'Een sneetje brood, mits goed gerezen...'
Loi
Amerikaanse oud-hoogleraar presenteert revolutionaire vinding
Mannen
en auto's
Ziekenhuis: 'Oorthermometer
onvoldoende betrouwbaar'
Jongeren willen een
rimpeltje wel wegwerken
Congres over contact tussen
patiënt en hulpverlener
DE STEM
LIJF LEVEN
DE STEM
Patent
Proef
Kleine Aarde
Rijken
i i i i i
WOENSDAG 8 OKTOBER 1997 D2
De computer hoort
of u 'fit' bent
Door Hans Bos
De politiewagen dirigeert de aan
gehouden auto naar de vlucht
strook. De agent houdt de be
stuurder een draagbare telefoon
voor zijn neus. „Wilt u even one
one zeggen, gevolgd door two,
eight nineV' vraagt de geünifor
meerde man vriendelijk. Aan de
andere kant van de lijn, zegt een
metalige stem: „You are impaired
(u bent niet fit)." De politieman
legt de bestuurder vervolgens een
rijverbod op.
Als het aan de Amerikaanse dr.
Harb Hayre ligt, ziet de toekomst
eruit zoals hier omschreven. Hay
re heeft niet veel op met de be
staande methodes om de rijvaar
digheid vast te stellen. Om te be
ginnen richten die zich alleen op
alcohol en blijft gebruik van me
dicijnen of (Jfugs ten onrechte ge
heel buiten schot. Daarnaast kan
iemand die regelmatig drinkt of
drugs gebruikt veel meer hebben
dan een man of vrouw die (vrij
wel) nooit een glaasje drinkt of
een pilletje slikt.
„Het gaat erom of je chemisch fit
bent, niet of je een half promille
alcohol in je bloed hebt. Mijn me
thode is betrouwbaar, gemakke
lijk en stukken goedkoper dan
ademtesten en bloedproeven. Bo
vendien kun je vanaf elke plek ter
wereld 24 uur per dag naar de
computer bellen. Binnen één mi
nuut weet de beller of hij che
misch 'fit' is. Dit is ïieslist geen
Aan de stem van de beller kan een computer
'horen' of de man/vrouw in kwestie drugs,
medicijnen of alcohol heeft gebruikt.
De Amerikaanse oud-hoogleraar dr. Harb S.
Hayre was even in Maastricht om zijn
revolutionaire vinding bekendheid te geven.
speelgoed; het is een wetenschap
pelijk verantwoorde methode
waarvoor je alleen een telefoon
nodig hebt," zegt de Amerikaan
se wetenschapper. Hij heeft ont
slag genomen als hoogleraar bio
medische techniek aan de univer
siteit van Houston om zich met
zijn bedrijf 'Chemical Fitness'
helemaal aan de verkoop van zijn
computer-tester te kunnen wij
den.
Hayre heeft vijftien jaar aan het
apparaat gewerkt; hij vertoefde
enkele dagen in Maastricht om
Nederlandse, Duitse en Belgische
gegadigden met zijn uitvinding
kennis te laten maken. Hoe het
apparaat precies in elkaar zit, wil
hij niet zeggen. In de VS is inmid
dels patent verleend, maar in Eu
ropa moet nog een berg papier
worden doorgeworsteld voordat
het zo ver is. Hayre's grootste
probleem: niemand in Europa be
grijpt zijn oplossing.
In de VS gaat zijn pad iets meer
over rozen. Hayre is al een keer of
vijftien ingeschakeld bij het ana
lyseren van piloten-stemmen op
zwarte dozen na ernstige vlieg
tuig-ongelukken. In Amerika
wordt zijn 'fitness-bepaling' door
rechtbanken als rechtmatig be
wijs aanvaard. Hayre kan dan
ook een indrukwekkende lijst re
ferenties overleggen. Tot nu toe
heeft alleen de Belgische Rijks
wacht geïnteresseerd gereageerd
op Hayre's vinding. Hayre is nog
in onderhandeling met Lufthan
sa. Alle tien door deze maat
schappij opgestuurde proefstem-
men werden door Hayre nauw
keurig getraceerd.
Grofweg gezegd komt de metho
de Hayre op het volgende neer.
