DE STEM
Faas Wilkes bijna gepasseerd door Dennis Bergkamp als topscorer Oranje
T, 0161-412362
1997 v
8<
r.,cobs Breda Electronics
*jc v(w>rilcli.Us'1' winkel voor geluid, licht en communicatie
en gezamenlijke rubriek van
de Zeeuws-Vlaamse Koerier
adverteren op deze pagina's:
-372.772 of fax 0114-372.771
•>g
velop naar: w
I, of fax: 0118-624601:
Computer scanner
ontvanger van politie,
brandweer, etc.
nu vavaf 159.-
liesbosstraat 14 - Breda/Princenhage - Tel. 076-5212881
Sport
11111
ZATERDAG 11 OKTOBER 1997 B1
EVE BESTRATINGEN
ierbestratingen.
id een ontwerp, inclusief offerte.
it 15.30 uur.
ELKAAR
Sticks and stones can break my bo
nes, names will never hurt them.
Dat klinkt mooier dan in het Ne
derlands, maar het komt op het
zelfde neer: schelden doet geen
pijn. Bovendien, iedere keer als ik
weer eens naar Barend en Van
Dorp kijk, met Jan Mulder als een
soort hofnar, krijg ik zelf altijd de
neiging om luidkeels te gaan
schelden. Ik heb me laten vertel
len, door een zichzelf naar dat Hil-
veréumse schijnwereldje verkocht
hebbende ex-collega met heim
wee naar hier, dat er daar nogal
wat koppen bijkans barsten van
de opgeblazen lucht die er niet uit
kan. Kijk naar dat superduo ego
trippers en je begrijpt wat-ie be
doelt. Ik snap niet dat er nog ie
mand zin heeft om op te komen
draven bij dat circus van ijdelheid,
maar omdat die voetballers te
genwoordig ook allemaal een
agent schijnen te hebben, zullen
ze daar contractueel wel toe ver
plicht zijn. Ik vermoed trouwens
dat de meesten het nog graag
doen ook en dat de videoband op
verjaardagsfeestjes verplichte kost
is. Hoe dan ook, donder
dag hadden ze een
scheidsrechter ontboden,
die probeerde uit te leg
gen waarom hij zich ge
roepen voelde om bij ge
zamenlijk schelden door
het publiek een afkoe
lingsperiode in te lassen.
Of die, beter gezegd, van
die zware verantwoorde
lijkheid af wil, omdat hij al
moeite genoeg heeft om
op te pikken wat de heren
spelers tijdens het spel el
kaar of de leidsman in
kwestie naar het hoofd
slingeren. Nou snap ik in
derdaad best dat die
scheidsen d'r vanaf willen
zijn. Het grootste pro
bleem blijft natuurlijk om
uit te maken wat wel en
wat niet door de beugel
kan. Ik weet niet of er in
het betaald voetbal leden
van een willekeurige
zwarte-kousenbrigade de fluit
hanteren. Als dat het geval is, zal
zo'n in de leer kaarsrechte voor
spelbaar andere normen hanteren
dan de uit een Haagse volksbuurt
afkomstige Jol. Ik wed dat diens
handen op zijn beurt jeuken als ie
mand het waagt om hem voor
Vuile gokker' uit te maken en
twee jaar geleden weigerde John
Blankenstein al om nog een stoot
op zijn fluit te geven omdat hij
voor 'hoerenjong' uitgemaakt
werd. Verder vraag ik me wie er in
het Friese Haagje zo dom is om
zich gegriefd te voelen als er 'Hoe-
renveen' gezongen wordt, terwijl
dat volgens een wakkere Jan Mul
der net zo goed 'Boerenveen' had
kunnen zijn. Hoe je het ook wendt
of keert, als de KNVB in zijn wijs
heid besluit dat voetbalwedstrij
den stilgelegd kunnen worden
naar aanleiding van wat er vanaf
de tribune gescandeerd wordt,
dan ontkomt men er niet aan om
een lijst van definities aan te leg
gen die in voorkomende gevallen
geraadpleegd kan worden.
