het laatst kracht
verloor en daarom verkocht, redeneert
zonder het te beseffen als een techni
sche belegger.
Veel beleggers kijken dus zowel met
katholieke als met protestantse ogen
naar de beurs. Maar dat onder nuchte
re Hollanders de fundamentele metho
de toch de meeste aanhang heeft, zal
niemand verbazen.
TWEE karbonades en
een kilo verse worst
graag. Jaarlijks geven
we aan de slager een slordige
zes miljard uit. Dit jaar komt
de rekening voor de vleescon
sumptie helaas een stuk hoger
uit. Stopten we vroeger nog
wel eens een half varken in de
diepvries; afgelopen tijd heb
ben we per Nederlands gezin
gemiddeld ruim twee varkens
in de destructor gepropt. Kos
ten ruim 3,5 miljard gulden.
Voor elke gulden die we dit
jaar bij de slager besteden, be
talen we via de EG en onze ei
gen belasting ook nog eens zes
dubbeltjes aan de varkenshou
der. En tegen de tijd dat de cri
sis beslecht is, zijn de kosten
ongetwijfeld opgelopen tot 4 a
5 miljard gulden en betalen we
aan slager en varkensboer on
geveer evenveel.
Gelukkig moet de varkenscri
sis bijna ten einde zijn, want de
boeren en hun organisatie
morren al weer als vanouds.
Tegen de tijd dat de trekkers
en de gierkarren weer de snel
wegen blokkeren, weten we
zeker dat de varkenspest echt
bezworen is. In de hand die nu
nog voedert, kan dan weer ge
beten worden. De landbouw
organisatie LTO en het Pro-
duktschap Vee, Vlees en Eie
ren hebben de plannen van
minister Van Aartsen om de
varkensstapel met 25 procent
in te krimpen al verworpen.
Ze willen niet verder gaan dan
15 procent en eisen bovendien
een 'warme' sanering: de over
heid moet na alle inspannin
gen ook nog eens voor één
miljard gulden boeren uitko
pen. En de resterende boeren
moeten vervolgens verhandel
bare varkensrechten krijgen.
Een systeem dat al opgeld
doet bij de handel in melk-
rechten. In het verleden is de
melkproductie begrensd.
Daardoor is een kunstmatige
schaarste ontstaan, die tiental
len miljarden waard bleek te
zijn. Door hun melkquotum
voor soms miljoenen guldens
te verhandelen aan nieuwko
mers zijn vele melkveehou
ders inmiddels schatrijk ge
worden. Kosten die uiteinde
lijk in de melkprijs verrekend
worden en dus op het einde
door de consument opge
bracht moet worden. De var
kenshouders kijken hier likke
baardend naar. Stel dat ook
hun markt door de overheid
wordt begrensd door verhan
delbare rechten, dan zitten ze
meteen aan de goede kant van
de streep. Iedere nieuwkomer
of uitbreider zal dan eerst bij
hen langs moeten komen om
rechten te kopen. Kortom: hoe
kunnen we nog een miljar-
densslaatje slaan uit overvolle
stallen en falend beheer.
Langzamerhand kan de trieste
balans worden opgemaakt van
de varkenspest. Wonderlijk
genoeg blijkt iedereen zwaar
te lijden hebben gehad, zoals
consument, belastingbetaler,
transporteur, handel en slach
terij, maar is de varkensboer
financieel de dans ontspron
gen. Het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) bere
kende de afgelopen week dat
het gemiddelde inkomen van
de varkenshouderij niet te lij
den heeft gehad. Door het
krappe aanbod op de varkens-
markt is de prijs voor varkens
vlees sterk gestegen, waardoor
zeker in niet-besmette gebie
den flink is verdiend. Maar
ook in besmette gebieden
werd volop meegeprofiteerd,
omdat de opkoopprijs die de
overheid aan gedupeerde var
kenshouders uitbetaalt, ge
koppeld is aan deze hoge
marktprijs.
Daardoor komt de overheid
dit jaar uit op 3,5 miljard gul
den aan opkoopregelingen.
Voor elk van de 60.000 ar
beidsplaatsen in de varkens
sector een eenmalige subsidie
van 60.000 gulden. Geld dat
we als gemeenschap feitelijk
zonder enige discussie hebben
afgestaan. Toch is het bijna het
dubbele als voor de redding
van Fokker nodig was. Ook
had met dit bedrag een aardi
ge startbaan op Schiphol of de
helft van de Betuwelijn kun
nen worden aangelegd. En als
we het tegen de pas gepubli
ceerde Miljoenennota aanzet
ten, blijkt al helemaal hoe bui
tensporig de uitgaven waren.