Meer dan drie kwart van onze
hersenen en ongeveer honderd
spieren zijn in gebruik om spraak
op te wekken. Hayre's computer
maakt via de telefoon een stemaf-
druk. Daaruit blijkt binnen een
fractie van een seconde of de
spreker 'nuchter' is, dan wel al
cohol, medicijnen of drugs heeft
gebruikt. Het apparaat maakt
onderscheid tussen 'fit', 'aange
taste fitheid' en 'niet fit'.
De computer is volgens Hayre
vrijwel onfeilbaar, de hersenen
kunnen niet 'liegen'. De woorden
one, one dienen om de stem
'schoon' te spoelen. Two, eight,
nine vormen 'schone' woorden,
zonder verwarrende es- of ef-
klanken. De computer trekt zich
niets aan van accent, achtergrond
of spraakgebrek. De privacy van
de beller is gegarandeerd; onder
zoeksresultaten worden niet
vastgelegd.
Hayre: „De computer geeft een
overzicht van de mate waarin ie
mand in staat is om te functione
ren. Het apparaat maakt geen on
derscheid naar de middelen die
gedronken, geslikt of gespoten
zijn. Dat is stukken logischer; het
gaat uiteindelijk om iemands to
taalbeeld." Ook bedrijven kun
nen een beroep doen op zijn com
puter. Op deze manier kan snel
worden bepaald of iemand in
staat is om bijvoorbeeld een hijs
kraan te bedienen, een vliegtuig
te besturen of aan de lopende
band te staan. Een werknemer
hoeft voor een proef op de som
niet meer van zijn werkplek weg,
terwijl de test niet meer hoeft te
kosten dan een normaal dokters
consult.
Hayre werkt op dit moment aan
uitbreiding van de computer.
Dan wordt het mogelijk om aan
de stem de mate van vermoeid
heid en/of stress af te meten. Ook
is het op korte termijn mogelijk
Dr. Harb S. Hayre uit Houston kan via de telefoon vaststellen of
de beller in kwestie fit is. foto thus habets
de mate van depressie vast te
stellen.
Uiteraard is een verhaal als dit
niet compleet zonder proefonder-
vinding. Ondanks het nuttigen
van niet-geringe hoeveelheden
alcohol (bier, kruidenbitter) en
medicijnen (tegen een opkomen
de verkoudheid) bleef de New
Yorkse computer volhouden dat
de beller volkomen fit is. Volgens
Hayre is dat verklaarbaar; ie
mand die dagelijks alcohol con
sumeert, heeft een hogere tole
rantiegraad. Een 'gewichtig' per
soon die dagelijks drinkt en een
hapje heeft gegeten, is in de 'oren'
van Hayre's computer nog lange
tijd in staat om te werken, auto te
rijden of andere ingewikkelde ac
tiviteiten te verrichten. Het zij
gezegd: de persoon in kwestie
voelde zich (tot de verkoudheid)
ook kiplekker.
s 'A- -
V-
-
-
V*.
Het begon met een vakantiekiekje.
Het buikje hing nadrukkelijk boven de
zwembroek. Er moest iets aan gedaan
worden. Dus besloot redacteur Ed van
de Kerkhof tot een gezonder leven.
In deze bijlage doet hij verslag van
zijn zoektocht naar 't Gezond.
Vandaag de laatste aflevering,
nummer 8, over brood.
ILLUSTRATIE MAT RUNDER5
Vandaag komt er een
einde aan de serie 't Ge
zond. Het laatste deel
handelt over brood. En
andere behartenöwaar-
dige zaken.
Door Ed van de Kerkhof
Zo. Het zit er bijna op, deze serie
bedoel ik. De herfst is begonnen
en de eerste ochtendnevels ade
men al wat heimwee naar de zo
mer. Er hangt afscheid in de
lucht - een ongrijpbare vleug
versgebakken brood en smelten
de boter. Herinneringen komen
als vanzelf boven. De stoppelvel
den van weleer, hoge vliegers, ka-
potgevallen jongensknieën, een
boterham met suiker, nazomer
van toen.
„Geef ons heden ons dagelijks
brood..."