Ik stel voor dat ze daartoe de inge
bonden jaargangen van het
bondsmagazine van de volleybal-
bond tót een jaar of vijf geleden
raadplegen. Iedere volleyballer
weet wat ik bedoel en begint nu
te gniffelen. Tot die tijd was de ru
briek 'straffen' het meest gelezen
en geciteerde onderdeel van dat
blad. Bij iedere schorsing vanwege
jerbaal geweld werden niet al
leen de desbetreffende zondaar
en de hoogte van zijn boetedoe
ning vermeld, maar ook werd let
terlijk weergegeven wat er ge-
^gd was. Ik was niet de enige die
beteloorgang van die rubriek in
I; Joge mate betreurde. Voor de
band liggender ware geweest dat
men besloten had om slechts de
sectie drieletterwoorden te
schrappen, die inderdaad een niet
onbelangrijk percentage vormde,
en daarmee kennelijk de door
slaggevende reden om ermee te
Jappen. Want met het breken van
letraditie zijn ook alle geniale en
'Ormakelijke invallen voor het na
geslacht verloren gegaan. Er
wordt in het voetbal al gespeeld
met de gedachte om op enkele
Konten de hulp van de elektroni
ca m te roepen, zoals het plaatsen
u t6"camera °P de doellijn.
Misschien gaan we het ook nog
meemaken dat er richtmicrofoons
langs de zijlijn komen te staan die
e analoge output van de tribu-
es digitaliseren en daarvan de
atsoensmaat nemen op basis van
en op de harde schijf opgeslagen
Politiek correcte bibliotheek. Het
J elleen, vrees ik, de nodige pro-
emen opleveren bij Europa Cup
edstrijden. Zo spelen er in Span-
nogal wat 'Hull's', en is het
i j3n een Engelse speler niet
eer dan een aanwijzing. Terwijl
L„, z'in beurt weer niet per
li i?et moet aanspre-
's a"een al de naam 'Cocu'
JW «erFransman voldoende ge-
9 reden voor een doodsschop.
Léon Krijnen
Faas Wilkes in zijn kledingzaak: „Bergkamp, Ronaldo, dat zijn goalgetters. Ik ging er meer met de bal tussenuit, liet anderen scoren.
foto ad van hasselt
'Een pauw in de kleedkamer'
Faas Wilkes is de 'eeuwige topsco
rer' van het Nederlands elftal.
Nog wel. Binnenkort haalt
Dennis Bergkamp hem in, mischien
vanavond al. Wilkes vindt dat
niet erg, zegt hij bij een
kopje koffie in hartje Rotterdam.
Bergkamp is namelijk
een hele begaafde voetballer.
Zoals Wilkes er zelf een was.
Door Henri van der Steen
Rotterdam - Faas Wilkes, volgend jaar
75 jaar, zegt het met een glimlach. „Kijk,
ik was niet gek op geld, maar ik voelde
me wel een artiest. Bij Xerxes had ik al
afspraken met de penningmeester, dat
dié me wel eens een vergoeding gaf als er
veel publiek was geweest. Konden we
lekker uit. Het zat in mij, om ervan te
profiteren."
Hij spreekt, maar hij mag eigenlijk ook gewoon
zijn mond houden. Wilkes is, ook 35 jaar na zijn
laatste wedstrijd, een man om naar te kijken.
Rank, stijlvol gekleed, soepel, mooi grijs. Hij
heeft de tred van de man die het leven weet te le
ven. Faas Wilkes is nog altijd een topper.
In 1949 vertrekt hij zomaar naar het buitenland,
naar Inter. Wilkes wordt profvoetballer. „Waar
om zou ik in Nederland krap gaan leven als ik het
in Italië ruim kan hebben," vraagt hij zich retho-
risch af.
Superieure stijl
Eigenlijk is Wilkes al een halve Italiaan voordat
hij naar Inter gaat. Die superieure stijl van spe
len, die uitstraling. Wilkes maakt indruk bij zijn
allereerste verschijning in de wondertent van
VUC in Den Haag, waar de Nederlands Elftalclub
altijd verzamelt om te trainen en de preken van
bobo's als Karei Lotsy aan te horen. Het is de
winter van '45-'46 als Oranje voor het eerst na de
oorlog bij elkaar komt. Met debutant Wilkes van
Xerxes. De gemiddelde international is in deze
tijden van schaarste sober, donker gekleed. Niet
Wilkes. Deze verschijnt in een fraaie, lichte over
jas van uitmuntende stof. Herman Kuiphof - re
dacteur van de Sportkroniek - ziet hem binnen
komen en heeft het later over 'een pauw in de
kleedkamer'.
Wilkes weet op dat moment al lang waar Abra
ham de mosterd haalt. Hij heeft een aanbieding
gehad van MW om in Maastricht prof te worden.
Hij krijgt twee vrachtwagens voor de deal, een
mooie cover-up voor de verboden transfer, omdat
de familie Wilkes in Rotterdam een transportbe
drijf uitbaat. Wilkes in '97: „De KNVB inreeg er
lucht van. Ik zou een jaar moeten wachten, een
jaar niet mogen voetballen. Daar had ik natuur
lijk niet zoveel zin in, dus ging de transfer niet
door. Maar meneer Lotsy vond het wel normaal
dat alle reisverzekeringen van Oranje altijd via
zijn bedrijf liepen. Dat ging automatisch."