Het bedrag benadert de be
groting van het ministerie van
Economische Zaken en is bij
na de helft van wat we jaarlijks
aan Justitie of Buitenlandse
Zaken spenderen.
Toch lijkt geen enkele boeren-
organisatie deze gulle geste
van de gemeenschap te waar
deren. In de kranten is geen
enkel bedankje of excuus ver
schenen. Zelfs geen toezeg
ging dat we in de toekomst fat
soenlijk vlees op ons bord krij
gen. Nee, de crisis is bezworen
en naadloos wordt overge
schakeld op de strategie van
de lucratieve varkensrechten.
Varkens blijven nu eenmaal
varkens.
Door Frans Lindenkamp
Sao Paulo - Alternatieve straffen zijn niet alleen voorbehouden
aan kleine individuele wetsovertreders, maar ook aan grote
multinationals. Fiat Brazilië is voor de plaatselijke rechter ak
koord gegaan met een schikking om de kosten te dragen voor de
aanleg van een 60 km2 groot natuurpark, de financiering van
geavanceerde meetapparatuur en een rijdend laboratorium om
de luchtverontreiniging tegen te gaan.
Fiat accepteerde de dading -
voorgesteld door het Braziliaan
se overheidsinstituut voor mi
lieuzaken Ibama - uit angst voor
een nog zwaardere boete dan de
naar schatting acht miljoen gul
den die hiermee gemoeid is. Het
automobielconcern was voor de
rechter gedaagd, nadat milieu
ambtenaren van de stad Sao
Paulo in 1995 constateerden dat
Den Haag (anp) - PTT Post, het
onderdeel dat vanaf volgend jaar
afgesplitst wordt van KPN,
krijgt een beursnotering op de
beurzen van New York en Am
sterdam. Niet uitgesloten is dat
het bedrijf ook naar andere Eu
ropese beurzen zal stappen, zoals
Londen. Dit heeft een woord
voerder van KPN gisteren be
kendgemaakt.
PTT Telecom en PTT Post wor
den van elkaar gescheiden. De
verschillen tussen de twee KPN-
takken zijn groter geworden
door de liberalisering van de te-
lecommarkt en de aankoop van
pakketvervoerder TNT door PTT
Post. „We hebben voor deze op
zet gekozen, omdat zo weinig
wetswijzigingen nodig zijn", al
dus de woordvoerder van KPN,
„Nu hoeven we alleen te wachten
op de splitsingswet." Met de
splitsingswet wordt het mogelijk
aandelen te splitsen op een be-
lastingvriendelijke manier.
430.000 lokaal geproduceerde
Fiats van het mobel Uno Mille
twintig procent meer vervuilen
de stoffen uitstootten dan wette
lijk is toegestaan.
Voordat het model op de markt
kwam doorstonden alle testau
to's met vlag en wimpel de mi-
lieuproef. Maar uit kostenbespa
rende overwegingen rustte de
Italiaanse autofabrikant haar
Uno Mille's uit met een goedko
pere motor. Om de indruk te
blijven wekken dat alles koek en
ei was bouwde Fiat een electro-
nisch snufje in, dat de meetap
paratuur van het milieubureau
Cetesb ontregelde. Dit kwam la
ter aan het licht. „Bij de testen
maakten de Uno's het geluid van
een slak, maar op de weg maak
ten ze het kabaal van een geit,"
zo vergeleek voormalig Cetesb-
directeur Szwarc gisteren de al
lergoedkoopste Fiat, die inmid
dels vervangen is door een nieu
were uitvoering.
De Fiat-directie heeft de be
schuldiging altijd hardnekkig
ontkend zonder daar overigens
bewijzen voor aan te dragen.
Volgens Szwarc komt de twintig
procent extra uitstoot van de
430.000 Uno Mille's per jaar
overeen met de hoeveelheid uit
laatgassen die het 16 miljoen in
woners tellende Sao Paulo be
spaart tijdens een periode van
veertig dagen wanneer een be
perkt rijverbod van kracht is.
Van eind juli tot aanvang okto
ber mogen in de metropool dage
lijks één miljoen wagens niet de
weg op om de luchtverontreini
ging in de hand te houden.