Ach wat. Niets blijft. Nu groeit er
maïs en ben ik ouder en sukkel
met mijn lijf en lees de kookboe
ken van Michel Montignac. Die
man verfoeit wittebrood. Niks
mag meer als je gezond wilt blij
ven.
Maar wat heet gezond? „Wilt u
gezond zijn, laat dan de dokter
met rust en ga te rade in uzelf,"
zegt de Dalai Lama in De kracht
van het mededogen. Wellicht
heeft hij gelijk. We moeten er
maar eens mee leren leven, met
onszelf bedoel ik. Die dokter kan
er toch ook niks aan doen dat
God bij het boetseren herhaalde
lijk een steekje heeft laten vallen?
Of klei van wat mindere soort
Anneloe Rijpkema: 'Geef mij maar brood waarop ik een beetje moet kauwen'.
heeft gebruikt? Stof zijn we en tot
stof zullen we terugkeren en on
dertussen is het voor de meesten
van ons behelpen. Maar: „A gle-
zele bronfn (een borreltje) is goed
tegen het stof," las ik in een van
mijn kookboeken. Nee, niet bij
Montignac. Het staat in Jiddisje
recepten voor een goed leven, van
Willy Brill. Kostelijk.
Natuurlijk, het leven is tragisch
en vol van getob en daarna gaan
we ook nog dood, maar een goede
maaltijd weet ons - al is het
niaar tijdelijk - vaak beter met
ons lot te verzoenen dan een
kwartiertje klagen bij de dokter.
Misschien zou zo'n huisarts ge
woon eens wat kookboeken in de
wachtkamer moeten neerleggen
in plaats van al die zorgelijke fol
ders en oude Margrieten in fletse
ziekenfondsdruk! En wat pennen
en losse velletjes papier zodat de
patiënten recepten naar eigen
keuze over kunnen schrijven!
Ikzelf bijvoorbeeld heb laatste
lijk voor het eerst van mijn leven
iets met avocado's gedaan. Het
resultaat was hemels en wat he
mels is moet wel heilzaam wezen.
Ik begon met twee van die grote
vruchten in de winkel met m'n
duim in te drukken (als ze een
beetje terugveren zijn ze rijp).
Vervolgens leegscheppen in een
kom, citroensap erbij, teentje of
wat knoflook en een schepje chi
lipoeder. Door elkaar prakken tot
een lichtgroene brij. Dat over-
scheppen in Mexicaanse taco's
(kant en klaar te koop) en be
strooien met geraspte jongbele-
gen kaas. Goddelijk. (Meer van
dat soort recepten zijn te vinden
in Verandering van spijs, een uit
gave van de Novib, met een voor
woord van aartsbisschop Des-
mond M. Tutu.)
Maar we zouden het over brood
hebben.
Brood is essentieel in ons leven.
Dat vindt ook Anneloe Rijpkema,
voedingsvoorlichtster van de dit
jaar jubilerende stichting 'De
Kleine Aarde' in Boxtel. Twee
keer per jaar geeft zij er een
weekendcursus broodbakken en
ook is ze een van de twee auteurs
van het boekje Brood uit eigen
oven. „Geef mij," zegt ze over
haar eigen smaak, „maar een
brood waar ik een beetje op moet
kauwen. Dat heb ik liever dan
een brood dat ik in drie happen
heb weggeslikt."
„Ik ben," zegt ze, „niet zo iemand
die voorschrijft dat je elke hap
brood honderd keer moet kau
wen. Of dat alléén water en brood
voldoende zou zijn. Als je enkel
brood zou eten, zou je ook
scheurbuik krijgen. Omdat er
geen vitamine C in het brood zit.
Ook geen A en D. Dat zit weer
wél in wat je er op smeert. Boter.
Of halvarine. Maar ik ben nooit
zo'n voorstander geweest van al
die bewerkte produkten. Liefst
echte boter, maar dan heel dun
gesmeerd. En eens een keertje no
tenpasta en niet alleen maar
kaas. En af en toe appelstroop."
Met enige bezorgdheid consta
teert ze dat de vaderlandse
broodconsumptie nog steeds te
wensen over laat. Volkorenbrood
wint het vandaag de dag welis
waar van wittebrood, maar ge
middeld eten we er te weinig van.