Beetje verpest
MW gaat niet door, Inter wel. Hij is de eerste
Nederlander die prof wordt in Italië. Het vader
land is apert tegen de stap, de Keuze Commissie
van de KNVB zeker. Wilkes is een verrader, leve
Abe, de ware patriot! Commissie-lid Herberts:
'Over Wilkes wordt niet meer gesproken'. Zes
jaar wordt Wilkes niet geselecteerd voor het Ne
derlands elftal
Inter wordt een succes voor Wilkes, bijna drie
jaar speelt hij er de pannen van het dak. Zijn
laatste seizoen wordt wel een beetje verpest door
een knieblessure. Torino neemt hem óver, Wilkes
blijkt inderdaad geopereerd te moeten worden.
Na een jaar doet Torino de Nederlander dus maar
weer van de hand. Wilkes later: „Dat jaar heb ik
wel het meeste verdiend in mijn carrière. Ik had
al een deel van het geld van Inter ontvangen en
ook Torino betaalde me."
Het is Faas Wilkes ten voeten uit: zelfbewust, za
kelijk. Tijdens zijn loopbaan zegt hij: 'Misschien
ben ik in de loop der jaren te veel beroepssport
man met alle harde zakelijkheid die daaraan
vastzit, geworden, om me nu nog erg warm te
kunnen maken voor olympische idealen. Top
prestaties in de sport vind ik natuurlijk schitte
rend, maar dan geen geleuter over 'deelnemen is
belangrijker dan winnen'. Winnen. Dadr gaat het
om. Zo is het nu eenmaal in de sport. Zo is het
trouwens in het hele leven: Winnen! De sport
ontdaan van al zijn franje is toch niets anders
dan: we moeten winnen! Winnen! Winnen!'
Wilkes wint. Begin 1955 is hij dan toch de eerste
Nederlandse voetballer in buitenlandse dienst
die Oranje haalt. Hij speelt op dat ogenblik
bij Valencia CF en die naam staat er
sjiek bij tussen de clubs van ande
re internationals van dat jaar,
zoals Emma (Cor van der Gijp), Holland Sport
(Wim Landman), 't Gooi (Rinus Schaap) en VW
(Jan Klaassens).
Vier jaar later kent zijn loopbaan een hoogte
punt. Faas Wilkes wordt 4 november 1959 tops
corer van Oranje aller tijden in de laatste minuut
van de interland tegen Noorwegen. Het doelpunt
is een typische Wilkes-goal: hij passeert al drib
belend drie tegenstanders, komt aldoende vrij
voor de keeper, maar wacht met afronden totdat
hij ook de keeper is gepasseerd. Het is zijn 34e
goal in zijn 35e interland in zijn 36e levensjaar.
Illuster trio
Dribbelen, het is de grootste specialiteit van dit
lid van het illustere trio Lenstra-Rijvers-Wilkes.
De laatste zegt nu over 'het gouden binnentrio':
„We pasten bij elkaar. Rijvers zorgde voor de
munitie, die bleef lopen. Abe was de technicus,
meer dan ik. Ik was de dribbelaar."
Hij wordt geboren als dribbelaar. Negen jaar oud
speelt hij als manneke bij Neptunus, De grote
Dirk Nijs is scheidsrechter. In het stokoude,
prachtige 'Het voetballeven van Faas Wilkes' van
Jan Liber, vertelt Faas daarover.
Dirk Nijs floot af en riep me bij zich.
'Hoe heet jij jongen'.
'Faas Wilkes meneer'.
'Mooi zo. Nou moetje eens goed naar me luisteren
Faas Wilkes. Voetballen is een teamsport. Weetje
wat dat is, een teamspel?'
'Ja meneer'.
'Mooi, dan moet je het ook niet helemaal alleen
willen spelen. De andere jongens mogen ook eens
een keer de bal hebben. Heb je dat begrepen?'
Ik begon te huilen. Ik vond het verschrikkelijk,
dat iemand dat tegen me zei en vooral de scheids
rechter.
Door mijn tranen heen en met mijn arm tegen
mijn ogen bracht ik uit: 'Ik zal pingelen als ik wil
en ik ga naar huis'.
Ik wilde maar meteen het veld aflopen, maar
Dirk Nijs hield me ervan terug. 'Als jij het veld
afloopt mannetje, dan wil ik je wel zeggen, datje
er voorlopig niet meer inkomt, he. Wange
drag wordt zwaar gestraft. Vooruit
meespelen niet meer pingelen en
niet meer huilen'.