Mevrouw Rijpkema: „Er is een
cultuuromslag. Het ontbijt wordt
steeds meer overgeslagen. Dertig
tot veertig procent van de school
kinderen ontbijt niet meer. In
plaats van de boterham wordt er
om tien uur iets gesnackt.
Een volwassene bijvoorbeeld zou
vijf a zes sneetjes per dag moeten
eten, maar tegenwoordig ligt het
gemiddelde op drie. Dat heeft
bijvoorbeeld als consequentie dat
mensen minder jodium binnen
krijgen. Voor kinderen is dat heel
belangrijk omdat jodium het
groeihormoon regelt. Er zijn ook
steeds meer aanwijzingen dat de
schildklier in ons land een pro
bleem aan het worden is. Als ge
volg van een tekort aan jodium."
Dat jodium komt in het brood
dankzij het gejodeerde zout dat,
hoewel wettelijk niet meer voor
geschreven, door de meeste bak
kers nog steeds gebruikt wordt.
„Als je te weinig jodium krijgt,
gaat je schildklier opzetten. Dan
krijg je wat men krop noemt."
Aldus mevrouw Rijpkema. Lus
teloosheid en vermoeidheid en in
het ergste geval mismaakte kin-
FOTO JAN VERHOEFF
deren kunnen het gevolg zijn.
Juist. Maar wat is er eigenlijk te
gen zo'n heerlijke snee witte
brood?
„Ik ben niet tegen af en toe een
lekkere snee witbrood. Op zon
dag bijvoorbeeld. Maar hier op de
Kleine Aarde vinden wij toch dat
je de granen zo min mogelijk
moet bewerken. Omdat die be
werkingen energie kosten én om
dat je voedingsstoffen, weggooit.
Voor witbrood bijvoorbeeld
wordt de zemel en een gedeelte
van de kiem verwijderd en daar
mee nogal wat B-vitamines en
voedingsvezels. Dat zit er bij vol
korenbrood nog allemaal in. Het
enige 'maar' is dat de zemel (het
velletje van de korrel) voor de
mens slecht verteerbaar is. Hij
bevordert weliswaar een goede
stoelgang, maar neemt tegelijker
tijd vitaminen en mineralen mee
naar buiten. Dat kun je echter
voorkomen door een zuurdesem
brood te nemen."
Het nadeel van zuurdesembrood,
aldus mevrouw Rijpkema, is de
lange voorbereidingstijd. Het be
nodigde deegpapje alleen al heeft
een kleine week nodig vóór het
geschikt is. „Je begint met drie
lepels meel. en drie lepels water.
Dat roer je drie keer per dag om.
Na vijf, zes dagen heb je een yog-
hurtkommetje vol, het bubbelt en
bruist en ruikt een beetje zurig.
Dat mengsel gebruik je vervol
gens in plaats van gist in het
Door drJ. Verhulst
Veel mensen (onder wie ikzelf)
kunnen zich mateloos storen
aan het rijgedrag van sommige
weggebruikers, of liever: weg
misbruikers.
U kent ze vast wel uit eigen er
varing: die figuren die op je
bumper gaan zitten, die met
hun lichten gaan knipperen als
je niet meteen naar rechts gaat
als ze er aan komen stormen en
die vol gas wegscheuren als het
stoplicht maar net op groen
staat. Ik bepaal me hier tot
mannen omdat uit onderzoek
gebleken is dat vrouwen over
het algemeen veel veiliger weg
gebruikers zijn dan mannen,
ondanks het hardnekkige en
seksistische vooroordeel dat
'vrouwen niet kunnen rijden'.
Een auto is voor veel mannen
het enige middel ter compensa
tie van hun impotentie op sek
sueel en sociaal vlak, maar
sommigen maken het toch wel
heel erg bont. Wat mij persoon
lijk erg opvalt is dat het karak
ter van de bestuurders vaak
herkenbaar lijkt te zijn aan het
soort auto dat ze rijden. Zo heb
ik voor mezelf bepaalde associ
aties (of zeg gerust vooroorde
len) gemaakt als ik een bepaald
soort auto zie aankomen: bij
zo'n auto hoort zo'n figuur. Ik
zet ze even in grote lijnen, per
merk auto, op de rij.
De BMW'ers. Over het alge
meen zijn de bestuurders daar
van uitgesproken driftkoppen.
Alles moet hard en vooral snel
en ze hebben het liefst dat je
meteen ruim baan voor ze
maakt. Zo niet, dan halen ze je
even later met een meewarig
hoofdschudden alsnog in.
De Golf-rijders. Ook de mees
ten van hen deugen niet: ze
hebben het geld niet om een
dure BMW te kopen (wat nog
een extra frustratie voor ze is)
en rijden daarom als het even
kan nog opdringeriger en
agressiever dan de BMW'er.
Dat moet ook wel, want een
Golfje is een stuk kleiner dan
een BMW, dus dat moet ook ex
tra gecompenseerd worden.
De (kleine) Peugeot'ers. Man
nen in zo'n kleine maar uiterst
snelle Peugeot zijn meestal ook
niet te vertrouwen. Over het al
gemeen maken ze een be
schaafdere indruk dan de Gol
fer, maar vergist u zich niet: als
het even kan drukken ze zich
overal tussendoor en doen
voortdurend of ze je niet gezien
hebben of zien.
De Mercedesrijders. Hier past
enige nuancering: je hebt ze in
alle maten en soorten. Over het
algemeen gedraagt de bestuur
der van de echt dure Mercedes-
sen zich wel correct, want die
hoeven niet meer zo nodig. Hoe
lager we echter in de prijsklas
sen afdalen, des te verdachter
het karakter van de bestuur
der. Dit waren dan enkele ne
gatieve associaties (of vooroor
delen). Nu wat positiever.
De Citroën-rijders. Van hen
zult u zelden of nooit last heb
ben. Ze rijden over het alge
meen vrij rustig, laten u letter
lijk en figuurlijk uw gang gaan
en gaan rustig opzij als u eens
een keer haast hebt.
De 'Zweden', waarmee ik doel
op de Saab- en Volvorijders.
Ook van hen zult u weinig hin
der ondervinden. Sterker nog:
de meeste Volvo'ers geven el
kaar zelfs voorrang als dat he
lemaal niet hoeft. De Saab-rij-
der is over het algemeen wat
chauvinistisch ingesteld maar
verder volstrekt ongevaarlijk.
De old-timers. Ook zij leveren
zelden of nooit problemen op
om de eenvoudige reden dat ze
veel te bang zijn dat hun gelief
koosde, diep gekoesterde en
perfect onderhouden auto eni
ge schade oploopt.
Bovenstaande zijn natuurlijk
maar wat losse associaties,
maar toch: let u er zelf maar
eens op, het geeft een aardige
afleiding op lange en vervelen
de tochten. Het zou zo kunnen
zijn dat sommige lezers zich nu
afvragen waar ik zelf dan wel
in rijd. Dat zal ik u zeggen: in
een auto.
deeg." Het daarop volgende rijs-
proces duurt ook nog eens mini
maal vijf uur. „Je krijgt uiteinde
lijk zo'n Duits brood, lichtzurig
van smaak en lichter verteerbaar
dan gewoon volkorenbrood. Be
langrijk is dat ons lichaam dank
zij deze bereidingswijze bepaalde
mineralen beter opneemt," aldus
mevrouw Rijpkema.
En mineralen zijn belangrijk. In
een artikel eerder dit jaar in de
Volkskrant werd gemeld dat bak
kers van normaal volkorenbrood
hun deeg vaak te snel laten rij
zen. Daardoor blijft er teveel van
een bepaald zuur in het brood,
hetgeen verhindert dat ons li
chaam het in het graan aanwezi
ge zink opneemt. En zinktekort,
zo concludeerde de schrijver, kan
verkoudheid en keelontstekingen
veroorzaken.
Onder andere. Want een auteur
als dr. P.H.W.A.M. de Veer sug
gereert in Wij eten ons ziek dat
ook een welvaartsziekte als ano
rexia nervosa samenhangt met
een zinkgebrek in het lichaam.