Faas Wilkes in het shirt van het Nederlands elftal. foto anp archief
Later, in het eerste elftal van Xerxes, speelt hij
nog even met zijn jeugdidool, Wim Lagendaal,
l'homme canon', de oud-midvoor van het Neder
lands elftal. Die begint trouwens ook meteen over
het 'dribbelen' van Wilkes. 'Jij pingelt nogal hè,
dat moet je niet te veel doen, hoor. Wel de ballen
zoveel mogelijk voor me vrijmaken'.
Het is dan 1940, de interland-looppaan van Wil
kes kan natuurlijk de eerste jaren niet beginnen.
Het wordt nadien goedgemaakt door Faas die ei
genlijk Servaas heet, een opvallende naam in het
Hollandse gezin Wilkes dat bestaat uit Arie (pa),
Trui (ma), Truus (zus) en Leen (broer).
In 1946 is hij er na de oorlog meteen bij. Luxem
burg - Nederland wordt 2-6, Wilkes maakt er
vier. Nederland - België 6-3, Wilkes maakt er
drie. België - Nederland 2-2, Wilkes maakt er
twee. Drie interlands, negen goals, waar moet dat
heen...?
Typische goalgetter
Faas Wilkes speelt uiteindelijk 38 interlands. Hij
laat een watertje komen, neemt een forse slok en
zegt: „Door de oorlog en mijn transfer naar Italië
heb ik zeker 25 interlands gemist. Allicht dat ik
dan ook wat meer goals had gemaakt, al was ik
geen typische goalgetter. Bergkamp, Ronaldo,
dat zijn goalgetters. Ik ging er meer met de bal
tussenuit, liet anderen scoren."
Hij noemt de naam Bergkamp zelf. „Ik weet nog
dat die zijn eerste wedstrijd speelde bij Ajax. Ik
belde mijn zoon Michael en zei: 'Bij Ajax speelt er
nu eentje mee, on-ge-loof-lijk'. Dat was Berg
kamp. Ik laat hem met plezier mijn record verbe
teren."
Pikant genoeg speelden beiden bij Inter. Wilkes:
„Bij Inter ontbrak het Bergkamp nog aan menta
liteit. Hij is gegroeid, hij is zelf een beetje terug
gaan doen. Mij lukte dat meteen. Als ze mij raak
ten, schopte ik terug."
Erg goed is hij evenwel niet op de hoogte van het
huidige voetbal, erkent hij. Wilkes komt nooit
meer in het stadion, het Spaanse en Italiaanse
voetbal volgt hij nog wel een beetje. „Met de
schotel. In het Spaanse en Italiaanse voetbal zit
meer in. Naar voetbal uit Brazilië of Argentinië
kan ik niet kijken, dan zit ik me gruwelijk te ver
velen. Tik-tik. Engels voetbal wel. De entourage,
de passie."
In Engeland speelde hij zijn eerste uitwedstrijd
met het Nederlands elftal. Alle spelers kregen een
pond om een souvenirtje te kopen. Wilkes koos
een zeemlap voor mijn moeder.
Karafje bessensap
Ach, geld. „Van hoofdconsul Boeljon kreeg ik na
een interland de afrekening; moest ik dè bond
nog acht gulden betalen. Tja."
Hij leerde toch wel genieten.
„In Italië en Spanje was ik gewend geraakt b'ij
het eten een glaasje wijn te drinken, ook bij de
club. Bij het Nederlands elftal regelde ik dus met
de ober dat hij me een karafje bessensap bracht.
Officieel. Want er zat natuurijk rode wijn in. Nie
mand die dat ooit heeft gemerkt, haha."
Hij moet weer eens terug naar de winkel, naar
mevrouw Mona Brakke-Wilkes, dochter van Dolf
Brakke, oud-voorzitter van de regeringsraad van
Suriname, zeg maar de minister-president. Tien
tallen jaren hebben ze Monasima al, pal tegen
over Hilton Rotterdam. Exclusieve damesmode.
Vier kinderen heeft het echtpaar. Twee hebben
ook kledingwinkels.
Wilkes: „Mijn zoon Michael heeft net zijn derde
zaak geopend hier. Vermeldt u dat even, dat is
leuk voor hem."
Daar gaat hij. Recht, krachtig, stijlvol. Kampioen
werd hij gek genoeg nooit. Tweede met Inter,
tweede met Valencia.
Of toch... Hij werd kampioen met de junioren van
HION. Faas was elf...