Ook, jawel, lusteloosheid, ver
moeidheid en veelvuldig geeuwen
zou te maken kunnen hebben met
te weinig zink ('dagelijkse be
hoefte tussen de 10 en 15 mg') en
bovendien zou de mannelijke be
volking in zinkarme gebieden
van Egypte en Iran qua manne
lijkheid maar schamel voorzien
zijn als gevolg van dat gebrek.
Het veelvuldig consumeren van
haringen en oesters, alsmede van
sardines én avocado zou de heren
er weer bovenop kunnen helpen.
En volkorenbrood. Mits goed ge
rezen.
Ach, brood. Eeuwenlang gold het
wittebrood als een luxe die
slechts was weggélegd voor de
rijken. Alleen de armen aten het
grauwe roggebrood. Een middel
eeuwse anecdote verhaalt hoe een
arme boerenzoon zich meldt bij
de poort van een welgesteld
klooster. Hij wenst in te treden.
Als de abt de voor hem neerge
knielde jongen vraagt wat deze
van het kloosterleven verwacht,
zegt hij: „Wittebrood, vader, en
vaak!"
Tja. Lacht u maar. Lachen is ge
zond, vindt de Dalai Lama, zo
goed als tezijnertijd een vredige
dood. „Gei gezoent oen koem ge-
zoent", wenst Willy Brill de le
zers van haar kookboekje toe.
Ook mooi. Wat mijzelf betreft
kan ik u meedelen dat mijn huis
arts inmiddels weer terug is van
vakantie. Dus als ik nog iets te
zeuren heb over mijn gezondheid
ga ik wel weer naar hem. En u
wens ik beterschap indien u ziek
mocht worden.
De Kleine Aarde ligt aan het Klaver
blad 1 te Boxtel en staat open voor
bezoekers. Voor meer inlichtingen tel.
0411-684921.
Het Beatrix-ziekenhuis in Gorinchem maakt geen gebruik
meer van de oorthermometer. Het instrument is onvoldoende
betrouwbaar, oordeelden artsen in het ziekenhuis.
Ze kwamen tot die conclusie na bij 164 patiënten in totaal ruim twee
duizend keer de temperatuur gelijktijdig met de oorthermometer en
met de rectale digitale thermometer te meten.
In een ingezonden brief in het Nederlands Tijdschrift voor Genees
kunde schrijven de artsen dat ze hun onderzoek begonnen nadat vrij
snel na de introductie van de oorthermometer bleek dat die meter niet
altijd koorts aangaf, terwijl dat wel het geval was. Daarop besloten ze
een vergelijkend onderzoek te doen naar de beide meetmethoden.
De verschillen bleken te variëren van min 1,5 graden Celsius tot pirn
3,6 graden. Omdat het verschil niet constant is maar sterk varieert,
besloten de artsen in het Beatrix-ziekenhuis te stoppen met het ge
bruik van de oorthermometer.
Onderzoeken in het Sint Elizabeth Ziekenhuis in Tilburg en het Aca
demisch Ziekenhuis Nijmegen, eerder dit jaar gepubliceerd in het me
dische tijdschrift, brachten artsen in die ziekenhuizen tot de conclusie
dat de oorthermometer even betrouwbaar was als de gewone thermo- j
meter, (anp)
De Nederlander ziet er best
aardig uit. Vindt hij zelf. Maar
met name jongeren met rim
pels zijn er wel in geïnteres
seerd een abusievelijk rimpel
tje weg te werken. Dat blijkt
uit het Nipo-onderzoek Het
Uiterlijk van Nederland.
Veertig procent van de Nederlan
ders vindt dat zijn of haar aange
zicht van belang is voor het per
soonlijk en zakelijk functioneren.
Voor mensen met veel opleiding
en een hoog inkomen vindt zelfs
57 procent dat het uiterlijk er toe
doet.
Die categorie is dan ook eerder
bereid littekens te behandelen of
een ooglid te corrigeren.
Drie op de tien vrouwen willen
zich laten behandelen aan litte
kens in het gezicht. Dat geldt
voor een op de zes mannen. Dit is
niet meer dan het wegwerken van
een schoonheidsfoutje, zeggen ze
in het onderzoek waarvoor Nip»
889 mensen van 30 jaar en ouder
ondervroeg. Boston Clinics, een
kliniek in Leiden die huidproble
men behandelt, gaf opdracht
voor het onderzoek.
Volgens het onderzoek moeten
ouderen meestal niet veel van een
behandeling hebben. Zij zijn ®el
ontevreden met hun rimpels. De
onderzoekers menen dat Neder
land achter loopt bij de Verenig
de Staten, waar een ingreep
gebruikelijker is. (anp)
veel
i in
De
Van onze verslaggever
Westbrabantse gezondheidsinstellingen houden morgen
Nobelaer in Etten-Leur een congres over de bejegening van
chronisch zieken. Doel is dat het contact tussen patiënten en
hulpverleners verbetert.
'Bejegening: Wie weet het beter?' is de naam van het congres en spre
kers zijn onder anderen huisarts en Tweede Kamerlid Rob Oudkerk en
de bekende haptonoom Ted Troost.
Het congres, bedoeld voor hulpverleners in de gezondheidszorg,
maakt deel uit van de landelijke week van de verpleging en verzorgds
van chronisch zieken, zoals déze week (tot en met 11 oktober) doo
sommigen genoemd wordt.
Het congres duurt van 16.00 tot 20.45 uur. Voor meer informatie: Ima
ge 3000, tel. 076-5654404.
O
Hoe de aarde er na het
begin van haar ontstaan
uitzag, hopen weten
schappers over zeven
jaar te achterhalen op de
maan Titan van de verre
planeet Saturnus. De
Amerikaanse ruimteson
de Cassini begint daar
voor binnenkort aan een
ruimtereis, met aan
boord de Europese ruim
terobot Huygens. Voor
i verwarming en energie
voorziening wordt ge
bruik gemaakt van plu-
tonium-reactors. We
reldwijd is daarover eni
ge bezorgdheid ontstaan.
Door Ronald de Lange
Cassini/Huygens wordt, als alles
volgens plan verloopt, maandag
gelanceerd vanaf Cape Canaveral
Air Station in Florida. Dan begint
een ware ontdekkingsreis die ze
ven jaar gaat duren. Het is een ge
zamenlijke missie van het Ameri
kaanse bureau voor ruimtevaart
Nasa en de Europese ruimtevaart
organisatie Esa. Cassini zal in een
baan rond Saturnus komen, Huy
gens zal naar Titan afdalen. Het
wordt het eerste Europese ruimte
vaartuig dat op een andere wereld
landt.
Saturnus is meer dan 1500 mil
joen kilometer van de zon verwij
derd. Ter vergelijking: de afstand
tussen de aarde en de zon is ge
middeld bijna 150 miljoen kilo
meter. Om bij Saturnus te kunnen
komen is een juiste stand van deze
planeet ten opzichte van de aarde
nodig. Dat is tussen 6 oktober en 4
november het geval. Cassini/Huy
gens wordt dan eerst tweemaal in
een baan langs de planeet Venus
gestuurd, vandaar langs de aarde
en vervolgens langs Jupiter. Door
de aantrekkingskracht van de te
passeren planeten (de Amerika
nen noemen, het een gravity
'swingby') worden de snelheid en
de baan van het ruimtevaartuig
zodanig dat het als het ware naar
zijn doel wordt gekatapulteerd.
Precies die baan langs de aarde,
zeventien maanden na de lance-
«Mfc
I
Zo zou de ESA-robot Huygens op
november 2004.
Door Romke van de Kaa
Dat loopkamille bedoeld is om op
te lopen, is een misverstand dat in
tuinboeken en groene tijdschrif
ten steeds maar weer opduikt. Ik
weet wel hoe het praatje in de we
reld komt: groenjournalisten ha
len hun inspiratie vaak uit Enge
land en er zijn daar een paar kas
teeltuinen waar paden en gazons
van loopkamille, een niet-bloeien-
,f "tatmllesoort met fijnverdeeld
wad zijn aangelegd. Niet dat de
uintoeristen daarop mogen lo-
Pen, want dan zou er al snel geen
paü °t gazon meer over zijn, maar
*7
INFORMATIE
Wje nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
nicJ?s kant°oruren bellen naar:
u'6-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
nnike"Yedactie üif Steven,
3229, 4800 MB Breda,
ndredactie: René van der Velden.
